Товбецан беттан 3-чу дийнахь нохчийн къомана а, меттаӀилманна а лазаме, йоьрзур йоцу йоккха чов а, боккха иэшам а хилла. И эшам хилла Нохчийчохь а, йерриг оьрсийн пачхьалкхехь а гӀараваьлла вевзаш хилла волу меттан Ӏилманча, филологин Ӏилманийн доктор а, профессор а, йаздархо а волу Халидов Идрисан Айса (Муса) кхалхарца.
Идрисан Айсас шен дахар Ӏилманна а, дешарна а дӀаделла, филологин Ӏилма кхиорехь а, тӀаьхьенаш кхетош-кхиорехь а маххадон йиш йоцу мехала, доккха дакъа а лоцуш.
Халидов Айса Ӏаламат башха, дика стаг вара. ЧӀогӀа хаза синъоьздангалла йолуш, шегахь уггар хаза гӀиллакхаш долу стаг вара иза, бакъо-нийсо чӀогӀа йезаш а, ша а и бакъдолу дош олуш а, нийсонехьа вара иза. Ша оццул воккха Ӏилманча воллушехь, цхьана а агӀора куралла йацара цуьнца, ша Ӏилманехь баккхий кхиамаш бохуш, йаккхий гӀулчаш йаьхна воллушехь, цкъа а ша даккхий гӀуллакхаш дина бохуш, уьш дийцаре а ца дора цо. ЧӀогӀа шен эсалалла ларйан хууш адам дара Айса. Цунна чӀогӀа ца дезара шен хьокъехь олуш долу цхьа а хастаме дош. Цо лелош долу цхьа а хӀума цӀархазамна дацара. Цунна ша шен къоман цхьа дакъа хетара, шена тӀехь дуккха а декхарш хетара цунна. Шен къоман хӀора а лазамаш шен дагца, сица лазара цуьнан, хийла уьш балха а бора цо. Цуьнан «Йуха а дéга» цӀе йолчу байтан йукъара могӀанаша а тӀечӀагӀдо иза иштта хилар:

... Ас кийрахь хуьйдина
Вайн махкахь мел хилла бохам,
И дерриг гулдина
Эхарта дӀакхачо сайца....

Нохчех хьакхалуш долу мискъал-зарратал долу хӀума а бендацаралле а дерзадой, ца дуьтура цо. Йахь бохуш долу хӀума чӀогӀа долуш вара иза.
Шел дуккха а кегий болчу студенташца а лаца эхь-бехк, гӀиллакх а дара цуьнгахь. Цаьрца къинхетаме, комаьрша а вара иза. Студенташна гӀиллакх хьоьхуш ца воллура иза цкъа а, цуьнан лелар, и дерриг а дара-кх цхьа гӀиллакх, масал. Майра амал йолуш вара Айса. Хьаькам велахь, даржехь кхин лекхара стаг велахь а бен дацара цунна, бакъдерг дӀаолуш, билгалдеш вара иза. Шен дош, шен къамел, шен амал йолуш вара иза хьанна а хьалха. ТӀехьаьжна йуьхь-сибат буьрса хеташ делахь а, амма, и вевзинчунна, цул догцӀена, догдика адам хетар а дацара кху лаьтта тӀехь. Оццул дог-сирла адам дара Айса.
Къахета, цуьнгара Ӏилма схьаэца ца кхиабеллачу студентех, и вовзар ца нисделлачу студентех.
Айсин куьйгаллехь масех кандидат а, доктор а кхиъна.
300 Ӏиламанан белхан автор ву Халидов Айса, иштта берхӀийтта книгин а. ДагадогӀу цо цхьана дарсехь аьлла хилла, зорбане йаьхна арахеца йезаш, кийчча лаьтташ кхин а йу шен бохуш...
Айсах лаьцна йуххула а йаздийр ду вай, Дала мукъ лахь.
АллахӀа гечдойла цунна. АллахӀа Шен къинхетам бойла цунах, мел динчу хӀуманна диканца бекхам а бойла. Йалсаманин уггар лаккхарчу дарже кхачавойла Цо иза! Баккъалла а, Ӏилмано шен воккха Къинхьегамхо вайъи-кх...

t.me/oramera_nohcho

ДагадогӀу суна, дешар дӀадаьлла, тхо цӀехьа доьрзучу дийнахь, доттагӀчо соьга хаттар дира: «Хьенех, муьлхха а цхьана хьехархочуьнца дарс йан вайна тӀаьххьара а таро хилийтича, хьаьнца хир йолу дарс хоржур дара ахь?» – аьлла.
Ас жоп делира, ойланаш йеш а ца Ӏаш, Идрисан Айсица хуьлийла лаьара суна-м, цуьнца долу дарс хоржур дара ас, аьлла.

— Айса, хьо таханлерачу дийнахь вайн Ӏилманехь а, дешарехь а баккхийчу кхиамашца къахьоьгуш ву. Дийцахь, муха кхоллабелира хьан нохчийн маттаца дахар дуоза сацам. Ларамза ма дацара и?

– Дуьххьара сан маттаца а, Ӏилманца а хилла уьйр нохчийн матте болчу безамо а, и кӀоргера бовза болчу лаамо а тесна йара. 1972-чу шарахь со университете деша хӀоьттира, нохчийн мотт а, литература а хьоьхучу отделене. ХӀинца-м дуьйцуш дукха деха хетадала а мега, хӀетте а билгалдаккха лаьа, вайна массарна а хууш ма-хиллара, оцу хенахь нохчашна а, гӀалгӀашна а башха маршо йацара Ӏилма Ӏаморехь. Оцу кхолладеллачу хьелан маьӀна а дина, йахье а ваьлла, со оьрсийн меттан аспирантуре вахара. Иза чекх а йаккхале кандидатски диссертаци кхиамца лар а йина, оьрсийн меттан а литературин а кафедрехь болх дӀаболийра ас. ХӀокху дийне кхаччалц кхузахь болх беш а ву.

Цу хенахь а, хӀинца а оьрсийн маттаца бан-м бо ас болх, хӀетте а сан коьрта Ӏалашо нохчийн мотт бовзар, кегийрхойшна иза Ӏамор йу. Ас хӀетахь жимчохь а ойла йинера, оьрсийн мотт талла а, Ӏамо а шортта нах бу, шаьш оьрсий а, оьрсий боцурш а, аьлла. Иза дӀатесна а буьтур бац. Нохчийн маттаца шовкъ йолуш кӀеззиг нах бара хӀетахь. Ткъа оцу болчарна тӀе со а кхетча, цхьа гӀуллакх хила мегар-кх кхуьнах аьлла, дӀаволавелира со. 80-чу шерашкахь дуьйна вайн нохчийн матта тӀехь къахьоьгуш схьавогӀуш ву со. Айса мехала гӀуллакхаш дина бохуш дийца башха товш а ца хета суна.

Халидов Айса

(Интрвьюра къамел)

- Жайна яздинарг мила ву?

- Жайнахь дуьйцарг хIун ду?

- Жайнан цIе хIун маьIна долаш ю?

- Жайна хьанна лерана (совгIат) ду?

https://t.me/vaynmajlis

#Хьо_АллахI_волун_дела

АллахIан Элчано (ﷺ) аьлла: «Уггаре дика доIа - Iарафат дийнахь дина доIа ду». ат-Тирмизий, 3585.

IатIáа (АллахIа къинхетам бойла цунах) аьлла: «Iарафат дийнахь малхбуз хан тIера маьркIижа хан тIе кхаччалц (Далла Iибадат деш) хьо цхьалха виса ницкъ кхачахь, цхьалха вислахь».

Хьилятул-авлияъ, 3/314.

2024 шарахь, 15-гIа Июнехь, шоьта дийнахь нислуш ду Iарафат де.

https://t.me/leid_hehamash

«Ӏакъидатан меттиг – дог ду. Ткъа и дог ма ду куьйгалла деш дерг хьо Далла муьтӀахь хиларе вигарехь а, хьо Далла Ӏеса хиларе вигарехь а».

Ӏадлан Харачо

Ӏакъидатан Академи?

«Шиннах муьлхарг харжа ца хууш хьо кlелвиснехь, йа цу шиннах нийса дерг а, харц дерг а къасто хууш хьо вацахь - хьайн дегlан лаамна нисса бlост дерг харжа ахьа, хlунда аьлча, дегlан лаамо хьо хlаллакьхиларе вуьгу.»

✍️ Имам Шафиlий

«Цхьа даккхий дешнаш йаздеш динах лаьцна статусаш-м хуьлу вайн, амма АллахӀан дозанна, шен дегӀан лаам хьала ма-баьлла тӀехдовлу.

ОьгӀазвахча АллахӀ вицло, «собар дац сан», – олу, «оьгӀаз сиха воьду со», – олу, «психика дика йац сан», – олу.

Шайн чохь, шайн доьзалшца (зудчуьнца) собар ца тоьу, йетташ, леташ стагах санна, меженаш кегйеш, Ӏаржйеш уппад йоккхий охьайуьллу, «психика дика йац сан», – олу тӀаккха!

Хьо бакълуьйш ву-кх хьуна, хьайн "психика" дика йац бохуш, нагахь хьо арахь а иштта велахь! Хьайна тоха а, йетта а, хьуо човхон а йиш йолчу стагна а хьо иштта сиха оьгӀаз воьдуш велахь, хьо цунах иштта леташ велахь!

Зудчух лата атта ду, иза гӀийла ма йу, цуо дуьхьал ца туху, иза дӀа ца йоьду, шен бераш ду бохуш, берийн дуьхьа!

Йаккхий мажош йина, шаьш санна нисвелла цхьа а ца хеташ, АллахӀан дин дуьйцуш, лаккхара дешнаш йаздеш статусашкахь «ГӀУРАБА», бохуш!

ХӀара дин дерриг а схьаэца! Дерриг а тӀелаца, хьайна луъ-луург ма леладе! ВаллахӀи, АллахӀа хоттур ма ду хьоьга, и зударий хьоьга делла "аманат" ду хьуна, ларде иза!

АллахӀа йетта магийна ду олу ахьа?!! Хьайна луург-м ма карадо хьуна кху динехь, АллахӀа хьайна муха тоха магийна хьажахь, АллахӀана тӀе харцо ма кхолла!

Кхузза йитина зуда айхьа дӀайахийтича, и йухайало гӀерташ айхьа дин кегоре терра, «Ибн-Таймин хьежам (мнение) бу ма бах», – бохуш, хьажахь хьайна АллахӀа муха тоха магийна цу зудчунна!

Стагах санна зудчуьнца муха летар ву, меженаш Ӏаржйеш, меженаш кегйеш, шланга йетташ, гӀаж йетташ? Цхьаьннан йиша йац иза? Цхьаьннан йоӀ йац иза? Хьайн йоӀанна, хьайн йишина тӀехь и хӀума дича, мегар вара хьо, варий?

Зудчунна иштта йетта ца магийнийла ца хууш ву хьо? Зудчуьнга боьха мотт бийца мегаш доцийла ца хууш ву хьо? ВаллахӀи вац хьо и ца хууш! Хьайна хаьа а хууш, Дела дозанна тӀехвуьйлуш ву-кх хьо!

Элчано (ﷺ) жоьжахатийн охӀланах шена гина а доцуш, шина тайпана адамаш ду, аьлла: нахана йетташ берш а бу, цу шина декъах цхьа дакъа....

Цу хьадисехь хьахийнарш зуламхой бу нахана йетташ, Ӏазап деш берш. Амма, Ӏеламнаха аьлла: «Уьш а бу, и саннарш а бу», – аьлла.

Цу хьадисехь хьахийначарах хьуо а хиларна ца кхоьру хьо?

ПӀелг хьалаайъина, тӀе нашид хӀоттийна суьрташ дахар ма дац дерриг а дин леладар, дукхадахарш!

Даим йетта йезаш йолчу зудчух, хьуна зуда хир йац. Шен цӀа йахийтахь иза, и бахьана долуш АллахӀа бохучунна тӀера а ца волуш!»

Леид (АллахӀа Ӏалашвойла иза)

19.04.2024

https://t.me/leid_hehamash

«ГIийлачуьнан терго елахь, воккханиг ларалахь! Кураллий, сонталлий шала йина ю хьуна. ХьогIана тIехь-тIехьа тешнабехк а лела. Петохалахь царна. Нехан хIуманна а бIаьрг хьаббелахь. Дукхадезаро – кIезиг дезийтина, ларлолахь», – бохуш, Iамийнера со тхан нанас.

Курумова С. «Дохк»?