#savolimbor
*❓Ассалому алайкум. Бизнинг бир ходимимиз 20.12.2023 йилда ишга келмасдан прогул қилганди, билдирги қилинган ва 30.12.2023 йил куни ходимдан тушунтириш хати олинган. 04.01.2024 йилда касаба уюшмасига тақдимнома киритилиб, улар томонидан 10.01.2024 йил розилик берилган. Мен ушбу розиликни асос қилиб 06.02.2024 йилда ЮХКМга жўнатгандим, муддат ўтган деб рад қилишди. МК 164-моддани 7-хатбошиси “иш берувчи касаба уюшмаси қўмитаси томонидан ходим билан меҳнат шартномасини бекор қилишга розилик бериш тўғрисидаги қарори қабул қилинган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай меҳнат шартномасини бекор қилишга ҳақлидир” дейилганку? Мен касаба ушмаси розилигини 10.01.2024 йил олганманку, қандай қилиб муддат ўтиб кетади?*

*©️Саволга жавоб Фарғона шаҳар юридик хизмат кўрсатиш маркази бошлиғи *Шерзод Толибов томонидан берилди.

👉Яхши савол, аввало савол учун миннатдорчилик билдираман.
Жавобни Меҳнат кодекси нормалари бўйича кўриб чиқсак.

👉МК 312-моддасини кўрадиган бўлсак, меҳнат интизомини бузганлиги учун иш берувчи ходимга қуйидаги интизомий жазо чораларини қўллашга ҳақли:
➖1) ҳайфсан;
➖2) ўртача ойлик иш ҳақининг ўттиз фоизидан кўп бўлмаган миқдорда жарима. Ички меҳнат тартиби қоидаларида ходимга ўртача ойлик иш ҳақининг эллик фоизидан кўп бўлмаган миқдорда жарима солиниши ҳоллари назарда тутилиши мумкин. Ходимнинг иш ҳақидан жаримани ушлаб қолиш иш берувчи томонидан МКнинг 269 ва 270-моддалари талабларига риоя этган ҳолда амалга оширилади;
➖3) меҳнат шартномасини бекор қилиш (МК 161-моддаси иккинчи қисмининг 4 ва 5-бандлари) эканини кўришимиз мумкин.
Демак, МК 161-моддаси иккинчи қисмининг 4 ва 5-бандлари ҳам интизомий чора экан.

👉МК 314-моддасида интизомий қилмиш учун жазо қўллаш муддатлари қуйидагичадир:
✔️Интизомий жазо интизомий қилмиш аниқланганидан кейин дарҳол, бироқ аниқланган кундан эътиборан бир ойдан кечиктирмай қўлланилади, бунда ходим вақтинча ишга лаёқатсиз бўлган ёки таътилда бўлган давр ҳисобга олинмайди;
✔️Хизмат текшируви натижалари тўғрисидаги далолатнома комиссия томонидан имзоланган кун хизмат текшируви натижалари бўйича аниқланган интизомий қилмиш аниқланган кун деб ҳисобланади;
✔️Интизомий жазо интизомий қилмиш содир этилган кундан эътиборан олти ойдан кечиктирмай, тафтиш ёки молия-хўжалик фаолиятини текшириш ёхуд аудиторлик текшируви натижаларига кўра эса, у содир этилган кундан эътиборан икки йилдан кечиктирмай қўлланилиши мумкин. Ушбу муддатларга жиноят ишини юритиш вақти киритилмайди.

*⚠️Демак хулоса қиладиган бўлсак марказ ходимларини позицияси тўғри, сиз 20.12.2023 йил куни интизомий қилмишдан хабардор бўлгансиз ва бир ой муддат ичида жазо қўллашингиз керак эди. Барча меҳнат шартномасини бекор қилиш билан боғлиқ ҳуқуқий жараёнлар бир ой ичида амалга оширилиши шарт эди.*

❗️Ушбу ўринда, МКнинг 164-моддаси 4-қисмидаги "... розилик бериш тўғрисида қарор қабул қилинган кундан эътиборан 1 ойдан кечиктирмай МШ беркор қилишга ҳамқли" деган жумлага чалғиб қолмаслик керак, 314-модда тартибига риоя этилиши муҳим ва ушбу розилик ҳам ушбу 1 ой муддат ичида олиниши мақсадга мувофиқ.

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

#savolimbor

❓Ассалому алайкум! Мен ташкилотдан 18.11.2023 йилда фарзандим 2 ёшга тўлгунига қадар бола парвариш таътили олганман. Иш берувчига мурожаат қилиб ишга қайтишимни сўрасам, ўринимга бошқа ходимни ишга олганлигини айтиб, фарзандинг 2 ёшга тўлгандан сўнг ишга чиқасан деб айтмоқда, шу тўғрими?

©️Ва алайкум ассалом! Саволга ҳуқуқшунос Шавкат Хамрақулов томонидан жавоб берилди.

👉Бу ерда иш берувчининг ҳаракатлари нотўғри деб ҳисоблайман.

⚖️Меҳнат кодексининг 405-моддаси:
*✔️1-қисмида ҳомиладорлик ва туғиш таътили тугаганидан кейин, аёлнинг хоҳишига кўра, унга боласи 2 ёшга тўлгунига қадар болани парваришлаш таътили берилиб, бу давр учун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланадиган тартибда нафақа тўланади.
*🔺Изоҳ: Ишловчи оналарга бола икки ёшга тўлгунга қадар бола парвариши бўйича ойлик нафақа тайинлаш ва тўлаш тартиби тўғрисидаги низом асосида тўлов қилинади. Лекин ушбу **Низом бюджет ташкилотларида ишловчи оналарга татбиқ этилмайди.

*✔️2-қисми. Аёлга унинг хоҳишига кўра, боласи 3 ёшга тўлгунига қадар уни парваришлаш учун иш ҳақи сақланмаган ҳолда* қўшимча таътил ҳам берилади.

*✔️3-қисми.* Ушбу модданинг 1-2-қисмларида кўрсатилган БПТдан боланинг отаси, бувиси, буваси ёки болани ҳақиқатда парваришлаётган бошқа қариндошлари ҳам, шунингдек васийси ҳам тўлиқ ёки қисмларга бўлиб фойдаланиши мумкин.

⚠️4-қисми. Аёл ёки ушбу модданинг 3-қисмида кўрсатилган шахслар хоҳишига кўра, БПТ вақтида тўлиқсиз иш вақти шартлари асосида ёки иш берувчи билан келишув бўйича уйда ишлаши мумкин. Бунда ушбу модданинг 1-қисмига мувофиқ уларнинг нафақа олиш ҳуқуқи сақлаб қолинади.

❗️Энди сизнинг ўрнингизга ишга қабул қилинган ходим масаласида. МКнинг 158-моддасига асосан, муддатли меҳнат шартномаси унинг амал қилиш муддати тугаши билан бекор қилинади. Яъни, ушбу модданинг 3-қисмига кўра, иш жойи (лавозими) сақланаётган ходимнинг йўқ бўлган вақтига тузилган меҳнат шартномаси ушбу ходим ишга қайтган кундан эътиборан бекор қилинади.

⚠️Хулоса қилганда. Иш берувчилар “аёлнинг хоҳишига кўра” жумласига эътибор бериши керак, яъни унда ҳуқуқ бор, уни таъминлаш иш берувчига мажбурият ва ходим боласи 2 ёшга тўлгунча БПТ олса, исталган вақтда ишга қайтиш хоҳишини ҳам англатади. Бунда, иш берувчига МКнинг 405-моддасининг 4-қисмига кўра ариза билан мурожаат қилиб тўлиқсиз иш вақти билан ишлаши мумкин ва кейинчалик яна БПТга чиқишни хоҳласа, марҳамат боласи 2 ёшга тўлгунича ижтимоий таътилга чиқиши мумкин. Сизнинг ҳолатингизда, ўрнингизга ишга қабул қилинган ходимнинг меҳнат шартномаси сизнинг ишга чиқишингиз муносабати билан бекор қилинади ёки иш берувчи хоҳласа унга малака талабларига мос бўлган бошқа бўш (вакант) ўрин таклиф қилиб ўтказиши мумкин.

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

#bilasizmi

❗️ Давлат фуқаролик хизматчиси томонидан халқаро ва бошқа расмий тадбирларда совға олиш тартиби👉Давлат фуқаролик хизматчиси томонидан хизмат сафарлари, халқаро ва бошқа расмий тадбирлар муносабати билан олиниши мумкин бўлган совға қиймати, шунингдек уни тасарруф этиш тартиби тўғрисидаги низомга (рўйхат рақами – 3425, 13.03.2023 й.) кўра, давлат фуқаролик хизматчиси Ўзбекистондан ташқаридаги хизмат сафарлари, халқаро ва бошқа расмий тадбирлар, Ўзбекистонда ўтказиладиган халқаро ва бошқа расмий тадбирларда совға олиши мумкин.🚫 Ўзбекистондаги бошқа хизмат сафарларида совға олиш мумкин эмас.

✅ Давлат фуқаролик хизматчиси оладиган совға қуйидаги талабларга жавоб бериши керак:

🔹миллий қонунчилигимизда тақиқланмаган ашёлар бўлиши;
🔹совға халқаро ва бошқа расмий тадбирда ихтиёрий берилган бўлиши;
🔹совға очиқ ва ошкора қабул қилиниши;
🔹давлат органининг обрўсига путур етказмаслиги;
🔹манфаатлар тўқнашуви ёки коррупциявий омилни келтириб чиқармаслиги.

🗒 Давлат фуқаролик хизматчиси совғани тадбирдан келгандан сўнг 3 иш кунида хўжалик бўлимига беради ва бунда далолатнома тузилади.

💰Совғанинг қиймати аниқ бўлмаса, хўжалик бўлими уни баҳолайди ва унинг қиймати БҲМнинг 4 бараваридан (1,2 млн сўмдан) кўп бўлмаса, совға давлат фуқаролик хизматчисига берилади.

🔘 Совға қиймати БҲМнинг 4 бараваридан кўп бўлса, у молия-иқтисод бўлинмаси томонидан давлат органи балансига кирим қилинади ҳамда давлат органи эҳтиёжи учун фойдаланилади.

📁 Тез яроқсиз ҳолга келувчи совғалар (гул, ширинликлар), шунингдек канцелярия тўпламлари (тақвим, буклет, пластмассали ручка, кундалик ва блокнот) совға сифатида расмийлаштирилмайди ҳамда ушбу совғалар давлат фуқаролик хизматчисида қолдирилади.

📌 Мазкур низом талаблари барча давлат фуқаролик хизматчилари учун мажбурий ҳисобланади.

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

#savolimbor

*❓Assalomu aleykum yaxshimisiz uzur bezovta qildim. Sizga YMMT boʻyicha savolim bor edi iltimos yordam kerak edi. Maktabda kadr boʻlib ishlayman. Oʻtgan yili tekshiruvda bitta xodimimizni maʼlumotlariga kirib koʻrib turmush oʻrtogʻini kirgizmabsiz kiritishingiz shart dedi lekin man ularga turmush oʻrtogʻi bilan ajrashgan umuman muloqat qilmaydi dedim. Ammo bir yil oʻtib bugun maktabga shtraf kelibdi bilmaysizmi shu boʻyicha menga shtraf qilishga huquqi bormi iltimos maslahatingizni ayamang.*

👉Mehnat kodeksining 25-moddasida ish beruvchining majburiyatlari belgilangan bo‘lib, mehnat shartnomalarini, shuningdek ularga doir o‘zgartish va qo‘shimchalarni «Yagona milliy mehnat tizimi» idoralararo dasturiy-apparat majmuida (YMMT) o‘z vaqtida ro‘yxatga olishi shartligi belgilangan.

👉Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 5 dekabrdagi 971-son qarori bilan tasdiqlangan «Yagona milliy mehnat tizimi» idoralararo dasturiy-apparat kompleksida mehnat shartnomalarini ro‘yxatdan o‘tkazish, elektron mehnat daftarchalarini shakllantirish va yuritish tartibi to‘g‘risida nizomning 3-bandiga ko‘ra, mehnat munosabatlarini ro‘yxatdan o‘tkazishda «YMMT»dan foydalanish tashkiliy-huquqiy shakli va idoraviy bo‘ysunishidan qat’i nazar, barcha ish beruvchilar uchun majburiydir, O‘zbekiston Respublikasining davlat xavfsizligini ta’minlash sohasidagi, shuningdek, shtat jadvali maxfiy bo‘lgan ish beruvchilar bundan mustasno.

❗️Tashkiliy-huquqiy shakli va idoraviy bo‘ysunishidan qat’i nazar, faoliyat yuritayotgan barcha ish beruvchilar o‘zlarida ishlayotgan xodimlarining avvalgi ish joyi to‘g‘risida mehnat daftarchasidagi barcha yozuvlarni «YMMT»ga kiritishga va 2005 yil 1 yanvargacha mehnat staji to‘g‘risida kiritilgan ushbu ma’lumotlarni mehnat daftarchasidagi yozuvlar asosida ERI bilan tasdiqlab berishga, 2005 yildan keyingi davr uchun mazkur ma’lumotlarning to‘g‘riligini tasdiqlash uchun xodim avval ishlagan ish beruvchilarning «Tashkilot kabineti»ga elektron shaklda so‘rov yuborilishiga mas’uldir.

👉Ish beruvchilar «YMMT»dan kelib tushgan elektron so‘rovga ko‘ra ularda ilgari ishlagan sobiq xodimlarning barcha davrlar bo‘yicha mehnat staji davri haqidagi ma’lumotlarni so‘rov kelib tushgandan so‘ng 10 kun muddatda ERI bilan tasdiqlaydilar hamda sobiq xodimlarining ish haqi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni ushbu muddat davomida belgilangan tartibda arxivlarga taqdim etilmagan hamda o‘zlarining idoraviy arxividagi mavjud hujjatlari asosida «YMMT»ga kiritadilar va ERI bilan tasdiqlaydilar.
*⚠️Tasdiqlangan ma’lumotlarning haqqoniyligiga ish beruvchilar mas’ul hisoblanadi.*

👉Shuningdek, xodimning elektron mehnat daftarchasi – jismoniy shaxsning mehnat faoliyati to‘g‘risidagi ma’lumotlar mavjud bo‘lgan elektron hujjat, u mehnat shartnomasi ish beruvchi tomonidan ro‘yxatdan o‘tkazilganligi, yakka tartibdagi tadbirkor sifatida ro‘yxatdan o‘tganlik, o‘zini o‘zi band qilganligi, ishsiz va band bo‘lmagan shaxslarning jamoat ishlariga jalb qilinganligi, vaqtinchalik mehnat faoliyatini amalga oshirish uchun chet elga ketayotgan fuqarolar tomonidan Iqtisodiyot va moliya vazirligi huzuridagi byudjetdan tashqari Pensiya jamg‘armasiga to‘langan sug‘urta badallari to‘g‘risidagi ma’lumotlar asosida «YMMT»da shakllantiriladi, shuningdek, unda xodim to‘g‘risidagi ma’lumotlar (familiyasi, ismi, otasining ismi, tug‘ilgan sanasi, ma’lumoti, kasbi, mutaxassisligi), ishga joylashish davrlari (ishga qabul qilish, boshqa ishga o‘tkazish), hisoblangan ish haqi, shuningdek, jismoniy shaxsning mehnatiga haq to‘lash tarzidagi daromadlardan to‘langan soliqlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar mavjud bo‘ladi.

⚠️Yuqoridagilardan kelib chiqib, xodimning faqat yaqin qarindoshlari haqidagi ma’lumotlarning kiritilmaganligi uchun jarima tayinlash uchun yetarli asos hisobalanmasligi mumkin. Sizga tayinlangan jarimaga qo‘yilgan asoslar bilan yaxshilab tanishib chiqishingiz yoki zarur bo‘lsa jarima qo‘llagan organga murojaat qilib qo‘shimcha tushuntirish olishingizni tavsiya qilamiz.

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

#bilasizmi

👉Хизмат сафари ходимнинг иш берувчи буйруғи (фармойиши)га биноан доимий иш жойидан ташқарида хизмат топшириғини бажариш учун бошқа жойга маълум муддатга қиладиган сафаридир.

👉Хизмат сафарига юборилган тақдирда иш берувчи ходимга қуйидагиларни қоплаши шарт:
🚅йўлкира харажатлари;
🏬турар жой ижараси харажатлари;
⏳доимий яшаш жойидан ташқарида яшаш билан боғлиқ қўшимча харажатлар (суткалик);
💶ходим томонидан иш берувчининг рухсати ёки розилиги билан қилинган бошқа харажатлар.

👉Хизмат сафарлари билан боғлиқ харажатларнинг ўрнини қоплаш миқдорлари жамоа шартномаси ёки иш берувчи томонидан касаба уюшмаси қўмитаси билан келишилган ҳолда қабул қилинган ички ҳужжат билан белгиланади. Бунда харажатлар ўрнини қоплаш миқдори бюджетдан молиялаштириладиган ташкилотлар учун Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси томонидан белгиланган миқдорлардан кам бўлиши мумкин эмас (Меҳнат кодекси 287-моддаси)

❗️Маълумот учун: Вазирлар Маҳкамасининг 2022 йил 2 августдаги 424-сон қарори билан тасдиқланган Ўзбекистон Республикаси ҳудудида хизмат сафарлари тўғрисидаги низом асосида тўловлар қилиб борилади.

*⚠️Доимий иши кўчиб юриш ёки сайёр хусусиятга эга бўлган ходимларнинг хизмат сафарларига чиқиши хизмат сафарлари ҳисобланмайди.*

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

#savolimbor

*❓Сиртқи таълимда ўқийдиган ходимга ўқиш учун ва сессияда иштирок этиши учун электрон хабарнома юборилган. Шунга мувофиқ буйруқ қилсак бўладими?*

*❗️Жавоб. Вазирлар Маҳкамасининг 2017 йил 21 ноябрдаги 930-сон қарори билан тасдиқланган Олий таълим муассасасида сиртқи (махсус сиртқи) таълимни ташкил этиш тартиби тўғрисида низомнинг 19-бандида сиртқи (махсус сиртқи) таълим талабаси ҳар бир семестр давомида бир марта олий таълим муассасасига ўқув сессиясига чақирилади. Бунинг учун унга ўқув сессияси бошланишига қадар (камида 10 кун олдин) белгиланган шаклда хабарнома юборилади.*

👆Ушбу низомда хабарнома қай тартибда (электрон ёки ёзма-қоғоз шаклда) берилиши бўйича айтилмаган.

⚠️“Электрон рақамли имзо тўғрисида” Қонуннинг 4-моддасига кўра электрон рақамли имзонинг ва қўлда шахсан қўйилган имзонинг бир хил аҳамиятга эга эканлигини эътироф этиш шартлари белгиланган. Унга кўра, бир вақтнинг ўзида қуйидаги шартларга риоя этилган тақдирда, электрон ҳужжатдаги электрон рақамли имзо қоғоз ҳужжатга қўлда шахсан қўйилган имзо билан бир хил аҳамиятга эга бўлади, агар:

➖электрон рақамли имзонинг ҳақиқийлиги тасдиқланган бўлса;
➖электрон рақамли имзо калитининг сертификати электрон рақамли имзонинг ҳақиқийлигини тасдиқлаш пайтида ёхуд имзолаш пайтини белгиловчи далиллар мавжуд бўлганда электрон ҳужжатни имзолаш пайтида амалда бўлса;
➖электрон рақамли имзодан электрон рақамли имзо калитининг сертификатида кўрсатилган мақсадларда фойдаланилаётган бўлса.

‼️Юқорида кўрсатилган шартларга бир вақтнинг ўзида риоя этилган тақдирда, юридик шахснинг ЭРИ билан тасдиқланган электрон ҳужжат юридик шахснинг муҳри билан тасдиқланган қоғоз ҳужжатга тенглаштирилади.

❗️Хулоса қилиб айтганда, ҳозир ҳар бир смартфон телефонда ЭРИни текшириш функцияси бор, имзоланган вақти билан кўрсатиб беради. Юқоридаги шартлар асосида электрон тақдим этилган хабарнома ҳам буйруқ қабул қилишга асос сифатида кўрсатилиши мумкин.

https://t.me/HRyurist

Telegram

HR-yurist

Амалиётчи-юрист Шавкат Хамрақулов

❓Ким вафот этган шахснинг иш ҳақини олишга кўпроқ ҳақли

👉Меҳнат кодексида кимлар иш ҳақи олишнинг устувор ҳуқуқига эга эканлиги ҳақида изоҳ йўқ (мисол учун, хотин ёки марҳумнинг ота-онасидан бири). Шунинг учун ходимга тегишли бўлган иш ҳақини иш берувчига биринчи бўлиб мурожаат қилган ва керакли ҳужжатларни тақдим қилган оила аъзоси ёки қарамоғидаги шахсга бериш мумкин деб ҳисоблаймиз.

👍Агар кўриб чиқилаётган вазиятда хотини биринчи бўлиб пул учун мурожаат қилган ва керакли ҳужжатларни тақдим этган бўлса, хавотирга ўрин йўқ. Сиз унга вафот этган эрининг иш ҳақини бериб, қонунни бузмадингиз.

📃Тўловларни олишга ҳақли эканлигини талаб қиладиган қолган қариндошларга эса вафот этган ходимнинг иш ҳақи унинг хотинига берилганлиги тўғрисида маълумотнома тақдим этишингиз мумкин.

*📓Марҳумнинг иш ҳақини олиш учун қариндоши иш берувчига қуйидагиларни тақдим қилади:*

➖эркин шаклда ёзилган ёзма ариза: «Масалан: Мен, Фармонова Нигора Азизовна, марҳум Фармонов Даврон Камиловичнинг хотини, вафот этган кунга қадар олинмаган иш ҳақини ва унга тўланадиган бошқа тўловларни беришингизни сўрайман»;

➖вафот этганлиги тўғрисидаги гувоҳноманинг асл нусхаси (иш берувчига кўрсатилганидан кейин қариндошида қолади) ва вафот этганлиги тўғрисидаги гувоҳноманинг кўчирма нусхаси (иш берувчида қолади) МК 255-м.;

➖паспорт ёки олувчининг шахсини тасдиқловчи бошқа ҳужжат;

➖марҳум билан қариндошлик ёки унинг қарамоғида бўлганлиги фактини тасдиқловчи ҳужжат (туғилганлик тўғрисидаги гувоҳнома, никоҳ тўғрисидаги гувоҳнома ва бошқалар).

*⚠️Эътибор беринг*❗️Иш берувчи вафот этган ходимнинг иш ҳақини қариндошига тегишли ариза берилган кундан эътиборан етти календарь кундан кечиктирмай бериши керак.

‼️Вафот этган ходимнинг иш ҳақи унинг оила аъзосига нақд пулда ёки пластик картага ўтказиш йўли билан берилиши мумкин. Иш ҳақи берилганлиги тўғрисидаги аризада қариндош бу борада аниқлик киритиши ва пул маблағларини айнан қайси картага юбориш кераклигини, ўтказиш учун зарур бўлган барча тафислотларни кўрсатиши керак. Ариза берувчининг пулни олганлиги далилини қайд этган маъқул. Бу пулни олувчининг аризаси ёки тилхати бўлиши мумкин.

👉❗️Меҳнат шартномаси бекор қилинганда ходимга барча фойдаланилмаган ҳар йилги асосий ва қўшимча меҳнат таътиллари учун пулли компенсация тўланади МК 234-м. 1-қ. Ходимнинг вафоти эса – бу МКнинг 168-моддаси 1-қисмида назарда тутилган тарафларнинг хоҳиш-иродасига боғлиқ бўлмаган ҳолатларга кўра меҳнат шартномасини бекор қилишнинг асослардан бири саналади. Демак, ходимнинг вафоти муносабати билан меҳнат муносабатларини тўхтатаётган иш берувчи ходим томонидан фойдаланилмаган таътиллар учун ҳам компенсация ҳисоблаши шарт.

манба

https://t.me/hradliya

Оила аъзолари ёки марҳумнинг қарамоғида бўлган шахслар бўлмаган тақдирда, тегишли сумма мерос таркибига киритилади ва умумий асосларда мерос қилиб олинади.

Kadrovik.uz

Иш ҳақи, компенсатсия ва бошқа тўловлар

❗️**«Ташкилот ходимларидан бири вафот этди. Вафот этган кунга қадар олинмаган иш ҳақи миқдори фойдаланилмаган таътиллар учун компенсация билан бирга катта суммани ташкил қилди. Бухгалтерия бўлими уни ходимнинг бевасига берди. Аммо эртаси куни марҳумнинг отаси пулни олгани келиб, судга мурожаат қилиш билан таҳдид қилиб кетди».

❗️Дарҳақиқат, ходим вафот этган кунга қадар олинмаган иш ҳақини айнан кимга тўлаб бериш кераклигини тўғри белгилаш муҳимдир. Акс ҳолда судлашишгача борадиган низо юзага келиши мумкин.**

👉Меҳнат кодексининг 255-моддасига мувофиқ ходим вафот этган кунга қадар олинмаган иш ҳақи унинг оила аъзоларига ёки ходим вафот этган кунда марҳумнинг қарамоғида бўлган шахсга берилади.

👨‍👩‍👧‍👦Оила кодексининг 5-моддасига мувофиқ оила аъзоларига қуйидагилар киради: эр-хотин, ота-она ва болалар (фарзандликка олувчилар ва фарзандликка олинганлар). Бунда фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этиш органларида рўйхатдан ўтган шахслар эр ёки хотин деб ҳисобланади.

❌ Тегишинча, диний русумларга биноан тузилган никоҳда бўлган аёл марҳумнинг маошини талаб қила олмайди

❌Шунингдек, никоҳ расман бекор қилинган собиқ хотини, агар у вафот этган кунга қадар ходим билан бирга яшаган тақдирда ҳам, «вафотидан кейинги» иш ҳақини олишга ҳақли эмас.

👉Қарамоғида бўлганлар – бу ходимнинг тўлиқ таъминотида бўлган ёки ундан олиб турилган моддий ёрдам унинг ҳаёт кечириши учун асосий ва доимий манба бўлган меҳнатга қобилиятсиз шахслар. Қарамоғида бўлганлик факти фуқароларнинг ўзини ўзи бошқариш органи, иш (хизмат) жойи маъмурияти, ижтимоий таъминот бўлими томонидан берилган ҳужжатлар, шунингдек гувоҳларнинг кўрсатувлари билан тасдиқланиши мумкин.

👇давоми бор...

#bilasizmi
*☂️Қачон ходимнинг розилиги бўлган тақдирда ҳам таътилдан чақириб олишга йўл қўйилмайди
*©️Марғилон шаҳар ЮХКМ бош юрисконсульти Шерзод Толибов томонидан тайёрланди. ✍️Чақириб олиш – ҳар йиллик ҳақ тўланадиган меҳнат таътилида бўлган ходим зарур бўлган вазиятда зудлик билан чақириб олинадиган жуда кенг тарқалган йўл. Меҳнат кодексига (МК) кўра, ходим таътилдан фақат унинг розилиги билан чақириб олиниши мумкин. Аммо, ҳатто таътилдаги ходимнинг розилигига эга бўлиб туриб иш берувчи ҳар доим ҳам ушбу кадрлар тартиб-таомилини қўллай олмайди. Бундан ташқари, таътил пайтида умуман "тегиб бўлмайдиган"** ходимлар тоифалари мавжуд.

⚡️Эслатма: ходимнинг розилигисиз таътилдан чақириб олиш – бу меҳнат қонунчилигининг бузилишидир. МК 232-м.га риоя этмаган мансабдор шахс жавобгарликка тортилиши мумкин.

*🔴Вазият: Розилик бўлмаганда ходимни таътилдан чақириб олиш.
👉Ходим меҳнат таътилида. Кадрлар бўлими бошлиғи унга қўнғироқ қилиб, директор ишга муддатидан олдин чиқишни талаб қилаётганини маълум қилди. Ходим рад қила оладими?
👉Албатта, ходим рад этишга ҳақли.* Ходимни розилигисиз иш берувчи таътилдан чақириб олиш ҳақида буйруқ чақираолмайди, аслида.
👉**Агар ходим таътилдан муддатидан олдин чиқишни рад этса, бу меҳнат интизомини бузиш деб қаралмайди. Ходим бу вазиятда иш берувчига бўйсунмасликка тўла ҳақли.

⚠️Ходимнинг қонунчилик ва меҳнат тўғрисидаги бошқа норматив ҳужжатларга мувофиқ фақат ходимнинг розилиги билан ҳал қилиниши мумкин бўлган масала бўйича иш берувчининг фармойишини бажаришдан бош тортиши меҳнат мажбуриятларининг бузилишини англатмайди ва интизомий жазо қўллаш учун асос бўлиб хизмат қилмайди. Шу жумладан – ходимнинг иш берувчининг таътилдан чақириб олиш ёки таътилни бошқа муддатга кўчириш талабини бажаришдан бош тортиши 17.04.1998 й. 12-сонли ОСҚ 29-б. 2-хатбоши.

❌Ўз навбатида, таътилдаги ходимнинг ўзи ҳам унга тақдим этилган дам олишни тўхтатишга ва иш берувчидан уни чақириб олишни талаб қилишга ҳақли эмас.

*❓Қандай ҳолларда ходимнинг розилиги билан ҳам чақириб олишга йўл қўйилмайди*?

🚫18 ёшга тўлмаган ходимларни, ҳомиладор аёлларни ва меҳнат шароитлари ўта зарарли ва ўта оғир ишларда банд бўлган ходимларни ҳар йилги меҳнат таътилидан чақириб олишга йўл қўйилмайди МК 232-м. 2-қ.. Ушбу вазиятда уларнинг чақириб олишга розилиги ҳеч қандай аҳамиятга эга эмас. Ҳатто бу ҳақда уларнинг ўзи сўраётган бўлса ҳам, чақириб олишга йўл қўйилмайди.

*❕Маълумот учун*. 11.03.1997-й. 133-сонли ВМҚга 8-иловада меҳнат шароити ўта зарарли ва ўта оғир ишларда банд бўлган ходимларнинг рўйхати келтирилган.

🚫Агар таътилни қисмларга бўлиш ва уни чақириб олиш муносабати билан бошқа муддатга кўчириш талабларини бажариш имконсиз бўлса, чақириб олишга йўл қўйилмайди.

✅Чақириб олиш муносабати билан таътилнинг фойдаланилмаган қисмини ходимга мазкур иш йили давомида бошқа вақтда тақдим қилинг ёки кейинги иш йили учун таътилга қўшинг. Бунда таътилни қисмларга бўлиш қоидасига риоя қилиш керак. Айнан – таътил қисмларга бўлинганда ушбу таътилнинг ҳеч бўлмаганда бир қисми ўн тўрт календарь кундан кам бўлмаслиги керак МК 231-м.

✅Агар чақириб олиш муносабати билан таътил кейинги иш йилига кўчирилса, ходим жорий иш йилида таътилнинг 14 календарь куни учун барибир "дам олиши" керак. Қолган қисмни кўчириш мумкин.

🚫Тегишинча, агар чақириб олингандан кейин таътилнинг ушбу бўлинмас қисмини 14 кун ичида тақдим этишнинг иложи бўлмаса, чақириб олишга йўл қўйилмайди.