اين شما نبوديد كه آنها را كشتيد؛ بلكه خداوند آنها را كشت! و اين تو نبودى (اى پيامبر كه خاك و سنگ به صورت آنها) انداختى؛ بلكه خدا انداخت! و خدا مى خواست مؤمنان را به اين وسيله امتحان خوبى كند؛ خداوند شنوا و داناست
انفال ۱۷

الان برای چی شورای سیاست گذاری حوزه های علمیه خواهران 460 میلیارد (الان بیشتر شده) پول بیت المال باید بره تو جیبش؟

تصور کنید با 460 میلیارد چه کارهایی نمیشه تو رسانه کرد! چند تا اکانت اینستاگرامی و یوتیوبی برای تبیین مردم زد که نتیجش نشه اغتشاش های سال 1401 که هزاران میلیارد به کشور ضرر زد! هم کشور ضرر ببینه هم پول کارای فرهنگی بره تو جیب نهاد های بیخاصیت!

علامه معتقد است چون عقول عامه به حدی نیست که به راحتی مسئله تجسم اعمال و تکوینی بودن عقاب اخروی را هضم کند، لذا خطابات شرع مقدس با توجه به فهم مردم، نازل شده است و از آنجایی که برداشت عامه از مجازات و کیفر، اعتباری و وضعی بودن است، بنابراین، آیات دال بر اعتباری بودن کیفرهای اخروی، ناظر به فهم اکثریت مردم است و مطابق زبان آنها نازل شده است (طباطبایی، 1371: 2/175-176)

لازمه عذاب برای گناه مانند لازمه زوجیت برای عدد چهار و شوری برای نمک و شیرینی برای عسل است؛ چنان‌که از علت زوجیت عدد چهار پرسش نمی‌شود، به همین دلیل نیز از علت عذاب فعل معصیت سؤال نمی‌شود، چراکه عذاب لازمه و صورت باطنی و ذاتی عمل گناه است و از اول صدور گناه با آن همراه و عجین بوده است؛ آتش عمل و فعل عارضی بر انسان و عملش نیست تا از علت عروض و وقوع آن پرسش شود. به قول فلاسفه: «الذاتی لایعلل» (همو، 1390: 332)

با نظری دقیق، کیفر اخروی، عین عمل انسان است (رابطه عینیت و اتحاد) و در این صورت، پرسش از انگیزه کیفر‌های اخروی به جهل و ناشناخته ماندن ماهیت این کیفرها برمی‌گردد. به عبارت دیگر، خداوند در روز قیامت شکنجه‌گاهی به نام جهنم با مأموران عذاب، برای عاصیان و تبهکاران آماده نکرده است تا از انگیزه ایجاد آن برای چنین کسانی استیضاح شود، بلکه خالق و آتش‌بیار معرکه در حقیقت خود انسان‌هایند و اگر قرار است کسی پاسخ‌گو و مسئول عذاب اخروی و جهنم باشد، خود انسان گنهکار است (همان: 82-83)

انگیزه دوم و سوم و پنجم نیز در آخرت جایگاهی ندارد؛ چراکه آخرت هنگام حساب و جزای اعمال است نه زمان تکلیف تا با کیفر مجرم، خود مجرم یا دیگران متأثر شوند. انگیزه احقاق حق مظلوم نیز در حقیقت بازگشت به انگیزه‌های دیگر دارد و الا مجازات مجرم هیچ نفعی به حال مظلوم ندارد تا از آن به احقاق حق تعبیر شود. آنچه عقل به آن حکم می‌کند، جبران حق مظلوم است، به هر صورت که باشد؛ اما لزومی ‌ندارد که شخص جبران‌کننده خود مجرم باشد، چراکه خصوصیتی در آن وجود ندارد. نکته دیگر آنکه تمام این سخنان در خصوص کیفرهایی مطرح است که مجرم، شاکی داشته باشد، اما اگر گنهکار فاقد شاکی باشد، مثل موارد مربوط به حق‌الله، دیگر این استدلال‌ها جایی نخواهد داشت (قدردان قراملکی، 1387: 25-27)