د روسيې له بریدونو وروسته اوکرایین او مالدوا کې برېښنا پرچاو شوې
@Tribalnewspashto
پلازمېنه کیېف کې پر یوې ودانۍ له برید وروسته اور وژونکي د لګېدلي اور وژلو هڅې کوي.
د روسیې له تازه توغندیزو او هوايي بریدونو وروسته په اوکرایین او ګاونډي هېواد مالدوا کې برېښنا په پراخه کچه پرچاو شوې.

په اوکرایین کې د دې بریدونو له کبله لږ تر لږه شپږ ملکي کسان وژل شوي او چارواکي اړ شوي چې د برېښنا نشتوالي له کبله درې اتومي ریکټرونه وتړي. که څه هم مالدوا په دې بریدونو کې مخامخ نه ده په نښه شوې، خو د دې هېواد نژدې نیمايي برخه له برېښنا محرومه شوې.

په داسې حال کې چې ژمی رارسېدلی، مسکو پر اوکرایین توغندیز بریدونه ډېر کړي او د دې هېواد نژدې نیمايي برېښناکوټونه د ویجاړېدو له کبله ترمیم ته اړتیا لري.

پر چهارشنبه په ټول اوکرایین کې د هوايي بریدونو خبرداري سائرنونه وغږول شول او وروسته د پلازمېنې کیېف او لوېدیځ ښار لفیف په ګډون یو شمېر سیمو کې د چاودونو اورېدل کېدو رپوټونه ورکړل شول. په سویلي زاپوریژیا کې مسوولین وايي، پر یوه زېږنتون د توغندي لګېدو له کبله هغه ماشوم وژل شوی، چې نوی زېږېدلی و.

د اوکراییني ځواکونو قومندان جنرال والیري زالوژنې وايي، مسکو ۶۷ کروز توغندي ویشتلي چې په وینا یې د دوی دافع هوايي نظام ۵۱ هدف ته له رسېدو مخکې له منځه وړي.

خو د دې بریدونو له کبله په هېواد کې د انرژۍ تاسیساتو ته درانه زیانونه اوښتي دي.

د پلازمېنې کیېف ځینې برخې له اوبو او په بشپړه توګه له برېښنا محرومې شوې. د شپې له پیل سره سم کیېف ښاروال ویټالي کلیټچکو ویلي، د ښار نژدې اتیا سلنه اوسېدونکي یا له اوبو او یا هم له برېښنا بې برخې شوي دي.

د اوکرایین انرژۍ وزارت مسوولینو په خبره دوی اړ شوي دي چې له اوبو او حرارته د ترلاسه کېدونکې برېښنا ډېری مرکزونه هم وتړي. پر پلازمېنه کیېف او لفیف ښارونو د بریدونو له رپوټونو لږ مخکې اوکراییني چارواکو پر سویلي اوکرایین د تازه بریدونو خبره وکړه.

د میکولایو سیمې والي په وینا د دوی لور ته له سویلي او ختیځه ''ګڼ شمېر توغندي '' توغول شوي دي.

د ورسیې ولسمشرۍ ماڼۍ کریملین رسنیو سکرتر دیمتري پیسکوف د ارمینیا پلازمېنې یریوان ته د یوه سفر اوږدو کې پر اوکرایین د تازه بریدونو په هکله څه و نه ویل، خو په وینا یې ''د ځانګړو عملیاتو (پر اوکرایین د روسیې یرغل لپاره د مسکو ځانګړې اصطلاح) راتلونکي او بریا کې هېڅ شک او شبه نه شته. ''

په مالدوا کې د برېښنا پرچاوي
بل لور د مالدوا مرستیال لومړی وزیر اندرې سپینو پر خواله رسنۍ ټویټر لیکلي چې په هېواد کې یې برېښنا بنده شوې. نوموړي زیاته کړې پر اوکرایین د روسیې بریدونو له کبله ' 'د برېښنا پراخه پرچاوۍ '' رامنځته شوې.

ښاغلي سپینو په وینا په نیم ساعت کې د مالدوا پلازمېنې چیسینایو ډېرو برخو برېښنا بېرته فعاله شوه، چې د مالدوا له نیمايی زیات وګړي پکې ژوند کوي. د نوموړي په خبره له نومبر ۱۵ مې راهیسې چې پر اوکرایین بریدونه ډېر شوي مالدوا د برېښنا له سختې پرچاوۍ سره مخامخ ده. له همدې کبله پر مخابراتي شبکو هم خورا ناوړه اغېز شوی.

پاکستاني چارواکي وايي، 'ټول بې اسنادو افغان کډوال' ثبت او راجستر کوي

@Tribalnewspashto
پاکستاني چارواکي وايي، دغه هېواد کې نژدې ۱۳ لکه ثبت شوي او نژدې همدومره ناثبت شوي افغان کډوال مېشت دي. ارشیف تصویر

پاکستاني چارواکي وایي چې په دغه هېواد کې د هغو افغانانو نوملیکنه پیلوي، چې تر اوسه له حکومت سره ثبت او راجستر نه دي.

دا مهال په پاکستان کې څه باندې یو میلیون افغانان له حکومت سره ثبت دي او داټکل له مخې همدومره نور داسې هم شته چې نومونه یې ثبت نه دي، چې له امله یې ډېر ځله د پاکستاني پولیسو لخوا ځورول کېږي او ناوړه چلن ورسره کېږي.

په اسلام اباد کې د سرچینې خبریال خدای نور ناصر په خپل رپوټ کې وايي، د پاکستان سرحدي چارو وزیر طلحه محمود ویلي، دوی به هڅه وکړي چې پاکستان کې مېشت هېڅ یو افغان کډوال داسې پاتې نه شي چې نوم یې ثبت او راجستر نه وي.

محمود د پاکستان ملي اسمبلۍ غونډې ته وینا کې ویلي چې تر اوسه له دوی سره په پاکستان کې د ثبت شویو افغان کډوالو شمېر ۱۳ سوه زره کسانو ته رسېږي، چې په وینا یې په تازه پیل شوې لړۍ کې یې سل زره نور کډوال هم ثبت او راجستر کړي دي.

نوموړی وايي، د لسو او دوولس سوه زرو تر منځ افغان کډوال لا هم د پاکستان په بېلا بېلو سیمو کې داسې شته، چې د کډوالو په توګه له حکومت سره ثبت او راجستر نه دي. ښاغلی محمود وايي، حکومت هڅه کوي د پاکستان بېلا بېلو سیمو کې هغه ستونزې هوارې کړي، چې افغان کډوال ورسره لاس او ګرېوان دي.

د یادونې ده، چې دا وروستیو کې په ځانګړې توګه د سند ایالت په مرکزي ښار کراچۍ کې ګڼ شمېر افغان کډوال د پاکستاني پولیسو له لوري نیول شوي وو، ځورول شوی وو او د رپوټونو له مخې خورا ناوړه چلن ورسره شوی وو.

د نومبر نیمايي کې بیا د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس ویلي و چې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت د غبرګون په تعقیب پاکستان کې شاوخوا ۴۰۰ نیول شوي افغان کډوال راخوشي شوي دي.

وړمه ورځ بیا د پاکستان په ملي اسمبلۍ پښتون ملتپال سیاستوال محسن داوړ او ځینې نورو سیاستوالو هم دا موضوع یاده کړه. له هغه وروسته د پاکستان سرحدي چارو وزیر وویل، حکومت هڅه کوي چې ټول پاکستان مېشت افغان کډوال ثبت او راجستر کړي.

بل لور ګڼ شمېر هغه افغانان، چې په افغانستان کې د جمهوریت له نسکوریدو وروسته پاکستان ته لاړل چې له هغه ځایه امریکا او اروپايي هېوادونو ته ولېږدول شي، له ګڼو ستونزو سرټکوي.

ځیني وايي، څه باندې یو کال کېږي چې د ملګرو ملتونو د کډوالو چارو ادارې (یو این اېچ سي ار) ته یې عریضې کړې، خو په وینا یې اوس یې هم برخلیک نه دی معلوم. 

بله خوا یو این اېچ سي ار وايي دوی یوازې هغه افغانان دریمګړو هېوادونو ته معرفي کوي، چې په افغانستان کې یې ژوند له ګواښ سره مخامخ وي.

پاکستاني چارواکي وايي، 'ټول بې اسنادو افغان کډوال' ثبت او راجستر کوي
@Tribalnewspashto

طالبانو د دريو ښځو په ګډون ۱۲ کسان عام محضر کې په درو وهلي
@Tribalnewspashto
افغانستان کې د دریو ښځو په شمول ۱۲ کسان په داسې حال کې یوه لوبغالي کې په درو وهل شوي چې زرګونه کسانو ورته کتل.

یوه طالب چارواکي بي بي سي ته وویل، دا کسان د زنا، غلا او لواطت په ګډون د 'اخلاقي جرمونو ' له کبله محکوم شوي. دا په یوه تېره یوه میاشت کې دویم ځل دی، چې طالبانو حکومت په عام محضر کې دا ډول سزا ورکوي. دغه ډول سزا ورکول د ځینو په اند بېرته ۱۹۹۰ مو کلونو ته د ستنېدو په مانا دي، چې طالبانو لومړی ځل په افغانستان کې له واکمنېدو وروسته ورته سزاګانې ورکولې.

په لوګر کې چې دغه سزاګانې په کې عملي شوي، د طالبانو یوه ویاند عمر منصور مجاهد وویل، د سزا له عملي کېدو وروسته ټولې درې ښځې خوشې شوې دي. نوموړي زیاته کړه، یو شمېر نارینه وو ته د زندان سزا هم ورکړل شوې، خو هغه و نه ویل چې څومره کسان زنداني شوي دي. مجازات شویو ټولو نارینه وو او ښځو هر یوه ته له ۲۱ تر ۳۹ پورې د درو سزا ورکړل شوې.

رپوټونو کې ویل شوي، تېره اونۍ په تخار ولایت کې هم ۱۹ کسانو ته ورته سزاګانې ورکړل شوې.

په لوګر ولایت کې دا سزاګانې د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده له هغه امر یوه اونۍ وروسته ورکول کېږي چې قاضیانو ته یې وویل، د ځینو جرمونو لپاره باید مجرمینو ته له شریعت سره سمې سزاګانې ورکړي. د شرعي قوانینو په هکله د طالبانو له تعبیر سره سم په عام محضر کې د قصاص، سنګسار، او بدن غړو پرې کولو سزاګانې هم شاملې دي، خو طالبانو ځانګړي جرمونه او اړوند سزاګانې نه دي تشریح کړي.

طالبانو پروسږ کال په افغانستان کې له واکمنېدو وروسته د نرمښت ژمنې کړې وې، خو د دوی د مشر وروستی امر ښيي چې د حقونو برخه کې یې دریځ سختېږي. له ۱۹۹۶ تر ۲۰۰۰ کال پورې د طالبانو لومړۍ واکمني کې پر دوی له دې کبله نیوکې کېدې چې په کابل لوبغالي او د هېواد نورو برخو کې یې په عام محضر کې د درو او او اعدام سزاګانې ورکولې.

طالبانو حکومت دغه راز ژمنه کړې وه، چې د ښځو ظالمانه ځپنه به نه تکراروي، خو دې ډلې له بیا واکمنېدو وروسته په سختۍ سره د ښځو حقونو اخیستي او یو شمېر هغه ښځې یې وهلې، ډبولې چې د حقونو غوښتنه کوي.

اردوګان: ترکیه په سوریه کې له توغندیزو بریدونو وروسته ځمکني عملیات پیلوي

@Tribalnewspashto
د ترکیې دفاع وزارت پر ټویټر یوه ویډیوي خپره کړې چې توغندیز بریدونه پکې لیدل کېږي.

ترکیې کې چارواکي وايي، په عراق او سوریې کې له څلور ورځنیو هوايي بریدونو وروسته په سوریه کې د کردانو خلکو خوندیتوب ډلګیو (وای پي جي) وسله والو پر ضد ځمکني عملیات پلانوي.

د ترکیې ولسمشر رجب طیب اردوګان وايي، ''دغه بریدونه - چې د ترکیې دفاع وزیر ادعا له مخې ۲۵۴ ترهګر پکې ''له منځه وړل شوي ( یوازې پیل دی. '' ترکیې په د کردانو ډلې په دا وروستیو کې د استانبول خونړي بمي برید مسوولې بللې دي.

پر سې شنبه د ترکیې پارلمان کې د خپل اې کې ګوند غړو ته وینا کې ولسمشر اردوګان وویل، له سوریې سره د ترکیې پولې ''خوندي کول '' او د یوه امنیتي دهلېز رامنځته کولو ژمنتیا د بل هر ورخت پرتله اوس ډېره پیاوړې ده. ''

وای پي جي وسله وال بیا په دې چاودنه کې ښکېلتیا ردوي او په وینا یې د ترکیې هوايي بریدونو له کبله د سوریې شمال ختیځ کې ۳۰ ملکي کسان او ۱۱ جنګیالي وژل شوي دي.

بل لور د امریکا متحدو ایالتونو بهرنیو چارو وزارت وايي، د ترکیې هوايي بریدونه هغو امریکايانو ته مخامخ ګواښ دی، چې په سوریه کې اسلامي دولت نومې ډلې یا داعش د ماتولو لپاره فعالیت کوي.

د سوریې دیموکراتیک ځواکونه یا (ایس ډي پي) ملېشه چې د وای پي جي یوه برخه او د امریکا ملاتړ ورسره دی ترکیه تورنوي چې د پولې بل لور ته د داسې بریدونو لپاره د استانبول بمي برید پلمه کوي، چې له اوږدې مودې راهیسې یې پلان درلود.

ترک ځواکونو له ۲۰۱۶ کال راهیسې له سوریې سره د ۳۲۵ کیلومتره پولې په شاوخوا کې د خپلو متحدینو وسله والو سوریايي ډلو په مرسته پراخ عملیات پیل کړي او پراخې سیمې کنټرولوي.

د دې عملیاتو لړ کې ترکیې وروستی ځل ۲۰۱۹ کال کې د تل ابیاد او راس العین ښارګوټو تر منځ سیمه ونیوله، چې بیا وروسته د روسیې په منځګړیتوب اوربند وشو.

ترکیه وای پي جي یوه ترهګره ډله بولي او ټینګار کوي چې دا ډله د کردستان کارګر ګوند (پي کې کې) یوه برخه ده، چې په ترکیه کې یې د کردانو خپلواکي لپاره تر لسیزو پورې جګړه کړې.

بل لور پي کې کې هم د استانبول چاودنه کې لاس درلودل رد کړي دي. د یادونې ده، چې د نومبر پر ۱۳ د استانبول په استقلال میدان کې د هغې بمي چاودنې له کبله شپږ کسان ووژل شول.

امریکا متحده ایالتونو چې په ناټو سازمان کې د ترکیې متحد هېواد دی، خبرداری ورکوي چې د تاوتریخوالي ډېرېدل به له اسلامي دولت نومې ډلې سره د جګړې هدف اغېزمن کړي.

امریکا په ایس ډي ایف کې پر شاملو وای پي جي او نورو وسله والو ډلو داعش ډلې ته په ختیځه سوریه کې د ماتې ورکولو لپاره تکیه کوي.