مقاله‌ی «کاتب خوش‌ذوق و دردسر مصحح» از ابوالفضل خطیبی نقدی‌ست بر نسخه‌ی لندنِ شاهنامه که به سال ۶۷۵ ه.ق بازمی‌گردد. چنانکه می‌دانیم این نسخه اساس تصحیح شاهنامه‌ی چاپ مسکو بوده است و کهن‌ترین دستنویس «کامل» شاهنامه است. (نسخه‌ی فلورانس که به سال ۶۱۴ ه.ق بازمی‌گردد و در سال ۱۹۷۸ توسط آنجلو پیه‌مونتسه، ایران‌شناس ایتالیایی، کشف شد فاقد نیمه‌ی دوم شاهنامه است و در زمان تصحیح شاهنامه‌ی چاپ مسکو هنوز کشف نشده بود.)
ابوالفضل خطیبی در این مقاله‌ی عالمانه به رفتار کاتبان در ضبط وا‌ژه‌ها، مصرع‌ها و بیت‌ها نظر داشته است و با مثال‌هایی از نسخه‌ی لندن ثابت کرده که کاتب آن جدا از اینکه باسواد بوده و طبعی شاعرانه هم داشته است، لغزش‌ها و اشتباهاتش را هنگام رونوشت با بیت‌سازی و جایگزین‌ کردن‌های بعضاً نابه‌جا و گاه خودسرانه پوشانده است. چون روش مصححان شاهنامه‌ی چاپ مسکو(من‌جمله نوشین) در تصحیح، روش اعتماد بیش‌ از‌ اندازه به «اَقدَم نُسَخ» بوده است و جز سه‌چهار دست‌نویس دیگر، نسخه‌ی دیگری نداشته‌اند، فریب کاتب خوش‌ذوق نسخه‌ی لندن را خورده‌اند و چاپ پر غلطی از شاهنامه ارائه کرده‌اند.
این مقاله ضمناً اصول و روش تصحیح شاهنامه‌‌ی خالقی مطلق را، که همانا تصحیح انتقادی بر اساس ۱۵ دستنویس بوده باشد، توضیح و شرح داده است.
مقاله‌ی «کاتب خوش‌ذوق و دردسر مصحح» مقاله‌ی بسیار ارزشمند، عالمانه و روشنگری‌ست.

پی‌نوشت:
۱ . این مقاله به دلیل اینکه عالمانه است، به کسانی که به صورت تخصصی به شاهنامه و تصحیح متون علاقه‌مندند پیشنهاد می‌شود.
۲ . با همه‌ی مواردی که در رد تصحیح شاهنامه‌ی چاپ مسکو گفته آمد، شاهنامه‌ی چاپ مسکو که به همت عبدالحسین نوشین و جمعی از دانشمندان شوروی گرد آمده، اولین تصحیحی‌ست که چهار‌پنج نسخه را اساس تصحیح خود قرار داده است و قدر و ارزش آن تا آن تاریخ محفوظ است.
۳ . مقاله‌ را به راهنمایی استاد محمد افشین‌وفایی، استاد دانشگاه تهران و مدیر بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، دریافتیم.

«اکران مستند پرنده‌ی آبی»

درود بر همگان
هفته‌ی پیش به دلیل مشکل فنی مستند «پرنده‌ی آبی» ساخته‌ی فرزاد فره‌وشی اکران نشد. به همین دلیل این پنجشنبه، ۲۶ مهر، ساعت ۱۶ الی ۲۰ این مستند را اکران و بررسی خواهیم کرد.
دوستانی که همچنان ثبت‌نام نکرده‌اند می‌توانند به آیدی دبور به نشانی زیر پیام بدهند:
@Daboorbookclub1402

«دلایل قِلّت اعتبار شاهنامه چاپ مسکو، گفتگویی با دکتر جلال خالقی مطلق»

از آنجا که عبدالحسین نوشین یکی از اصلی‌ترین مصححان شاهنامه‌ی چاپ مسکو است و دو کتاب «واژه‌نامک: فرهنگ واژه‌های دشوار شاهنامه» و «سخنی چند درباره‌ی شاهنامه» را در طی تصحیح شاهنامه نگاشته است بر آن شده‌ایم تا گوشه‌‌ی نظری به این فعالیت او و تصحیحِ چاپ مسکوِ شاهنامه بیندازیم، که به مرور منتشر خواهد شد و مقالات و مصاحبه‌هایی را خواهیم خواند.

چاپ مسکو شاهنامه از رایج‌ترین تصحیح‌های شاهنامه در بازار کتاب ایران تا پیش از تصحیح شاهنامه‌ی خالقی مطلق بوده است و نخستین تصحیحی‌ست که بر اساس چهار‌پنج دستنویسِ مشخص شاهنامه فراهم شده است، اما ایراداتی بر آن وارد است که جامعه‌ی ادبی ایران بعد از تصحیح انتقادی و مقالات و کتاب‌های متعدد خالقی مطلق و همکارانش درباره‌ی شاهنامه، به آن آگاه شده‌ است.
چاپ مسکو شاهنامه به همت عبدالحسین نوشین و پژوهشگران بنیاد شرق‌شناسی فرهنگستان شوروی در دهه‌ی چهل منتشر شده است.

از زمانِ اولین انجمن‌‌های زنان در دوران مشروطه تا دوره‌‌ی پهلوی اول که تلاش ‌شد چهره‌ی جدیدی از زنِ ایرانی، بدون چادر و روبنده، در فضای عمومی حضور پیدا کند، وضع زنان با فراز و فرودهای زیادی روبرو شد. جنبش زنان در دوره‌ی مشروطه بیشتر حول محور حقوق زنان که مهم‌ترین آنها حق تحصیل بود، متمرکز بود. عمده‌ی زنانِ فعالِ این دوره از خانواده‌های بانفوذ و متول دوران خود بودند که به واسطه‌ي بهره‌مندی از آموزش‌های خصوصی و خانگی، باسواد بودند و به جمع روشنفکری دوستان و خویشان خود راه می‌یافتند. این زنان با تأسیس انجمن‌ها، نشریات و مدارس دخترانه در شهرهای بزرگ ایران، امکانات تازه‌ای در زندگی زنان به وجود آوردند.
اگرچه که زنان از گروه‌های مهم فعال در انقلاب مشروطه بودند اما در قانون اساسی و مجلس شواری ملی دستاوردی نداشتند و از حق رای نیز محروم شدند. پس از تمامی حوادثی که پس از انقلاب مشروطه و با آمدن و رفتن محمد‌علی شاه اتفاق افتاد، نرم نرمک بر تعداد دختران تحصیل‌کرده و باسواد افزوده می‌شد و از آنان زنانی می‌ساخت که تفکر و ظاهر متفاوتی نسبت به مادرانشان داشتند…
لرتا هایراپتیان در همین زمانه‌ی تاریخی می‌زیست و از همان اولین‌ها بود. او ارمنی‌تبار بود و در تهران به دنیا آمد. از دهه اول ۱۳۰۰ فعالیت هنری خود را آغاز کرد و به سرعت به یکی از اولین بازیگران شناخته‌شده‌‌ی زن در تئاتر و بعدها در سینما و تلویزیون بدل شد.

«لرتا هایرا‌تیان » زن نامی تئاتر ایران
شادی عطایی@daboorbookclub

مقاله‌ی عبدالحسین نوشین «پدر تئاتر ایران» نوشته‌ی پیمان شیخی
که در شماره‌ی ۲۴۸ مجله‌ی نمایش به چاپ رسیده است، معرفی اجمالی و مفیدی از کارنامه‌ی هنری نوشین ارائه کرده است.
برخی از نوآوری‌های نوشین در به وجود آوردن آداب اجرا و تماشای تئاتر جدید بسیار قابل توجه است.
کارهایی چون تربیت تماشاگران، ایجاد فضای آرام پیش‌نمایش و آمادگی ذهنی در تماشاگران، طراحی دکور و لباس، حذف سوفلور و توجه به اخلاقیات و وجهه‌ی اجتماعی بازیگران از جمله‌ی این نوآوری‌هاست.
او سه تماشاخانه‌ی «فرهنگ»، «سعدی» و «فردوسی» را تأسیس کرد. تجارب حاصل از اجراهای متوالی در این تماشاخانه‌ها به نوشین این فرصت را داد تا در زمان اسارت در زندان قصر، کتاب «هنر تئاتر» را بنویسد.

عزت‌الله انتظامی از خاطراتش با عبدالحسین نوشین می‌گوید...
زمانی که در ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ شاه در دانشگاه تهران توسط ناصر فخرآرایی ترور می‌شود، برخی از اعضای حزب توده را هم می‌گیرند. یکی از این عضو‌ها عبدالحسین نوشین است. نوشین به زندان قصر می‌افتد و پاییز ۲۹ با جمعی از سران حزب توده از زندان فرار می‌کند و دو سالی در خانه‌ی عزت‌الله انتظامی مخفی می‌شود‌ تا با تمهیداتی به شوروی برود.
در این یادداشت انتظامی از آن روز‌ها می‌گوید، از حضور نوشین در خانه‌اش و دو سال ترس بی‌امان، از کیانوری و همسرش که به دیدار نوشین می‌آیند، از سیلی‌ای که از نوشین می‌خورد و از تجربه‌ی بازیگری در نمایش‌های «تئاتر فردوسی».
«تئاتر فردوسی» اولین انجمنی بود که به شکل جدی راه و رسم تئاتر غربی را در ایران جا انداخت و پایه‌گذاری کرد...

خاطره‌ی انتظامی از این کتاب نقل شده است:
«یادنامه‌ی عبدالحسین نوشین»، به کوشش نصرت‌الله کریمی، نشر بدرقه‌ی جاویدان