Процессуал ҳаракатлар ва қарорлар устидан шикоят қилиш ҳуқуқи амалда таъминланмоқдами?Дилшодбек КЕНЖАБОЕВ,
адвокат
Тергов амалиётида ҳар қандай ҳужжатни “ошкор қилинмайдиган” деб эътироф этиб, ҳатто ҳимоячига танишиб чиқиш учун бермаслик ҳолатлари учрамоқда. Танишиш имконияти берилмаган ҳужжатнинг аниқ мазмунини, реквизитларини, бу ҳужжатни қабул қилишга асос бўлган ҳолатларни билмасдан туриб унинг устидан қандай шикоят қилиш мумкин?! Масалан, ЖПКнинг 358-моддасида жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарор устидан назорат қилувчи прокурорга шикоят қилиш ҳуқуқи кўрсатилган, лекин бу қарор билан танишиш ва ундан нусха олиш ҳуқуқи ЖПКда белгиланмаган.

Тергов органлари эса бундан фойдаланиб, жиноят ишини қўзғатиш тўғрисидаги қарор билан таништиришни ва ундан нусха олишга имконият беришни рад қилмоқда. Натижада ҳимоячининг ҳам, айбланувчининг ҳам ҳуқуқлари чекланяпти. Хусусан, ҳимоячи иш қачон қўзғатилганини билмагач, тергов қачон тамом бўлишини ҳам билолмайди. Терговчи эса бундан дастлабки терговни асоссиз тўхтатиш учун фойдаланмоқда.

ЖПКнинг 53-моддасида ҳимоячига “гумон қилинувчи ёки айбланувчи иштирокида ўтказилган процессуал ҳаракатларга оид ҳужжатлар билан танишиш ҳамда ундан зарур маълумотларни ёзиб олиш, материаллар ва ҳужжатлардан техника воситалари ёрдамида ўз ҳисобидан кўчирма нусхалар олиш ёки уларда кўрсатилган маълумотларни ўзга шаклда қайд этиш” ҳуқуқи берилган. Бироқ гумон қилинувчи ёки айбланувчи иштирокида ўтказилган процессуал ҳаракатларга оид ҳужжатлар, хусусан, уни ушлаб туриш тўғрисидаги, айбланувчи ёки гумон қилинувчи тариқасида ишга жалб қилиш тўғрисидаги қарорлардан нусхалар сўралганда тергов органлари “қонунда ўз ҳисобидан дейилган”, деб бу талабни рад қилмоқда.

Айни чоғда ҳимоячининг ўз ҳисобидан фотонусха олиши учун телефон, фотоаппарат ва бошқа электрон қурилмаларни тергов органи биносига олиб киришига тўсқинлик қилинади. Натижада юқоридаги қарорлар устидан шикоят қилиш имконияти бадтар камайиб кетмоқда.

(Мақола давомини “Advokat” журналининг 6-сонида ўқинг).

Тармоқда бонг урилганидан сўнг маҳкумга муносабат яхшиланган
Бир неча кун аввал адвокат Зебо Комилова Қашқадарё вилояти, Косон туманида жойлашган 10-сонли ЖИЭМда унинг ҳимоясидаги шахсга руҳий ва жисмоний босимлар бўлаётгани ҳақида ёзган эди.

Комилова ўз постида, шунингдек, муассаса маъмурияти унинг ҳимоясидаги шахс билан кўришишига тўсқинлик қилишга урингани, адвокат билан учрашув хонасига эса аудио-видео жиҳозлар ўрнатилганини билдирган.

Ушбу хабар адвокат ва юристлар томонидан юритиладиган қатор телеграм-каналларда тарқалиб, тармоқда қизғин муҳокама қилинди.

Ахборот маконидаги жиддий резонанс таъсир қилган, шекилли, бугун яна ЖИЭМга борган Комилова у ерда бутунлай бошқача аҳвол ва муносабатни кўрганини маълум қилмоқда.

Батафсил: 👇
https://t.me/Advokat_Komilova/35

“Адвокатура тизимида меҳнат қилаётган деярли олти мингга яқин ҳамкасбларимизга нисбатан бугунги кунда давлат томонидан рағбатлантириш масаласида бўлаётган эътибор ҳавас қилгулик даражада эмас, деб ўйлайман. Масалан, Ўзбекистон Республикаси давлат мустақиллигининг 33 йиллиги муносабати билан суд, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи идоралар ходимларининг бир гуруҳи давлатимизнинг медаль ва орденларига муносиб деб топилиб, тақдирландилар. Лекин кўп сонли адвокатлар жамоасидан ҳеч кимга бирон медаль ёки орден берилгани йўқ. Ўтган йили ҳам шунақа бўлган эди. Ваҳоланки, Адвокатлар палатаси ҳар йили ўз Бошқарув мажлисларида давлат медаллари ва орденларини олишга лойиқ бир неча номзодларни тасдиқлаб, уларни мутасадди идораларга тақдим этиб келмоқда. Шахсан мен ўзим учун бундан хафа бўлмайман. Чунки, 2022 йилда «Шуҳрат» медалига лойиқ деб топилдим ва бундан беҳад миннатдорман. Дарвоқе, ҳозирча мамлакатимизда медалга муносиб кўрилган охирги адвокат бўлиб турибман. Лекин масала бошқа ёқда: мамалакатимизда қонун устуворлигини, адолатни таъминлашга ёрдам бераётган касб эгаларининг хизмати наҳот бошқаларникидан кам бўлса?!

Яна бир эътибор қаратилиши лозим бўлган жиҳат. Нима учундир адвокатлар фақат ва фақат «Шуҳрат» медалига тавсия қилинади. Мамлакатимизнинг бошқа орден-медаллари йўқми? Мен бу билан «Шуҳрат» медалини камситмоқчи эмасман, соҳа ходимларига эътиборни назарда тутмоқдаман, холос. Ростини айтиш керакки, анча йиллар олдин адвокатларга ҳам «Дўстлик» ордени берилган, аммо улар орасида ўзбек адвокатлари йўқ.

Бундан ташқари, адвокатура тизимида фаолият юритаётган бирорта ҳамкасбимизга шу пайтгача «Ўзбекистонда хизмат кўрсатган юрист» унвони берилганлигини эслай олмайман. Ваҳоланки, ҳамкасбларимиз орасида нафақат адвокатура, балки юриспруденция соҳасини ривожлантиришга ўз ҳисссасини қўшиб келаётган олим адвокатлар талайгина. Баъзида шуларни ўйлаб адвокатура ўгай соҳами, дегим келади”.

Баҳром САЛОМОВ,
юридик фанлар доктори, адвокат

(Мақолани “Advokat-Press” газетасининг 2024 йил сентябрь сонида тўлиқ ўқишингиз мумкин).

Адолат астойдил қидирганда топиларкан....

“Асака” банк бошқаруви раиси номига адвокатлик сўрови киритиб, иш учун зарур бўлган айрим маълумотларни сўраган эдим. Бошида менга бу маълумотларни адвокатга тақдим этишга қонун йўл қўймайди деб жавоб беришди. Орадан қарийб 40 кун ўтганидан кейин эса маълумотлар тақдим этилди.

Айни ҳолатда “Адвокатура тўғрисида”ги қонун талаблари очиқдан-очиқ бузилган эди. Лекин “Асака” банк бошқаруви раисини маъмурий жавобгарликка тортиш тўғрисида киритган аризамни ЖИБ Миробод туман суди раиси Сардор Содиқов кўриб чиқиб, банк раисининг хатти-ҳаракатларида маъмурий ҳуқуқбузарлик ҳодисаси ёки аломати йўқ деб топди.

Қарор мени ҳайрон қолдирган ва ёмон хаёлларга етаклаган бўлсада, қарийб 25 йилдан бери судда ишлайдиган С.Содиқов адвокатлик сўровига жавоб беришнинг муддати 15 кун эканлигидан хабари бўлмаса керак деган яхши гумонга бордим.

Ушбу қарор устидан келтирган шикоятим бугун Тошкент шаҳар суди судьяси М.Юсупов томонидан кўриб чиқилиб, туман судининг раиси чиқарган қарор бекор қилинди ҳамда ҳуқуқбузар МЖтКнинг 197-1-моддасида кўзда тутилган ҳуқуқбузарликни содир этган деб топилиб, унга тегишли жазо қўлланилди. Қонунни ҳамма нарсадан устун қўя оладиган, қатъиятли судьяларимиз бор бўлсин!

Адвокат Руслан Муҳаммадиев

💬 Бизнинг телеграм каналга аъзо бўлинг

Адвокат сўровига жавоб бермаган туман ҳокими ўринбосари жавобгарликка тортилди
“Only Justice” адвокатлик бюроси адвокати Собиржон Темиров Тошкент шаҳри Мирзо Улуғбек тумани ҳокимининг архитектура, капитал қурилиш ва коммуникацияларни ривожлантириш бўйича ўринбосари Абдулазиз Абдулхаковни адвокат сўровига жавоб бермагани учун судга бериб, ўз фойдасига қарор чиқарилишига эришди.

ЖИБ Мирзо Улуғбек тумани суди (раислик қилувчи судья Д.Халикназарова) маъмурий ишни 11 сентябр куни кўриб чиқиб, А.Абдулхаковни МЖтКнинг 197-1-моддаси билан айбдор деб топди ва унга нисбатан БҲМнинг икки баравари миқдорида (680 минг сўм) жарима жазоси тайинлади.

Суд қарорида айтилишича, ҳуқуқбузар суд мажлисида адвокат сўровига жавоб бермаганини тан олган ва буни “сўровнома бошқа сўровномалар орасида қолиб кетганлиги, шу сабабли кўрмай қолганлиги” билан изоҳлаб, қилган ишидан пушаймонлигини билдирган.