ҲАЙВОНОТ БОҒИДА

Қулоғини қашийди маймун,
Патларига тумшуқ урар қуш.
Кунчувоқда йўлбарс жим, ғамгин
Тўқайзорни кўриб ётар туш.

Боғчасидан таътилга чиққан
Гул қизалоқ термулар ҳайрон.
Онасининг қўлидан тутиб
Саволларга кўмар: “Онажон!

Нега тутиб турмиш буларни,
Ахир кўкда учмасми қушлар?
Нечун бунча маюсдир бари,
Эшитилмас озод товушлар?”

Бу саволлар — мангу бежавоб,
Она дилгир: “Кеч ҳам бўлгандир.
Ташқаридан қулфлаб келгандик,
Бетоб отанг... кутаётгандир.”

Шодмонқул  САЛОМ
@Shodmonqul_SALOM

ИККИ МУХАММАС ТАРИХИ
(Шоир Аъзам Ўктам фазилати)

Бисмиллаҳир-Роҳманир-Роҳийм.
Шоир халқи мақтанишга мойил, мақтов эшитишга ҳарис, кичик меҳнатини катта қилиб кўрсатишга моҳир бўлади. Биз ҳам шу хислатдан бенасиб бўлмасак керак.

Вақтида, мустамлака даври, тахминан 1995 (1988) йилларда Ҳақ таолодан иноят етиб, ҳазрат Амир Низомиддин Алишер Навоийнинг икки ғазалига ожизона мухаммас битиш насиб этди. Мухаммасда мустамлака ва ёт улусга қарамлик кайфиятлари ҳам акс этган эди.

Дархондаги икки хонали уйда эдим. Мухаммасни ёзишга ёздим-у, энди уни эшитадиган ва англайдиган одам қидириб қолдим. Кўп дўстларимни бир-бир кўз ўнгимдан ўтказдим. Йўқ, бу ожизона битиклар маъносини, тагдор ифодаларни англайдиган одам топиш қийин бўлди. Биласиз, ҳамма итеъдодли шоир биродарларимиз ҳам мумтоз шеъриятни англашга қодир бўлавермайди.
Шунда бирдан шоир Аъзам Ўктам ёдимга келди ва дарҳол телефон олдига ошиқдим.

Аъзам Ўктам яхши шоир бўлиш билан бирга, жуда диёнатли ва ибодатли инсон, заковатли китобхон, жуда зарофатли шеършунос шахс эди. У “Чўлпон” нашриётида (Навоий-30) муҳаррир бўлиб хизмат қилар, заковати туфайли илмий маърифий китобларга муҳаррирлик қилар, муқаддас Қуръони каримнинг устоз Алоуддин Мансур қаламига мансуб ўзбекча таржимасига, яна муборак “Мухтасари Виқоя” китобининг татар туркчасидан табдил қилинган ўзбекча нашрига ҳам муҳаррирлик қилган эди. Диққат-эътиборли мутахассис бўлгани учун нашриёт раҳбари, таниқли адиб Нурали Қобулнинг ишончини қозонган эди.

Бир оз хижолат билан унга қўнғироқ қилдим. Салом-аликдан кейин:
– Аъзамжон, Аллоҳдан иноят етиб, ҳазрат Навоий ғазалларига иккитагина мухаммас ёзилди... – дедим.
– Ҳа, эшитадиган қулоқ йўқми?! – деди.
– Эшитадиган қулоқ кўп, англайдиган қалб йўқ! – дедим. Бу сўзим туғри унинг юрагига борди.
– Ҳозир етиб бораман, Мирзо ака! – деди қатъият билан.
Бир таксига чиқиб, қисқа вақтда Дархонга, 5-қаватдаги кулбамизга етиб келди. Бир оз нафас ростлаб, суҳбатлашгач, икки мухаммасни ўқиб бердим. Бирмунча таъсирланди.

“Балки, олмоқ қасди бирла ғайри эл элдур санга” деган сатрни анча муҳокама қилди. У маҳалда босқинчи ва мустамлакачи “ғайри эл” ватанимизнинг пахтасини, тилласини, пилласини, барча бойликларни талар, яна ўзини халоскор санаб, “бахт-саодат келтирган” улуғ оға деб деб билар эди. Ҳақгўй шоирларнинг қўлларига эмас, тилларига кишан солинган эди. Аъзам Ўктам биродарим: “Неча беркитсанг, кўнгил ганжи яна кўпроқ бўлур, Очилиб оламга, зулм ўтган сари, порлоқ бўлур, Тикса маъно оғзини, Мирзо, бу иш қандоқ бўлур?” – каби сатрлардаги қочиримларни яхши англади.

“Ғам учун шундоқ мусаффо тутса ошиқ оламин, Бас, илоҳий ишқ учун лозим нечоғ покроқ замин”, “Бас, фанони этди йўл аввал бақо аҳлига чарх” сингари сатрлар устида тўхталди.

“Чет элликка мақтаниш” деган тўрт қатор шеърим бўлар эди.

– Ўзи Ўзбекистон қандай юрт эрур?
– Оҳ, унинг бағридан меҳмон аримас:
Келган ўзи қарир, боласи қарир,
Ва лекин сафари ҳечам қаримас”.

Халқимизда “сафарим қариди” деган гап бор. Яъни, меҳмон ўз манзилу маконига қайтгиси келса, “Сафарим қариди, энди мен қайтай”, дейди. Лекин юртимизни ишғол этган босқинчи халқнинг ўзи қариса ҳам, боласи қариса ҳам, сафари қаримас эди. Аъзам Ўктам биродарим бу шеърни кўп такрорлар эди. Шунга ўхшаб, юксак одоби туфайли, менинг кўнглимга қараб, икки ғарибона мухаммасга ҳам яхши баҳо берган бўлди.

Қачон бу ожизона икки мухаммасни очсам, қалби бор инсон – раҳматлик Аъзам Ўктам биродарим ёдимга келади.

Эй қадрдонларим! Шеър эшитиш учун пул сарфлаб, вақт ва куч сарфлаб, бир жойдан бир жойга борадиган дўстингиз борми?

Мирзо Кенжабек
09.02.2025.
@m_kenjabek
┈┈• ❀ 🌷☘️🌷 ❀ •┈┈•

"Ishonch" газетаси

Газетанинг 2025 йил 1 февралдаги 15 сонида шоир Шодмонқул СAЛОМнинг ҚЎРҚМА номли шеъри берилган.

"Ишонч" газетаси таҳририяти жамоасига ташаккур!

@Shodmonqul_SALOM

Тангрим, мени “йўқ” де сўраганларга,
Манзилимни ўчир юракларидан.
Туш кўргандай бўлсин бул қари морбоз,
Сира кўринмайин истакларида.

Йўқ, қўл силтамадим, тушундим холос,
Асли эрта чиқди менинг саводим.
Бунча кўнгли нозик кўнгил бергансан!
Руҳимнинг тақвосин бузди ҳаётим.

Тангрим, караминг кенг, қаттиқ яширгин,
Одам бўйи етмас жойларинг борку.
Қушларнинг тушига мени яширгин,
Ваъдангда туғилмай яшаш ҳам борку!

Юрагим совқотди, назар қил, Эгам,
Сўраганимни бер, сўрмагандан қўрқ!
Устимни ёпиб қўй, очилмас қилиб,
Биласан – устимни очгилиги йўқ!

Шодмонқул САЛОМ
@Shodmonqul_SALOM

Ҳаёт нима?

• Достоевский: Бу дўзах.

• Суқрот: Бу синов.

• Аристотель: Бу ақл.

• Ницше: Бу куч.

• Фрейд: Бу ўлим.

• Маркс: Бу ғоя.

• Пикассо: Бу санъат.

• Ганди: Бу муҳаббат.

• Шопенгауэр: Бу азоб.

• Бертран Рассел: Бу рақобат.

• Стив Жобс: Бу ишонч.

• Эйнштейн: Бу билим.

• Стивен Хокинг: Бу умид.

• Кафка: Бу фақатгина бошланиши.

?Telegram |?Facebook |
?Twitter |?Instagram | ▶️YouTube

Боқдим, самовотда юлдузлар тугал,
Ой вазмин сузади тунни оралаб.
– Она, етолмадим жўнаб кетди йўл,
Ҳаёт ғолибларни бўпти саралаб.

Мағлубнинг онаси… қанчалар маъюс!
Ёмғирдай жонтортар, тошдай жим, кабир.
– Она, менга бергил яна бир имкон...
– Болам, шу туришинг қаҳрамонликдир!

Шодмонқул САЛОМ
@Shodmonqul_SALOM

АЁЛ ШАЪНИ

Баъзи "инқилобчи"ларга!

1. Энг аввал Онага – аёлга таъзим,
   Таъзимдир муштипар опа-сингилга.
   Босган изи асли – юрт харитаси,
   Таъзим бўлсин ёрга, дарддош кўнгилга.

“Ватанни севаман” деган изҳорни
Айтмасдан, жим юриш мумкиндир, илло.
Лек азиз аёлга бир даста гулдай,
“Севаман!” сўзини айтмаслик гуноҳ!

Ана шу аёлнинг кўксидаги нур,
Бу совуқ оламни сирга ўраган.
Ўзидан зериккан, кулгуси салқи,
Бемурод дунёнинг лабин бўяган.

Аёлнинг қудрати бир уюм тошдан
Борлиққа Тожмаҳал ҳадялар этган.
Шу азиз сиймонинг ўт нигоҳидан
Замин қитъаларга бўлиниб кетган.

Ўзи-чун яшашни унутиб гоҳо,
Муҳаббат тонгида ойдай балққаним.
Ўзбек аёли ҳам бордир шу сафда
Ўлмасин болам, деб туғдай қалққаним.

Қиёмат кунида, Маҳшар тонгида
Оналар фарзанддан тонаётган дам.
“Воҳ, болам!” деб биров бўзласа ногоҳ,
Бу ўзбек онаси, бешак, муҳтарам.

Ўзи бир штат иш – ўзбек бўлмоқлик,
Ўзбек аёли бу – икки бор яшаш.
Бу номни кўтармоқ учун қанча куч,
Қанчалар улуғлик, матонат, кураш...

Ва буюк муҳаббат керак бўлади,
Бу улуғ шарафни пок тутмоқ учун.
Меҳр тиланмайди, қозонилади,
Куч керак! Сабрни жим ютмоқ учун!

Эй, сиз азиз аёл номидан сўзлаб,
Энг гўзал боғимга тегаётганлар.
Бир бор келинчакдай эгилмай туриб,
Менинг ҳам бошимни эгаётганлар.

Номус матосини кўчага ёйиб,
Қуёш юзига кул сочаётганлар.
Худо билан аёл ўртасидаги
Энг пинҳон дарчани очаётганлар.

Эй, аҳли гумонлар, билинг оламда
Ҳалиям ошиқлар ва ҳижрон бордир.
Ҳалиям кимгадир висол ҳурмати
Титраб турган гулнинг жамоли ёрдир.

Ҳа! Недир сир бўлиб қолиши керак!
Неларнингдир пинҳон тургани зебо.
Кимдир ҳаё тутган парда ортида
Нозик энтикканда портласин дунё.

1. Ватан ҳақидаги нутқдир, шубҳасиз,
   Аёлнинг номидан айтар ҳар сўзим.
   Шу сабаб бу қутлуғ калом олдидан,
   Таъзим, дейман фақат, пойига таъзим!

Шодмонқул САЛОМ
@Shodmonqul_SALOM

ҚАНДИЁР

Эртага сочимни оқартиради,
Бу кеча Бойсунга ёғиб ўтган қор.
Соғинчдан кўксимга тоғлар қулади,
Тўлғонган тоғларга кетдик, Қандиёр.

Юракни тўлдириб ҳайратларидан,
Кириб боражакмиз Дарбандларидан.
Қор остида қолган ҳасратлар ила,
Уйғонган тоғларга кетдик, Қандиёр.

Минг йил ёғса ҳамки, бу чархнинг қори,
Ҳеч вақт йиқилмагай умид девори.
Бу ҳикматни айтган Сайроб чинори,
Чўлғонган тоғларга кетдик, Қандиёр.

Ортимиздан дуо қилмоқда Тошканд,
Ҳали йўлимизда Кеш-у, Самарқанд.
Пешвоз чиқаётган самодил Дарбанд,
Қўзғолган тоғларга кетдик, Қандиёр.

Кўкнинг фарёдлари ерга тўкилди,
Ернинг қувончлари қирга тўкилди,
Бизнинг армонимиз шеърга тўкилди,
Беармон тоғларга кетдик, Қандиёр.

Умрнинг кечадан кундузигача,
Қўл гоҳ етиб-етмас юлдузигача,
Ватаннинг Тошкентдан Термизгача,
Ястанган тоғларга кетдик, Қандиёр.

Шодмонқул САЛОМ
2003 йил

@shodmonqul_SALOM