MUSHUK

Aytilishicha, bir kishi mushugiga ovqat paytida sham ushlab turishni o‘rgatibdi. Buni bilgan bir mehmon bir kuni cho‘ntagiga sichqon solib kelib dasturxon ustiga qo‘yib yuboribdi. Sichqonni ko‘rgan mushuk darrov shamni tashlab sichqonni quvib ketibdi. Sham yumalab dasturxonni kuydirib yuboribdi.

Kishilarni mavizalar va quruq gaplar bilan o‘zgartirmoqchi bo‘lganlar mana shu mushukning egasiga o‘xshaydi. Kishilar uni eshitishi, uning oldida o‘zini avliyodek tutishi mumkin. Ammo ularning oldiga bir qimmatbaho narsa uloqtirilishi bilan ochko‘zlik bilan unga tashlanishadi. Voiz aytgan gaplar unutiladi!

Masjiddan chiqiboq o‘zgalarning oyoq kiyimini tepib teskari qilib ketayotganlar…

Masjid tashqarisida mashinasini kishilarga xalaqit qiladigan holatda tartibsiz joylaydiganlar…

Dinni faqat masjidda deb xayol qiladiganlar, masjiddan tashqarida odob-axloqni unutadiganlar…

mana shu mushukka o‘xshashadi!

Bunday mushuklarni yana boshqa javhalarda ko’rdim:
- hodim (rahbarlik tegib)
- shogird (boshqasini ustoz deb bilib)

“Itingiz sizga qarab vovullay boshlasa, bilingki, boshqa kimdir unga ovqat beryapti!”Ingliz maqoli P.s. bu gap it haqida emas, o’zingizni Unga tenglashtirib yumang**

Farqlang

OMONOTDOR- bu molni yomon ko’radi, degani emas

HALIM- bu qo’rqoq, jahli yo’q, degani emas

DINDOR- bu havoi nafsi yo‘q bir farishta, degani emas.

SAXIY- bu pulni yomon ko‘radi, degani emas.

IBOLI AYOL- bu modadan bexabar, degani emas.

TAHAJJUDDA TURADIGAN KISHI- bu uyquni yomon ko‘radi, degani emas.

JOHIL BILAN BAHSLASHMAGAN KISHI- bu ilmsiz kishi, degani emas.

ULAR- faqatgina havoi nafslariga qarshi chiqa olgan qahramonlardir!

TIL

1936 yilda Fransiya Jazoirda arab tilini ajnabiy til deb qaror chiqardi. Aslida bu qonun insoniyat tarixidagi eng jirkanch qarorlardan edi. Fransuzlarga Jazoirni egallab olganlari, millionlab insonlarni qatl qilganlari, musulmon ayollarni zo‘rlaganlari, boyliklarini o‘g‘irlaganlari yetarli bo‘lmadi. Endi ular ishni nihoyasiga yetkazib Jazoirliklarning tilidan ham, o‘zligidan ham ayirmoqchi bo‘lishdi.

Arab tilshunoslaridan biri Mutanabbiyning do‘sti ibn Jinniy tilni ta’riflab shunday deydi:
"Til bu har bir xalq o‘z maqsadlarini ifoda qiladigan tovushlardir**".

Undan bir necha yuz yillar keyin Ferdinand de Sossyur dunyoga kelib ibn Jinniyning gapini aytdi. U yuqoridagi gapni shundoqligicha tarjima qilganiga qaramasdan insonlar uni rosa ko‘tar-ko‘tar qilishdi.

Til o‘zaro bir-birini tushunish va o‘zaro aloqalar sababchisi bo‘lishdan avval u xalqning o‘zligi va mohiyatidir. O‘z tiliga e’tiborsiz xalq o‘z mavjudligiga e’tiborsiz xalqdir. Hech bir xalq tilsiz xalq bo‘la olmaydi. Bu hech qanday dalilga muhtoj bo‘lmagan oydin haqiqatdir.
Isroil davlati Falastin yerlarida o‘z davlatini tuzishdan oldin o‘lib bo‘lgan tili bo‘lmish ibroniy tilini qaytadan tiriltirdi. Ular bilishar ediki, davlat tashkil qilish uchun qurol bilan yerning o‘zi yetarli emas. Albatta til ham zarur!

Boshqalar tilini bilish albatta go‘zal ish. Biz bu sayyorada yolg‘iz emasmiz. Ammo eng katta musibat ikkita o‘zbek bir-biri bilan gaplashganida biri ruscha so‘zlarni aralashtirib, ikkinchisi esa inglizcha so‘zlarni aralashtirib gapirib, buni faxr va madaniyat deb o‘ylashidir.

O‘lib ketsin bunaqa madaniyat! Bu nafsiy hamda ruhiy mag‘lubiyatdir. Bu tobelikning eng jirkanch ko‘rinishidir!

Maslahat

Tasavvur qiling, bir yaqin insoningiz vafot etgani haqida xabarni eshitdingiz.

Hayolingizga birinchi kelgan holat - bu shu inson bilan bog’liq bo’lgan eng samimiy va yaxshi holatlar, sizga qilgan yaxshiligi, nasihati, birga o’tkazgan vaqtlaridir.

Yuragingizdan bir parcha uzilib tushganday bo’ladi.

Hadislarda ham takidlanadiki, insonlar mayitni yerdagi guvohlaridir.

Sizlarni qanday eslashlari insonlar qalbiga nima ekayotganingizga, xotimangiz qanday bo’lishi esa amallaringizga bog’liqligi esdan chiqmasin.

Ishq

*Dunyoni arzimas narhga sotmoqlik bu - ishq
Boringni tashlab ketmoqlik bu - ishq

Qo'lingdagi shakarni berib,
O'zing zahar yutmog'ing bu - ishq

Balo yomg'ir kabi yog'gan zamonda
Boshingni unga tuqmoqlik bu - ishq

Bu olam go'yo olov dengizidir
Unga o'zingni otmoqlik bu ishq

Ey Ashraf o'g'li Rumiy bilki, haqiqat
Vujudni foniy etmoqlik bu - ishq*

Matematiklar

Tajribamdan shuni ko'rdimki, Matematiklardan yaxshi hodim (ishchi) chiqmaydi. Ulardan yaxshi rahbar va manajerlar chiqadi.

Sababi esa quyida izohlangan:

Har bir sohaning hayotda o'z o'rni bor. Matematika - bu shunchaki aniq fan emas.

Matematika - bu til. Xuddi ona tili kabi bir til.
Matematika - mantiqiy fikrlash tili. Matematika tartibni o'rgatuvchi til. Ya'ni algoritmlar olamiga asos soluvchi fan. Qaysi mavzuga to'xtalmaylik, uning ichida albatta tartib bor.

Matematikada ko'paytirish amalining vazifasi bir xil sonlarni qulayroq qo'shish uchun ishlatiladi. Bu narsa ham doim bir xil. Zamon, shaxs, makonga qarab o' zgarib qolmaydi. Fizikada yoki kimyoda ba'zi tartiblar makonga qarab o'zgaradi. Lekin matematikada o'zgarmaydi. Hamma narsa aniq o'rnatilgan tartibda ishlaydi.

Ko'pincha o'quvchilarda menga trigonometriyani nima keragi bor deydigan savol bo'ladi. Albatta molboqarga, fermerga, qora ishchiga trigonometriyani keragi yo'q. Siz trigonometriyani qayerda ishlatilishini bilmasangiz demak sizdan molboqar chiqadi xolos.
Sizga nanotexnolog, yurak jarrohi, astrofizik, yadroshunos, kosmonavt, injener texnolog, programmist, kodirovshik, iqtisodiy tahlilchi kabi kasb egasi bo'lish nasib qilmaydi demak.

e (Eyler soni) sonini aynan nimaga ishlatilishini bilmagan bankir bankdan pul shilishdan uyog'iga o'tolmaydigan robot xodim xolos. U jamiyatimizni yaxshi tomonga o'zgartirishi qiyin.

Hayotda ikki toifa inson bo'ladi. Uchinchisi mavjud emas.
Learners (ergashuvchilar) and Thinkers (fikrlovchilar).
Ergashuvchilar hayotda doim boshqalar chizib bergan yo'lni ichidan chiqolmaydi. Ishi doim aytilganni bajarish bo'ladi.
Fikrlovchilar esa o'zi yo'l chizadi.

Matematika fikrlashni o'rgatuvchi til ekanligini hisobga olsak, uni bilmagan inson zamonaviy qul bo'lib qoladi.

Matematiklar ko'pincha hammani hatto rahbarni ham gapiga bo'ysunavermaydi. Bu bor gap. Buning asl sababi o'sha matematikning injiqligida emas. Uning shu fan bilan shug'ullanganligi uchun asossiz narsalarga bo'ysunmasligidadir.
Chunki fanni o'rganish jarayonida hayotga boshqacha qaraydi. Aniq faktlar talab qiladi. Mantiqiy asoslanmagan narsani rad qiladi. Ya'ni Ergashuvchi emas. Matematikdan zamonaviy qul chiqmaydi.

Siz har xil boshqotirmalar yechasiz, qiziq o'yinlar o'ynaysiz. Lekin bularning ko'pi shunchaki hayotdan yiroq mashqlar. Matematika esa insoniyat duch kelgan jumboqlardir. Qachonki inson katta muammoga duch kelsa buning yo'li matematikaning ko'chasidan o'tgan doim.

Xayolot bilimdan ustundir deydi Eynshteyn. Shuning uchun adabiyotshunoslar oldida tiz cho'kaman deydi. Lekin matematika adabiyotdan ustun aslida. Chunki o'sha xayolotni ro'yobga chiqarish matematikasiz bo'lmaydi.

Shu bilan birga matematika xayolot dunyosini ham tahlil qilishga urinib ko'rgan. Imaginary numbers (xayoliy sonlar) degan narsa matematikaning sonlar orqali xayolot dunyosiga kirib borishi hisoblanadi. Xayoliy sonlarni kim anglay olsa, olam sirlarini yangidan kashf qilishi aniq. Bizning ko'zimiz ko'rmayotgan olamlarga bu xayoliy sonlar orqali kirib bora olamiz xolos.

Xulosa shuki, zamonaviy davr insoni matematikasiz taraqqiyot unsurlariga yetishib yurolmaydi. Oliy zot hisoblangan inson bo'lib yashash ayni davrlarda hecham osonmas. Hayvonga o'xshab qorin dardida yurish va fikrlamaslik bu oliy zotlik emas.

Fikrlashga esa matematika mas'ul. Nega shunaqa degan savolga javobni matematika ko'chasidan topiladi. Insoniyat global isishni oldini ololadimi degan savollarga matematik aniqliklar javobgar. Sun'iy intellekt yaratish g'amini matematika o'ylaydi. Marsda inson yashashini matematika tashkillab beradi.

Xulosa shuki: borliqni aniq anglash uchun (54:49) dalilni o'zi yetarlidir...

#tavsiya

Safar davomidagi tavsiyalar

b) ovqatlarga ehtiyot bo'ling.

Juda ko'p o'quvchilarimda uchragan holat shu bo'ldiki, faqat cho'chqa go'shti mumkin emas, tovuq yoki mol go'shtidan qilingani bor ekan deb sotib olmoqchi bo'lishdi. Agar alohida "halal verified" sertifikati bo'lmasa umuman yaqinlashmaslik kerak deb qattiq turaman. Xatto bezor qivoraman. O'zi tushunadigan tilda izohlab beraman.
(Ko'p brendlardan yeb ko'rmoqchi bo'ladi: Mac Donalds, Subway, Burger King, Pizza Hut...)

c) Tortinchoqlikdan qoching.
Ko'p ma'lumotlarni so'rab bilib olsa bo'ladi. Bolalar esa so'rashdan uyalib kelib mandan so'rashadi, men ham atayin borib o'zi so'rashiga majbur qilaman. Boshida qiynalashadi. Qilmagunicha kutib turaman. Sababi 3-devorni buzishni o'rgatmasa ertaga yanada qiynaladi. Xatto o'zim ham biladigan ba'zi ma'lumotlarni bilmaslikka olib ulardan so'rab kelishini aytaman. Qanchalik to'g'ri ma'lumot olishiga qarab yana qayta jo'nataman va oxirida xatosini tuzatib qo'yaman.

LIRIK ChЕKINISH.

KUYDIM

Men ishq elining nola-yu afg‘onida kuydim.
Ko‘ngil uyining otashi armonida kuydim.

Mehrin tilabon o‘tsa agar oshiqi zorlar,
Mehrimni berib men esa tovonida kuydim.

Mushkul edi yo‘l, ranj ila izhorig‘a yetdim,
Sizlar ko‘yida, men esa domonida kuydim.

Tashbehiga, holim budurur, o‘zga qiyos yo‘q,
Soch tolasiday choki giribonida kuydim.

Ishq ahli firog‘inda fig‘on etsa agar, men
Yonida yurib, yonida hijronida kuydim.

Dunyoyi azalning g‘azaliy matla’i buldur:
Boshlab hama ishni oni poyonida kuydim.

Ham mehnati, ham minnati, ham zahmati — borin
Jon jomig‘a jamlab, dag‘i ummonida kuydim.

Sirojiddin Sayyid
1988 yil.