Падчас паўстання Касцюшкі Вільня мела стратэгічную значнасць як сталіца.
19-20 ліпеня 1794 года пачаўся штурм Вільні войскам Кнорынга, Бенінгсэна і Ланскога. Бой ішоў некалькі гадзін. Маскавіты адцяснілі шляхецкае войска з умацаванняў у горад. Пра далейшыя падзеі пакінуў успаміны Адам Міцкевіч:
«Пасля паўстання Ясінскага, калі літоўскія войскі адступалі пад Варшаву, маскалі набліжаліся да пакінутай Вільні. Генерал Дэеў* на чале штаба ўязджаў праз Вострую браму. Вуліцы былі пустыя, жыхары пазамыкаліся ў дамах. Адзін мешчанін, заўважыўшы гармату, пакінутую ў завулку і набітую карцеччу, накіраваў яе на браму і выстраліў. Гэты адзін стрэл выратаваў тады Вільню: генерал Дэеў з некалькімі афіцэрамі загінуў, а рэшта, баючыся засады, адступіла ад горада».
Пасля адступлення і адмовы літвінаў ад перамоў Кнорынг загадаў падвесці гарматы на вышыні і бамбардаваць горад да начы. Пасля другой няўдалай атакі маскавіты адступілі да мястэчка Нямеж.

*камандваў Тамбоўскім пехотным палком

У дзень народзінаў Макара Краўцова (Касьцевіча) раю азнаёміцца з жыццём ягонай роднай вёскі Баброўня ў міжваенны і пасляваенны час.

Вяртанне расейцаў у Горадню. 1812 г.
8 снежня расейскі палкоўнік Чачэнскі заняў горад. 9 снежня атрад палкоўніка Давыдава ўрачыста ўвайшоў праз Скідзельскую дарогу (праспект Касманаўтаў). Расейскае войска горача віталі габрэі. Давыдаў загадаў мяшчанам здаць усю зброю, знесці слуп у гонар заняцця Напалеонам Масквы на Параднай (Савецкай) плошчы. Былі спалены казакамі ўсе карыкатуры, нататкі і сачыненні, прысвечаныя паражэнням расейскай арміі. На балконе аптэкі вісела карціна, якая адлюстроўвала французскага і польскага арлоў, што разрываюць расейскага двухгаловага. Давыдаў загадаў аптэкару вырабіць карціну з арламі, улятаючых ад расейскага.

Ксяндзу-напалеонафілу загадалі пісаць оды Аляксандру І.
Абстаноўка ў горадзе была напружанай, забаранялася збірацца натоўпам, хадзілі патрулі. Мясцовыя жыхары не піталі даверу, таму расейцы перадалі гарадское кіраванне габрэйскаму кагалу...
Да лета 1813 года ўзнавілі работу ўсе расейскія органы ўлады, вярнуліся чыноўнікі, святары. Вернуты вернікам Сафійскі сабор, дзе французы захоўвалі жыта, перад гэтым абрабаваўшы начынне і зламаўшы іконастас.

Крыніца: Орловский, Е.Ф. Гродненская губерния в 1812 г. / Е.Ф. Орловский, Гродно, - 1912.

Сядзіба Какорычы. Капыльскі раён.

Існавала каля аднайменнай вёскі ўжо на пачатку XVI стагоддзя. Прывялеем ад 18 лютага 1509 года, сядзіба была канфіскавана ў здрадніка Якуба Івашэнцовіча (далучыўся да мяцежу Глінскага) у карысць вядомай нам Анастасіі Слуцкай[1]. Пасля маёнтак належаў Радзівілам, апошнімі уладальнікамі былі Пашкевічы. У час росквіту Некалі плошча маёнтка разам з садамі складала каля 20 га. Сядзібны дом быў двухпавярховы драўляны, з порцікамі на галоўным і паркавым фасадах. Стаяў у глыбіні сядзібнага двара (захаваліся сляды падмуркаў). У 1919 г. маёнтак Какорычы быў нацыяналізаваны. З 1 сакавіка 1921 г. на яго базе створаны саўгас, асноўным кірункам дзейнасці якога было вызначана садаводства. Спачатку саўгас падпарадкоўваўся Упраўленню народнай маёмасці Слуцкага павета. У 1922 г. складзены анкета і манаграфічнае апісанне саўгаса. Паводле дакумента плошча ўсёй зямлі былога маёнтка складала 700 дзесяцін, пад сядзібай было занята 25 дзесяцін. Жылыя і гаспадарчыя пабудовы датуюцца апошняй трэцяй ХІХ–пачаткам ХХ ст. Мураваны хлеў для жывёлы (найбольш верагодна кароўнік) і хлебны хлеў (гумно) пабудаваны ў 1873 г. Сярод сядзібных пабудоў яны былі самыя старыя. Мураваны склеп пабудаваны ў 1888 г. У пасляваенны час на тэрыторыі сядзібы размяшчаўся піянерскі лагер. У Дзяржаўным спісе гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь фрагменты сядзібна-паркавага комплексу маюць 2 катэгорыю[2]. Зараз сядзібны будынак прадаецца.
Падрабязнае апісанне планіроўкі тут.

1. Метрыка ВКЛ, том 1
2. Слава працы

Фальварак Любін.
У першай палове XIX ст. маёнтак у Ігуменскім павеце Мінскай губерні, уласнасць Ф. Пялікшы, пасля паводле вена (пасагу) ўласнасць перайшла да Грыгаровічаў. У 1897 годзе маёнтак у Кліноцкай воласці. Знаходзіўся ў блонскай каталіцкай парафіі. Пасля ўсталявання савецкай улады маёмасць нацыяналізаваная, на базе маёнтка быў створаны саўгас «Любін», у 1924 годзе меў 372 дзесяціны зямлі. Паводле перапісу 1926 года пасёлак. У 1933 годзе працавалі шорная, сталярная майстэрня, цыркулярка і кузня.

У Другую сусветную вайну з канца чэрвеня 1941 года да пачатку ліпеня 1944 года вёска пад акупацыяй Германіі.
Любін з'яўляецца радзімай заслужанага будаўніка БССР Анатоля Крэмня.

Апостальская царква ў латышскіх калоніях на Магілёўшчыне.
У канцы XIX стагоддзя, у сувязі са скасаваннем прыгону і развіццём капіталізму, на Беларусь рушылі латышскія перасяленцы. Найбольш іх было на Віцебшчыне і Магілёўшчыне, сярод такіх паселішчаў была вёска Латрошча (першапачаткова складалася з хутароў) і Пятровічы, Магілёўскага раёна. У 1891 годзе рыжскія місіянеры распаўсюдзілі брашуры Апостальскай царквы. Каланіст Дэвіс Балодзіс стаў прапаведнікам пад уплывам агітацыі і сфармаваў кола паслядоўнікаў. У 1892 годзе рыжскія прапаведнікі правялі першае багаслужэнне ў Латрошчы, што вельмі ўразіла мясцовых. 10 кастрычніка 1893 года ў Пятровічах урачыста адкрыты прыход апостальска-каталіцкай царквы. А 26 кастрычніка 1896 года адкрыты малітвенны дом. Да 1901 года апостальскія суполкі былі канчаткова сфармаваны і дзеёнічалі адладжана.
Але бурная дзейнасць "секты" не магла не перасекчыся з інтарэсамі лютэранскай царквы. Магілёўскі пастар Мачулан спрабаваў усімі сіламі перашкодзіць дзейнасці апостальцаў. У Грудзінаўцы, дзе большая частка насельніцтва была лютаранскай, адбываліся сутычкі і рабаўніцтва. А ў 1906 годзе апостальская царква была спалена. Тым не менш, людзі ішлі на кампраміс: дзеці атрымлівалі адукацыю спачатку апостальскую, а потым лютэраскую; споведзь таксама адбывалася ў дзвух цэрквах.
Пасля бальшавіцкага перавароту Усерасейскі цэнтр апостальскіх абшчын быў перанесены ў Латрошчу. А 17 снежня 1929 года царква ў Латрошчы была зачынена.

Крыніца: М. ЖИДЕЛЬС. РАСПАД КАТОЛИКО-АПОСТОЛЬСКОЙ СЕКТЫ В ЛАТЫШСКИХ КОЛОНИЯХ

Вёска Мазалава, Амсціслаўскі раён.
Цэнтральная плошча калгаса "60 год БССР"

1984-1985 гг.

Vioska Mazałava, Amścisłaŭski rajon.
Centralnaja płošča kałhasa "60 hod BSSR"

1984-1985 gh.