O’rnak olishadi, biz bilmaymiz

Qilayotgan ishimiz, gapirayotgan so’zimiz, hatti-harakatimizni hech kichik yo ahamiyatsiz sanamasligimiz kerak. Chunki atrofimizdagi insonlar bizdan o’rnak oladilar, garchi buni o’zlari payqamasalar ham.

“Atrofingizdagi besh inson yig’indisisiz” ma’nosidagi ibora bor. O’ylab ko’rishimiz kerak, agar biz kimningdir beshdan bir qismiga aylanayotgan ekanmiz, unga qanday ta’sir o’tkazyapmiz? Biz sababli u isloh bo’lyaptimi yo ziyonkorga aylanyaptimi?

Xotira aytilgan emas, ko’rgan narsasini ko’proq eslab qoladi. Odamlar ming marta aytilganiga emas, bir marta ko’rib, hikmat olganlariga ko’proq amal qiladilar. Shuning uchun ham gaplar kor qilmaydi ba’zan.

Olgan ilmimizni hech kimga tarqatmagan taqdirizmizda oila a’zolarimizni ham ilm olishga targ’ib qilayotgan bo’lamiz. Ilmga berilgan ota-onadan ilmda sug’orilgan avlod yetishadi. Katta farzand ilmga chanqoq bo’lsa, kichiklari o’z-o’zidan ana shu muhitda o’sa boshlaydi. Ilmga bo’lgan ishtiyoq do’stlarga, qarindoshlarga, qo’ni-qo’shnilarga ham yuqa boshlaydi. Davradagi suhbat mavzulari ham o’zgaradi.

Lekin “men sizdan mana shu ishda o’rnak oldim”, demaydi birov. Hatto, sizdan o’rnak olganini o’zi ham bilmas. Buni bizga aytishlari muhim emas, aslida. Muhimi, to’g’ri yo’lda yurishimiz, mayda ko’ringan amallarimizda ham o’rnak bo’la olishimiz va ajridan umidvor bo’lishimiz.

Dildora Yuldosheva

Yangi yilda yangi odatlar

Yangi odatni shakllantirish o'rtacha 40 kun vaqt talab qiladi.

Yilning boshida - ishtiyoq baland bo’lganda foydali ishlarni odatga aylantirib oling. Yilning qolgan qismida esa bu hayot tarzingizga aylanadi.

Yangi odatlarni shakllantirish uchun tavsiya:

1. Kichik qadamlardan boshlang.

Deylik 10,000 qadam yurishga odatlanmoqchisiz. Avval, 500 yoki 1000 qadamdan boshlang. Har kun 300-400 qadamga oshirib boring.

1. Yangi odatni eskisi bilan bog'lang.

Masalan, har kun ertalab suv ichish odatini
shakllantirmoqchisiz. "Har kun tishimni yuvib
bo'lishim bilan suv ichaman", degan qoida qilib oling. Shunda tishingizni yuvayotgan payt suv
ichishingiz kerakligi esingizga tushadi.

1. Oldindan tayyorgarlik ko'ring.

Siz har kun uxlashdan oldin kitob o'qimoqchisiz. Bunga qanday tayyorlanasiz? Krovatingiz oldiga o'qishingiz kerak bo'lgan kitobni oldindan qo'yasiz. Kechki payt esa siz miyyangiz "hozir kitobni olish uchun turishim kerak, yaxshisi ertaga o'qirman" degan bahonani qilolmaydi.

1. Yangi odat uchun kerakli narsa ko'zizga yaqin joyda tursin.

Maqola yozishni odat qilmoqchisiz. Demak, kompyuter ko'zingizga ko'rinadigan joyda turishi kerak. Bu sizga maqola yozishingiz haqida signal berib turadi.

1. Qilmoqchi bo’lgan ishingizga chegara va aniqlik qo’ying. Mavhum bo’lmasin.

❌Mashq qilish
✔️dush, chor, jum kunlari nonushtadan oldin 20 daqiqadan zalda mash qilish

1. Odatlarni yozib boradigan dastur yoki kalendardan foydalaning. O’zingizga nima qulay bo’lsa, shuni ishlating.

Progressni vizual ko’rish yoki “bajardim” tugmasini bosishga bo’lgan xohish ishni qilishga undaydi.

1. Ikki kun ketma-ket tashlab qo’ymang. Biror sabab bo’lib bir kun qila olmay qolsangiz, ertasi kuni albatta qiling.

Dildora Yuldosheva

Ota-ona sifatida yuqoridagi muammoga yechim

• Doimiy duo qiling.

Allohdan O'zi ofiyat berishini so’rang. Yengillik kelishini, to'g'ri yo'l ko'rsatishini, farzandlarimizni O'zi tarbiya qilishini va to'g'ri tushunishlarini so'rang.

Hali turmushga chiqmagan bo'lsangiz o'zingizga sizni tushunadigan, qo'llab-quvvatlaydigan, qarorlaringizni hurmat qiladigan va sizni eshitadigan juft so'rang. Sizga yetuk shaxs nazari bilan qaray oladigan, o'g'limning yori, nabiralarim onasi deb hurmat qiladigan qaynona-qaynota so’rang.

• Farzandingiz hali o’zini himoya qila olmaydi. Unga siz mas’ul ekansiz, chegaralarini ham o’zingiz himoya qiling.

Uydagilarga pozitsiyangizni, tarbiya uslubingizni tushuntiring. Maqsadingizni ayting. Murosa qiling. Ular ham tushunishadi.

Hammaga yaxshi ko’rinish istagida bolangizni bolaligini boy berib qo’ymang.

Hayotimdan misol qilib ayta olaman. Qaynona-qaynotam, o’zimni ota-onam bilan ham qarashlarimiz turlicha bo’lgan vaziyatlar bo’ladi. Bu yerda haq yoki nohaq yo’q. Ular o’zlari tarbiya topgan va o’rgangan usulga tayanishadi, men esa o’z o’qiganlarimga. Bunaqa vaziyatda men ularga hammasini yotig’i bilan tushuntiraman. Agar tushunishmasa ham, ko’nglim to’q. Nega? Farzandim oldidagi mas’uliyatimni bajardim. Shunchaki qo’l qovushtirib, endi shunaqa ekanda deb o’tirmadim.

• Murosa yo’llarini qidiring.

Bu haqda sizlarga yozishim shart emas. Chunki hammaning uyida sharoit har xil. Hamma o’z uyidagilarni fe’lini, ularga nima yoqish-yoqmasligini, qaysi gap ta’sir qilishi, qachon gapirish kerakligini o’zi biladi.

• O'zingiz boshqalar uchun ko'zgu ekaningizni unutmang.

Siz farzandingizga baqirdingizmi, demak, boshgalarga ham ruhsat bergan bo'lasiz baqirishlariga.
Farzandingizga qanaga munosabatda bo'lish kerakligini, avvalo, o'zingiz namuna bo'lib ko'rsatib bering.

Dildora Yuldosheva

Hotirjam ona bo’la olish meni qo’limdan keladi deb o’ylab xato qilgan ekanman.

Farzandim uchun hotirjam va baqirmaydigan onaman. Har qanday holatda o’zimni tuta olaman, va bu meni yutug’im deb o’ylardim.

Yo’q! Bu faqat meni yutug’im emas ekan. Bunga boshqa ko’plab faktorlarni ta’siri borligini sezdim. Eng muhim ikkita nuqtasini yozaman:

1. Farzandim tarbiyasiga boshqalarni aralashuvi yo’qligi, ya’ni o’zim istagandek tarbiya bera olishim.
2. Tashqi muhitdan menga bosim o’tkazilmasligi.

Har ikkalasi haqida batafsil tushuntiraman.

Shariat bo’yicha qaraladigan bo’lsa ham, mantiqan ham farzandga mas’ul bu - ota-ona. Ota-onachalik hech kim farzandini his qilmaydi va tushunmaydi. Shunday ekan, uni tarbiyasi borasida ham nima-qanday bo’lishi, qanday tartibda ilm olishi, qanday qadriyatlar singdirilishi ham ota-onaning ishi, zimmasidagi mas’uliyatidir. Albatta, kattalardan kerak joyda maslahat olinadi, yordam so’raladi. Lekin bu ularga aralashish huquqini bermaydi.

Aksar oilalarda bobo-buvilar bola tarbiyasini o’z farzandlariga ishonib topshirolmaydilar, amma-xola, tashqaridagi odamlar ham so’ralmagan maslahatlarini berib, zimmalaridan tashqarida bo’lgan mas’uliyatni ovoladilar.

Bir qo’l mahsulot odatda yaxshi saqlangan va sifatli bo’ladi. Bir qo’l parvarishlagan novda ham shunday.

Ikkinchi sabab tashqi muhitning bosimi dedim. Bosim deganda nimani nazarda tutyapman?

• Bolani o’rniga gap eshitish. Aksar hollarda bola biror ish bajarib qo’ysa (devorga chizsa, kiymini ho’llab qo’ysa, ovqat to’ksa va hkz.), ona gap eshitadi. O’zi shundoq ham bolani ketidan tozalaydigan odam ona bo’lsa, yana u uchun gap ham eshitishi qanchalik to’g’ri?! Bola atayin qilmaydi, ona ham ish bilan chalg’ib ko’rmay qolishi tabiiy. Har vaziyatda bir aybdor bo’lishi shartmi?

• Bolali uy ≠ yig’ilgan uy. Bolali xonadonda hamma narsa joy-joyida, saramjon va yig’ilgan turishi imkonsiz. Chunki bola tegib, tortib, otib o’rganadi. Shunisi bilan ham bola. Narsalarni yoyilib yotishi, bola kiyimlarini kir bo’lishi, oynalardagi dog’ - bularni hammasi uyda bola yashayotganini belgisi.

Uydagilar yoki ayolning eri doim har yerdan ayb topib, uylar saramjon emasligi uchun uyaltirib, bolaning ishlari uchun onani ayblayversa ona o’zi bilmagan holda bosim ostida bo’lib qoladi.

Alamini kimdan oladi? O’zidan zaif bo’lgan va gapi o’tadigan farzandlaridan.

Endi farzandlari uylarni yoysa qanaqa munosabat bildiradi? Baqiradi, urishadi. Ha mayli bolada deyolmaydi, chunki tepada buni tushunmaydiganlar bor.

Bolaning o’ziga xos bo’lgan qiliqlari, harhasha va injiqliklarini ko’tara olmay qoladi.

Farzandlar bilan shug’ullanish, ilm berishchi? Uy tozaligi va saramjonligidan keyingi darajalarga tushib qoladi. Uyku ertaga yig’sa ozoda bo’ladi, narsalar saramjon bo’ladi qaytib. Devorni oqlasa yangidek bo’ladi. Lekin bolani ilmni shimib oladigan vaqti o’tib ketadi. Keyin majburlab ham o’rgata olmay yuramiz. Aybni bolaga ag’darib. O’zi dangasa, o’zi qiziqmaydi. Qiziqqan vaqti shug’ullantirilmagan bo’ladida.

Endi aksi bo’lsachi? Onaning harakatlarini e’tirof etib, unga ko’maklashib yuborsachi? Bir-ikki yig’ilmagan joylarga ko’zini yumsachi?

Inson fitrati doim go’zallikka intiladi. Ona ham istaydi, chiroyli joyda, ozoda o’tirishni. Ba’zan ulgurmaydi, farzandini tarbiyasini ustunroq qo’yadi.

Qilayotgan mehnati juftiga va yaqinlariga ko’rinayotganini bilgan ayol yana erinmasdan, uchib-qo’nib bolalari bilan shug’ullanishda davom etmaydimi?!

Baqirmaslik, hotirjamlik haqida yuzlab kitob o'qimaylik, mas'uliyatimzni bemalol bajara olmasak va doimiy bosimda bo'Isak o'qiganimiz 0 ga teng bo'laveradi.

Dildora Yuldosheva

Ota-onalikkacha
Farzand har ma’noda sog’lom (aqlan, ma’nan, ruhan, jismonan) ulg’ayishi uchun eng muhim narsa nima?

Mashg’ulotlar, kitoblar, sport… hamma hammasidan ham muhim va ustun bo’lgan bir jihat bor.

Bu ota-onaning o’zi bola emas, ikkita katta inson pozitsiyasida (mature) bo’lishi.

“Hamma ham katta bo’lib, keyin ota-ona bo’ladi.”

Agar siz ham shunday o’ylasangiz, bugun fikringizni o’zgartirmoqchiman.

Katta bo’lishlik yoshga bog’liq emas!

Ikki katta inson sifatida ota-ona qanday bo’ladi?

•Bola salomatligi, tarbiyasiga o’zi javobgar va mas’ul bo’ladi. Na shifokor, na buvi do’dalar, yaqin do’stlarga bu javobgarlikni yuklab qo’ymaydi. Sababi, ertaga farzanddan so’raladigan ota-onadir.

•Ota-ona roli bilan er-xotin rolini bir-biriga aralashtirmaydi. Ya’ni er-xotin sifatidagi o’zaro kelishmovchiliklar, tortishuvlar (rashk va boshqasi) ota-onalikka, farzand bilan munosabatga ta’sir qilmaydi.

O’zimizni oiladan misol qilsam. Biz bir mavzu ustida kelisholmay, hafalashib qolgan bo’lsak ham ota-ona sifatida farzandimizga huddi o’sha mehr va e’tiborni ko’rsataveramiz. Farzandimizga bog’liq ishlarni (suhbatni ham) keyinga surmaymiz.

Va yana bola oldida tortishmaslikka, bahslashmaslikka harakat qilamiz. Men turmush o’rtog’imda shu narsani hurmat qilaman. Bola uxlayotgan bo’lsa ham boshqa xonaga chiqib keyin hal qilamiz.

•Ikkita katta inson muammoli vaziyatlarda aybdor qidirmaydi, birgalashib muammoga yechim topadi.

Eng ko’p kuzatganim, bola kasal bo’lib qolsa erlar ayolini ayblayshga tushib ketadi. O’zi shundoq ham ezilib turgan ayol bolaga qarashga qayerdan kuch topadi keyin?

Iliq munosabat, shirin so’z, quchoqlash va o’pish bola imunitetini ko’taradi. Shunday ekan, ota-ona muammoli vaziyatda bir-birini tushunishi, dalda bo’lishi va muammoga yechim qidirishi muhim emasmi?!

•Katta insonlar o’zini boshqara oladi. Ovozini balandlatmay gapirishga, kerak joyda sukut saqlashga kuchi yetadi. His-tuyg’ularini (muhabbat, sevinch, g’azab, nafrat) to’g’ri ko’rsata oladi qarshi tarafga.

•Boladan “katta odam” bo’lishini kutishmaydi.

(Yozsam uzun bo’lib ketarkan, boshqa postda alohida yozaman.)

To’g’ri hamma narsaga oldindan tayyor bo’lishni imkoni yo’q. Lekin men ota-onalik yo’liga chiqquncha bir insonni qanday bo’lishi muhimligi haqida yozdim.

Ilon Musk aytganidek, farzandlar bizni tanlamaydi. Biz farzandli bo’lishni tanlaymiz.

Shunday ekan, bolali bo’lishga tayyor bo’lishimiz uchun, avval, o’zimiz katta bo’lishimiz muhim.

Dildora Yuldosheva

Instagram sahifamda ham yozib turaman. Onalikka doir tajribalarim, izlanishlarim, bilimim bilan bo’lishaman.

Kengroq auditoriyaga yetib borishi uchun yangi sahifa ochdim bugun. Blog sifatida yuritib ko’rmoqchiman:

https://instagram.com/dildorayuldosh?igshid=OGQ5ZDc2ODk2ZA%3D%3D&utm_source=qr

Qo’shilib olishingiz mumkin ?

P.s Sahifa ayol-qizlar uchun.

Zerikishga vaqtingiz bormi?

Javob “ha” bo’lsa, tabriklayman. Bu bizga berilgan hayot ustida bosh qotirish imkoni bor degani.

O’zimizga
• men uchun aslida nima muhim?
• iste’dodimni qanday yo’naltira olaman?
• ertaga kim bo’lmiqchiman?
• nimadan voz kechishim kerak?
• yo’limdan adashmadimmi? kabi savollarni bera olish uchun vaqt bor degani.

Bo’sh qoldi deguncha qo’limizga smartfon olib, miyyamizni keraksiz dofamin bilan to’ldirmaymiz degani. Miyyamiz qabul qilayotgan vaqtinchalik dofamin bizni tushkunlikka tushirib qo’ymaydi degani. Dofamin bizda doimiy telefon tekshirish odatini keltirib chiqarmaydi degani.

LinkedIn rahbari Jeff Weinerning kunlik rejasida 2 soat bo’sh vaqti bor. Bu vaqt u nima bilan shug’ullanadi deb o’ylaysiz?!

Tashqaridan huddi bekorchi ishdek tuyilishi mumkin. Lekin mana shu bekorchilik “kompaniya 3/5 yildan keyin qayerda bo’ladi?”, “mijoz talabini qanday qilib yaxshiroq qondirish mumkin”, “ommalashgan mahsulotimizni yana qanday qilib yaxshilay olamiz” qabilidagi savollarni o’ylashga va ularga javob topishga sabab bo’ladi.

Bu praktika asosiy va yagona effektiv yo’l ekanini o’zi ta’kidlagan.

P.s Qo’lingiz telefonga ketib qolayotgan vaqt o’zingizga arzon va keraksiz dofaminni ravo ko’rayotganingizni eslang.

Dildora Yuldosheva

Har bir inson bir koinot

Bir insonni necha yillardan buyon taniyman. Nimadir sabab bo’ladiyu, odatdagidan boshqacha bir suhbat bo’ladi. O’sha vaqt u insonni, aslida, umuman tanimasligimni anglayman. Birgina suhbat meni u insonni umuman boshqa bir tarafdan kashf qilishimga sabab bo’ladi. Nazarimda, suhbatdoshim uning ichki olamiga kirishimga ruhsat bergandek, o’z olamining bir parchasi bilan bo’lishgandek. Sizda ham shunaqasi bo’lib turadimi?!

Har bir inson - koinot. Har bir insonning biz bilmagan, lekin u yashab o’tgan hislari, anglashlari, tasavvurlari va qarashlari bor. Faqat hamma ham uni yetkazib berolmaydi. Hamma ham tinglolmaydi.

Bilasizmi, men uchun yozish - ichimdagi bir parcham bilan bo’lishishdek gap. Men shunday qabul qilaman. Kuzatadiganim blog egalarini shaxsan tanimasam ham hayotda taniydiganlarimdan ko’ra yaqinroqdek his qilaman ularni.

Yaqin deb bilganlarim meni tinglashlari muhim. Ularni tinglashim, ichlaridan nimalar kechayotganini bilish ham muhim men uchun. Jismi yaqin begonalar bo’lishdan qo’rqaman.

Dildora Yuldosheva

Hozir tug’ruq bo’limida darddan chinqirayotgan ayollar ovozini eshitib, faqat bir narsa hayolimni egallab olgan. Bir insonni dunyoga keltirish uchun ayol 9 oy zahmat chekadi va yana hayotini garovga qo’yib shu go’dakni dunyoga keltiradi. Tashqarida esa bir qancha yaqinlari mo’ltirab xushxabarni kutib o’tirishadi. Ayol atrofi shifokor, hamshiralar bilan to’la. Bolani sog’lom dunyoga kelishi uchun qo’llaridan kelgancha xizmat qilishadi. Voqeani guvohi bo’lar ekanman, bir inson dunyoga kelishi bunchalar qiyin va mashaqqatli ekanini chuqurroq anglayman.

Lekin bular faqat boshlanishi emasmi?!… Farzand o’stirishdagi eng birinchi kun haqida yozdim, undan keyingi uyqusiz tunlar va ming havotirlar haqida emas gap.

Bugun oldinroq xabarlarda ko’rayotgan raqamlarimni esladim. 10, 15, 100lab nobud bo’layotgan norasidalar ko’z oldimdan o’tdi. Ularni onasi qay azob bilan dunyoga keltirib, qay niyatda o’stirgan ekan?! Azoblanishlari, qo’rquvda yashashlari uchun emasligi aniq-ku. Men eshitganim ovozlardan keyin bu raqamlarning haybati ham oshib ketdi.

Bunaqa zulmlar haqida o’qiyverib, ko’raverib o’rganib qolishimizdan, chetlab o’tishimizdan, ich-ichimizdan qayg’urmasligimizdan qo’rqdim.

Allohim bugun meni yana bir farzand bilan siyladi. Bolamni bag’rimga olib, u uchun go’zal niyatlar qildim. Keyin yana hayolim xabarlarga ketdi: farzandini yo’qotayotgan ota-onalarning jigarporasi uchun qilgan yaxshi niyatlari menikidan ziyoda bo’lgan bo’lsa bordir, ammo kam bo’lmagan.

17.10

P.S His qilganlarimni o’sha kuni yozib qo’ygandim.

Bolalar uchun mahsulotlar
Agar ikki yil avvalgi mendan bolam uchun olishim kerak bo’lgan narsalarni so’raganingizda uzun ro’yhat berardim qo’lingizga.

“Bolalar uchun” degan so’zga nisbatan munosabatim tubdan o’zgargan hozir. Keling, bitta-bitta tushuntirsam fikrimni:

?? “Bolalar uchun” nomi ostida chiqayotgan mahsulotlarning aksari bolalar uchun emas, ota-onalar uchun. Ularning qulayligi, ota-onalik davrini osonlashtirish uchun ishlab chiqarilgan. Yo’q, men bu mahsulotlarni ishlatilishiga mutlaqo qarshi emasman. Albatta, ota-ona sharoitidan kelib chiqib o’ziga qulaylik yaratishga harakat qiladi, va bu normal holat. Shunchaki bolani katta qilish uchun aynan bir mahsulotga sog’lom muhitda kuchli ehtiyoj sezilmaydi.

?? Bugungi marketing o’yinlari ota-onalarga u yoki bu mahsulot farzandlarini oson katta qilishga yordam beradi degan xabarni targ’ib qilishadi. Qanchalik quloqqa yoqimli eshitilmasin, bu - illuziya. Masalan, bu pampers farzandingizni tinch uyqusini ta’minlaydi, shu mahsulot farzandingizni sog’lom rivojlanishiga yordam beradi kabidagi reklamalar bizni ko’p chalg’itib qo’yadi. Mahsulot haqiqatda sifatli bo’lishi mumkin, lekin bu ular va’da qilayotgan narsani ta’minlaydi degani emas.

?? “Chaqaloqlarga chiroyli narsalar kerak emas”.
Biz farzandimizga doim eng yaxshi va eng chiroylisini ilinishga harakat qilamiz. Lekin biroz o’ylab ko’raylik. Aslida bolajonimiz uchun shu narsa qanchalik ahamiyatli? Yoki o’zimizning xohishlarimiz, shirin tashvish deb ataladigan sarpolarni deb ortiqcha urinishmi bu? “Bolam boshqalardan kam bo’lmasin”, “eng yaxshisini kiyishi kerak” kabi o’y-hayollar bilan qanchadan qancha onalar o’zlarini siqib qo’yadilar. Lekin farzandimiz uchun eng muhimi bizni mehrimiz va hotirjam onalik emasmi?!

?? Foydasidan zarari ko’p mahsulotlar ham yo’q emas. Xodonok, manej, hali yurmaydigan bolalar uchun oyoq kiyimdan tortib gigiyenik va kosmetik mahsulotlargacha, bola pyure va soklarining ko’p qismi ham shular jumlasidan. Aytaylik, go’daklar uchun gigiena mahsulotlarining turlarini sanasak oxirga yetolmaymiz. Lekin bola o’zi toza, ozoda holda tug’iladi va unga eng afzali oddiy suv bilan cho’milishi. Qaytangi, turli moddalar qo’shilgan shirin hidli mahsulotlar bola terisi va organizmiga ko’proq zarar yetkazib qo’yishi mumkin.

❗️Men endi biror nima xarid qilish oldidan o’zimga savol beraman: farzandim uchun olyapmanmi yoki o’zimni qulayligim uchunmi? Farzandim uchun bo’lsa, unga haqiqatda bu kerakmi? Agar o’zim uchun olayotgan bo’lsam, buni farzandimga foydasidan ko’ra zarari ko’proq emasmi?

Dildora Yuldosheva