? "Yosh kitobxon — 2024" tanlovida o‘qish tavsiya etilgan adabiyotlar shu yerda ekan

✔️ 10-14 yosh toifasida o‘qish tavsiya etilgan adabiyotlar
✔️ 15-19 yosh toifasida o‘qish tavsiya etilgan adabiyotlar
✔️ 20-30 yosh toifasida o‘qish tavsiya etilgan adabiyotlar

4. Jazo sifatida baqirish

Ba’zida ota-ona bolasini jazolash maqsadida baqiradi. Ular tushuntirish va qilmishining oqibatlari nimaga olib kelishi mumkinligini tushuntirib o‘tirgandan shunchaki baland ovoz bilan qo‘rqitib qo‘yish kerak, deb hisoblaydi. Ammo baqirganda bola informatsiyani tinglamaydi. Agar bolangiz sizning gapingizni jiddiy qabul qilishi va uning muhim deb tushunishini istasangiz, tinch joyda sokin ohangda gaplashing. Bola tinch holatdagina nima demoqchiligingizni anglashi mumkin.

Nima qilish kerak?

Qayerda xato qilganingizni anglashga harakat qiling. Jazo maqsadida jazolashda mantiq yo‘qligini tushuning. Asosiysi, bola xulosa qilishi va xatolarini takrorlamasligi muhim. Baqirganingizda bola keyingi safar jazolanmasligi uchun qilmishini yashirishga harakat qiladi.

Undan ko‘ra, mantiqiy yechim tanlang. Masalan, bola yoyib tashlasa ketidan yig‘masdan agar narsalarini joy-joyiga qo‘ymasa, shunday tartibsizlikda yashashiga to‘g‘ri kelishini ayting. Yana boshqa bir variant: Sen darsga kech qolganing uchun jazolamayman, mavzuni o‘zlashtirmaganing va kerakli fandan o‘ta olmaganing oqibatida baholaring tushib ketdi. Mas’uliyatni his qil va muammoni hal qilish uchun nimadir qil, deng.©

@Muallima99

#Tavsiya

Bolaga tez-tez baqirsangiz... Vaziyatni yumshatishning 4 usuli

Ba’zi oilalarda bolaga aytganni faqat baqirib qildirish mumkin, degan tushuncha bor. Ammo psixologlar baqirish, bola ruhiyatiga va shaxs bo‘lib shakllanishiga salbiy ta’sir qilishini ta’kidlaydi.

Muammo bor joyda yechim ham bo‘ladi

Muammoga yechim topish uchun uning kelib chiqish sabablarini bilish kerak. Birinchi navbatda ovozingizni nima uchun ko‘tarayotganingizni aniqlab oling. Ma’lum vaziyatga reaksiya bildirishingizni o‘zgartirish uchun maslahatlarga amal qiling.

1. Sabr yetishmasligi

Aksariyat ota-onalar bolalarining to‘g‘ri gapni tushunmasligi, quyushqondan chiqmaslikka harakat qilib, takrorlashlariga qaramay bola aytganni qilmasligini ta’kidlaydi. Aslida esa bola boshqachasiga tushunmaydi emas, ota-onalar boshqachasiga tushuntira olmaydi yoki kattalarda, bola o‘zi mustaqil ravishda vazifani bajarish. tanlov va nima qilish kerakligi borasida qaror qabul qilishiga imkon berish uchun sabr yetishmaydi.

Nima qilish kerak?

O‘z ustingizda ishlashga harakat qiling. Uy va boshqa joylarda nima va qanday omillar sizni asabiylashishga majbur qilishini bilib, shunga yarasha ish tuting. Agar boshqa odamlar bilan suhbatlashish davomida ham agressiv muloqot qilayotganingizni payqasangiz, unda muammoga bolani aybdor qilishning keragi yo‘q. Bu sizning odatiy taktikangiz va sizga xos bo‘lgan xulq-atvor. O‘zingizni nazorat qilish va tutishga o‘rganing. Hayotda har jabhada o‘zingizni boshqarishni o‘rgansangiz, bola bilan munosabatlaringiz avtomatik tarzda yaxshilanadi. O‘z ustingizda ishlaganingizdan keyin vaziyatga xolis baho berishni, g‘azabni boshqarishni va alamni boladan olmaslikni o‘rganasiz.

2. Bolaning noadekvat o‘zini tutishi sabab

Ba’zida bolaning o‘zini tutishi odamni quyushqondan chiqishiga sabab bo‘lishi, u aytganni teskarisini bajarishi va o‘zini eshitmagandek tutishi, xarxasha qilishi mumkin. Bunda ota-onalar ham o‘zini shunday tutishi va baqir-chaqir qilib aytganni qildirmoqchi bo‘ladi.

Nima qilish kerak?

O‘zingizni bosing va o‘zingizga vaziyatni nazorat qila olishingizni ta’kidlang. Uni tinchlantirish uchun o‘zingiz ham sokin bo‘lishingiz kerak. Unutmang, jazavaga tushgan ikki kishi hech qachon til topisha olmaydi. Adekvat, yetarlicha tajribaga ega katta odam vaziyatni nazorat qilsa, bosimsiz ham muammoni hal qila oladi. Bolangizga seni tinchlanishingga yordam beraman, o‘zingga kelganingda suhbatni davom ettiramiz, deb ayting.

Jazavaga tushgan bolaga: bor, sen bilan boshqa gaplashmayman, menga bunday bolaning keragi yo‘q, deya ko‘rmang. Chuqur nafas oling, beshgacha sanang va vazmin bo‘lishga harakat qiling.

Bolangizni bo‘yi baravar o‘tiring, ko‘zlariga boqing. Bag‘ringizga bosishingiz shart emas. Shunchaki qo‘llaridan tuting, yelkasidan ushlang yoki boshini silang va shundan keyingina aytmoqchi bo‘lgan gapingizni boshlang.

3. Reaksiyani ko‘paytirish maqsadida

Ota-ona bolasiga dars qilishni bir necha marta takrorlasa ham bajarmaganidan va beparvoligidan keyin baqirsam, bajaradi deb ovozini ko‘tarishga o‘tadi. Bola esa darhol aytganni bajaradi. Lekin bunday vaziyatda bola nima uchun qilayotganini tushunish muhim. Bola kattalarni aytganini hurmat yuzasidan yoki natija bilan ularni quvontirish uchun emas, qo‘rquvdan bajaradi.

Nima qilish kerak?

Avvaliga o‘zingiz uchun aniqlab oling: siz uchun nima muhimroq: bolangizni hurmat qilgan holda gapingizni ikki qilmagani yaxshimi yoki hamma narsani qo‘rquv bilan bajarganimi? Agar siz hamma vaqt bolaga baqirishda davom etsangiz, unda ham shunday reaksiya bo‘ladi.

Oqibatda biror narsani ongli va kerak deb bilganidan emas, boshqa baqirmasligingiz uchungina bajaradi, bunda esa sizning iltimosingiz va vaziyatning umuman qizig‘i bo‘lmaydi. U o‘zining xatti-harakatlarini zarurligini anglay olmaydi va iltimosning muhim ekanini tushunmaydi. U aytganni shunchaki, qulog‘i tinchishi va ota-onasini o‘zini boshqara olmaydigan ahvolda ko‘rishni istamaganidan bajaradi.

#iqtibos
Atom odatlar

1965-yilda vengriyalik Laslo Polgar ismli odam Klara ismli ayolga bir nechta antiqa xat yozgan.

Laslo qunt bilan ishlashga qattiq ishonardi. Lasloning dunyoda ishongan yakkayu yagona narsasi shu edi. U tug‘ma iste’dod haqida eshitishni ham xohlamasdi. Uning fikricha, o‘z ustida astoydil ishlash va yaxshi odatlarni shakllantirish orqali bola har qanday sohaning dahosiga aylanishi mumkin. Uning hayotdagi shiori: "Daholar tug‘ilmaydi, balki ta’lim va tarbiya natijasida paydo bo‘ladi" edi.

Laslo ushbu g‘oyaga shu qadar ishonar ediki, ularni o‘z farzandlarida sinab ko‘rishga ham tayyor edi. Uning Klaraga xat yozishdan maqsadi ham tajriba uchun ko‘ngilli turmush o‘rtoq qidirish edi. Klara o‘qituvchi edi, garchi uning bu g‘oyaga ishonchi Laslonikidek mustahkam bo‘lmasa ham, to‘g‘ri tarbiya berish bilan har qanday inson o‘z ko‘nikmalarini kuchaytirishi mumkin deb hisoblardi.
   Laslo shaxmat o‘yini tajriba uchun mos tushadi degan qarorga kelib, o‘z farzandlarini ushbu sportning chinakam ustalariga aylantirish rejasini ishlab chiqdi. U farzandlariga uyda ta’lim berishga qaror qildi. Bunday ta’lim Vengriyada juda kam uchrardi. Rejaga ko‘ra, ularning uyi shaxmat haqidagi kitoblar va buyuk shaxmatchilarning suratlariga to‘la bo‘lar, bolalar esa bir-biri bilan shaxmat o‘ynab, eng nufuzli musobaqalarda qatnashishi kerak edi. Bolalar duch kelgan har bir raqibning o‘yini kuzatilib, maxsus fayllarda ipidan ignasigacha qayd etilib borilardi. Ularning hayoti shaxmatga bag‘ishlandi.
   Lasloning sa’y-harakatlari zoye ketmadi. U Klara bilan turmush qurdi va bir necha yil ichida Polgarlar oilasida uch qizaloq Syuzan, Sofiya va Yudit dunyoga keldi.
   To‘ng‘ich qizi Syuzan to‘rt yoshligida shaxmat o‘ynashni, olti oydan so‘ng esa kattalarni yutishni boshladi.
   O‘rtancha qizi Sofiya yanada yuqori natijalarga erishdi. O‘n to‘rt yoshida u dunyo chempioni, bir necha yildan so‘ng esa grossmeyster unvoniga sazovor bo‘ldi.
   Kenja qizi Yudit hammasidan ham o‘tib tushdi. Besh yoshida u otasini yenga olardi. O‘n ikki yoshida u dunyodagi eng yaxshi shaxmat o‘yinchilari yuztaligiga kirgan eng yosh o‘yinchiga aylandi. U o‘n besh yoshu to‘rt oylik bo‘lganda, avvalgi rekordchi Bobbi Fisherni ortda qoldirib, tarixdagi eng yosh grossmeysterga aylandi. Yigirma yetti yil davomida u jahonning eng yaxshi ayol shaxmatchisi unvonini saqlab qoldi.
   Opa-singil Polgarlarning bolaligi, yumshoq qilib aytganda noodatiy o‘tgan. Shunga qaramasdan ular bolalik davrini yoqimli va hatto lazzatli xotiralarga to‘la holda eslaydi. Intervyularda ular yoshlik davrlarini mashaqqatli emas, balki qiziqarli deb ta’riflaydi. Ular shaxmat o‘ynashni chindan ham yaxshi ko‘rardi. O‘yinni qancha ko‘p o‘ynasa, shunchalik oz tuyulardi. Kunlarning birida Laslo Sofiyani yarim kechasi hammomda shaxmat o‘ynayotganini ko‘rib qoladi. U qizini uxlashga olib ketar ekan, "Qizim, shaxmat donachalarini o‘z holiga qo‘y", deydi. Bunga Sofiya: "Dadajon, ammo ular meni o‘z holimga qo‘ymaydi-da!" - deya javob qaytaradi.
   Opa-singil Polgarlar shaxmatni hamma narsadan ustun qo‘yadigan muhitda voyaga yetgan. Ularni shaxmat uchun maqtashar va mukofotlashardi. Ular o‘sib-ulg‘aygan muhitda shaxmatga mukkasidan ketish normal holat bo‘lgan.

© Jeyms Klir, "Atom odatlar" kitobidan
@Muallima99