Жазба 11. Жасанды интеллект мүмкіндіктері

Жасанды интеллект мүмкіндіктерін дұрыс пайдаланатын болсаң, кез келген жерде жеңісті боласың!

Мына ой маған маза бермейді. Соны көпшілікпен бөлісуді жөн көрдім.

Кезінде атомдардың мүмкіндігін ашқанда орасан зор энергияны алуға болатын түсінгенде, әлемге атомдық электро-станциялар келе бастады, бірақ дәл сол принциппен атомдық (ядролық) қаруды да жасауға болатынын айтып өткен, тіпті кейін оны жасапта, қолданып та көрді.

Енді мұны неге алып келе жатырмын, мәселен Жасанды Интеллект күшімен дәл осы екі жағдайда қолдануға болады.

Мысалы, дрон мүмкіндігімен бір жерден екінші жерге жылдам тасымалдауға болады, және қазіргі ірі дрондардың барлығы UAV, яғни адам бақылауысыз автономды ұшып жеткізе алады. Бейбіт заманда өте пайдалы, әрі тиімді, әрі жылдам. Көптеген елдерде қазіргі кезде осы жүйені қолданып келеді.
Енді, дәл осы әдіспен кез-келген жерге бомбаларды да тастауға болады.

2-ші мысал, компьютерлік көру моделі арқылы, яғни автономды дрондардағы камералардың мүмкіндігімен ұшып адамдарды, машиналарды көруге болады, тіпті қазір кейбір дрондарда қарапайым RGB камералардан бөлек, IR, Термовизрлар қолданылады, яғни тек күндіз ғана емес, түнде де бақылау жүргізе алады. Солар арқылы оңай анықтай алады. Ал егер жай ғана бір функция қолдансаң, анықталғанда арнайы көмек бер, немесе керісінше жоқ қыл деуге де болады.

3-ші мысал құрастыру мүмкіндігі қытайда Xiaomi бір көлікті робот 76 секундта жасап шығарады екен, дәл сол принциппен ол танкыны да жасап шығара алады, не бронированный көліктерді, ішіне бір AI моделді қойып, ол жоғарғы екі мысал мүмкіндіктерін пайдалана алса, бітті дей бер) біреуі адам қарауынсыз бақылып, көлікті жүргізу, компьютерлік көру арқылы адам, не басқа көліктерді анықтап, өзіңе керектісін жасай алады.

Қарап отырсаңыз, жалпы жасайтын мүмкіндіктері бір, бірақ қолдануы түрліше.

Егер де, Құдай сақтасын, бірақ соғыс болған жағдайда жасанды интеллект мүмкіндігін пайдаланған жақ адам шығынсыз жеңіске жетеді. Бір қарасаң, өте қорқынышты. Ал екінші жағынан ғылым мен зерттеулердің арқасында көптеген жетістіктерді жетуге болады.

Міне, оған дәлелім мына жоғарыдағы видеом…
2024.04.10

**Жазба 10. Кореядағы бір жағдай

Барлықтарыңызға сәлем!**

Соңғы жазбамнан бері 6-ай өткенімді де байқамай да қалыппын.

Зымырап жатқан уақыт-ай!

Одан бері, біршама жеке өмірлік те, жалпы басқа да жаңалық-өзгерістер өтті.

Елге барып келдім, ол жақта Түркістан облысы бойынша “Үздік IT ұстаз” турнирінің финалы өткіздік, СПФед жылды қорытындылап, жаңа жылға жаңа бастауларимен стратегияларын жасап шықтық, биылға Үздіктер 3.0 жобасына өзгерістер жасадық, Үздіктер 2.0 бойынша олимпиада жетістіктеріге де жеттік, одан бөлек жеке авторлық курстар жинағын құрып, жүргізудемін))

Ал, Кореялық өмірімде жаңа жұмысымды осы ақпаннан бастадым. Жалпы көптеген өзгерістер мен жаңалықтар болды. Оны алдағы уақытта толық-қанды жазып өтермін.

Ал бүгін жазбамда, Кореядағы бір жағдайға көзім түсіп қалып, сонымен бөліскім келді.

1-аптадан бері Кореяның дәрігерлері жұмыстарына бармай, бейбіт шеруге шығып жүр. Оған негізгі себеп - 2025 жылдан бастап Кореяда мед-персоналдар үшін квота (бізше айтқанда гранттар санын) 65% арттырады екен.

Оған қарсы ойын білдіруге көптеген кәзіргі студенттер/интерндер мен дәрігерлер қарсы болып, мед-жұмысына бармай, шеруде екен. Яғни 5-10 жылда конкуренция көбейіп, жұмыссыз қалып қоямыз деген қауіп бар депті.

Бірақ бір қызығы кәзір Кореяда (АҚШта да) 10К адам басына шаққанда 26 дәрігерден тиеді, ал біздің елде 39.8 дәрігерден болады екен.

Енді біздің елде осындай жағдай орын алса ше, мәселен барлық медиктер үшін гранттар саны артады десе, ешкім шеруге шықпақ түгіл, бүкіл бала-шағасын сол дәрігер мамандықтарын дәріптей бастайды ғой, мейлі ол бала да оған қабілет бар ма жоқ па қызықпайды да. Бастысы баласы грантта оқыса болды, ал ол кейін медик бола ма, болмай ма ол это второй вопрос))

Ал студенттер ше? Ондай жаңалық болса да болмаса да олар үшін бүгінгі күнмен өмір сүріп жатқаннан, бәрібір секілді көрінеді.

Бұл енді менің жеке пікірім, мұны оқыған медиктер болса, өз ойларын айта жазар.

Жалпы алғанда, сіздердің ойларыңыз қандай? Кәрістердің шеруі орынды ма? Біздің елде сондай квота көбейсе не болар еді?))

2024.02.26

Жазба 9. Тригонометрияның пайдасы

Өмірде тангенс-котангенс, синусис-косинус дым қолданбаймыз, неге оқимыз? - дегенге басымнан өткен екі жағдаймен бөліскім келіп жатыр.

Мектепте, универде осы терминдер жиі кездесіп, тек формула жаттап, есептер шығарып жүргенген, менде ойлайтынмын соларды өмірде дым қолданбаймыз да ғой деп.

Бірақ, дәл соларды білгенімнің арқасында біраз нәрсе жеңіл шешілген еді.

Бірі осы кеше ғана болған, тангенс пен котангенстің жайында болмақ.

Бізде жұмыста жаңа бір жоба басталғалы жатыр, қатты детально кірмей-ақ қояйын, бірақ жалпы алғанда computer-vision (компьютерлік көру) жобасы. Соның бір задачасы ретінде камераны қалай дұрыс, әрі оптимально орналастыру еді.

Енді әрбір камераның өзінің көру бұрышы болады, және көп жағдайда көлденең және тігінен көру бұрыштары бірдей бола бермейді, оған дәлел ретінде мысалы қолдағы телефонның камералардың көру бұрыштары, соған сәйкес фотоның ұзындығы мен ені әр келкі келеді.

Енді сондай бір камераның көлденең бұрышы 87, ал тігінен көру бұрышы 58, және ең жақын қабылдау қашықтығы 60 см, ал макс 6 метр болғанда (әрине алыс болған сайын детализациясы құртыла бастайды, мысалы 4 м кезде <2% дәлдігі (accuracy) жоғалта бастайды. Ал майда детализация кезде ол өте үлкен жоғалту болып саналады.

Мысалы сізде диаметрі 3 м шеңбердің ішінде 4К объектіні түсіру керек болса, әрбір объект өте маңызды болғандықтан, сізге бәрін түсіру үшін камераны оптималды қалай орналастыру керек?

Ал енді тангенстің пайдасына келейік.

Жалпы тангенс деп қарсы жатқан қабырғаның, іргелес жатқан қабырғасына қатынасын айтады (тік бұрышты ұшбұрыш кезде), енді сізде камера 87 х 58 бұрышы бар десек, енді дәл ортасынан, яғни объектіге тігінен (вертикально) орналастырғанда, конус тәріздес елестетуге болады, яғни камера мен шеңбер центріне биіктігі түссе, ол бұрышты қақ ортасынан бөледі.

Мәселен егер камераны 1 м қашықтықта орналастырғанда деп көрейік, сонда тігінен түскен биіктігі камераның көлденең көру бұрышын қақ ортасынан 87/2 = 43.5 бөледі де, ал оның тангенсі қарсы жатқан қабырғаның ұзындығын (біздің жағдайда көру конустың радиусын) табады, tg (43.5) = 0.948, сонда диаметрі = 2R = 1.897, сонда көлденең көру бұрышы бойынша егер де дәл тігінен 1 м қашықтықта орналастырсақ, онда сол шеңбердің тек 1.89 метрін ғана қамтиды деген сөз, сәйкесінше камераның тігінен көру бұрышы 58 болғанда, жалпы 1.1 шеңбердің тігін көреді. Сонда 3 м шеңберге тігінен орналастырған да онда камера көру аралығы 5.67 х 3.3 болады деген сөз, ал егер дәл 3 метрді ғана көрсету керек болса, онда котангенспен шығару керек болады.

Түсіндіре алдым ба, тангенстің қолдануын?

Ал енді косинус не синустың пайдасын қысқаша айтайын, ол шамамен 7-8 жыл бұрын болды.

Жалпы үй төбесін шифермен жапқанда, ол жерде не деген математика болу керек, негізі көбі аңғара бермейді, бірақ шифердың бұрышы тым сүйір (30-дан төмен) болмау керек, әйтпесе қар сырғып төмен түспей, төбеде еріп, ішке су кіру қауіпі де бар, ал тым тік болса, желдің ұшыруы, шифердың жетіспеуі тағы сол секілді жағдайлар болуы мүмкін.

Енді қысқаша былай, сізде шиферлардың ұзындығы мен ені бар, және шифер саны шектеулі, мүмкіндігінше шиферді бөлмеуге тырысу керек, және қатты экономдап, оптимальды сүйір бұрыштан төмен түспеу керек, яғни чердак биіктігі төмен болған сайын, шифер аз кете бастайды, ал биік болған сайын шиферлар көп не кесіле бастайды. Осындай жағдайда әрбір шифердің ұзындығын, оптимальды сүйір бұрышын шығару үшін осы синус пен косинустың пайдасы өте мықты көмек береді. Енді қазір нақты есімде емес қандай мәндерді қолданғанымыз, бірақ егер маған сондай задача қойылса, мен геометрияға жүгінетінім анық.

Осы жазбамен мен қарапайым тригонометрияның маған тиген пайдасын өмірден алған мысалдарымен түсіндіру арқылы барлығымен бөліскенді жөн көрдім.

Негізі осы секілді мысалдарды мектепте айтылса, оқушылар бірден пайдасын көрер еді ме деп ойлаймын. Бізде көбіне тақырыпты қатты аша бермейтін сияқты, тек формулалармен жаттап, есеп шығара бергенге мәзбіз.

Ал сіздерде өмірден алынған қандай жағдайлар болды?

2023.08.18

#жазба 8. Корея елі туралы

Бүгінгі жазбада қазіргі таңда 5 жарым жылдай тұрып келе жатқан елім туралы болмақ.

Әрине Корея орналасуын, тарихын, экономикасын туралы айтпай-ақ қояйын, керек адам өзі тауып алар.

Осында өмір сүру барысында көзге түскен жайттардан бастайын:

1. Корея халқы - қонақжайлығы байқалады, көмектесуге әзір тұрады. Азаннан кешке дейін жұмысында. Жанұя құруға асықпайды. Және өз дене бітіміне қатты қарайды, толық адамды өте сирек көресіз.

2. Заң шетелдіктерге қарағанда Корейліктерді қолдайды. Яғни приоритетте әрдайым Корейлік тұрады.

3. Көліктері - барлығында тонировка (тіпті лобовой терезелері де), және көлік деген байлықтың көрінісі емес, яғни қарапайым халыққа су жаңа көліктер қолжетімді.

4. Қоғамдық көліктер (автобус, поезд) - әрдайым өз уақытында жүреді. Таңғы 5-6дан бастап, түнгі 22:00-23:00-ге дейін тоқтаусыз жүреді. Көпшілігі тегін wifi-мен жабдықталған.

5. Білім жүйесі (мектеп) таңғы 8-9:00-дан бастап, кешкі 17:00-ға дейін, ал жоғарғы сыныптарда 20:00-21:00-ға дейін созылады.

6. Біріңғай емтихан (бізше ҰБТ) кезде, тіпті аспанда ұшақтарды да ұшпайтындай жағдай жасайды, көшеде көліктер де азайып, дала тып-тыныш тұрады.

7. Универлерде негізінен кредиттік жүйесімен жүреді, яғни пайыздық жүйе және әркім өз сабағын таңдап, өз сабақ күнтізбесін жасай алады. Бірақ макс GPA баллы 4.0 емес, кей универде 4.33, не 4.5 болады. Группа деген нәрсе жоқ, тек поток, яғни оқуға түскен жыл бойынша.

8. Бағалау жүйесі. Көпшілік универде емтихан бағаларын жалпы пайыздық бөлікпен қойылады, яғни бір сабақта 100% отличниктер болуы мүмкін емес, мысалы тек 10-15% ғана үздік, 15-30% жақсы, 30-60% орта, қалғандары нашар деген баға алады деген сөз.

9. Білімі. Көпшілігінде бакалаврдан бөлек магистр мен докторлық дәрежелері бар. Соның арқасында зерттеу орталықтары мен институттар көп. Яғни ғылымда жүрген жастары көп.

10. Көшеде полиция қызметкерлерді, не жалпы формадағы кісілерді өте сирек байқайсыздар, кез-келген жерде CCTV камера арқылы мониторинг жасап отырады.

11. Жолдары таза, тегіс, кез келген жерде тратуар, велосипед жолы, автобус жолы және қоғамдық жолдармен бөлініп тұрады.

12. Көлік жол ережесі, егер бағдаршамда қызыл жанып, бірақ сіздің барар бағытыңыз оңға болса, және басқа көліктер, не жаяу жүргінші болмаса, оңға бұрыла беруге болады. Жолдағы “лежащий полицескийлер” 1-метрдей жайылған төбешік тәрізді, яғни көлікте келе жатып, байқамай қатты өткенде, көлікке не жүргізушіге қатты зақым тимейтіндей жасаған.

13. Жұмысы. Көпшілігі оффистік жұмыс жасайды. Ал поля да, сторойкада көбіне шеттен келген иммигранттар мен орта жастан асқандар жасайды. Салыстармалы түрде алғанда ауырлау, яғни олар әрбір сағатқа төлейтін болғандықтан, соған лайықты жұмысты талап етеді.

14. Жұмыс ақыларын жемейді. Адал. Көбіне еңбекақысын жейтіндер ортада жүрген делдалдар болады. Салыстармалы түрде ер адам айлығы 10-15% жоғары болады. Оған себеп жұмысы да ауыр болғандықтан.

15. Жаңа технологиялары.
Көпшілік жерде жаңа технологиялар мен инновациялық жобаларды байқап отырасыздар. Робот-кофейнялар, тазалап жүрген робот-пылесостарды да байқауға болады. Жалпы көшелері жарық, себебі әрбір шам төбесінде, арнайы күндік (солнечный) панельдермен жабдықталған.

16. Үй жануарлары. Көбіне үй жануары күшіктер саналады. Ал мысықтардың орны дала. Кореядағы ит-күшіктерге арман жоқ. Бүкіл жабдықтары, тіпті жеке құжаттары да бар.

Әзірше осылар. Мүмкін кейін тағы есте болса, қосармын.

2023.07.27