**- Матлу, - қўрқув таъсиридами, бехос гапиришга тушди Аббос. – Мен сенга ҳали бир нима демадим-ку! Биламан, бир адашдим. Лекин сен автоҳалокатга учрагач, кўзим очилди. Хатоларимни тушуниб етдим. Бунақа жаҳл қилишинг шарт эмас. Мени қаматганда нима барака топасан? “Эрини қаматиб юборибди”, деган маломатга қолмоқчимисан?
Аббос шундай сокин ва мулойим гапираётгандики, сал аввалги жеркиб сўзлашларидан асар ҳам йўқ. Матлуба эса қулоқларига ишонмасди. Эрининг шаштидан тушаётганидан, Нигоранинг маслаҳати иш бераётганидан қалбига бир ёруғлик кириб келаётгандек бўлди. Шундай бўлса-да, сир бой бермади.
- Нега барака топмас эканман? Сиз ўша ёш хотинингизга югуришингиз, ташишингиз тайин. Менга эса болаларимнинг келажаги муҳим. Болаларим учун энди ҳеч нарсадан тап тортмайман. Одамлар қачон гапирмаган? Гапирса, гапираверсин! Агар сиз қамалмай, ўша мегажиннинг ёнига кетсангиз ҳам “Бечора Матлуба кўр бўлиб қолди, эри ёш хотинни топиб кетди”, деб гапиришади. Хўш, одамларнинг қайси гапидан фойда менга? Энди ўзим билганимдан қолмайман! Терговчи келса, ҳаммасини айтаман...
- Матлу, ўзингни бос. Мен хатоларимни билдим, деяпман-ку! Бўлди, бошқа такрорланмайди. Ўзим сени даволатаман. Болаларнинг ўқиши, рўзғор мен учун биринчи ўринда туради. Ўйлаб кўр...
- Бу гапларингизга қандай ишонай? Эрта иш ёпилгач, яна эски ҳунарингизни бошламаслигингизга ким кафолат беради?

- Менга ишонмаяпсанми?
- Бўлмаса... мен бошқача йўл тутаман. Терговчининг айтишича, жиноят ишларини бир йил ичида қайта кўриб чиқиш мумкин экан, - Матлуба қонуни билмаса-да, Аббоснинг ишонаётганидан фойдаланиб, ичидан тўқиб гапира бошлади. - Агар сал ўзгарсангиз, мен терговчига қайта ариза топшираман. “Мени жим юришим учун таҳдид қилганди, кўзим кўрлигидан фойдаланганди”, деб ариза ёзиб бераман. Шунда икки ҳисса жазонгиз оғирлашади.
- Майли, агар ўзгармасам, ёзиб берасан. Фақат ҳозир, терговчига менинг айбим йўқлиги айт... Матлу... Эсингни йиғ... Мен ўзгараман, аввалги Аббосга айланаман...
Матлубанинг бир зумда қалбидаги гиналари тарқаб кетгандек бўлди. Эрига раҳми келди. Агар сал яна Аббос юмшоқроқ гапирса, у “Бўлди, сиқилманг, буларнинг ҳаммаси ёлғон, Нигора ўргатди”, деб эрини қучоқлаб олишга тайёр...

Севаранинг бошида яна қора булутлар айланаётгандек. Бир хафтадирки, ичига чироқ ёқса ёришмайдиган даража ғамнок. Аббос на ижара уйига келади, на қўнғироқ қилади. Севаранинг қўрққани ўша куни у Зоирга қўнғироқ қилмадим. Зоир эса худди ўзи ўйлаганидек эртасигаёқ бозорга келди ва жанжал қилди.
- Биламан, сизам мени севасиз, ичингизда ўлиб турибсиз! Фақат хотинимдан ажрашиб, сизга уйланишимни исташингизни айтолмаяпсиз, тўғрими? Чунки охирги марта шундай дегандингиз. Уйланганимга жаҳлингиз чиққан, “Қачонки, ажрашиб ёнимга келсангизгина кечираман”, дегандингиз... Демак, ҳалиям ўша гапингизда турибсиз...
- Ҳечам, - Севара Зоир бақириб кетиб, ҳамманинг эътиборини тортмаслиги учун секинина тушунтиришга уринди. – Мен сизга ўзбекчалаб айтдим, турмушга чиқдим, эрим бор. Энди йўлларимиз бошқа-бошқа...
- Қўйсангиз-чи? Ўшанда ҳам эрингиз бор эди...
- Ўшанда ёш эдим. Кўзим очилди. Сизни деб ота-онам юз ўгирди, мендан, болаларимдан отаси воз кечди, - Севара Рита хола айтган гапларни тўтиқушдек қайтара бошлади. – Мен сизни деб ҳамма нарсамдан ажралдим, кўчада қолдим. Сиз-чи? Ўша пайтда менга ёрдам бера олдингизми? Йўқ! Қайтанга ота-онангиз сизни онаси ўпмаган қизга уйлантириб қўйди. Энди ундан зерикканингизда мени йўқлаб қолдингизми? Мени бошқа безовта қилманг! Бўлмаса, оиламни бузяпти, деб милицияга ёзиб бераман!
- Нима? Миилицияга ёзиб берасиз? Айтиб қўяй, милицияга ёзиб берган кунингизоқ мен бу эрингизга ҳам мен билан юрганингизни айтиб бераман. Ҳойнаҳой, у сизнинг “Муҳаббат тарих”ингизни билмаса керак. Менга пўписа қилолмайсиз! “Ўзи осиляпти менга”, дейман! Тушундингизми? Бу эрингиз билан ҳам ажратиб, хор қилиш қўлимдан келади. Шундай экан, мени қўрқитишга уринманг!**

**- Нималар деяпсан, сен? – Аббос шифохонада эканлигин ҳам унутиб бақириб юборди.
- Секинроқ, - худди уйидаги каби қўшнилар ва фарзандларининг эшитиб қолишидан чўчигандек деди Матлуба. – Ҳар бир бақиришингиз атрофдагиларда шубҳа уйғотади. Терговчи сўраб қолса, “Ҳа, хотинига барқираётганди” деса, қарабсизки, ўзингизга қарши гувоҳларни кўпайтирган бўласиз.
Матлуба хаёлига келган гаплардан ўзи ҳам ҳайратга тушди. Аббос ҳам бирдан овозини пастлади.
- Нима қилишим керак, мен?
Матлуба Аббоснинг шарпасидан унинг ёнига келганини сезди. Зум ўтмай кароват силкинди, чўкди, яъни эри унинг ёнидан жой олди. Бу Матлубани баттар ҳаяжонга солди.
“Энди шартларимни айта олмаслигим аниқ. Эй Худо, расво қиламан, ҳаммасини...”
Матлуба бир хўрсиниб, чуқур нафас олиб олди. Бу бироз бўлса-да, енгиллаштиргандек бўлди.
“Ўзимни қўлга олишим керак. Ўзим майли... Болаларим келажаги учун, бор маҳоратимни ишга солишим шарт...”
- Нега индамайсан? Ҳозиргина булбулигўёдек сайраётган эдинг-ку! – Аббоснинг овози унинг ёнгинасидан келаётган эди.
- Мен ўзимни ўйлаётганим йўқ. Шу ҳолимда ҳам сизни, болаларингизни ўйлаяпман, - Матлуба миясига қуйилиб келаётган фикрлардан ўзи ҳам куч ола бошлади. Аллоҳ мени қўллаяпти, деб ўйлади. – Ўзингиз ўйланг. Сиз гумондасиз. Агар мен уйланганингизни, бизни, болаларингизни ташлаб қўйганингизни айтсам, жонимга қасд қилишимда айбдор бўласиз. Сизни қамашади. Қамалишингиздан менга фойда бўлса борки, зиён йўқ. Чунки қамалиб кетган тақдирингизда ҳам Гулҳаё цех ишини юрғизаверади, Умид мижозлар билан ишлайди. Қарабсизки, уларнинг ўқиши ҳам кетаверади, рўзғоримиз ҳам бут бўлади. Ундан кейин болалар биринчи навбатда мени даволатишади. Дўхтир айтди, яхши даволансам, кўзим кўриб кетаркан. Менам соғайиб кетаман. Жабр кўрган сиз бўлиб қолаверасиз. Шундай экан, менга зуғум қилишни, рўзғорни пулдан қисишни, болаларни ўқишига бефарқ бўлишни бас қилинг. Мен энди қараб ўтирмайман...
Аббоснинг оғир ютингани Матлубага ҳам эшитилди. Унинг жим бўлиб қолгани эса, Матлубанинг гапларига ишонаётганидан дарак эди. Бу аёлга янада қувват берди. Фикрларини янада теранлаштиргандек бўлди.

Тутилмай дадил гапида давом этди:
- Шунча қилғилиқларингизга чидадим. Болаларимга қилган адолатсизлигингизга қараб тура олмайман. Уйда болаларим оч ўтирганда сиз кафеда ўша мегажиннинг болаларига шашлик едирдингиз. Буни Умид кўрибди. Айнан ўша куни Умид сизга “Шашлик егим келяпти, дада”, деганди. Буни эшитиб мен қанақа аҳволга тушганимни биласизми? Гулҳаёни эшакдай ишлатасиз, бечора қизим ҳам ўқийди, ҳам фасон ўйлайди, анов цехдаги қизларингиз тушунмаса, тикиб ҳам кўрсатади. Бор пулингиз унинг меҳнатлари орқасидан келяпти. У ўйлаб топган фасонлар туфайли бозорингиз юришиб кетди. Сиз эса унинг шартнома пулини тўламай, ўқишдан ҳайдалишигача олиб бордингиз! Бечора Гулюз яхшироқ ўқув курсида ўқий деганди, дарров унини ўчирдингиз...
Аббос жим. У Нигора айтганидек ҳамма гапга ишонаётган ва Матлубанинг сўзлари ҳақиқат эканлигидан кўз юма олмаётган эди. У болаларига қилган адолатсизлиги сабаб эмас, балки, ўзининг қамоқхона билан ўртасида бир қадам масофа қолганини тасаввур қилиб, нафаси ичига тушиб кетганди. Унинг сукути жангда мағлубиятдан чекинган аскарларни кўриб жонланган қарши томон сингари Матлубани рағбатлантириб юборди. Янада бурро ва аниқ гапира бошлади:
- Болаларингиз кўзингизга кўринмай қолган пайтда, мен нима қилай? Мени эшитармидингиз? Чидолмадим, ўзимни машина тагига отганимни сезмай ҳам қолдим. Энди эса... жабрини тортаяпман. Шу ҳолимда қўлимдан нима келади? Соғ пайтимда мени назар-писанд қилмаётгандингиз, энди қилармидингиз? Энди болаларим учун курашаман! Бор-будимни ўша мегажинга бериб қўймайман. Меҳнатни менинг болаларим қилармиш-у, роҳатини бир мегажин билан унинг болалари кўрармиш! Бекор айтибсиз! Мен терговчига ҳаммасини айтаман. Керак бўлса, Гулҳаёнинг ўқишидан “контракт”ни тўламаганингизни, Умиднинг клубидан ҳам пули тўланмагани ҳақида маълумотномалар келтиртираман. Айтсам, терговчининг ўзи ҳам олаверади...**

**- Лекин сен келган мижозингни келгандай рақамини олиб, қоғозга бўлсаям ёзиб тур. Мен ён дафтар олиб келсам, кўчириб оласан.
- Хўп.
- Мен кетдим. Ўзим сендан бир хабар олай деб келувдим. Бўпти.
- Хайр. Бобомларга салом айтинг, - беихтиёр деди Сардор.
Малик кетаётган жойида ялт этиб жиянига қаради. Қошлари чимирилди. Сардорнинг юзига ҳам қўрқув соя солди, боши эгилди. Боланинг қўрқиб кетганидан Малик таъсирланди. Сардорнинг ёнига келиб, қўлларидан ушлаб, тиззалаб ўтирди:
- Бобонгни соғиндингми?
Сардор шу лаҳзаларда бобоси, бувиси, дадасини соғинганини ҳис қилди. Кўзлари ёшга тўлиб, шивирлади:
- Бувимниям... Ҳаммани соғиндим...
Маликнинг ҳам кўнгли алланечук бўлиб кетди:
- Бирор кун бирга борамиз. Ўзим олиб бораман...
- Ҳайдаб юборсалар-чи? – тоғасига жавдираб қараганча деди Сардор.
- Ҳайдамайдилар. Бобонг ойинг билан уришиб қолган, сизлар билан эмас. Шуни унутма, хўп.
Сардор бош ирғади. Малик ўрнидан туриб уни қучди:
- Хафа бўлма. Ҳали ҳаммаси яхши бўлади. Бирга борамиз. Энди уйларингга бор. Кеч бўлиб қолди.
- Хўп, - Сардор ўзидан узоқлашаётган тоғасига қўл силкиди. Жуда-жуда унга эргашиб бобосининг ёнига боргиси, бобосини қучгиси келди.

- Кафиятсиз тепяпсан, - Умиднинг футболчи ўртоқларидан бири Суннат эътироз билдирди. – Бунақада томошабинларимиз камаяди. Ишонасанми, ҳали икки марта видео жойлаган бўлсак ҳам, мингдан ортиқ томошабин кўрган. Бу зўр натижа.
- Биринчисида кам эди-ку! – ҳайрон бўлди Умид. – Мен иккинчисини кўра олмадим.
- Бошингда, пешанангда коптокни ўйнатардинг-ку, шуни олсак-чи, бугун... – деди бошқа бир ўртоғи Шаҳбоз.
- Йўқ, Умиднинг машҳур футболчиларга тақлид қилиб тепаётгани, қилиқларини қилаётгани ҳаммани қизиқтирган. Шунда давом этишимиз керак, - қаршилик қилди Муҳаммадали.
- Лекин унақада Умид тақлидчи бўлиб қолади, орада ўзининг “трюк”ларини қўйиб боришимиз керак. Унинг ўзиям зўр ўйинчи эканлигини билсин, одамлар, - Шаҳбоз фикридан қайтмади.
- Биринчи Мессига қилган тақлидини қўйдик. Кейин Роналдуни қўйдик. Роналдуга тақлид мингдан ошиқ томошабин йиғиб берди. Иккинчи видеода шунақа натижага эришиш жуда зўр деди акам, - деди Муҳаммадали. – Энди Неймарними, Суаресними қўйишимиз керак.
- Жа зўр натижа эмас. Бир хиллар битта видео билан дунёга танилиб кетади, - энса қотирди Суннат. – Ишлашимиз керак. Ҳар сафар олдингидан қизиқроқ видео қўйишимиз керак.
- Қўямиз, бошладик, - Умид копток билан турли ҳаракатлар қила бошлади. Ҳаракатлари ўта енгил ва чаққон, баъзиларини кўз илғамай ҳам қоларди.
Футболчи йигитлардан уч-тўрттаси Умиднинг ёнида томоша қилиб, олқишлай бошлади. Иккитаси эса видеога олишни бошлаб юборди. Умид тўхтамай копток билан турли машқлар қилар, ўта енгил ва чаққон ҳаракатлари атрофидаги болаларни ростмана ҳайратга солаётган эди. Шундай бўлса-да, видеога олаётган болалардан бири эътироз қилди:
- Умид, кайфиятсиз ўйнаяпсан. Сал табассум билан ўйнасанг-чи...
- Бугунча борим шу, ошна. Ойим шифохонада. Автоҳалокатга учради. Мен айнан бизга мухлис бўлаётган томошабинларнинг ишончини оқлаш учун келдим. Хаёлим ойимда. Кўп гапирмай тезроқ ол, мен ойимнинг ёнига кетай. Биттагина ўғлиман. Мени кўрмай қолса, тинчи йўқолади...
- Вой, яхшими, ойинг? Нега айтмадинг, бизга? – деди Муҳаммадали.
- Яхши. Аммо бошидан жароҳат олгани боис, кўзлари кўрмаяпти... - Умид коптокни ўзидан сал нарида турган Шаҳбозга тепди-да, деди: - Шунга сиқилиб кетяпман. Бугунга етар, кетдим мен.
Умиднинг буткул кайфияти тушиб кетгани, ҳатто кўзлари ёшга тўлгани у ёнгинасидан ўтиб кетган ўртоғининг телефони видеотасвирига муҳрланди.

Матлуба гарчи кўзлари кўрмаётган бўлса-да, қўллари теракнинг шамолдаги барглари каби титраётганини ҳис қилиб ўтирарди. Ишқилиб, қўлларини Аббос кўриб қолмасин, сири фош бўлиб қолади. Нигора айтганидек, ё ишончли гапириш, ё хор бўлиш... Айни пайтда қай бирини танлаш ўзининг қўлида.**

Qaynona-kelin teng xomilador bo’lsa 😄

@BekalarUchun
https://t.me/joinchat/AAAAAEr77g1BcYHrWupM0g

O‘zbekchilik – millatimizning ulug‘ligi, bag‘rikengligi, donishmandligi, iymon-e’tiqodi, beg‘arazligi, beqiyos mardligi kabi fazilatlarini ifodalashda ishlatamiz. Lekin yolg‘on va aldov, zo‘rma-zo‘rakilik, g‘irromlik kabi holatlarga... “o‘zbekchilik-da”, deb  “izoh” berilishi – mutlaqo o‘rinsiz meni nazdimda. Odamlarga yaxshi ko‘rinishda xislatlarni xaspo‘shlash “O‘zbekchilik” emas, aytganiga amal qilishda, farosat va odamiylikda o‘rnak bo‘lish asl “O‘zbekchilik”.

@BekalarUchun
https://t.me/joinchat/AAAAAEr77g1BcYHrWupM0g

Қаёққадир шошаётган кимса сингари ишида тартиб йўқ. Ҳали уни осади, буни олади, буни осиб уни солади... Хуллас нима қилаётганини ўзи ҳам билмайди. Камига Рита холанинг ваҳимали саволлари миясини чайнаётгандек:
“ - Аббосдан дарак йўқми? Бир марта ҳам қўнғироқ қилмадими? Қамаб қўйишдимикан, ё?”
“ Хотини тирикмикан, ўзи? Тирик бўлса, телефон қиларди. Ўлган, ўлгану Аббосни қамашган. Ишқилиб сени сотмасин? Севгингга ишонтирганмидинг? Сени сотмайдими, ишқилиб?”
“Учта қизи бор деганмидинг? Қизлар ёмон бўлади. Сенга тинчлик бермайди. Онасининг ўчини олади. Аббос сенга уйланганини қизлари билмасмиди, ўзи?”
“Менга қара, Аббоснинг хотини “авария”дан аввал ҳалиги видео ҳақида қизларига айтган бўлса, ўлдим, деявер. Лекин-чи? Видеода ёмон нарса бўлмаса, сақлаб қўйганинг ҳам маъқул. Айбинг йўқлигини исботлайдиган битта-ю битта далил-да, у...”
Севара ортиқ ишлай олмади. Шартта стулига ўтириб олди.
“Видеони яхшилаб кўрмасам бўлмайди. Биттама битта кўриб, текширишим керак. Агар менга қарши нарса бўлмаса, сақлаб қўйишим, қарши нарса бўлса, ўчириб ташлашим керак...”
У секин телефонини қўлига олди. Қўллари титраётганини кўриб, баттар юраги ўйнаб кетди. Бу ҳам етмагандек, кимнингдир ўзига тикилган нигоҳини ҳис қилиб қотди-қолди.
“Мени кузатишяпти. Аниқ кузатишяпти. Кимнингдир менга тикилиб турганини сезяпман. Рита хола айтганидек, Аббос ака мени сотганмикан? “Хотиним бозорга бориб келганидан кейин ўзини машина тагига ташлади”, деган бўлса. Улар мени кузатишяпти...”
Севара бир-неча дақиқа қилт этмай ўтирди. Телефонини титкилаш, видеони кўришга ҳам юрак йўқ. Чўчиди. Ўрнидан турай деса, оёқлари ҳам жонсиздек. Дўкон деворига илаётган кийимлари ҳам жой-жойида қолди.
- Сизни кўрган одам ҳайкал дейди. Ўйчан, гўзал аёл ҳайкалини ким олиб келиб қўйибди экан, деб ҳайрон қолишади, - Севара эшитилаётган қадрдон овоздан шодланишини ҳам, қўрқишини ҳам билмай қолди.
Аммо рўпарасидаги кимсага тиккан кўзлари порлаб кетганини эркакнинг муносабатидан билса бўларди.
- Ёнар кўз! Кўзларингиз фақат мени кўрса, ёнадими? – кулди Зоир.
Севара индамади. Лекин негадир дик этиб ўрнидан турди. Чеҳраси йигитни кўрганидан хурсандлигини айтиб турарди.
- Нега қўлингиз ишга бормай ўтирибсиз? Телефон рақамингизни ўзгартирибсиз, турар жойингиз ҳам ўзгарибди. Яхшики, савдо қиладиган жойингиз ўзгармабди. Бўлмаса, сизни топа олмай қоларканман.
- Изладингизми, мени? - беихтиёр Зоирнинг кўзларига тикилиб сўради Севара.
- Изладим, - Севаранинг рўпарасига келиб, яқинлаша бошлади Зоир. – Соғиндим, изладим... Нега бунча ўзгариш? Мендан қочдингизми?
Давоми бор

**-Опача, нега терс қараб ётиб олдингиз? Ким хафа қилди?
Гулюз худди шуни кутиб тургандек, шартта ўрнидан турди:
- Ҳеч ким мени эшитишни истамайди, Гулранг. Битта яхши ўқув-курси топгандим. Дадам бақириб берди. Қизиқ шу дадам ҳам. Менам ўқишим керак-ку! Жуда асабийлашиб юрибди дадам. Ойимга ҳам бақириб ташлади.
- Ишлари кўп, опача. Яхши дам олмаяпти, - отасига қайғуриб деди Гулранг. У Гулҳаёни «опа», Гулюзни «опача» дерди. Болалигидан шунга ўрганганди. - Мана, икки кундан буён молга кетяпти, уйгаям келолмаяпти. Жуда чарчаяпти. Шунга дадамдан хафа бўлманг. Бизни деб, елиб-югуриб юрибди-ку! Чарчоғи чиқса ўз ҳолига келади.

- Тўғри. Бугун менинг “контрагим”ни тўладик. Умидни клубига пул тўлаш керак. Уйга бозорлик қилишга улгурмаяпти. Шунга хафа бўлма, Гулюз. Ухла, - гап қўшди Гулҳаё ҳам.
Барибир Гулюзнинг чеҳраси ёришмади. Индамай жойига чўзилди. Гулранг эса унга меҳр билан қаради:
- Опача... эртага қизил спорт кийимингизни кийиб турай...
Гулюз унга энсасини қотириб бир қаради-ю, яна бошини ёстиққа қўйди. Гулранг унинг бу қилиғидан кулди:
- Демак, розисиз. Агар бергингиз келмаса... ҳозир тўқсонда гапни тўнқайтириб тахлаб ташлардингиз...
- Чироқни ўчирайл-и-и-ик, - деди Гулюз жавоб ўрнига.
- Айтганча, - Гулҳаё китобини ёпиб ўрнидан турди. - Мен бугун бир иш қилдим. Ҳалиги... Зилола дугонамнинг отаси касал эди-ку. “Контракт”ини тўлай олмади. Шунга... икковимиз зиракларимизни ломбардга бериб пул олдик.
Гулюз дик этиб ўрнидан турди-ю, ваҳима билан гапира кетди:
- Ва-а-а-й, нима қилдингиз? Зирагингиз ололмайсиз энди. Ҳар ойлик фоизини вақтида тўламасангиз, яна фоиз қўшилиб кетаверади. Ошиб кетади қарзингиз...
Гулҳаёнинг кўзлари катта-катта бўлиб, қўрқиб кетди:
- Унақа дейишмади-ку, менга. Шартномада кўрсатилган пулни тўлаб бўлсангиз, тиллангизни қайтариб берамиз дейишди.
- Ҳамма гап шу қайтаришда-да, - деди билимдонлик қилиб Гулюз. - Зилола дугонангизни ночор яшайди, дейсиз. Унинг учун ҳам ўзингиз тўлайсизми? Ўзи дадам тўнини тескари кийиб олган бўлса...
Гулҳаё хўрсиниб олганча дадасининг ёнини олди:
- Ҳозир ҳамма нарса тиқилиб келгани учун шунақа бўлиб турибди. Бир ҳафталарда ўзига келиб қолади.
- Худо билади, - энса қотириб деди Гулюз. - Мен ҳар куни уйдаман, биламан-ку! Уйда тургиси келмай қолган, ойимни доим жеркиб беради. Мана, бир ҳафтадан буён бозорлик ҳам қилмаяпти-ку! Аввал шунақа қилармиди?
Гулранг опасининг бу гапидан сўнг ўйланиб қолди:
- Дадамнинг бирор ташвиши йўқмикан? Қарз бўлиб қолмадими, опа?
- Йўқ, бозор яхши бўляпти, - деди Гулҳаё. - Бичиб бериб улгурмаяпман.
- Лекин барибир дадам ўзгарган... - деди гулюз ва яна терс қараб ётиб олди. - Бугун ҳатто Умидга шашлик олиб келишгаям рухсат бермади-ку! Аввал шашлик егимиз келса, пул бўлмаса, кафедаги танишига айтиб қарзга бўлсаям опкелдирарди...

Матлубанинг дунёси айни дамдаги тундан ҳам қаро эди. Дод солиб бақиргиси келар, дунёни остин-устун қилишни истарди. Афсус, дардини ичига ютишга мажбур. Бир девор нарида дилпоралари ётибди, уларнинг азобланишини истамайди. Ҳеч ким бахтсизлигини билишини хоҳламайди у. У бугун ўшани кўрди. Узоқдан бўлса-да, биринчи марта Аббосни ўзидан тортиб олган жувонни кўрди...
Ўша маназара ҳамон кўз ўнгида.
Аёл - ёш, гўзал, бахтли ва қувноқ...
Матлуба дик этиб туриб, ўзини кўзгуга солди. Пешанасидаги ботиқ чизиқлар, кўзлари атрофидаги йиллар панжасининг изи шунчалар кўзларига хунук кўриндики...
Юраги батамом музлади, Матлубанинг...
Юраги олов ичида қолди, Матлубанинг...
Қалби ўлди, аёлнинг...
Қалби туганмас азобда қолди, аёлнинг...
Матлубанинг ишқ ҳақидаги ҳақиқатлари чил-чил бўлди...
Матлубанинг ишқ ҳақидаги ҳақиқатлари қайта бунёд бўлди...
- У ёш, гўзал, бахтли ва қувноқ... - пичирлади Матлубанинг лаблари. - Аббоснинг ўрнида мен бўлсам ҳам уни севардим. Менинг нимамни севсин?!

Давоми бор.**

@BekalarUchun
https://t.me/joinchat/AAAAAEr77g1BcYHrWupM0g

**Аббоснинг аслида қаердалигини Матлуба ҳам, Умид ҳам яхши биларди. Унинг ёлғонидан сўнг, она-бола тузукли гаплашмади. Ўз хаёллари билан банд эди улар. Иккаласининг ҳам қалбида Аббосга нисбатан номаълум ҳислар бош кўтара бошлаганди. Лекин бу тўполончи туйғулар аёл ва йигитчанинг юзида акс этмас, улар бир-бирини қўлтиқлаганча, йўл ёқалаб секин кетиб борарди. Уларни хаёллар шунчалар олиб қочдики, уйдан уч бекат йироқлашиб кетишганини ҳам сезишмади.
- Ойи, қаранг юриб-юриб “Бухоро” кафесигача келибмиз-а? Эсиз, пул олиб чиқмаган эканман. Бу кафенинг “шашлиги” ёқади-да, - Умид ёнгинасида қад ростлаб турган кафедан кўзини узиб, унинг дарвоза олдида турган машиналарга ишора қилди. – Қаранг, шунинг учун доим одам кўп келади. Машиналар тиқилиб ке...
Ўғлининг гапи оғзида қолганидан ҳайрон бўлган Матлуба Умид қараган томонга боқди ва машиналар ораси турган Аббоснинг спаркига кўзи тушди. Ичидан нимадир узилгандек бўлди. Аммо ўзидан ҳам Умиднинг аҳволи ёмонлигини унинг титраётган қўлларидан сезди.
- Умид...

Умид онасининг чақириғини эшитмади ҳам. Отилиб кафега кирди. Уни тутиб қолиш учун ортидан югурган Матлубани ўғлини тўхтатган манзара тахтадек қотирди: кафенинг кенг ва катта хонаси тўрида Аббос, ёшгина жувон ва яна иккита болакай Умид мақтаган кабобдан **** ўтирарди...

Аббоснинг кўпқаватли уйлардаги хонадони тўрт хонали. У уйнинг битта хонасини Умид учун, биттаси меҳмонхона, биттасини қизларига, биттасини эса ўзлари учун ётоқхона сифатида ажратганди. Учта қизнинг хонаси кенг ва шинам. Хонанинг уч томонига ётоқ каровати қўйилганди. Эшикнинг ёнида эса кийим жавони. Жавоннинг усти юмшоқ ўйинчоқ ва сувенирлар билан тўла. Жавон ёнидаги дарс столининг усти тартибли ва унинг бир четидан жой олган лолани эслатувчи стол лампаси шу қадар нафиски, хонага кирган одамнинг эътиборини тортади. Столнинг тепаси ўрнатилган, дарахт шохлари шакли асосида ясалган, ҳар бир шохга китоблар тахланган жавон ҳам бетакрор.
Энг қизиғи, учта каравотга қараб, бемалол қизларнинг феълини билиб олиш мумкин. Гулҳаёнинг ўрин кўрпаси оппоқ рангда, каравот тақаб қўйилган деворга жадвал осилган. Жадвал - Гулҳаёнинг кун тартиби. Принтердан чиқарилган бу қоғозда шундай ёзувларни кўриш мумкин: “Тонгда югуриш - 6:30, «Нонушта - 7:30», «Университетгага бориш - 9:30», «Кутубхонага бориш 14:00», «Цехга бориш – 16:30”... Жадвалнинг атрофида эса, турли хил ҳикматли сўзлар ҳам алоҳида қоғозчага ёзилиб, осилган: “Китоблар жонсиз, аммо содиқ дўстлардир. Гюго”, «Илмнинг аввали сукут, сўнг эшитиш, сўнг ёд олиш, сўнг амал қилиш, сўнг уни тарқатиш. Имом Ғаззолий», «Катта маслаҳатдан кўра, кичик ёрдам афзал. Португал мақоли»...
Гулюзнинг кароватидаги ўрин-кўрпасининг кўриниши феъли каби аралаш-қуралаш: турли шакллар, чизиқлар ва ранглар акс этган. Унинг каравоти тиралган деворда эса ҳеч нарса йўқ.
Гулрангнинг ўрни эса ўзгача. Худди ўзи каби қувноқ ва ёрқин кўринишда. Чойшаб, ёстиқ ва кўрпасининг жилди чаманзорни эслатади: ранго-ранг гуллар, гуллар устида турли капалаклар акс этган. Деворда ҳам рангли қоғозлардан гуллар, юракчалар шаклида кесилиб, уларга чиройли ҳуснихатда антиқа, кайфиятни кўтарувчи сўзлар битилган: “Хафамисан? Қовоғингни осма! Деразадан ташқарига боқ ва табассум қил!”, “Бугун омадинг келмаган бўлса, нима бўпти? Ахир олдинда сенга аталган қанча кунлар ва омадлар бор!”, “Орзу қилавер, унинг ортидан қув ва унга эриш!”, “Кўчада кимдир сени хафа қилса, аламингни уйда сочма! Бу уйда энг яқинларинг яшайди!”
Ана шундай хилма хил оламни ўзида жой қилган бу хонада қизлар ухлаш учун тайёргарлик кўрмоқда.
- Чироқни ўчир, Гулранг, - деди Гулюз доимгидек қовоқ-тумшуғи осилиб.
- Опам китоб ўқияпти, - деди Гулҳаёга ишора қилди Гулранг.
Гулҳаё жаҳон адабиёти дурдоналаридан бўлган асарлардан бирини ўрнига чўзилганча ўқимоқда эди.
Гулюз тумтайганча жойига ётиб, девор томонга ўгирилиб олди. Бу Гулрангнинг эътиборидан четда қолмади:**

**Умид ўртоғи Камол билан машғулотга шошиб борарди. Хаёлида онасининг паришон ҳолати. Шунданми, Умиднинг ўзи ҳам ўйчан. У ўртоғига қаради:
- Камол, қандай қилиб пул топса бўлади?
Камол ҳайрон бўлди. Мавҳумлик балқиган кўзларини Умидга тикди:
- Нима қиласан, пул топиб? Осонмас пул топиш. Ишлаш керак-да. Новвойхонада иш бўлиши мумкин... яна... бозорда иш кўп дейишади.
- Унақа ишларга вақтимиз йўқ-да. Менга ўқишим, шуғулланишимга ҳалал бермайдиган иш керак.
- Унақа иш йўқ. Кейин... ишлашга вақтинг ҳам йўқ. Индамай дадангдан олавер. Бу ёғи олдимизда чемпионат турибди. Ўзи сен нега пулни ўйлаяпсан, даданг сўраганингни беради-ку!
Умид хўрсинганча йўлида давом этди.

Матлуба дастурхон бошида болалари билан ўтирарди. Фақат Гулҳаё эндигина цехдан қайтгани боис кийимини алмаштирар, ҳали ошхонага кирмаганди.
Дастурхонда бор нарсалар: помидор ва бодринг йирик қилиб кесиб қўйилган, картошка қовурилган. Кесилган буханка бўлаклари дастурхоннинг ҳар жойига тақсимланганди. Иссиқ чойнак ва пиёллаларни айтмаса бошқа нарса йўқ. Гулҳаё эшикдан кириб келиб, яқинлари даврасига қўшилди:
- Ассалому алайкум!
- Яна картошками? – деди у ўтира солиб. - Ойи, дадам бозорлик қилмадими? Бир ҳафтадирки, уйда ҳеч нарса йўқ. Тузукли овқат қилмайсизлар?
Умид онасига қаради. Матлуба бор дардини ташқарига ирғитмоқчи бўлгандек чуқур хўрсинди. Лекин эрини ёмонламади:
- Дадангнинг иши кўп бўляпти. Бозорлик қилгани вақт тополмаяпти.
Тумтайиб ўтирган Гулюз доимгидек бидирлашга тушди:
- Дадамнинг асаблари таранг. Айнан сизнинг “контракт” пулингизни деб. Билдингизми? Эрталаб мен бозорлик қилиш кераклигини эслатувдим, яна янги тайёрлов курси ҳақида ҳам айтгандим, бақириб берди. Ойимниям уришди. Бозорлик учун ўзинг пул топ, деди.
Гулҳаё ноқулай аҳволга тушиб қолди. Ўзини оқлашга киришди:
- Тўғри, бугун дадам шартнома пулимни тўлади. Лекин мен яхши фасонлар қилиб беряпман. Цехда иш яхши. Яхши сотиляпти. Қизлар тикиб, етказиб беролмаяпти.
- Майли, сабр қилиб * туринглар. Эртага қилиб келар, бозорлик... Менинг бошим оғрияпти, бир кўчани айланиб келай...
Матлуба ўрнидан турди. Унга Умид эргашди:
- Ўзим сизни айлантириб келаман.
Гулранг уларга ҳайрон қараркан, деди:
- Овқат емайсизларми?
Умид бунга жавобан пичинг қилди:
- Биз кўчадан “шашлик” * қайтамиз.
Гулюз унинг орқасидан бақирганча қолди:
Гулюз: Умид, сен дадамга айт. Олиб келади, “шашлик”...

Ғира-шира тушган қоронғилик серқатнов кўчадаги машиналар чироғини ажиб нурли қилиб кўрсатар, юлдузлар самодан ерга тушиб, рақс тушаётгандек эди гўё. Шовқин солиб, “кўзлари ёниб” ҳаракатланаётган машиналар орасида Аббос ҳам кетяпти. У бозордан қайтаётганди. Кечаги висол шаробидан ҳамон маст. Шунданми, телефонини қўлига олиб Севарага қўрғироқ қилди:
- Қаердасиз?
- Ассалому алайкум! – Севаранинг нозли овози эшитилди. - Рита холанинг ёнидан Самирни олиб қайтяпман.
- Яхши, болаларни кийинтириб туринг, овқатлангани бирор жойга борамиз.
- Бунча яхши-и-и-и, - жувоннинг ишвали овозига эркалик ҳам қўшилди. - Бирам яхшисиз-ей, Қорбобо.
-Рулда эдим. Сизни... сенлайман энди. Ноқулай бўляпти.
- Майли, азизим. Ўзим ҳам айтмоқчи эдим, - деди мулойимлик билан аёл. - Кутаман. Яхши етиб келинг.
- Бўпти, - деди Аббос.
Алоқа узилиши билан Аббоснинг телефонидан чақирув мусиқаси янграйди. Экранда “Ўғлим” деган ёзув кўринди.
- Ҳа, Умид? – деди Аббос ўша заҳоти.
- Ассалому алайкум, дада.
- Ва алайкум, ассалом. Яхшимисан? Нима гап?
- Дада, - Умиднинг негадир тараддудланиб қолгани сезилди. – Ҳалиги... уйда нарса тугаган экан. Келишингизда “шашлик” олиб келсангиз-чи?
Аббос бир зум эсанкираб қолди. “Қулт” этиб ютинди ҳам. Кейин қатьи деди:
- Бугун эмас, ўғлим. Мен бугун ҳам бора олмасам керак уйга. Бозордаги Анвар амакинг “Товаримни олиб келишга ёрдамлаш”, деяпти. Кеча бизникига ёрдамлашувди. Йўқ, деёлмадим шунга. Чарчаган бўлсам ҳам кетяпман. Бўпти, йўлдамиз...
Аббос дарҳол алоқани узди.

**— "Эримни пулларини қайтар" — дан нарига ўтмас, Нодира уни ҳар гал ҳайдагандан баттар қиларди. Мана шундай пайтда Меҳрибон маҳаллани бошига кўтариб жанжал қилиб кетарди. Бироқ Нодира буларга эътибор бермас, иложи борича ўзини ҳеч нима бўлмагандек тутишга ҳаракат қиларди. Орада иш ҳам топди. Энди ишлаб, анави пасткашга ишониб олган кредитини тўлаши керак. Бошқа иложи ҳам йўқ.

Бу ёқда Фарангизнинг ҳам ҳаёти ўз изига тушиб кетди. Салкам 6 йиллик айрилиқдан кейин ўзлари сезмаган ҳолда бир - бирига ошиқ қалблар бирлашди. Дилдаги кемтиклар ўрни тўлди. Фарангиз ва фарзандларининг юзи бахтдан порламоқда. Фарруҳнинг ҳам ҳаёти ва хаёллари ҳам изига тушган. Уларнинг оиласида ҳаммаси яхши. Фақат Фарангиз сингилларининг бошига тушганларини эшитиб хафа бўлди.
Кечки пайт ишдан қайтган Фарруҳ Фарангизнинг ўйчан ўтирганини кўриб, секин келдида аёлини авайлабгина бағрига босар экан,
— Мана бу ерим нега оғримоқда десам, — чап кўксига кўзи билан ишора қилганча, — қалбим қувончи хомуш эканда, — унинг пешонасидан ўпиб қўяркан, — сени ким хафа қилди?
— Ҳеч ким, — Фарангиз Фарруҳнинг кўксига бошини қўйиб бироз хотиржам бўлгандек бўлди. — Фақат Нодира ва Ирода...
— Бу ҳам Аллоҳнинг синови. Улар жуда кучли қизлар, синовларни ҳам енгиб, ҳали энг бахтли инсонлардан бўлишади Ин Шаа Аллоҳ.
— Ин Шаа Аллоҳ айтганиз келсин, — Фарангиз яна бироз шундай ўтирди.
— Ой қиз, — Фарруҳ аёлининг сочларидан силар экан, — шу десангиз эр деган жаниварни қорни очди.
— Эр деган жанивар? — Фарангиз бошини кўтариб эрига қарадию кулиб юборди, — бунақа антиқа гапларни қаердан топасиза?
— Ҳа энди мени биласизу Ой қиз, — Фарруҳ қошини қоққанчи жилмайди.
— Ҳа биламан, биламан, сиз кимсан Фарруҳ Азимовичсиз. Сизда бундай гаплар қайнаб ётибдию.
— Шунақа гапириб тураверасизми? — Фарруҳнинг қошлари бироз чимирилди. Албатта, ёлғондакам, — Бу туришда мени очдан ўлдириб қўясиз эканда.
— Хўп, хўп ҳозир, Фарангиз кулганча эшик тарафга юрар экан, — уст - бошизни алиштириб тезроқ чиқинг. Мен унгача чой дамлайман. Сўмса қилганман, тезроқ бўлинг,- дедию чиқиб кетди.
— Ўзи бекорга эр аёлининг тўнғич фарзанди дейишмас эканда, — Фарруҳ шкафни очар экан, — мана аҳвол. Худди боласига гапиргандек гапириб - гапириб чиқиб кетди.

Жайронанинг вафотидан кейин Зулайҳо анча чўкиб қолди. Ахир, бир эмас икки фарзандидан айрилди. Аммо, Умид чинакамига ақлдан озди. Ҳеч кимни ёнига яқинлаштирмас, хонага қамалиб олиб нуқул,
— Мен айбдорман. Ҳаммаси мени деб бўлди. Жайрона, Фарангиз мени кечиринглар, — даб бақирар, баъзан йиғлар, баъзида эса телбадек баланд овоз чиқариб қўрқинчли кулади. Энг қийини ота - онага бўлди. Набираларига куйсинми? Чўкиб, гулдек сўлғин бўлиб қолган келинига ёки эсдан оғиб қолган ёлғиз ўғлигами? Ҳаммаси ҳам яқини, ҳаммаси оиласи.
Умиднинг аҳволи ёмонлашса ёмонлашдики, асло ўнгланмади. Охири уни руҳий касалликлар шифохонасига жойлаштиришди. Зулайҳони эса ота уйига жўнатиб юборишди. У ҳам бахтли бўлишга ҳақли. Қачондир кимгадир турмушга чиқар. Она бўлиш бахти унга ҳам насиб қилар. Буёғи энди тақдирдан.

Нодира ишдан қайтар экан кўчада эшитган гапидан ҳайрон бўлди. Кўчанинг бошида тўпланиб ўтирган маҳалланинг "радарлари" уни кўриши билан атайин овозларини кўтариб, Нодира эшицин деб гапира бошлашди.
— Қўшнижон эшитингизми, кўчамиздаги Жамилахон тўй бошлабди, — гапирар экан икки кўзи Нодирада.
— Қайси Жамила? — ҳайрон бўлди. — Сатторни хотини Жамилами?
— Йўқ, раҳматли Ҳамиднинг беваси Жамила. Ўғлини уйлантираётган эмиш.
— Қизиқмисиз қўшни. Унинг ўғли аллақачон уйланган, 2 боласи ҳам борку. Василахоннинг қизи Иродани келин қилганди шекилли?
— Ҳа келин қилганди. Лекин "Қазисан қартасан асл зотинга тортасан" деганларидак Ироданинг ҳам бир айблари чиқиб қолиб, Камол ўша куниёқ талоғини бериб уйига ҳайдаворибди.
— Йўғэее, бечора қизга опаларининг касри урибдида, — бояги аёл Иродага ачиниб гапирар экан, Нодирани кўрмади ҳам. Нодира уларнинг ҳамма гапини эшитса ҳам эшитмаганликка олиб ўтиб кетаверди. Ҳовлига кириб келар экан, дарвозага термулганча ўтирган синглисини кўриб қалби эзилди. Ирода опасини кўриши билан ўрнидан турди.**