Ходимларнинг меҳнат фаолиятини баҳолаш иш берувчига нима беради?
Бу жараён орқали иш берувчи ходимнинг малака даражасини баҳолаши ва шунга кўра ўз лавозимига мувофиқ (лойиқ) ёки мувофиқ бўлмаган (нолойиқ) ходимларни аниқлаш имконига эга бўлади.

Бундай баҳолаш амалиёти самарасиз ёки интизомсиз ходимлар ўртасида доимий равишда, бироқ муайян даврий оралиқда (масалан, ҳар чоракда ёки ярим йилда бир марта) ўтказиб турилиши мумкин.

*Масалан, KPI кўрсаткичлари дейлик, охирги 3 ойда давомида кетма-кет салбий натижа касб этаётган ходимлар баҳолашга жалб қилиниши мумкин.

Лавозимига номувофиқ ёки нолойиқ ходим айни пайтда фойда келтирмаётган ходим деганидир. Баҳолаш натижасида лавозимига номувофиқ деб топилган ходимлар аниқланганда, ушбу ходимларнинг қайта ўқитиш (малака ошириш курсларига юбориш) орқали уларнинг компетенциясини ва самарадорлигини ошириш мумкин. Албатта, жараённинг бу қисми қонунчилик бўйича иш берувчига мажбурий эмас. Лекин, одамгарчилиги юқори раҳбарлар “кел, яна бир имкон бериб кўрай” деб ходимни ўқитиш чорасини кўради.

Шунда ҳам самара бермаса, бундай ходимларни МК 144-моддасига асосан камроқ малака талаб қилинадиган ишга ўтказиш чораси кўрилади. Агар бундай бўш иш ўрни бўлмаса, ёки ходим таклиф этилган ишни рад қилса, ходим билан тузилган меҳнат шартномасини МК 161-моддаси иккинчи қисми 3-бандига асосан (ходимнинг малакаси етарли бўлмаганлиги сабабли эгаллаб турган лавозимига ёки бажараётган ишига мувофиқ эмаслиги сабабли) бекор қилинади.

Ходимлар фаолиятини баҳолаш ва уларнинг малака даражасини аниқлашда ходимнинг KPI кўрсаткичларини таҳлил қилиш, унга амалий топшириқлар бериб кўриш, тест ёки суҳбат (савол-жавоб) орқали касбий билимини аниқлаш, интизомга риоя қилиш даражасини ўрганиш каби мезонларга эътибор қаратиш тавсия этилади.

Албатта, ходимларнинг меҳнат фаолиятини бундай баҳолаш амалиёти ташкилотнинг махсус ички низомлари билан белгиланса, фойдадан ҳоли бўлмайди.

👉@yuristkadr

“Сангород”да мени ечинтириб текширмоқчи бўлишди

23-сон маҳкумлар учун ихтисослашган касалхонага ҳимоямдаги шахсни кўргани борганимда шу ҳолатга дуч келдим.

Ҳужжатларимни кўрсатиб, кириш-чиқиш дафтарига қўл қўйиб ичкарига кираётганимда бир аёл ходим (ўзини Умида Мирзаева деб таништирди) мени алоҳида хонага бошлаб кириб... ечинишимни сўради!..

Ҳанг-манг бўлиб қолдим. Булар қайси сайёрадан тушган? Қайси замондан келган?

Сал-пал ҳушимни йиғиб олгач, босиқлик билан дедим: “Опа, адвокатман. Дахлсизлик ҳуқуқим бор”.

“Адвокатлик фаолиятининг кафолатлари ва адвокатларнинг ижтимоий ҳимояси тўғрисида”ги қонуннинг 6-моддаси мазмунини ҳижжалаб тушунтирдим, бу хатти-ҳаракати билан касб фаолиятимга тўсқинлик қилаётганини ва бунинг учун жавобгарлик борлигини айтдим.

Гапларим кор қилса қани!

Бўлмади, ИИВ ишонч телефонига қўнғироқ қилишга тўғри келди. Шунда ҳам ярим соатча тортишиб, “Сангород” раҳбарининг аралашуви билан бу таҳқирли текширувсиз ичкарига кирдим.

Ҳеч бир ЖИЭМ ёки ҳибсхонада бунақа муносабат кўрмагандим. Дилим қаттиқ оғриди.

Эрта-индин яна ўша муассасага йўлим тушади. Тағин ўшандай муомала бўлса, бу сафар охиригача олишаман. Ҳа, қўшимча ташвиш, асаббузарлик бўлади. Начора, адвокатликнинг нони қаттиқ...

Адвокат Зебо Комилова

👉@yuristkadr

Суд тизимида "ортга қайтиш"ни орзу қилиш – сиёсий хатога йўл қўйиш дегани.

*▪️Давлат раҳбарининг 2023 йил 12 сентябрдаги ПФ-158-сонли фармони билан тасдиқланган “Ўзбекистон – 2030” стратегиясининг 85-позициясида:*

➖суднинг мустақиллигини кучайтириш ва суддаги очиқликни таъминлаш орқали одил судловга эришиш даражасини ошириш энг устувор мақсадлардан бири сифатида белгиланган;

➖шунингдек, бунда алоҳида вазифа сифатида Жаҳон одил судлов лойиҳасининг Ҳуқуқ устуворлиги индекси бўйича 0,64 баллни тўплашга эришиш қўйилган.

Бу суд тизимида фақат ва фақат олдинга дегани, ўртоқлар. "Ортга қайтиш" ҳақида ўйлашнинг ёки бунга кўнишнинг ўзи хато. Бунга “асло йўқ” деб жавоб бериш керак. Аввало, суддагиларнинг ўзларида шундай қатъий жавоб бўлиши керак.

Тўғри, осон бўлмаслиги аниқ, лекин биз бу соҳада ортга силжисак, инсон ҳуқуқлари остин-устун бўлади, фуқаролик-ҳуқуқий жамияти қуриш орзуси чилпарчин бўлади. Тамом бўлганимиз шу.

👉@yuristkadr

➖Ҳокимлар иш берувчиларнинг ходимларни оммавий равишда ишдан бўшатиш тўғрисидаги қарорларини 6 ой муддатгача тўхтатиб туриши мумкин.

Меҳнат кодексининг 98-моддаси.

👉@yuristkadr

Юқори инстанция судларидаги иш берувчиларнинг апелляция, кассация ёки тафтиш шикоятларини қабул қилишдаги энг катта хатолардан бири, ходимни бошқа бир лавозимга тиклаш ҳақидаги буйруқлар илова қилинса ҳам, шикоятларни иш юритувга қабул қилиниши бўляпти.

Амалиёт кирадиган жойига кириб кетяпти ўзиям.

👉@yuristkadr

Юридик марказлардаги дўстларимизга!

Адлия бўлимлари таркибидаги Юридик марказларда фаолият юритаётган ака-укаларимга маслаҳат, ҳушёр бўлинг.

Меҳнат шартномасини бекор қилишга оид нотўғри буйруқларни "ўтказиб юборяпсиз".

Аччиқ бўлса ҳам айтаман, ана шу хато буйруқлар ортидан чиқадиган ишга тиклашга оид суд қарорларининг ундирувлар қисмига сиз ҳам жавобгарсиз.

Бошқа буйруқлар лойиҳаларида етти ўлчасангиз, ишдан бўшатишга оид буйруқларини юридик кўрикдан ўтказишда, ЕТМИШ ЎЛЧАБ БИР КЕСИНГ.

Низоли буйруқлар лойиҳалари келганда "тезлаштириб беринглар" дейдиганларга "пошёл" денг керак бўлса.

👉@yuristkadr

Ходим ташаббусига кўра вақтинча бошқа ишга ўтказишда бизда ўқишиз мумкин бўлган фикрлар.

Меҳнат кодексининг 142-моддасида кўрсатилган ҳолатларда ходим ташаббус кўрсатса, иш берувчи уни ватқинча бошқа ишга ўтказиши шарт.

МК 142-моддасига кўра ходимнинг вақтинча бошқа ишга ўтказиш тўғрисидаги илтимоси, яъни унинг мурожаати иш берувчи томонидан қуйидаги узрли сабабларга кўра қаноатлантирилиши лозим:

1. Қайси тиббий хулосага мувофиқ ходим соғлиғининг ҳолатига кўра вақтинча енгилроқ ёки ноқулай ишлаб чиқариш омилларини истисно этадиган ишга ўтказишга муҳтож бўлса, ўша тиббий хулосанинг мавжудлиги;

2. Қайси тиббий хулосага мувофиқ ҳомиладор аёл вақтинча енгилроқ ёки ноқулай ишлаб чиқариш омилларининг таъсирини истисно этадиган ишга ўтказишга муҳтож бўлса, ўша тиббий хулосанинг мавжудлиги;

3. Икки ёшга тўлмаган боласини парваришлаётган ота-онанинг бири (васий) томонидан аввалги ишини бажариш мумкин эмаслиги;

4. Узрли сабабларга кўра ходим илтимос қилган ва бундай иш иш берувчида мавжуд бўлган бошқа ҳолларда.

Агар ходим вақтинча ўтказиладиган бошқа бўш иш ўрни бўлмаса нима бўлади?
Биринчи ҳолат. Меҳнат кодексининг 151-моддасига асосан “тиббий хулосага мувофиқ соғлиғининг ҳолатига кўра тўрт ойгача муддатга вақтинча бошқа ишга ўтказишга муҳтож бўлган ходимни ўтказиш рад этилганда ёхуд иш берувчида иш мавжуд эмаслиги муносабати билан бундай ходимга тегишли ишни таклиф этиш мумкин бўлмаганда иш берувчи ходимни ишдан четлаштиради. Иш берувчида ходимга таклиф этиладиган ва унинг соғлиғига тўғри келадиган бўш иш бўлмаса, ёки шундай иш бору, бироқ ходим таклиф қилинган ишни рад қилса, у МК 151-моддасига асосан вақтинча ишдан четлаштирилади. Бу бўйича ходимни вақтинча ишдан четлаштириш ҳақида буйруқ чиқарилади ва четлаштирилган даврга ходимга иш ҳақи тўланмайди.

Иккинчи ҳолат. Меҳнат кодексининг 394-моддаси иккинчи қисмига кўра “ҳомиладор аёлга енгилроқ иш ёки ноқулай ишлаб чиқариш омиллари таъсиридан холи бўлган иш бериш масаласи ҳал этилгунига қадар, у бунинг оқибатида қолдирилган барча иш кунлари учун ўртача иш ҳақи сақланган ҳолда ишдан озод этилиши лозим”. Демак, ҳомиладор аёл ходим тиббий хулоса тақдим этиб, енгилроқ ёки қулайроқ бўлган ишга вақтинча ўтказишни сўраса, бироқ иш берувчи ташкилотда бундай иш жойи йўқ бўлса, токи шундай иш топилгунига қадар аёл ишдан озод этилади ва унга бу даврда ўртача иш ҳақи тўланади.

Учинчи ҳолат. Меҳнат кодексининг 395-моддаси иккинчи қисмида “иш берувчида бошқа иш мавжуд бўлмаган тақдирда, икки ёшга тўлмаган бола парваришини амалга ошираётган ходимга қонунчиликда белгиланган тартибда бола парвариши бўйича нафақа тўланади” дейилган. Демак, икки ёшга тўлмаган боланинг ота-онасидан бири (васий)ни аввалги ишини бажариш мумкин эмаслиги сабабли вақтинча бошқа ишга ўтказиш керак бўлса, бироқ ташкилотда бундай иш бўлмаса, иш берувчи бу ходимни ишдан озод қилади ва унга бола парваришлаш нафақаси тўлайди.

Тўртинчи ҳолат. Тўртинчи, яъни бошқа ҳолатларда иш берувчида бошқа бўш иш бўлмаса, ходимни вақтинча бошқа ишга ўтказиш амалиёти шунчаки юз бермайди. Чунки, МК 142-моддасида ушбу тўртинчи "бошқа ҳолатлар"да вақтинча ўтказиш, ташкилотда бўш иш бўлган тақдирда қўлланилиши назарда тутилган. Бошқа бўш иш ўрни бўлмаса, тўртинчи ҳолат амалга ошмайди. Яъни, муаммо йўқ демоқчиман.

👉@yuristkadr