31-iyul BAYRAMLAR: VOQEALAR: TAVALLUDLAR: ? BAYRAMLAR:
?? Afrika ayollari kuni.
? Butunjahon reynjerlar kuni.
? Xalqaro qutqaruvchilarni qadrlash kuni.
? MILLIY BAYRAMLAR:
?? AQSh ‐ Milliy aralash zotli itlar kuni.
?? Malayziya — Jangchilar kuni.
?? Polsha — G‘aznachilik kuni.
?? Eron — Milliy donorlar kuni.
?? Kongo Respublikasi — Inqilob boshlangan kun.
? VOQEALAR:
Mil. avv 30 — Iskandariya jangi: Mark Antoniy Oktavian qo’shinlari ustidan kichik g’alabaga erishdi, ammo uning qo’shinlarining aksariyati keyinchalik uni tashlab ketishdi, bu esa uning o’z joniga qasd qilishiga olib keldi.
— 634 — Xolid ibn Valid boshchiligidagi arablar va rimliklar o’rtasida Ajnadayn jangi.
— 904 — arablar Saloniki shahrini egallashdi.
— 1457 — Temuriyzoda Abu Said Shohrux Mirzoning xotini Gavharshodbegimni qatl ettirdi.
— 1498 — Xristofor Kolumbning uchinchi ekspeditsiyasi Trinidad orolini kashf etdi.
-1655 — ruslar Vilnyus shahrini egallashdi.
— 1658 — Avrangzeb Boburiylar imperiyasining Podshohi deb e’lon qilindi.
— 1703 — Daniel Defo hazilomuz hikoyasi uchun xalq mehrini qozondi.
— 1741 — Karl VII Albert Yuqori Avstriya va Bogemiyaga bostirib kirdi.
— 1790 — AQShning birinchi patenti ixtirochi Samuel Xopkinsga kaliy tayyorlash uchun berildi.
— 1791 — Kaliakriya burni yaqinidagi dengiz jangi.
— 1815 — Tarixdagi birinchi temiryoʻl halokati.
— 1874 — Vankuverga (Kanada) armiyada xizmat qilishdan bosh tortgan rus mennonitlarining birinchi guruhi ko‘chib kelishdi.
— 1907 — Kubada duellar o’tkazilishi taqiqlandi.
— 1913 — Bolqon davlatlari Buxarestda sulh imzoladilar.
— 1925 — Britaniya konchilarining ish tashlashi ularning to’liq g’alabasi bilan yakunlandi («Qizil juma»).
— 1938 — Xasan ko’lida Sovet-Yapon urushi boshlandi.
— 1944 — Essenavis Antuan de Sent-Ekzyuperi halok bo‘ldi.
— 1946 — Shvetsiya, Norvegiya va Daniya SAS ni tashkil qilishdi.
— 1947 — Millatlar Ligasining tugatilishi to’g’risidagi deklaratsiya.
— 1954 — Chogori choʻqqisi zabt etildi.
— 1962 — Dar-us-Salom (Tanzaniya) shahrida bo’lib o’tgan Butun Afrika Afrika konferentsiyasida bu kun Afrika ayollari kuni deb e’lon qilindi.
— 1974 — Kipr mojarosi: Turkiya va Gretsiya Kiprda urushni to‘xtatish to’g’risida muzokara olib borishdi.
— 1991 — AQSh va Sovet Ittifoqi qurollanishni qisqartirish bo’yicha shartnoma imzoladilar.
— 2006 — Fidel Kastro hokimiyatni vaqtincha ukasi Raulga topshirdi.
— 2008 — AQShda NASA Mars sayyorasida suv kashf etilganini e’lon qildi.
— 2014 — Boliviya prezidenti Evo Morales Isroilni terrorchi tashkilot deb e’lon qildi va Isroilga vizasiz kirishni bekor qildi.
? TAVALLUDLAR:
— 1704 — Gabriel Kramer (1752) — shveytsariyalik matematik, chiziqli algebraning asoschilaridan biri.
— 1800 — Fridrix Vyoler (1882) — nemis kimyogari va shifokori, organik kimyoning asoschilaridan biri.
— 1912 — Habib Abdullayev (1962) — oʻzbek sovet geologi, OʻzSSR Fanlar Akademiyasi akademigi (1947) va prezidenti (1956-1962).
— 1912 — Valentin Fadeyev (1975) — rangtasvir ustasi, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan san’at arbobi (1968).
— 1912 — Milton Fridman (2006) — amerikalik iqtisodchi, Nobel mukofoti sohibi (1976).
— 1914 — Lui De Fyunes (1983) — fransuz kino aktyori, rejissyori va prodyuseri.
— 1916 — Vladimir Demixov (1998 ) — rus tajribachi olimi, jahon transplantologiyasining asoschisi.
— 1937 — Edita Pyexa — kelib chiqishi polshalik sovet va rus qo’shiqchisi, SSSR xalq artisti.
— 1944 — Robert Merton — amerikalik iqtisodchi, Nobel mukofoti laureati (1997).
— 1965 — Joan Ketlin Rouling — ingliz yozuvchisi, Garri Potter kitoblarining muallifi.
— 1986 — Svetlana Slepsova — rossiyalik biatlonchi, Olimpiya chempioni (2010), jahon chempioni.
— 1989 — Viktoriya Azarenko — belaruslik tennischi, jahonning sobiq birinchi raketkasi.

?1996 yil – Nyu-York federal sudi Internetda soʻz erkinligini cheklovchi qonunni bekor qildi.
?2008 yil – NASA Marsda suv topilganini eʼlon qildi.
?2014 yil – Boliviya prezidenti Evo Morales Isroilni terrorchi tashkilot deb eʼlon qildi va Isroilga vizasiz kirishni bekor qildi.
?2015 yil – Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Oʻzbekiston Respublikasida Xalqaro tibbiy-sanitariya qoidalarini joriy etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarori qabul qilindi.
?2020 – Xitoy raisi Si Szinpin “Beydou-3” global navigatsiya sunʼiy yoʻldosh tizimi ish boshlaganini rasman eʼlon qildi.
?2021 yil – Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senatining “Aholi murojaatlari bilan ishlash boʻyicha parlament nazoratini kuchaytirish toʻgʻrisida” qarori qabul qilindi.
?Tavalludlar
?1912 yil – oʻzbek sovet geologi, OʻzSSR Fanlar Akademiyasi akademigi va prezidenti Habib Abdullayev;
?1947 yil – hind aktrisasi, Filmfare va Filmfare Lifetime Achievement mukofoti sovrindori Mumtaz Askari Madhvani;
?2003 yil – oʻzbek badiiy gimnastikachisi, milliy terma jamoa aʼzosi Xurshidabonu Abduraufova tavallud topgan.

31 iyul sanasi bilan bogʻliq xabarlar.
?Sevimli kitoblarni xotirlash kuni
?Afrika ayollari kuni – 1962 yilda Dar es-Salam (Tanzaniya)dagi Butun Afrika ayollar konferensiyasida eʼlon qilingan.
?Butunjahon Reynjerlar kuni – har yili 31 iyulda nishonlanadigan Butunjahon Reynjerlar kuni yoki Park Reynjerlari kuni 2007 yilda Xalqaro Reynjer federatsiyasi (IRF) tomonidan bogʻ qoʻriqchilarining tabiatni muhofaza qilishga qoʻshgan hissasiga eʼtiborni qaratish va xizmat paytida halok boʻlgan qoʻriqchilar xotirasini yodga olish maqsadida tashkil etilgan.
?Voqealar
?1457 yil – temuriyzoda Abu Said tomonidan Shohrux Mirzoning xotini, Mirzo Ulugʻbekning onasi 78 yoshli Gavharshodbegim qatl ettirildi. Malika jasadi uning oʻzi qurdirgan madrasa hududiga koʻmildi.
?1703 yil – Daniyel Defo siyosiy satirik risolalar risolasini nashr etganidan soʻng "gʻalayonli tuhmat" jinoyati uchun ayblangan, ammo gullar bilan oʻralgan.
?1790 yil – AQShda birinchi patent ixtirochi Semyuyel Xopkinsga kaliy jarayoni uchun berildi.
?1853 yil – Buyuk Britaniya, Fransiya, Prussiya va Avstriya vakillari Vena shahrida Rossiya va Usmonli imperiyalariga kelishuv notasini imzoladilar. Ushbu hujjat Vena eslatmasi deb nomlangan.
?1865 yil – Avstraliyaning Kvinslend shtatidagi Grandchester shahrida dunyodagi birinchi tor temir yoʻl ochildi.
?1910 yil – dunyoda birinchi marta politsiya tomonidan radiodan foydalangan holda Kanada layneri bortida jinoyatchi hibsga olindi.
?1920 yil – Turkiston hukumatining “Turkiston Respublikasidagi ayrim shaxslar va jamiyatlar ixtiyorida boʻlgan sanʼat asarlari, qadimgi yodgorliklarni roʻyxatdan oʻtkazish, hisobga olish hamda qoʻriqlash haqida”gi maxsus qarori qabul qilindi. Tarixchi D. Kuryazovaning qayd etishicha, ushbu qarorda ayrim shaxslar ixtiyoridagi yodgorliklarni roʻyxatga olishga katta eʼtibor berilgan edi. Bunday shaxslarga har tomonlama yordam koʻrsatilib, maxsus muhofaza yorliqlari berilar edi.
“Belorussiya SSR mustaqilligi deklaratsiyasi” qabul qilindi. ?1924 yil – Polsha hukumati Gʻarbiy Ukrainada (Sharqiy Galitsiya) davlat va oʻzini oʻzi boshqarish muassasalarida ukrain tilidan foydalanishni taqiqladi.
?1932 yil – NSDAP (Natsistlar partiyasi) Germaniya saylovlarida 38% dan ortiq ovozni qoʻlga kiritdi. Natsistlar 230 oʻringa ega boʻlib, Reyxstagdagi eng kuchli partiyaga aylandi.
?1937 yil – NKVDning ommaviy operatsiyasi davomida bir kun ichida minglab Checheniston aholisi hibsga olindi.
?1943 yil – sobiq SSSR Oliy Soveti Prezidiumi 55-sonli qarori bilan hukumat tomonidan dindorlarga vijdon erkinligi berilishi va ularga diniy tashkilotlar tuzishga ijozat boʻlganligi haqidagi qarorni eʼlon qildi.
?1944 yil – fransuz yozuvchisi, jurnalisti, shoiri, ssenariynavis va professional uchuvchisi Antuan de Sent-Ekzyuperi vafot etdi.
?1965 yil – Buyuk Britaniyada sigaretalar uchun televideniye reklamalari taqiqlandi.
?1972 yil – Kanada hukumati marixuana isteʼmol qilganlik uchun qamoq jazosini jarima bilan almashtirishga qaror qildi.
?1974 yil – Kipr mojarosi: Turkiya va Gretsiya Kiprda sulh bitimini tuzdilar.
?1987 yil – dramatik 1987 yilgi ziyorat: Makkada AQShga qarshi ruxsat etilgan namoyishdan soʻng Katta Masjidni egallash niyatida gumon qilingan eronliklar politsiya tomonidan toʻsib qoʻyildi. Toʻqnashuvlarda 400 dan ortiq odam halok boʻldi.
?1990 yil – Islom hamkorlik tashkilotiga aʼzo davlatlar tashqi ishlar vazirlarining XIX konferensiyasi boshlandi. Islomda inson huquqlari boʻyicha Qohira deklaratsiyasi tasdiqlandi.
Jiddada Iroq va Quvayt vakillari oʻrtasida chegaradagi yirik neft konlariga egalik qilish boʻyicha ikki davlat oʻrtasidagi kelishmovchiliklarni hal qilish uchun favqulodda yigʻilish boʻlib oʻtdi. Muzokaralar muvaffaqiyatsiz yakunlandi. 2 avgust kuni Iroq armiyasi Quvaytga bostirib kirdi.
?1991 yil – AQSh va SSSR START-I (Strategik qurollarni qisqartirish) toʻgʻrisidagi shartnomani imzoladilar.
?1992 yil – Gruziya BMTga aʼzo boʻldi.
?1994 yil – Sergey Bubka tayanib sakrashda jahon rekordini oʻrnatdi - 6,14 m.

25 июл: бугун тарихда қандай воқеа-ҳодисалар юз берган?
? Халқаро “Саломатлик, бахт ва гипноз” куни.
? Халқаро қизил поябзал куни.
? Бутунжаҳон чўкишнинг олдини олиш куни.
?СССРда “Умумий ўрта таълим” тўғрисида қарор қабул қилинди (1930).
?Қўшма Штатлар Бикини Атоллида сувости атом қурилмасининг синов портлашини ўтказди (1946).
? Прагада 1-Бутунжаҳон ёшлар ва талабалар фестивали бошланди (1947).
?“Марс-5” сайёралараро совет стансияси Байконур космодромидан учирилди (1973).
?Биринчи аёл космонавтнинг очиқ космосга чиқиши. Светлана Эвгениевна Савитская “Салют-7” орбитал космик стансиясидан очиқ космосга чиқди (1984).
?Пратибҳа Патил тарихда Ҳиндистон президенти лавозимини эгаллаган биринчи аёл бўлди (2007).
?1734-йил: Уеда Акинари (1809) – япон шоири ва ёзувчиси.
?1855-йил: Юлиан Кулаковский (1919) – рус филологи, тарихчи, археолог, Қадимги Рим ва Византия тарихи билимдони.
?1905-йил: Элиас Канетти (1994) – Австриялик ёзувчи, Нобел мукофоти соҳиби (1981).
?1905-йил: Комил Алиев (1939) – журналист, ўзбек матбуотида фелетончилик асосчиларидан бўлган.
?1919-йил: Хосият Азимова – актриса, Ўзбекистон халқ артисти (1981).
?1938-йил: Ўктам Усмонов (1990) – ёзувчи, журналист.
?1950-йил: Рустам Саъдуллаев – ўзбек ва совет актёри, режиссёр.
?1975-йил: Евгений Набоков – россиялик хоккейчи (дарвозабон), жаҳон чемпиони (2008).

25 iyul - yurtimiz tarixi bilan bog‘liq ayrim voqealar: ?1827 yil (bundan 194 yil oldin) – Xiva xoni Olloqulixon Oydo‘stbiy boshchiligida tayyorlanayotgan qo‘zg‘olon haqida xabar topdi. Xon qo‘zg‘olonchilarni yo‘qotish uchun maxsus qo‘shin to‘plab, unga Muhammad Nazarbiy inoqni qo‘mondon etib tayinladi va Xo‘jayli shahriga jo‘natdi.
?1885 yil (bundan 136 yil oldin) – Rossiya imperiyasi bilan Buxoro amirligi o‘rtasida navbatdagi shartnoma imzolandi. Unda Buxoro amirligi hududidan temiryo‘l o‘tkazishga kelishilgan. Yo‘l qurilishi uchun 6 ming desyatina yer ajratilib, rus ma’murlari ixtiyoriga topshirilgan.
?1905 yil (bundan 116 yil oldin) – jurnalist, o‘zbek matbuotida feletonchilik asoschilaridan biri Komil Aliyev tavallud topdi (vafoti 1939 yil). U asosan feletonchilik bilan shug‘ullangan. Komil Aliyev o‘z feletonlarini «Kakra», «Nor yigit» taxalluslari bilan yozgan. Uning feleton, tanqidiy maqola va reportajlardan iborat «Bomba» va «Davr dushmanlari» (1932) to‘plamlari chop etilgan.
?1922 yil (bundan 99 yil oldin) – Turkiston Respublikasi Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi «Qozi va biy sudlari haqida»gi Nizomni tasdiqladi. Tarixchi Dilshod Kamolovning qayd etishicha, Nizomda Turkistonda musulmon aholi uchun sovet sudlari qatorida qozi va biy sudlari amal qilishi, ularning saylanish muddati hamda boshqa huquq va burchlari belgilab berilgan edi.
?Ma’lumot o‘rnida qayd etish joizki, qozilarni tegishli hududdagi 18 yoshga to‘lgan, saylov huquqidan mahrum bo‘lmagan musulmon aholi saylagan. Saylanish huquqiga esa Turkiston hududida yashovchi, sudlanmagan, shariat bilimlarini mukammal biladigan 25 yoshga to‘lgan erkak fuqarolar ega bo‘lgan. Qozilarning vakolat muddati bir yil edi. Agarda qozi jinoiy va siyosiy javobgarlikka tortilsa yoki qonunda belgilangan boshqa hollarda muddatidan oldin vazifasidan ozod qilinishi mumkin edi.
?1923 yil (bundan 98 yil oldin) – Butunittifoq Markaziy Ijroiya Qo‘mitasi Usmon Mushafini Turkistonga qaytarish to‘g‘risida qaror chiqardi. Ushbu Qur’on 1869 yilda Samarqanddan Sankt-Peterburgga olib ketilgan va avval Rossiya xalq maorifi vazirligiga, so‘ngra shahardagi Saltikov-Shchedrin kutubxonasiga berilgan edi. Oktyabr to‘ntarishidan so‘ng, musulmonlar qurultoyining iltimosiga ko‘ra, Rossiya hukumatining qarori bilan musulmonlarga qaytarib berilgan. Avval Ufada saqlanib, 1923 yilda Toshkentga keltirilgan.
?Hozirda Toshkentda saqlanayotgan Usmon Qur’oni bevosita xalifa Usmon davrida (644–656) yozilgan muqaddas qo‘lyozma hisoblanadi. Ushbu noyob kitobning bu yerga kelib qolishi tarixi haqida turli taxminlar bor. Ko‘pchilik tadqiqotchilar uni Amir Temur Basradan Samarqandga olib kelgan, degan fikrni bildiradilar. Boshqa tarixchilar Amir Temur To‘xtamishni mag‘lubiyatga uchratib, Oltin O‘rdani egallaganidan keyin, o‘sha Qur’onni qo‘lga kiritib, Samarqandga keltirgan, degan xulosada. Tarixda yana boshqa farazlarga ham duch kelinadi.
?1937 yil (bundan 84 yil oldin) – sobiq Ittifoq NKVDsi (Ichki ishlar xalq komissarligi)ning «Transport sohasi hamda mudofaa zavodlarida ishlayotgan va josuslikda shubha qilinayotgan germaniyalik fuqarolarni qatag‘on qilish operatsiyasi to‘g‘risida»gi 00439-sonli buyrug‘i chiqarildi. «Nemis operatsiyasi» bo‘yicha 1937–1938 yillarda sobiq Ittifoq bo‘ylab 55005 kishi jazolangan, shulardan 41898 kishi otib tashlangan.
?1939 yil (bundan 82 yil oldin) – O‘zbekiston Avtomobil transporti xalq komissarligi (vazirligi) tashkil etildi.
?2006 yil (bundan 15 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining «O‘zbekiston Respublikasining fan va texnika, adabiyot, san’at va me’morchilik sohasidagi davlat mukofotlarini ta’sis etish to‘g‘risida»gi farmoni qabul qilindi.
?2017 yil (bundan 4 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining «Namangan muhandislik-qurilish instituti faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida»gi farmoni qabul qilindi.

19 iyul sanasi bilan bog‘liq ayrim voqealar bayoni: 1404 yil (bundan 617 yil oldin) – hijriy 801 yil muharramoyiningo‘ninchikuni(milodiy 1404 yil 19 iyulda) Amir Temuro‘zining Rum va Shomga qilgan “yetti yillik yurish”idan Samarqand shahriga qaytib keldi. Yetti yillik yurish Amir Temurning harbiy faoliyatidagi eng shiddatli va eng yirik janglardan bo‘lib, uning oqibatida Shomning Xalab, Kumis, Baalbek, Dimishq(Damashq) kabiyirikshaharlari va Iroqi Arabning Ubiliston o‘lkasi bilan Bog‘dod shahri va Turkiyaning kattagina qismi fath etilgan.
1922 yil (bundan 99 yil oldin)– Buxoro va Rossiya respublikalari o‘rtasida shartnoma imzolandi. Shartnomaga muvofiq, sovet Rossiyasi Buxoroga 50 milliard rubl miqdorida qarz berdi. Ajratilgan qarz birinchi navbatda,paxta maydonlarini ko‘paytirish,oliy navli urug‘lik chigitni yetkazib berish, irrigatsiya tizimini yuksaltirish va paxtakor dehqonlarga imtiyoz va kreditlar berish uchun mo‘ljallandi.
1923 yil (bundan 98 yil oldin) – Turkiston davlat universiteti (hozirgi O‘zbekiston Milliy universiteti) birinchi O‘rta Osiyo davlat universiteti nomini oldi (ayrim adabiyotlarda mazkur voqeaning 17 iyulda sodir bo‘lgan yoziladi). Bu nom universitetning asl maqomini to‘laroq ifoda etdi. Negaki, bu davrga kelib, ushbu o‘quv yurtida nafaqat Turkisgon respublikasi, balki Xorazm xalq respublikasi, Buxoro xalq respublikasi, Qirg‘iz avtonom viloyati fuqarolari ham o‘qiyotgan va ularning soni yildan yilga ortib borayotgan edi.
1923 yil (bundan 98 yil oldin) – xirurg, O‘zbekistondaxizmatko‘rsatgan fan arbobi, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan vrach BositOxunjonov tavallud topdi (vafoti 2000 yil). Olimning ilmiy ishlario‘tkirichaktutilishimasalalariga vajigarsirroziniuningfaoliyatini kuchaytiruvchi omillardan foydalangan holda jarrohlik yo‘li bilan davolashga oid.
1937 yil (bundan 84 yil oldin)– kinorejissyor, O‘zbekistonda xizmat ko‘rsatgan san’at arbobi Damir Salimov tavallud topdi (vafoti 2019 yil). U “6x6 kvadratida”,“Sehrli sandiq” kabi birinchi o‘zbek multiplikatsiya filmlarining muallif va rejissyori. Damir Salimov keyinchalik “Balkon”, “Do‘stingni ehtiyotqil” va boshqa multfilmlarni ham ishlagan.U “Yo‘ldosh Oxunboboyev”, “Non,tuzvaqo‘shiq”, “Yorug‘ yo‘l” kabi hujjatli, “Sahro uzra osmon”, “Tog‘lar chorlaydi”, “Shum bola”, “Hayot mazmuni” singari badiiy filmlarga rejissyorlik qilgan.
1993 yil (bundan 28 yil oldin)– O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Germaniya Federativ Respublikasida O‘zbekiston Respublikasining Elchixonasini ochish to‘g‘risida”gi qarori qabul qilindi.
1996 yil (bundan 25 yil oldin) – Andijon viloyatining Asaka shahrida yengil avtomobillar ishlab chiqarish bo‘yicha “O‘zDEUavto” O‘zbekiston – Janubiy Koreya qo‘shma korxonasining xalqaro taqdimot marosimi bo‘lib o‘tdi.
2002 yil (bundan 19 yil oldin) – Prezident farmoniga asosan, O‘zbekiston va Yaponiya xalqlari o‘rtasida do‘stlikni mustahkamlashga, fan va madaniyat sohasidagi hamkorlikni rivojlantirishga qo‘shgan katta hissasi uchun taniqli olim va jamoat arbobi, Vaseda Universiteti prezidenti Takayasu Okushima “Do‘stlik” ordeni bilan mukofotlandi.
2005 yil (bundan 16 yil oldin)– O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “Toshkent tibbiyot akademiyasini tashkil qilish to‘g‘risida”gi farmoni qabul qilindi.
2018 yil (bundan 3 yil oldin) – O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “O‘zbekiston Respublikasida atom energetikasini rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida” farmoni va “O‘zbekiston Respublikasi Energetika vazirligi huzuridagi Atom energetikasini rivojlantirish agentligi faoliyatini tashkil etish to‘g‘risida” qarori qabul qilindi.