Лукашэнка павіншаваў Украіну з Днём незалежнасьці

Колькі чалавек за апошнія два гады рэпрэсавалі ў Беларусі за публічна выяўленае пажаданьне міру на ўкраінскай зямлі, за выказваньне сімпатыяў да украінскага народу, за ўкраінскую сімволіку.

Сёньня грамадзянін Лукашэнка “поздравил народ Украины с Днем Независимости”, “пожелал жителям Украины мирного неба и гражданского согласия, благополучия их щедрой стране, сплоченности семьям”.

Я не разумею, чаму ГУБАЗіК дагэтуль не стаіць каля дзьвярэй грамадзяніна Лукашэнкі з аўтаматамі і шчытамі. Чаму гэты грамадзянін дагэтуль не арыштаваны за экстрэмізм.

Бо людзей у Беларусі арыштоўвалі за значна меншыя праявы сімпатыі да ўкраінцаў, -- за сьцяг, за песьню, за той самы заклік да міру.

Украінцаў пралукашэнкаўскія тэлеграм-каналы “Белорусский силовік” ці «Жёлтые сливы” называюць не іначай як «х..х..л», «противник», «враг», штодня жадаючы выключна зьнішчэньня гэтай краіны, пазбаўленьня яе незалежнасьці.

Так што трэба арыштоўваць альбо Лукашэнку альбо “Жёлтые сливы”. (а лепш і/і)

Пра індусаў, дабрабыт і сям’ю ў ЗША

А вы ведаеце, якая этнічная група на сёньня статыстычна самая багатая ў ЗША? Індусы. Даход “хатняй гаспадаркі” амерыканцаў індыйскага паходжаньня разы ў два больш сярэднестатыстычнага па краіне.

Чытаю каменты да адпаведнай табліцы ў твітэры, і там самі індусы пішуць, што іхні сакрэт у двух пунктах – высокі ўзровень адукацыі і павага да сям’і. Спытаеце, пры чым тут сям’я? Шукаю адпаведныя дадзеныя і зьдзіўляюся – сапраўды, сярод усіх этнічных групаў у ЗША менавіта ў індусаў самы маленькі працэнт разводаў. Там увогуле нерэальныя (для сучаснага грамадзтва) лічбы – 94 працэнты індуса-амэрыканцаў жывуць у першым шлюбе, толькі 2 працэнты выхоўваюць дзяцей, не будучы ў шлюбе. Для параўнаньня, прывяду адваротны рэкорд – каля 70 працэнтаў афраамерыканцаў нараджаюцца па-за шлюбам.

Ідзем далей. Добра вядомая даволі ўстойлівая тэндэнцыя, якая назіраецца ва ўсім заходнім сьвеце – расьце працэнт людзей, якія жывуць па-за рамкамі афіцыйнага шлюбу.

Але, як падаецца, мала хто ведае пра маёмасныя аспэкты гэтай тэмы. Калі разглядаць працэнт людзей, якія жывуць у шлюбе, па даходах, то статыстычна атрымліваецца даволі пасьлядоўная заканамернасьць – бедныя жывуць у шлюбе ў значна меншай ступені за багатых.

У 1960-я ў ЗША сярод самых бедных 60 працэнтаў мужчын і 40 працэнтаў жанчынаў (ва ўзросьце 38-42 гады) былі ў шлюбе. Далей гэтая залежнасьць расьце ў відавочнай прапорцыі – тым большы даход, тым большы працэнт людзей, якія жывуць у шлюбе, і дасягае гэтая лічба 90 працэнтаў сярод сярэдняга класа і сярод самых багатых.

А цяпер, у 2020-я, толькі 20 працэнтаў самых бедных жывуць у шлюбе, і толькі 50-60 працэнтаў сярэдняга класа. Аднак сарод самых багатых амэрыканцаў у шлюбе па-ранейшаму тыя самыя 80-90 працэнтаў (прыблізна 83 працэнты сярод мужчын і 92 сярод жанчынаў).

То бок у багатых фактыччна нічога не зьмянілася з 1960-х! Яны па-ранейшаму жывуць у шлюбе, ня гледзячы ні на якія сацыяльныя зьмены. А вось “крызіс сям’і” адбываецца на ніжэйшых (найбольш) і сярэдніх паверхах матэрыяльнай лесьвіцы.

(працяг папярэдняга допісу)

Дык вось калі ўявіць, што ў 2020-м нічога не было б, ніякіх пратэстаў, і далей грамадзтва працягвала б разьвівацца, як у 2015-19 -- то чым бы гэта скончылася? Праз некалькі гадоў грамадзтва, якое працягвала б вырастаць, разьвівацца, адчуваць сваю сілу, усё роўна запатрабавала б вольных выбараў, справядлівага падліку, іншымі словамі, зьмены улады. І ўсё роўна нарвалася б на удар уладаў, на разгром і рэпрэсіі.

Лукашэнка вырашыў не чакаць, калі грамадзтва канчаткова “абнахабіцца”, і зладзіў разгром ужо ў 2020-ым. Для гэтага яны вызвалялі месцы ў Акрэсьціна, для гэтага яны будавалі часовы канцлагер каля Менску. Для гэтага яны 9 жніўня пачалі кідаць гранаты ў людзей, якія проста стыхійна сабраліся каля Стэлы, ня маючы ніякага плана.

Зьнішчэньне гета адбываецца незалежна ад таго, як сябе паводзяць жыхары гета.

Пытаньне было не ў тым, каб “не дражніць звера” і ён, можа быць, будзе да вас літасьцівы (як прапаноўваў Прэйгерман), а ў тым, каб, разумеючы ягоны зьверскі характар і сілу, зрабіць усё магчымае, каб яго перамагчы, любымі сродкамі. Але большасьць грамадзтва на той момант 1.Не разумела, з кім мае справу. 2.Не было гатовае змагацца.

Палітыка "у стол"

У савецкі час многія творцы пісалі “у стол”. То бок яны пісалі тэксты для нейкай “сьветлай будучыні”, не разьлічваючы на іх публікацыю зараз, з прычыны цэнзуры ды і проста небясьпекі для аўтара. І ў канцы 1980-х, калі пачалася перабудова, гэтыя творы былі апублікаваныя, і некаторыя сталі даволі вядомымі і прызнанымі.

Дык вось, як падаецца, бывае і палітыка “у стол”.

Гэта калі палітычныя ідэі, дзеяньні і нават структуры існуюць у пэўнай шуфлядцы, чакаючы лепшага часу. Цэнзуры няма, але зь іншых прычынаў зараз яны мала каму патрэбныя. Ня толькі творы, але і ідэі, і структуры могуць даволі доўга чакаць свайго спрыяльнага моманту.

І немагчыма дакладна сказаць, ці яны спарахнеюць у гэтай шуфлядцы, ці яны у пэўны час выйдуць адтуль “на прастор, на шырокі разлог” і трыюмфальна завалодаюць масамі.

“Чаліня” гэта сяброўка Чалага?

Ёсьць нейкія рэчы, якія ў пэўных колах прынята лічыць правільнымі і прагрэсіўнымі. Таму, па-першае, людзі прымаюць іх на аўтамаце і ўжо не задумваюцца, а ці гэта сапраўды патрэбна, а па-другое, нават калі і задумваюцца, то баяцца выступаць супраць, каб не праслыць “цемрашаламі”.

Напрыклад, масавае і часам недарэчнае распаўсюджваньне фэмінітываў. На маю думку, гэта даўно ўжо ня мае ніякага дачыненьня да жывога разьвіцьця мовы, а мае выразныя прыкметы ідэалагічнай устаноўкі і прапагандысцкай кампаніі.

Нам нярэдка кажуць, што гэта неабходна, каб павялічыць бачнасьць, прысутнасьць жанчынаў у мове.

І тут мне міжволі даводзіцца перайсьці у фармат стэндапа.

То бок вы сапраўды думаеце, што да зьяўленьне фемінітываў мы ня ведалі пра існаваньне жанчынаў?) То бок да таго, як сталі пашырацца фэмінітывы, мы ня ведалі, што ў жыцьці ёсьць доктаркі і прафэсаркі? То бок, толькі пасьля таго, як чальцоў выбарчых блокаў стануць называць чаліня – усе аўтаматычна іх заўважаць, іхні рэйтынг вырасьце? Вось калі ёсць Канцлер Ангела Мэркель, то мы яе ня бачым і недаацэньваем, а калі Канцлерка – то адразу бачнасьць, павага і захапленьне?

Няўжо вам не прыходзіла ў галаву, што гэта тупа? Вось пачнем мы называць Ціханоўскую “палітыкеса” – і гэтым павялічым яе бачнасьць і прысутнасьць? Ну тупа ж.

Граматыка не ўшчамляе жаночую прысутнасьць. “Доктар правяла апэрыцыю”, “палітык заявіла”. Дзе ў гэтых фразах камусьці не зразумела, што размова ідзе пра жанчыну? Які прагрэс наступіць, калі замест “палітык заявіла” прымусяць пісаць “палітыкеса заявіла”? Адзіны магчымы вынік – гэта раздражненьне і іронія, у лепшым выпадку.

Я нармальна стаўлюся да многіх новых фэмінітываў, якія гарманічна ўліваюцца ў нашу мову. Але мяне раздражняе, калі нармальны працэс моўнай разнастайнасьці і разьвіцьця пераўтварацца ў навязьлівую палітычную кампанію. Да жывой моўнай стыхіі гэта ўжо ня мае ніякага дачыненьня -- гэта ідэалагіячны крыжовы паход, дзе законы мовы не ўлічваюцца, а кожны філолаг, які пратэстуе супраць гвалту над мовай, абвяшчаецца непрагрэсіўным цемрашалам.

Аднак прагрэс і “прагрэс” – гэта такая рэч, якая невядома як павернуцца. Хто ведае, можа гадоў праз 30 грамадзтва і самі жанчыны будуць на гэта глядзець са зьдзіўленьнем – “Няўжо людзі ламалі мову, прыдумвалі штучныя словы, каб падкрэсьліць прысутнасьць жанчынаў?” Можа яны будуць глядзець на гэта як мы зараз глядзім на бальшавісцкія моўныя вычварэньні 1920 гадоў, усе гэтыя Акцябрыны і Вилиоры — («Владимир Ильич Ленин и Октябрьская Революция)

Чаліня – гэта нейкая сучасная Даздраперма («Да здравствует Первое мая!

Гэта ж рэальны сучасны оруэлаўскі новояз. Такая спецыяльная мова для спецыяльных людзей, знак прыналежнасьці да пэўных колаў (як заўсёды, “страшна далёкіх ад народа”). Прыходзяць такія "камісары ў пыльных шлемаў" і сочаць, ці засталося ў мове нешта жывое, не замененае на фемінітывы.

Хто такая чаліня? Сяброўка Чалага?

Дайце мове разьвівацца натуральна і гарманічна, ня лезьце ў яе са сваімі ідалагічнымі Даздрапермамі!

Пра Пугачову, “адмену” і танельнае мысленьне

Сацсеткі запоўненыя развагамі і віншаваньнямі з юбілеем Алы Пугачовай.

Гэта справядліва. Заслужыла, вялікая сьпявачка, сымбаль эпохі.

Але задаюся пытаньнем, як бы выглядала мая стужка сёньня, калі б Пугачова у той ці іншай форме падтрымала б вайну і Пуціна.

Пра яе альбо не ўспаміналі б альбо ўспаміналі б выключна нехарошымі словамі.

Бо сьвет даўно падзялілі на нашых і “ненашых”. Нашы добрыя і таленавітыя, нянашы злыя і бяздарныя.

Мы бачым, як фэміністкі любяць ацэньваць пісьменьнінікаў розных часоў праз “фэміністычныя акуляры” – як творца ставіўся да жаночых правоў. І тут ужо ня важна, наколькі ён глыбокі і таленавіты, важна, “чысты” ён ці “нячысты”.

Я памятаю, як Андрэй Макарэвіч выказаўся пра некаторыя фэмінітвы ў рускай мове, заявіўшы Нужно обладать чудовищной, преступной глухотой к родному языку, чтобы родить перлы «профессорка», «поэтка», «режиссёрка». І я чытаў у каментах выказваньні кшталту “ну калі ён так думае, то я больш не буду слухаць ягоныя песьні, не хачу яго ведаць увогуле”. Разумееце, ён нават не сказаў нічога “непрагрэсіўнага”, ён проста выказаўся пра правілы ўжываньня некаторых словаў у рускай мове, якой ён валодае як творца – і гэтага аказалася дастаткова для хейту і адмены.

Ды што Макарэвіч. Я сам, напрыклад, для КХПістаў гадамі быў “найлепшы палітычны аналітык”, чалавек, які глыбей за ўсіх разумее палітычныя працэсы”. Але варта было мне не вытрымаць і нешта крытычнае сказаць пра Пазьняка, то я адразу “нічога не разумее ў палітычных працэсаў”, і “прадаўся Ціханоўскай”. Бо на самой справе ня важна, як ты ставішся да беларускай мовы, культуры, да дэмакратыі, да Расеі (бо тут мае каштоўнасьці ніяк не зьмяніліся) – бо сьвет для такіх людзей дзеліцца на дзьве няроўныя часткі – 1.тых, хто прызнае Пазьняка адзіным і бязгрэшным нацыянальным лідэрам і 2.На астатніх.

Калі так глядзець, то вы не знойдзеце ніводнага ідэальнага творца, якога можна было б прыняць “без пытаньняў”. Адны былі імперыялістамі і расістамі, другія камуністамі, трэція непрыгожа ставіліся да жанчынаў ва ўласным жыцьці, чацьвёртыя прадаваліся ўладзе, пятыя ненавідзелі ўсіх вакол. Я неяк навучыўся аддзяляць твор ад асобы аўтара – і вам раю навучыцца. Іначай – уся сусьветная культура паводле таго ці іншага крытэра заслугоўвае “адмены”.

Гэтага не было раней. Нават у савецкай прапагандзе, калі крытыкавалі нейкага заходняга дзеяча, казалі прыблізна так -- “ён вялікі творца, але дапускаў ідэалагічныя памылкі, праяўляў антысаветчыну”.

Зараз па ўсім нашым сьвеце, па абодва бакі барыкад, зьнікаюць адценьні і “неадназначнасьці”.
Ніхто ўжо не кажа – “так, ён вялікі чалавек, але тут ён памыляецца”. Калі чалавек “не наш”, то ён ня толькі не “вялікі”, ён ніхто, ён бяздарны, усе ягоныя “дасягненьні” штучныя і несапраўдныя.

Калісьці, у канцы 80-х, падчас перабудовы, казалі пра неабходнасьць шырыні поглядаў, здольнасьці прымаць розныя меркаваньні. Зараз, як падаецца, запанавала вузкасьць поглядаў, ідэалогія сваёй утульнай бурбалкі, танельнае мысленьне.

І сьвятло, якое ў канцы гэтага тунелю – гэта цягнік, якія імчыцца нам насустрач.

Тэрор і гуманізм

Калі некаторыя неабыякавыя людзі задаюцца пытаньнем, а хіба можна спачуваць нявінна загіблым у канцэртнай залі мірным расейцам, і прыводзяць сотні пераканаўчых аргументаў, што на самой справе гэтага ня варта рабіць у дачыненьні да грамадзянаў імперыялістычнай і ваяўнічай Расеі -- то я вымушаны зазначыць, што гэта тая самая логіка, што і ў тэрарыстаў, якія забіваюць мірных людзей у ЗША і Заходняй Эўропе.

Бо тыя тэрарысты заяўляюць, што імперыялістычныя ЗША і каланіяльная Эўропа усё сваю гісторыю вінаватыя ў прыгнёце (і нават зьнішчэньні) іншых народаў, -- таму любыя, у тым ліку тэрарыстычныя, дзеяньні супраць іх маральна апраўданыя. Тэрарысты, калі падрываюць цягнік у Гішпаніі альбо канцэрт у Францыі, заяўляюць, што такім чынам яны змагаюцца супраць сусьветнага зла (імперыялістычнага Захада) і таму любыя дзеяньні ў гэтым змаганьні абгрунтаваныя і справядлівыя.

У гэтым сэнсе альбо мы карыстаемся тэрарыстычнай логікай, паводле якой можна забіваць мірных людзей, бо ёсьць "прэтэнзіі" да кіраўніцтва і палітыкі іхняй краіны, альбо мы карыстаемся гуманістычнай і прававой (ад слова “права”) логікай, паводе якой не бывае калектыўнай адказнасьці і нельга караць канкрэтна ні ў чым не вінаватых людзей за грахі іхняй краіны.

І калі вы на баку гуманістычнай логікі, то тут не павінна быць выключэньняў. Бо, як бачыцца, ёсьць спакуса выкрасьліць асобныя выпадкі ці асобныя нацыі з агульнага гуманістычнага падыходу -- маўляў, "яны" не заслугоўваюць, каб да іх ставіліся, як да людзей.

Але гэта вельмі згубны шлях. Бо, па-першае, такое ўжо рабілі і бальшавікі і нацысты, калі "выключалі" са сьпісу людзей цэлыя класы і нацыі. Па-другое, гэты працэс становіцца ўзаемным, расчалавечваньне паскорана зацягвае ў яму абодва бакі. І гэта значыць, што вы становіцеся на бок тэрарыстычнай логікі – а гэта бясконцая вайна ўсіх супраць усіх, бо для яе заўсёды ёсьць гістарычныя падставы.

Чорна-белы Оскар

Складзіце сьпіс са сваіх 10 любімых амерыканскіх фільмаў, уладальнікаў Оскара.

Альбо складзіце сьпіс са сваіх 10 любімых амерыканскіх фільмаў усіх часоў.

А потым паглядзіце на гэты сьпіс і зразумейце, што большасьць альбо нават усе з гэтых фільмаў ня мелі б ніякага шанцу атрымаць сёньня “Оскара”, бо не адпавядаюць новым, з 2024 году, крытэрыям расавай разнастайнасьці.

Як вядома, паводле стандарту А, хаця б адну з галоўных роляў альбо значных роляў другога плану павінен граць актор з іншай расавай альбо этнічнай групы.

Ні “Хросны бацька”, ні «Пралятаючы над гняздом зязюлі” (індзеец-“Правадыр” не пацягне на значную ролю), ні “Амадэй” -- не пройдуць па новых крытэрыях.

А “Чалавек дажджу?” Увесь фільм пра падарожжа і дзіўныя прыгоды двух белых гетерасэксуальных мужчын – як вядома прагрэсіўным людзям, гэта горшае, што ўтварыла прырода.

А “Спіс Шындлера”? – таксама вон, бо ў нацысцкім канцлагеры ніводнага чорнага персанажа. А яўрэі даўно ўжо не лічацца іншай этнічнай групай, бо яны, як паказвае сацыялогія, у вачах маладых амерыканцаў зьяўляюцца прыгнятальнікамі як самыя пасьпяховыя прадстаўнікі белай большасьці.

Свабода творчасьці? Не, не чулі. Гэтую канцэпцыю прыдумалі капіталісты, каб меншасьці прыгнятаць

Амэрыканская фікцыя

Пакуль усе не пачалі абмяркоўваць Оскары, распавяду пра адзін фільм, які знаходзіцца сярод прэтэндэнтаў – але, як мне падаецца, пройдзе міма прэміяў.
Гэта “Амэрыканскае чытво” (American fiction), хаця можна было б перакласьці яго і як «Амэрыканская фікцыя».

Чорнаскуры выкладчык і пісьменьнік піша глыбокія якасныя раманы, але яны не карыстаюцца папулярнасьцю. Ён бачыць, як добра раскупляецца кніга пісьменьніцы, у якой, на ягоную думку, адлюстраваныя банальныя стэрэатыпы пра чорных. І ў нейкі момант ад адчаю ён вырашае сам “ад балды” напісаць кнігу ад імя ананімнага чорнага шуканага злачынца, мовай гетта, мовай бандыцкага рэпа, з адпаведным сюжэтам і калізіямі.

Як вы ўжо здагадаліся) – кніга пайшла на ўра, атрымала добрую касу і літаратурную прэмію)

Як вы ўжо здагадаліся, фільм пра тупасьць і крывадушнасьць паліткарэктнасьці мне ня мог не спадабацца.

Фільм пачынаецца з забаўнай сцэны, калі галоўны герой падчас лекцыі піша на дошцы назву рэальнага твора паўднёваамэрыканскай літаратуры, які яны будуць вывучаць сёньня --The Artificial Nig..r (я вымушаны ставіць шматкроп’е, бо невядома, што фэйсбук зробіць са мной за гэтае слова. Часьцей у якасьці эўфемізма яго называюць n-word). І студэнтка (белая, з сінімі фарбаванымі валасамі) кажа, што ня можа прысутнічаць у аўдыторыі, дзе напісана такое страшнае слова, гэта яе абражае). З-за канфлікту са студэнткай белае кіраўніцтва ўніверсітэту адпраўляе героя ў “часовы адпачынак”, дзе ён і вырашае напісаць хайпавую кнігу ад імя бандыта з гетта.

У той час як рэальнае жыцьцё героя, яго сямейныя прбалемы (якім прысьвечана працэнтаў 80 фільма) – гэта жыцьцё амерыканскага сярэдняга класа з прыгарада Бостана. Але каго яно цікавіць? Трэба ж адпавядаць стэрэатыпам.

Узгадаю яшчэ адну мілую сцэнку, калі ўсе белыя высокалобыя пісьменьнікі пачынаюць хваліць раман героя, бо нельга ж сказаць, што гэта херня і падробка. Яны адкрыта прызнаюцца, што “трэба падтрымаць чорнаскурага аўтара”.

Многія ж людзі ўвогуле лічаць, што размова пра меншасьці дапушчальна толькі ў стыле “усе, як адзін, выйдзем на барацьбу супраць расізму, сэксізму, гамафобіі, ісламафобіі”. Думка пра тое, што нейкія групы самі нясуць адказнасьць за тое стаўленьне, якое зьяўляецца да іх з боку грамадзтва – гэта страшная крамола. Былы баскетбаліст, Чарльз Барклі, калі абмяркоўвалі racial profiling – гэта калі паліцыя часьцей затрымлівае на вуліцы чорных, казаў: «Можа, таму, што нам трэба паглядзець у люстэрка. Многія чорныя зьневажаюць тых чорных школьнікаў, якія добра вучацца... дарослыя зьневажаюць тых чорных, хто сумленна працуе. Мы адзіная этнічная група, якая кажа – “о, ён сеў у турму, ён круты”

“Вам не надакучыла? Чорныя людзі ў рабстве, чорныя людзі ў беднасьці, чорныя людзі, забітыя паліцыяй.. колькі можна? Мы больш чым гэта”, -- кажа герой фільма той самай чорнай пісьменьніцы, якая напісала пасьпяховую стэрэатыпную кнігу. А яна яму адказвае -- “Белыя людзі з комплексам віны жадаюць гэта купляць, я даю рынку тое, што ён хоча”.

Так і ёсьць. Людзі ў масе сваёй любяць адназначнасьць. Дайце нам схему, што асуджаць, што ўхваляць, што правільнае, а што адсталае. Мы купім.

(працяг папярэдняга допіса)

Аднак калі сацыёлагі задаюць наступнае пытаньне “Сапраўдная лічба мігрантаў – 3.2 мільёны. Ведаючы яе, ці лічыце вы, што палітыка да нелегальнай міграцыі павінна зьмяніцца?” – то 70 працэнтаў адказваюць – “Так, павінна змяніцца”. І нават 55 працэнтаў прыхільнікаў Дэмакратычнай партыі адказваюць – “Так, павінна зьмяніцца”.

Гэта апытаньне было ў сьнежні. Здаецца, зараз на фоне “паўстаньня Тэхасу” і клінча Байдэна з рэспубліканцамі ўсё больш амерыканцаў ведаюць пра гэтыя лічбы. Выглядае, што Адміністрацыя Байдэна сама ўжо не рада сваёй міграцыйнай палітыцы, і зьбіраецца яе зьмяніць – прынамісі, так афіцыйна заяўлена. Але рэспубліканцы супраціўляюцца – магчыма, з прынцыпу “тым горш для Байдэна, тым лепш для нас”. Тым часам рэйтынг Байдэна ўпаў да антырэкордных 32 працэнтаў. Што ж, заканамерна.