ئەوەی داخلی ئێرە بو بالەو كەنالە دەربچێت چونكە دادەخرێ لەگەل ڕێزم

ئاگاداری بۆ براو خوشکانی موحید

تکایە داخلی کەناڵی نوێ سراب بن وانەکان هەموو دەگوازرێتەوە بۆ کەناڵی نوێ ، ئەم کەناڵە پۆستەکانی ڕەش دەکرێتەوە ،

https://t.me/sarabhaqida

Telegram

ســـــــــ ـــراب ...

کەناڵێک بۆ توحید و العقیدە لا الە الا انت سبحانک انی کنت من الضالمین

https://t.me/sarabhaqida

وانەی پانزەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٧٦ - عمر رضي اللە عنە دەیفەرموو : باشترین وتە وتەی اللە ـیە، وە باشترین ڕێنمونی ڕێنمونی محمد ـە ﷺ، وە خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی .

٧٧ - عبداللە بن مسعود رضي اللە عنە فەرمووی : باشترین فەرموودە کتێبی اللە ـیە، وە باشترین ڕێنمونی ڕێنمونی محمد ـە ﷺ، وە خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی، ئەوەی بەڵێنتان پێی دراوە دێت، و ئێوەش توانای وەستاندنیتان نییە، وە ئەوەی دوورە ئەوەیە کە نایەت . دەست بگرن بە ڕاستگۆییەوە، چونکە بەرەو چاکە ڕێنمونی دەکا، وە چاکەش بەرەو بەھەشت ڕێنمونی دەکات، وە پیاو بەردەوام ڕاست دەکات ھەتاوەکو وای لێدێ لە لای اللە ناوی بە ڕاستگۆ دەنوسرێ، وە چاکە لە دڵیدا جێگیر دەبێ، جا لە دڵیدا ھێندەی کونە دەرزییەك شوێن نامێنێ بۆ خراپە تاکو تیای نیشتەجێ ببێ . وە ئاگاداری درۆ بن، چونکە ڕێنمونی دەکات بەرەو خراپە، وە خراپەش ڕێنمونی دەکات بەرەو ئاگر، وە پیاو بەردەوام درۆ دەکات تاکو وای لێدێ لە لای اللە ناوی بە درۆزن دەنوسرێ، وە خراپە لە دڵیدا جێگیر دەبێ، تا ئەوەی بە ئەندازەی کونە دەرزییەك شوێن لە دڵیدا نەمێنێ بۆ چاکە تاکو تیای نیشتەجێ بێ .

٧٨ - عبداللە بن مسعود فەرمووی : خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی، وە ھەموو داھێنراوێكیش بیدعەیە .

٧٩ - عبداللە بن مسعود فەرمووی : شوێن بکەون و بیدعە مەکەن، بەڕاستی ئەوە بەسە بۆتان، وە ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە .

٨٠ - عبداللە بن مسعود فەرمووی : ھەموو داھێنراوێك بیدعەیە، وە ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە، وە ھەموو گومڕاییەك لە ئاگردایە .

٨١ - ابن مسعود فەرمووی : ئێوە ئەمڕۆ لەسەر فیتڕەتن، وە ئێوە داھێنان دەکەن و داھێنانیشتان بۆ دەکرێ، جا ئەگەر داھێنراوێكتان بینی ئەوا دەست بگرن بە ڕێنمونی یەکەمەوە [واتە ئەوەی لە پێش بیدعەکەدا ھەبووە] .

٨٢ - عبداللە بن عمر رضي اللە عنھما دەیفەرموو : باشترین دین دینی محمد ـە ﷺ، وە خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی، شوێن بکەون و بیدعە مەکەن، چونکە گومڕا نابن ھەتاوەکو شوێنی ئەثەر بکەون، ئەگەر شوێنمان بکەون ئەوا ئێمە پێشتان کەوتووین بە پێشکەوتنێکی دوور، وە ئەگەر سەرپێچیمان بکەن ئەوا گومڕابوونە بە گومڕابوونێکی زۆر، ھیچ ئوممەتێك لە دینەکەیدا بیدعەیەکی دانەھێناوە ئیللا اللە سوننەتێکی ڕێنمونیکاری لە ناویاندا بەرز کردۆتەوە، پاشان ھەرگیز بۆیان ناگەڕێتەوە، وە ئەگەر ئاگرێك ببینم لە سوچێکی مزگەوتەکەدا سوتاندنەکەی گەشە دەکات لام خۆشترە لەوەی بیدعەیەك ببینم کە ھیچ کەس نییە بیگۆڕێت .

٨٣ - ابن عمر فەرمووی : ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە تەنانەت ئەگەر خەڵکی بە باشیش بینیان .

٨٤ - ابن عباس رضي اللە عنھما فەرمووی : دەست بگرن بە ئیستیقامەوە، لەگەڵ شوێنکەوتنی کاربەدەستان و ئەثەر، وە ئاگاداری بیدعە کردن بن .

٨٥ - ابن عباس فەرمووی : بوغزاوترین کاروبار لای اللە بیدعەیە .

وانەی چواردەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٧٠ - عرباض بن ساریة رضي اللە عنە فەرمووی : رسول اللە ﷺ نوێژی نیوەڕۆی بۆ کردین، پاشان ڕووی تێکردین و ئامۆژگاری کردین بە ئامۆژگاریەکی ڕوون کە چاوەکانی دەھێنایە فرمێسك، و دڵەکانی دەھێنایە لەرزین، جا قسەکەرێك وتی : یا رسول اللە ﷺ، دەڵێی ئەمە ئامۆژگاری ماڵئاواییە، فەرمووی : (وەسیەتتان بۆ دەکەم بە ترسان لە اللە، و بیستن و گوێڕایەڵی، تەنانەت ئەگەر بەندەیەکی حەبەشی گوێ و لوت و لێو قرتاویش بوو، چونکە ھەر کەس لە ئێوە بژی ئەوا جیاوازیەکی زۆر دەبینێ، جا دەست بگرن بە سوننەتی من و جێنشینە ڕاشدینە ڕێنمونیکراوەکانەوە لە دوای من، قەپی پێدا بکەن بە شەویلگەکانتان، وە ئاگاداری کاروبارە داھێنراوەکان بن، چونکە ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە) .

٧١ - عبدالرحمن بن عمرو السلمي و حجر بن حجر الکلاعي وتیان : چووینە ژوورەوە بۆ لای عرباض بن ساریة کە ئەو کەسە بوو فەرمایشتی : ﴿ٱلَّذِينَ إِذَا مَآ أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لَآ أَجِدُ مَآ أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ﴾ [التوبة : ٩٢] لەبارەوە دابەزی، وە ئەو لەو کاتەدا نەخۆش بوو، وتمان : ھاتووین سەردانت بکەین و بەسەرت بکەینەوە وە سوودت لێ وەربگرین، فەرمووی : رسول اللە ﷺ نوێژی نیوەڕۆی بۆ کردین، پاشان ڕووی تێکردین و ئامۆژگاری کردین بە ئامۆژگاریەکی ڕوون کە چاوەکانی دەھێنایە فرمێسك، و دڵەکانی دەھێنایە لەرزین، جا قسەکەرێك وتی : یا رسول اللە ﷺ، ئەمە ئامۆژگاری ماڵئاواییە، کەواتە پەیمانی چیمان لێ وەردەگری؟ فەرمووی : (وەسیەتتان بۆ دەکەم بە ترسان لە اللە، وە بیستن و گوێڕایەڵی، تەنانەت ئەگەر بەندەیەکی حەبەشی، چونکە ھەر کەس لە ئێوە لە دوای من بژی ئەوا جیاوازیەکی زۆر دەبینێ، جا دەست بگرن بە سوننەتی من و جێنشینە ڕاشدینە ڕێنمونیکراوەکانەوە، قەپی پێدا بکەن بە شەویلگەکانتان، وە ئاگاداری کاروبارە داھێنراوەکان بن، چونکە ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە) .

٧٢ - یحیی بن أبي المطاع ھەمان شتی بۆ باسکردین لە عرباض بن ساریة ـوە لە پێغەمبەرەوە ﷺ .

٧٣ - پێغەمبەر ﷺ فەرمووی : (دەست بگرن بە سوننەتی من و جێنشینە ڕاشدینە ڕێنمونیکراوەکانەوە، قەپی پێدا بکەن بە شەویلگەکانتان) .

٧٤ - جابر بن عبداللە رضي اللە عنە فەرمووی : رسول اللە ﷺ ئەگەر لە وتارەکەی ببوایەتەوە دەیفەرموو : (باشترین فەرموودە کتێبی اللە ـیە، وە باشترین ڕێنمونی ڕێنمونی محمد ـە ﷺ، وە خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی) .

٧٥ - جابر بن عبداللە دەیفەرموو : وتاری پێغەمبەر ﷺ لە ڕۆژانی جومعەدا بوو، سوپاس و ستایشی اللە ـی دەکرد، وە بە دوایدا دەیفەرموو : (باشترین فەرموودە کتێبی اللە ـیە، وە باشترین ڕێنمونی ڕێنمونی محمد ـە ﷺ، وە خراپترینی کاروبارەکان داھێنراوەکانیەتی، وە ھەموو بیدعەیەك گومڕاییە) .

وانەی سیانزەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٦٣ - ابي عطاء الیحبوري وتی : عبادة بن الصامت رضي اللە عنە فەرمووی : ئەی ابو عطاء، چی دەکەن ئەگەر قورئان خوێن و زاناکانتان ھەڵبێن تا دەگەنە لوتکەی چیاکان و لەگەڵ ئاژەڵانی کێویدا بن؟ وتی : وتم : جا بۆ وا دەکەن؟ فەرمووی : لە ترسی ئەوەی کە بیان کوژن، وتی : وتم : سبحان اللە! ئایا دەیانکوژین لە کاتێکدا کتێبی اللە لە ناوماندایە و دەیخوێنینەوە؟ فەرمووی : دایکی ابو عطاء شین و ڕۆڕۆی بۆ بکا! مەگەر یەھود تەوراتیان پێ نەدرا پاشان گومڕا بوون لێی و وازیان لێھێنا؟ مەگەر نەصاڕا ئینجیلیان پێ نەدرا و پاشان گومڕا بوون لێی و وازیان لێھێنا؟ ئەمانە چەند ڕێبازێکن ھەندێکیان شوێنی ھەندێکی تریان دەکەون، واللە ھیچ شتێك لە پێش ئێوەوە نەبووە ئیللا لە ناو ئێوەشدا ڕوودەدات .

٦٤ - یحیی بن عبید وتی : گوێم لە پیاوێك لە ئازاترین ھاوەڵانی عبداللە بن مسعود بوو، وتی : عبداللە بن مسعود رضي اللە عنە فەرمووی : ئێوە لە ھەموو کەس زیاتر لە نەوەکانی ئیسڕائیل دەچن، واللە بانگەشەی ھیچ شتێك ناکەن کە کردبێتیان ئیللا ئێوەش کردووتانە، وە ھیچ شتێك لە ناو ئەواندا نەبووە ئیللا ھەمان شت لە ناو ئێوەش دەبێت، پیاوێك وتی : ئایا ھەمان شتی قەومی لوط علیە السلام لە ناو ئێمەش دەبێ، فەرمووی : بەڵێ، لە ناو ئەوانە دەبێ کە موسڵمان بوون و نەسەبی خۆشیان دەزانن .

٦٥ - الھزیل وتی : عبداللە بن مسعود رضي اللە عنە فەرمووی : ئەوانەی لە ھەموو خەڵکی زیاتر سەر و سیمایان بە نەوەکانی ئیسڕائیل دەچێت ئێوەن، شوێنی ئاسەواریان دەکەون قەیتانی پێڵاو بە پێڵاو، ھیچ شتێك لە ناو ئەوان ڕوو نادات ئیللا ھەمان شت لە ناو ئێوەش ڕوودەدات .

٦٦ - ھمام بن الحارث وتی : لای حذیفة بووین رضي اللە عنە، باسی فەرمایشتی : ﴿وَمَن لَّمْ يَحْكُم بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْكَافِرُونَ﴾ [المائدة : ٤٤] کرا، پیاوێکیش لە خەڵکەکە وتی : ئەمە دەربارەی نەوەکانی ئیسڕائیلە، حذیفة ـش فەرمووی : بەڵێ برایان نەوەکانی ئیسڕائیل بۆ ئێوەیە، دەکرێ شیرینەکان بۆ ئێوە بێت و تاڵەکانیش بۆ ئەوان! نەخێر سوێند بەوەی گیانی منی بە دەستە ڕێبازتان دەبێ بە ڕێبازی ئەوان قەیتانی پێڵاو بە پێڵاو .

٦٧ - عبداللە بن عمرو رضي اللە عنھما دەیفەرموو : دەچنە سەر ڕێبازی ئەوانەی پێش خۆتان بە شیرین و تاڵییەوە .

٦٨ - ابن عباس رضي اللە عنە فەرمووی : ھیچ شتێك لە ناو نەوەکانی ئیسڕائیل ڕووی نەداوە ئیللا لە ناو ئێوەشدا ڕوودەدات .

٦٩ - رسول اللە ﷺ فەرمووی : (خەڵکینە گوێ لە قسەکانم بگرن، چونکە من نازانم لەوانەیە لەمڕۆ بەدواوە نەتانبینمەوە لەم شوێنەدا، خەڵکینە، خوێنتان و ماڵ و سامانتان لەسەر یەکتر حەرامە تاکو ئەو ڕۆژەی دەگەنەوە بە پەروەردگارتان، ھەر وەکو حەرامی ئەم ڕۆژەتان لەم شارەتاندا، وە ئێوە دەگەنەوە بە پەروەردگارتان و سەبارەت بە کردەوەکانتان لێتان دەپرسێتەوە، وە منیش گەیاندم)، جا قسەی زۆر کرد و لە کۆتاییدا فەرمووی : (بۆیە خەڵکینە لە قسەکانم تێبگەن، چونکە من گەیاندم، وە خەڵکینە من شتێکم بۆتان بەجێ ھێشتووە ئەگەر ئێوە پشتی پێ ببەستن ھەرگیز گومڕا نابن : ئەویش کتێبی اللە و سوننەتی پێغەمبەرەکەیەتی . خەڵکینە، گوێ بۆ ئەوە بگرن کە پێتانی دەڵێم، تێبگەن دەژین، وە دوای من کافر مەبنەوە ھەندێکتان بە شمشێر لە ملی ھەندێکی ترتان بدا، یا اللە گەیاندم؟ یا اللە گەیاندم؟ یا اللە گەیاندم؟)

[پێغەمبەر ﷺ ئەم وتارەی لە حەجی ماڵئاواییدا داوە، کە مانگی ذي الحجة یەکێکە لە مانگە حەرام کراوەکان، ھەروەھا کە دەفەرموێ کافر مەبنەوە لێرەدا سەلەف لە بیروباوەڕەکانیاندا باسیان کردووە کە مەبەست پێی کوفری گەورە نیە بەڵکو کوفری بچوکە] .

وانەی دوانزەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٦٠ - عبداللە بن عمرو رضي اللە عنە فەرمووی : رسول اللە ﷺ فەرمووی : (ئەوەی بەسەر نەوەکانی ئیسڕائیل ھات بەسەر ئوممەتی منیشدا دێت، نمونە بە نمونە، قەیتانی پێڵاو بە پێڵاو، ئەوان دابەش بوون بۆ حەفتا و دوو ڕێباز، وە ئەم ئوممەتەش دابەش دەبێ بۆ حەفتا و سێ ڕێباز، ھەموویان لە ئاگردان جگە لە یەك دانەیان)، وتیان : یا رسول اللە ﷺ، ئەو دانەیەیان چییە؟ فەرمووی : (ئەوەیە کە ئەمڕۆ من و ھاوەڵانم لەسەرین) .

٦١ - لە ابي الصھباء البکري ـوە، وتی : گوێم لە علي بن ابي طالب رضي اللە عنە بوو، کە بانگی رأس الجالوت و أسقف النصاری ـی کرد، و فەرمووی : من پرسیارتان لە بارەی شتێکەوە لێ دەکەم، لە کاتێکدا لە ھەردووکتان زاناترم پێی، بۆیە لێمی مەشارنەوە، ئەی رأس الجالوت، سوێندت دەدەم بەو اللە ـیەی کە تەوراتی بۆ موسی علیە السلام دابەزاند و گەزۆ و باڵندەی سەلوای دەرخوارد دان، وە ڕێگەیەکی لە ناو دەریادا بۆ کردنەوە، و لە بەردەکە دوانزە کانیاوی بۆ ھەڵقوڵاندن، کە بۆ ھەر ھۆزێك لە نەوەکانی ئیسڕائیل کانیەك ھەبوو، جگە لەوە پێت نەوتم : نەوەکانی ئیسڕائیل لە دوای موسی دابەش بوون بۆ چەند تاقم؟ پێی وت : تەنانەت بۆ یەك تاقمیش دابەش نەبوون . علي سێ جار پێی فەرموو : درۆت کرد؛ سوێند بەو اللە ـیەی کە ھیچ خوایەك نییە شایەنی پەرستن بێ جگە لە ئەو، نەوەکانی ئیسڕائیل دابەش بوون بۆ حەفتا و یەك تاقم، ھەموویان لە ئاگردان جگە لە یەك تاقم .

پاشان بانگی الأسقف ـی کرد و فەرمووی : سوێندت دەدەم بەو اللە ـیەی کە ئینجیلی دابەزاند بۆ عیسی علیە السلام، وە گەشت کردنەکەی کرد بە بەرەکەت، و پەندی نیشانتان دا، بەوەی کە کوێری زکماکی چاك کردەوە و مردووی زیندوو کردەوە، وە لە قوڕ باڵندەی بۆتان دروست کرد، وە پێتانی ڕاگەیاند کە چی دەخۆن و چی ھەڵدەگرن لە ماڵەکانتان، جگە لەمە وتی : بە ڕاستت دەخەمەوە ئەی پێشەوای بڕواداران . فەرمووی : نەصاڕا دابەش بوون بۆ چەند تاقم لە دوای عیسی؟ وتی : نا واللە تەنانەت بۆ یەك تاقمیش دابەش نەبوون .
بۆیە علي سێ جار پێی فەرموو : درۆت کرد؛ سوێند بەو اللە ـیەی کە ھیچ خوایەك نییە شایەنی پەرستن بێ جگە لە ئەو، دابەش بوون بۆ حەفتا و دوو تاقم، ھەموویان لە ئاگردان جگە لە یەك تاقم، ئەمما تۆ ئەی یەھودی؛ اللە دەفەرموێ : ﴿وَمِنْ قَوْمِ مُوسَى أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ﴾ [الأعراف : ١٥٩] جا ئەوەی کە ڕزگاری دەبێ ئەمەیانە، وە تۆ ئەی نەصڕانی؛ اللە دەفەرموێ : ﴿مِّنْهُمْ أُمَّةٌ مُّقْتَصِدَةٌ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ سَآءَ مَا يَعْمَلُونَ﴾ [المائدة : ٦٦] جا ئەوەی کە ڕزگاری دەبێ ئەمەیانە، بەڵام بۆ ئێمە دەفەرموێ : ﴿وَمِمَّنْ خَلَقْنَا أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَبِهِ يَعْدِلُونَ﴾ [الأعراف : ١٨١] جا ئەوەی لەم ئوممەتە ڕزگاری دەبێ ئەمەیە .

٦٢ - أبو عمر وتی : علي پێمی فەرموو : ئەی ابو عمر، دەزانی یەھود دابەش بوو بۆ چەند تاقم؟ وتی : وتم : اللە و پێغەمبەرەکەی زاناترن .
فەرمووی : دابەش بوو بۆ حەفتا و یەك تاقم، ھەموویان لە الھاویة ـن [بەشێكە لە ئاگری دۆزەخ] جگە لە دانەیەکیان، کە ڕزگاربووە، وە نەصاڕا دابەش بوو بۆ حەفتا و دوو تاقم، ھەموویان لە الھاویة ـن جگە لە دانەیەکیان کە ڕزگاربووە، ئەی ابو عمر، دەزانی ئەم ئوممەتە دابەش دەبێ بۆ چەند تاقم؟ وتم : اللە و پێغەمبەرەکەی زاناترن، فەرمووی : دابەش دەبێ بۆ حەفتا و سێ تاقم، ھەموویان لە الھاویة ـن، جگە لە دانەیەکیان، کە ڕزگاربووە .

پاشان علي فەرمووی : دەزانی کە چەند تاقم لەبەر من دروست دەبن؟ وتم : لەبەر تۆش تاقم دروست دەبن ئەی پێشەوای بڕواداران؟ فەرمووی : بەڵێ؛ دوانزە تاقم، ھەموویان لە الھاویة ـن، جگە لە دانەیەکیان کە ڕزگاربووە، وە ئەویش ئەو دانەیەیە . واتە ئەو دانەیەی لە حەفتا و سێ تاقمەکە ڕزگاری دەبێ، تۆش لەوانیت ئەی ابو عمر .

[ئەم ئەثەرە ضعیفە چونکە لە سەنەدەکەی شریك البرمجي ھەیە] .

وانەی یانزەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٥٥ - ابن مسعود رضي اللە عنە فەرمووی : چوومە ژوورەوە بۆ لای رسول اللە ﷺ فەرمووی : (ئەی ابن مسعود)، وتم : لَبَیكَ یا رسول اللە ﷺ، فەرمووی : (ئایا دەزانی کێ زاناترینی خەڵکییە؟) فەرمووی : وتم : اللە و پێغەمبەرەکەی باشتر دەزانن، فەرمووی : (زاناترینی خەڵکی بەرچاو ڕوونترینیانە بە حەق کاتێك کە خەڵکی جیاوازیان تێکەوت، تەنانەت ئەگەر کەمتەرخەمیش بێ لە کردەوە کردندا، ئەوانەی لە پێش منەوە بوون جیاواز بوون و دابەش بوون بۆ حەفتا و دوو تاقم، سێ دانەیان ڕزگاری بوو، و ما باقی لە ناوچوون، تاقمێکیان بەرەنگاری پاشاکان بوونەوە، و جەنگیان لەگەڵ کردن لەسەر دینەکەیان و دینی عیسی علیە السلام، وە گرتنیان و بە مشار بڕینیانەوە، وە تاقمێکیان توانای بەرەنگار بوونەوەی پاشاکانیان نەبوو، وە توانای ئەوەشیان نەبوو لە نێوانیاندا بمێننەوە و بانگیان بکەن بۆ دینی اللە و دینی عیسی بن مریم، بۆیە بە زەویدا ڕۆشتن و گەڕان و گۆشەگیری و خەڵوەتگیریان گرتە بەر، ئەوان ئەو کەسانەن کە اللە دەربارەیان فەرموویەتی : ﴿وَرَهْبَانِيَّةً ٱبْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَٰهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ٱبْتِغَآءَ رِضْوَٰنِ ٱللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا﴾ تاکو فەرمایشتی ﴿فَٰسِقُونَ﴾ [الحدید : ٢٧]، جا پێغەمبەر ﷺ فەرمووی : (ھەر کەسێك ئیمانی پێ ھێنام و بە ڕاستی دانام و شوێنم کەوت، ئەوا حەقی بەرپرسیارێتیەکەی خۆی گەیاندووە، وە ھەر کەس شوێنم نەکەوت ئەوا ئەو کەسانە لە ناوچووەکانن) .

[واللە اعلم، دەستەواژەی لَبَیكَ بە واتای ئەوە دێت کە ڕووم لە تۆیە گوێم لە قسەکانتە و گوێڕایەڵتم، ھەرچەندە ئەم فەرموودەیە لاوازە لەبەر ئەوەی عقیل الجعدي لە سەنەدەکەیدا ھەیە کە البخاري دەربارەی وتویەتی : فەرموودەکانی منکر ـن] .

٥٦ - أبو غالب وتی : لای ابي أسامة رضي اللە عنە بووم، پیاوێك وتی : ئایا فەرمایشتی اللە ـت بینیوە : ﴿هُوَ ٱلَّذِىٓ أَنزَلَ عَلَيْكَ ٱلْكِتَٰبَ مِنْهُ ءَايَٰتٌ مُّحْكَمَٰتٌ هُنَّ أُمُّ ٱلْكِتَٰبِ وَأُخَرُ مُتَشَٰبِهَٰتٌ فَأَمَّا ٱلَّذِينَ فِى قُلُوبِهِمْ زَيْغٌ فَيَتَّبِعُونَ مَا تَشَٰبَهَ مِنْهُ﴾ [آل عمران : ٧]، ئەوانە کێن؟ فەرمووی : ئەوانە خەواریجەکانن، پاشان فەرمووی : دەست بگرە بە سواد الأعظم ـەوە، وتم : دەزانی کە چیان ھەیە، فەرمووی : ئەوەی کردویانە لەسەر شانی خۆیانە، و ئەوەشی ئێوە دەیکەن لەسەر شانی خۆتانە، وە گوێڕایەڵ بن ھیدایەت دەدرێن . پاشان فەرمووی : نەوەکانی ئیسڕائیل دابەش بوون بۆ سەر حەفتا و یەك تاقم، ھەموویان لە ئاگردان، ئەم ئوممەتەش تاقمێك لەوان زیاتری ھەیە کە ئەوەیان لە بەھەشتدایە، ئەمەش فەرمایشتی اللە ـیە : ﴿يَوْمَ تَبْيَضُّ وُجُوهٌ وَتَسْوَدُّ وُجُوهٌ﴾ [آل عمران : ١٠٦] خوێندیەوە ھەتاکو فەرمایشتی : ﴿هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ﴾ [آل عمران : ١٠٧]، وتم : ئەوان کێن؟ فەرمووی : خەواریجەکانن، وتم : ئەمەت لە رسول اللە ﷺ گوێ لێبوو؟ فەرمووی : لە رسول اللە ﷺ گوێم لێبوو .

٥٧ - داود بن ابی الفرات بۆی باس کردین، کە ابو غالب بۆی باسکردووە کە ابي أمامة رضي اللە عنە پێی فەرمووە : نەوەکانی ئیسڕائیل دابەش بوون بۆ سەر حەفتا و یەك تاقم، وە ئەم ئوممەتەش یەك تاقم لەوان زیاتر دەبێ، ھەموویان لە ئاگردان، تەنیا سواد الأعظم نەبێ، کە ئەویش جەماعەتە، وتم : دەزانی کە چی لە سواد الأعظم ھەیە، ئەویش لە سەردەمی جێنشینایەتی عبدالملك بن مروان، فەرمووی : واللە منیش ئینکاری کرەوەکانیان دەکەم، بەڵام ئەوەی کردویانە لەسەر شانی خۆیانە، و ئەوەشی ئێوە دەیکەن لەسەر شانی خۆتانە، وە بیستن و گوێڕایەڵی باشترە لە تاوان و سەرپێچی .

[سواد الأعظم لە ڕووی زمانەوانیەوە واتە ڕەشاییە گەورەکە یان زۆرەکە، بەڵام لە شەرعدا جیاوازی لە واتاکەی ھەیە؛ وەکو حەق و ئەھلەکەی، جەماعەت، واللە اعلم] .

٥٨ - رسول اللە ﷺ فەرمووی : (نەوەکانی ئیسڕائیل دابەش بوون بۆ حەفتا و یەك ڕێباز، جا نە شەوەکان دەڕۆن نە ڕۆژەکانیش ھەتاکو ئوممەتەکەی منیش وەکو ئەوی لێ نەیەت، یاخود فەرمووی : نمونەی ئەوی لێ نەیەت، وە ھەموو تاقمێکیش لە ئاگردان، جگە لە یەك دانە کە ئەویش جەماعەتە) .

[ئەم فەرموودەیە ضعیفە چونکە لە سەنەدەکەی موسی بن عبیدة الربذي ھەیە] .

٥٩ - رسول اللە ﷺ فەرمووی : (یەھود دابەش بوون بۆ حەفتا و یەك تاقم، یان حەفتا و دوو تاقم، وە نەصاڕاش بە ھەمان شێوەی ئەوان، وە ئەم ئوممەتەش دابەش دەبێ بۆ حەفتا و سێ تاقم) .

وانەی دەیەم
[کتێبی السُّنَّة لِمُحَمَّدُ بنُ نَصرٍ المَروَزي]

٥١ - أبو عامر الھوزني وتی : حەجم کرد لەگەڵ معاویة ـدا رضي اللە عنە، کە گەیشتە مەککە ھەوڵی پێدرا کە چیرۆك خوێنێکی تێدایە شتانێك باس دەکات کە ئینکاری لێ دەکرێ، بۆیە معاویة ناردی بە شوێنیدا و فەرمووی : بەمە فەرمانت پێکراوە؟ وتی : نەخێر، فەرمووی : ئەی چی وای لێکردیت بیکەیت؟ وتی : زانستێکە و بڵاوی دەکەینەوە، معاویة پێی فەرموو : ئەگەر خۆم پێت بگەشتمایە ئاوام لێ دەکردیت، بڕۆ دەرەوە، و نەبیستم کە شتێکت باس کردبێ . جا کە نوێژی نیوەڕۆی کرد چووە سەر مینبەرەکە و سوپاس و ستایشی اللە ـی کرد، پاشان فەرمووی : ئەی گرۆی عەرەب، واللە ئەگەر ئێوە ھەڵنەستن بەوەی کە پێغەمبەرەکەتان ﷺ پێی ھاتووە ئەوا غەیری ئێوە لە خەڵکی [واتە غەیرە عەرەب] ئەولاترە کە پێی ھەڵنەستێ، ڕۆژێك رسول اللە ﷺ ھەستا لە ناوماندا و فەرمووی : (ئەوانەی لە پێش ئێوەوە بوون لە ئەھلی کتاب دابەش بوون بۆ سەر حەفتا و دوو ڕێباز واتە ئارەزوو، وە ئەم ئوممەتە دابەش دەبێ بۆ سەر حەفتا و سێ ڕێباز واتە ئارەزوو، حەفتا و دوویان لە ئاگردان، وە یەك دانەیان لە بەھەشتدایە کە ئەویش جەماعەتە، بۆیە دەستی پێوە بگرن، بۆیە دەستی پێوە بگرن) .

٥٢ - ابو عامر عبداللە بن لحي وتی : حەجمان کرد لەگەڵ معاویة بن ابي سفیان ـدا رضي اللە عنھما، کە گەشتینە مەککە ھەواڵی پێدرا بە پیاوێك کە چیرۆك بۆ ئەھلی مەککە دەخوێنێتەوە، بۆیە معاویة ناردی بە شوێنیدا و فەرمووی : بەم چیرۆکانە فەرمانت پێکراوە؟ وتی : نەخێر، فەرمووی : ئەی چی وای لێکردیت کە بە بێ ئیزن چیرۆك بخوێنیتەوە؟ وتی : زانستێك بڵاو دەکەینەوە کە اللە فێری کردووین، وتی : ئەگەر پێت بگەشتمایە لە پێش ئەم جارەمەوە ئەوا دەمکرد . پاشان کە نوێژی نیوەڕۆی لە مەککە کرد ھەستا و فەرمووی : رسول اللە ﷺ فەرمووی : (ئەھلی کتاب لە دینەکەیان دابەش بوون بۆ سەر حەفتا و دوو ڕێباز، وە ئەم ئوممەتە دابەش دەبێ بۆ سەر حەفتا و سێ ڕێباز واتە ئارەزوو ھەموویان لە ئاگردان جگە لە یەك دانە، کە ئەویش جەماعەتە، واللە ئەی گرۆی عەرەب، ئەگەر ھەڵنەستن بەوەی پێغەمبەرەکەتان ﷺ پێی ھاتووە ئەوا غەیری ئێوە لە خەڵکی ئەولاترە کە پێی ھەڵنەستێ) .

٥٣ - أبی سعید الخدري رضي اللە عنە فەرمووی : پێغەمبەر ﷺ فەرمووی : (لە ئوممەتەکەمدا جیاوازی و تاقم دروست دەبن، قەومێكیان قسەکانیان باشە و کردەوەکانیان خراپە، قورئان دەخوێننەوە و لە قوڕگیان ناچێتە خوارەوە، ھەندێکتان نوێژەکەی خۆتان پێ کەمە لە چاو نوێژی ئەوان، وە ڕۆژووەکەشتان پێ کەمە لە چاو ڕۆژووی ئەوان، ئەوان لە دین دەردەچن ھەروەکو چۆن تیر لە کەوان دەردەچێ، پاشان ناگەڕێنەوە ھەتاکو نەچێتەوە سەری، ئەوان خراپترینی دروستکراوەکانن بە مرۆڤ و ئاژەڵانیشەوە، خۆشبەختی بۆ ئەو کەسەی کە دەیان کوژێ یان ئەوان دەیکوژن، بانگەواز بۆ کتێبی اللە دەکەن لە کاتێکدا ھیچ پەیوەندیشیان پێوەی نیە، ھەر کەس شەڕی لەگەڵیان کرد ئەوا ئەولاترە بە اللە لەوان) وتیان : یا رسول اللە ﷺ، نیشانەیان چییە؟ فەرمووی : (سەرتاشینە [واتە سەر سفرکردن]) .

٥٤ - یزید الرقاشي وتی : أنس بن مالك رضي اللە عنە بۆی باسکردم و فەرمووی : لای رسول اللە ﷺ باسی پیاوێك کرا، باسی ھێزی پیاوەکەیان کرد لە کاتی ئیشدا، وە تێکۆشانی لە کاتی پەرستشدا، پێغەمبەر ﷺ فەرمووی : (ئەوە یەکەم کەسە لە ئوممەتەکەم دەرچووە، ئەگەر بیکوژیت ئەوا لە دوای من دوو پیاو لە ئوممەتەکەم جیاوازیان تێ ناکەوێ، نەوەکانی ئیسڕائیل دابەش بوون بۆ سەر حەفتا و یەك تاقم، وە ئوممەتەکەی من دابەش دەبێ بۆ سەر حەفتا و دوو تاقم، ھەموویان لە ئاگردان جگە لە یەك دانە) یزید الرقاشي وتی : ئەویش جەماعەتە .

[ئەم فەرموودەیە ضعیفە لەبەر ضعفی یزید الرقاشي]