«4. Духоўная культура нацыі, як вядома, уяўляе сабой іерархічную сістэму з шматлікіх структурных узроўняў, у аснове якой ляжыць нацыянальная мова, гэты, па выразу Хайдэгера, дом нашага духоўнага быцця. Усе без выключэння больш канкрэтныя формы духоўнай культуры народа, калі гэта культура сапраўды створана народам, а не запазычана ці тым болей навязана сазне, рэалізуюцца, пачынаючы з мастацкай літаратуры і канчаючы рэлігіяй, толькі праз нацыянальную мову. Больш таго, мова як сродак рэалізацыі духоўнай культуры, актыўна ўплывае і на культуру матэрыяльную (сацыя-лінгвістычная канцэпцыя Сэпіра-Уорфа). Як чалавек гавора, так бачыць і гэтак жа сама і дзейнічае. Перш чым зрабіць матэрыяльную рэч, чалавек стварае яе ідэальную мадэль у сваёй галаве (Маркс), а гэтая мадэль рэалізуецца і маркіруецца толькі пры дапамозе мовы, гэтай матэрыялізаванай формы свядомасці. Менавіта праз мову духоўная культура ўплывае такім жа творча-актыўным чынам і на эканоміку, пра што пісаў памянёны ўжо Макс Вэбэр. Наогул, зноў такі як паасобны індывід становіцца асобай і можа далей развіваць сваю індывідуальную свядомасць толькі навучыўшыся гаварыць, так і грамадства, народ рэалізуе сваю калектыўную нацыянальную самасвядомасць таксама праз нацыянальную мову. Гэта асабліва істотна для аўтахтонных народаў, сфарміраваных на зыходнай сваёй тэрыторыі і не згубіўшых яшчэ свае падсвядомыя этнічныя і гістарычныя карані (Злучаныя Штаты і лацінская Амэрыка стварылі свае сацыяльныя формы і нацыянальныя дзяржавы на базе хаатычна перамешаных культур народаў-перасяленцаў і абломкаў індзейскіх культур і таму тут не могуць служыць адпаведным прыкладам). Мова, такім чынам, аказваецца адным з найгалоўнейшых элементаў нацыянальнай культуры наогул, адпаведна выступаючы таксама і найважнейшым фактарам захавання дзяржаўнага суверэнітэту. Нездарма ж у Бібліі з вельмі глыбокім сэнсам гаворыцца пра стварэнне Госпадам Богам менавіта розных нацыянальных моў, каб перашкодзіць забыўшым Бога людзям будаваць ўсялякага роду вавілонскія вежы ў выглядзе “інтэрнацыянальных грамадстваў” альбо глабальных каланіяльна-фінансавых імперый.»

«Нацыянальная культура і суверэнітэт (кароткія тэзісы)» Мікола Крукоўскі

#філасофія
#культуралогія
#беларуская_думка

Сімулякр ?

Гэты тэрмін пачаў распаўсюджваць Жан Бадрыйяр, які апісваў змену свету і апісваў асцярогу наконт будучага ўспрымання рэальнасці чалавекам.

Сімулякр — гэта копія рэальнасці, якой насамрэч не існуе.

Кажучы больш проста — гэта тое, што імкнецца замяніць рэальнасць. Яскравы прыклад: фота мадэлі ў інстаграме, якая выглядае амаль ідэальна. Фільтры, колеракарэкцыя, макіяж і г.д. Але насамрэч гэтая мадэль у жыцці выглядае інакш. Гэта і ёсць сімулякр.
Бадрыйяр пісаў, што такія сімулякры могуць паўплываць на нашае ўспрыманне рэальнасці і змяняць нас. Што і адбываецца. Эталонам прыгажосці з'яўляецца сімулякры, калі браць мінулы прыклад.

Але ці гэта дрэнна? Вядома, што сказаць адназначна нельга. Сімулякры, вядома, сталі вялікай часткай нашага жыцця. І зараз яны паўсюль. Таксама яны змяняюць наш светапогляд, бо сімулякр імкнецца змяніць наш погляд на рэальнасць.

Аднак нельга сказаць, што сімулякры замянілі рэальнасць. Пра тое, што аб'ектыўная рэальнасць усё яшчэ галоўнае кажа то, што мы не заўважаем яе. А вось сімулякры, такія як малюнкі, зробленыя штучным інтэлектам мы ўсё ж такі спрабуем заўважыць.

Наша сувязь з рэальнасцю заўсёды аб'ёмна і працяглая. Сімулякр — гэта момант, ён аднаслойны. Возьмем у прыклад шпацыр у лесе, які мы сфатаграфавалі, каб запосціць у інстаграм. Палічым, што фота нашага лесу ідэальнае, мы ж імкнемся паказаць самае прыгожае. Правільны свет, фільтры і ракурс. Мы вельмі добра перадалі пачуцці. Але гледачы атрымалі менавіта прыгажосць моманту. Яны не адчулі аб'ём пачуццяў, які быў у нас напрацягу ўсяго шпацыра.
Наша магчымасць успрымаць рэальнасці ў працягласці — тое, што не падуладна сімулякрам.

Калі адказваць на пытанне Бадрыйяра, ці змене сімулякр рэальнасць: на мой погляд да гэтага вельмі далёка. Пасля доўгіх часоў за Тык-Токам, калі выйсці на вуліцу, мы можам адчуць аб'ём эмоцый ад рэальнасці. Нават у свеце сімулякраў, у нас застаецца магчымасць успрымаць рэальнасць.

`У сьмерці ґанка касьцянога,
Ля схілу лёсаў забыцьця
Спаткаў хвіліны Я пустога
Спакою сталага жыцьця.

Адзіны Я, нямае часу
І сваркаў, бойняў, мітусьні.
Няма сьцяжынкі да Парнасу
І рылаў вечнае хлусьні.

Няма сьвятла, няма і ценяў,
Нічога больш не існуе.
Адзіны грукат ад ступеняў,
Фатэль і кава на стале.

Патрэбны Я, мяне чакаюць!
“Пра што мы будзем размаўляць ?”
А ў небе зьнічкі атухаюць
І ноч гатуецца ўставаць.

•••

U śmierci ganka kaścianoha,
U schiłu losaŭ zabyćcia
Spatkaŭ chviliny Ja pustoha
Spakoju stałaha žyćcia.

Adziny Ja, niamaje času
I svarkaŭ, bojniaŭ, mituśni.
Niama ściažynki da Parnasu
I ryłaŭ viečnaje chłuśni.

Niama śviatła, niama i cieniaŭ,
Aničoha bolš nie isnuje.
Adziny hrukat ad stupieniaŭ,
Fatel i kava na stale.

Patrebny Ja, mianie čakajuć!
“Pra što my budziem razmaŭlać ?”
A ŭ niebie źnički atuchajuć
I noč hatujecca ŭstavać.

26.04.2024`

@kiera_dy_hardz

«...жыццё чалавека - гэта праект ад пачатку і да канца. У гэтым праекце, а дакладней у спробе яго ажыццяўлення і заключаецца свабода. Актам праектавання самога сябе чалавек імкнецца вызваліцца ад выпадковасці сваёй фактычнасці і існаваць на сваіх «уласных падставах». Праект - гэта ўласны спосаб быць у свеце і сярод іншых людзей. Свабода, якая дасягаецца ў праекце, супрацьпастаўляецца выпадковасці. Яна ёсць аўтаноміяй намаганняў чалавека самавызначыцца і гэтым надаць сэнс свайму выбару. Чалавек ёсць аўтар свайго жыцця і сваіх паводзінаў. Здольны праектаваць сваё існаванне чалавек нічым не абмежаваны, свабодны і цалкам адказны за свет і за сябе ў гэтым свеце.»

Рыгор Грудніцкі.
«Філасофія» 2005 год

#філасофія
#урыўкі