​​Чытайце ў лістападаўскім нумары!

Генадзь Аўласенка. Казка «Чаму Дукоры такую назву маюць»
(урок дадатковага чытання ў VІ класе)
М. І. Навумчык

Матэрыял, падрыхтаваны намеснікам дырэктара па вучэбна-метадычнай рабоце Маларыцкай раённай гімназіі М.І.Навумчыкам, дапаможа настаўніку правесці зацікаўленую гутарку з вучнямі пра казку Г.Аўласенкі «Чаму Дукоры такую назву маюць», асэнсаваць яе змест.

Матэрыял урока дае магчымасць пазнаёміць з казачнай версіяй паходжання назвы мясцовасці, будзе садзейнічаць развіццю навыкаў выразнага чытання і вуснага маўлення вучняў, папаўненню іх лексічнага запасу. Метадычная распрацоўка скіравана на тое, каб падтрымліваць цікавасць да кнігі і чытання, выхоўваць павагу да гістарычнага мінулага беларускага краю, пачуццё любові да родных мясцін.

Казка Г.Аўласенкі «Чаму Дукоры такую назву маюць» уключана ў спіс дадатковага чытання ў VІ класе.

Выява: вокладка кнігі «Таямніцы назваў» (2022), у якой змешчана казка «Чаму Дукоры такую назву маюць».

*〰️*〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
❗️ Замовіць часопіс можна па тэл.:
(+375 17) 322-93-25.**

​​Да юбілею.

Максім Лужанін — вядомы беларускі паэт, празаік, перакладчык, кінасцэнарыст. Заслужаны дзеяч мастацтваў Беларускай ССР, лаўрэат Літаратурнай прэміі БССР імя Якуба Коласа.

Нарадзіўся будучы паэт (сапраўднае яго імя — Аляксандр Амвросьевіч Каратай) 2 лістапада 1909 года ў вёсцы Прусы Cлyцкaгa пaвeта Miнcкaй гyбepнi (цяпep Caлiгopcкi paён Miнcкaй вoблacцi) у сялянскай сям’і.

Скончыў Мінскі беларускі педагагічны тэхнікум (1928), вучыўся на літаратурна-лінгвістычным аддзяленні педагагічнага факультэта БДУ (1928—1930). Уваходзіў у літаратурныя аб’яднанні «Маладняк», «Узвышша». Працаваў у рэдакцыі часопіса «Узвышша» (1930—1931), на Беларускім радыё. Быў рэпрэсіраваны ў 1933 г. і высланы ў Сіблаг (рэабілітаваны ў 1956 годзе). У 1935—1941 гг. знаходзіўся на выдавецкай працы ў Маскве.

На пачатку Вялікай Айчыннай вайны прызваны ў Чырвоную Армію. Пасля заканчэння Падольскага пяхотнага вучылішча (1942) удзельнічаў у баях пад Масквой і Сталінградам. Пасля дэмабілізацыі з арміі (1944) вярнуўся ў Мінск. Працаваў у рэдакцыях газеты «Звязда», часопіса «Вожык», быў рэферэнтам Акадэміі навук БССР (асабісты сакратар Якуба Коласа). З 1959 года — член сцэнарнай калегіі, у 1957—1971 гг. — галоўны рэдактар кінастудыі «Беларусьфільм».

Памёр 13 кастрычніка 2001 года.

Упершыню выступіў у друку ў 1925 годзе. Аўтар шматлікіх паэтычных кніг. Выйшлі яго «Выбраныя творы» ў двух тамах (1960), «Збор твораў» у трох тамах (1968—1970), «Збор твораў» у чатырох тамах (1979).
Працаваў таксама ў галіне прозы, крытыкі, публіцыстыкі. Цікавасць і сёння выклікае кніга М.Лужаніна «Колас расказвае пра сябе», якая вытрымала некалькі выданняў.

Аповесць Максіма Лужаніна «Добры хлопец Дзік» вывучаецца на ўроках беларускай літаратуры ў V класе.

Выява: каляровы партрэт Максіма Лужаніна, змешчаны ў №11 нашага часопіса за 2019 год. Аўтар А.Прынькова.

​​Чытайце ў лістападаўскім нумары!

Сказы са звароткамі, знакі прыпынку
(першы ўрок па тэме, V клас)
Н. П. Арцюшэнка

Галоўная мэта ўрока камбінаванай будовы, падрыхтаванага настаўніцай вышэйшай катэгорыі ДУА «Сярэдняя школа №14 г.Мазыра» Н.П.Арцюшэнка, — знаёмства са звароткам і пастаноўкай знакаў прыпынку пры ім (на прыкладах з твораў М.Багдановіча).

Значная ўвага надаецца працы з тэкстамі, якая спрыяе развіццю ў вучняў пісьменнасці, агульнакультурнай і чытацкай кампетэнтнасці, а таксама садзейнічае маральна-эстэтычнаму выхаванню, сацыяльнай адаптацыі навучэнцаў.

*〰️*〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
❗️ Замовіць часопіс можна па тэл.:
(+375 17) 322-93-25.**

​​📚 Выдавецтва «Адукацыя і выхаванне» прапануе 📚

Пухавіччына: Літаратурнае гняздо Беларусі
А. Карлюкевіч

На прыкладзе аднаго рэгіёна Беларусі — Пухавіччыны — разглядаецца характар узаемасувязяў мясцовасці, культурных гнёздаў з творчасцю пісьменнікаў і літаратуразнаўцаў.

Якуб Колас, Янка Купала, Кандрат Крапіва, Сымон Баранавых, Пятро Глебка, Міхась Лынькоў, Міхась Чарот, Пятро Рунец, Алесь Бачыла, Таіса Бондар, Генадзь Кляўко — гэтых і іншых знакавых асоб роднай літаратуры вы сустрэнеце на старонках сапраўднай літаратурна-краязнаўчай энцыклапедыі, даведаецеся, як і ў сувязі з якімі падзеямі нараджаліся тыя ці іншыя мастацкія творы.

Выданне адрасавана настаўнікам устаноў агульнай сярэдняй адукацыі і выкладчыкам устаноў вышэйшай адукацыі, вучням і студэнтам, а таксама ўсім аматарам айчыннага прыгожага пісьменства.

📕Набыць кнігу

​​Актуальна і сёння!

✴ Да 115-годдзя з дня нараджэння Максіма Лужаніна.

Апавяданне Максіма Лужаніна «Добры хлопец Дзік»
(Займальны матэрыял для вучняў V класа)
Т. В. Лойша

Распрацоўка, падрыхтаваная настаўніцай сярэдняй школы №41 г.Гродна Т.В.Лойша, дапаможа настаўніку ў займальнай форме праверыць веды вучняў па тэксце твора Максіма Лужаніна «Добры хлопец Дзік». Прапануюцца рэбусы, крыжаванка, крыптаграма і інш.

Матэрыял надрукаваны ў №11 нашага часопіса за 2019 год.

Прапануем распрацоўку нашым падпісчыкам і чытачам. Выявы ў вялікім памеры і прыдатныя для раздрукоўкі.

➡ Спампаваць
#наша_скарбонка

​​Чытайце ў кастрычніцкім нумары!

*✍🏻 «Міхась Лынькоў: жыццё і творчасць». Крыжаванка
Т. А. Троцкая
❓ Якая прафесія была ў бацькі Міхася Лынькова?
❓ Як называлася літаратурная арганізацыя, дзе кіраўніком бабруйскай філіі быў Міхась Лынькоў?
❓* Як звалі знакамітага беларускага пісьменніка, якому бацька ў дзяцінстве прачытаў апавяданне Міхася Лынькова «Гой»?

*✍🏻 «Пісьменнікі на вайне і пра вайну». Літаратурная крыжаванка для VІІ—VІІІ класаў
Т. В. Міхно
❓ Празаік, удзельнік вайны з першых яе дзён, аўтар рамана «Мінскі напрамак», трылогіі «Палеская хроніка».
❓ Аўтар верша-балады «У стоптаным жыце» (месца і час напісання: Заходні фронт, 1941).
❓* У гады Вялікай Айчыннай вайны — баец партызанскага атрада імя Кірава Мінскага злучэння, аўтар твораў «Партызаны», «Хатынская аповесць», «Карнікі» і інш.

Гэтыя і іншыя пытанні прапануюцца ў дзвюх крыжаванках, якія склалі адпаведна настаўніца вышэйшай катэгорыі ДУА «Арэхаўская сярэдняя школа імя Ю.В.Смірнова Аршанскага раёна» Т.А.Троцкая і настаўніца ДУА «Гімназія імя І.М.Ерашова г.Лепеля» Т.В.Міхно.

А мы прапануем нашым падпісчыкам і чытачам сеткі да гэтых крыжаванак. Выявы ў вялікім памеры і прыдатныя для раздрукоўкі.

➡ Спампаваць

#крыжаванкі

​​Да 100-гадовага юбілею.
Іван Лепешаў

Іван Якаўлевіч Лепешаў (1924—2014) — вядомы беларускі мовазнавец, педагог. Доктар філалагічных навук, прафесар. Удзельнік Вялікай Айчыннай вайны.

Нарадзіўся Іван Якаўлевіч 23 кастрычніка 1924 года ў вёсцы Іскозы Дубровенскага раёна Віцебскай вобласці. У даваенны час вучыўся ў Аршанскім настаўніцкім інстытуце. Вучобу перапыніла Вялікая Айчынная вайна.
У чэрвені 1943 года быў мабілізаваны ў Чырвоную Армію, ваяваў на фронце, у баях атрымаў раненні. Аршанскі настаўніцкі інстытут скончыў у 1948 годзе, потым настаўнічаў. Пасля арышту ў 1949 годзе правёў шэсць гадоў у працоўных лагерах на Далёкім Усходзе (Прыморскі край). У 1963 годзе быў рэабілітаваны. З 1956 года зноў настаўнічаў, працаваў у школах Шчучынскага раёна. У гэты час пачаў друкавацца. У выдавецтве «Народная асвета» выйшлі яго кнігі «Изготовление и использование таблиц по русскому языку» (1966), «Литературно-краеведческий кружок» (1969), якія былі высока ацэнены тагачаснай метадычнай навукай. Завочна скончыў філалагічны факультэт Гродзенскага педінстытута (1959), а потым аспірантуру пры Мінскім педагагічным інстытуце імя А.М.Горкага (1971). З 1971 года працаваў у Гродзенскім педагагічным інстытуце (пасля ўніверсітэце): прайшоў шлях ад выкладчыка да прафесара.

Не стала Івана Якаўлевіча 12 кастрычніка 2014 года.

І.Я.Лепешаў — буйны спецыяліст у галіне беларускай фразеалогіі і парэміялогіі. Выдаў «Фразеалагічны слоўнік беларускай мовы» ў двух тамах (1993), «Слоўнік фразеалагізмаў беларускай мовы» ў двух тамах (2008), «Этымалагічны слоўнік фразеалагізмаў» (1981, 1993, 2004), «Слоўнік беларускіх прыказак» (1996, 2002, 2006, у суаўт.), «Тлумачальны слоўнік прыказак» (2011, у суаўт.), «Этымалагічны слоўнік прыказак» (2012). Аўтар манаграфій і дапаможнікаў «Лінгвістычны аналіз літаратурнага твора» (1981, 2000), «Праблемы фразеалагічнай стылістыкі і фразеалагічнай нормы» (1984), «Асновы культуры мовы і стылістыкі» (1989), «Фразеалогія сучаснай беларускай мовы» (1998), «Практыкум па беларускай мове» (1980, 1988, 2001, 2005, у суаўт.), «Практыкум па лексікалогіі і фразеалогіі» (2001, у суаўт.), «Сучасная беларуская мова: спрэчныя пытанні» (2002), «Парэміялогія як асобны раздзел мовазнаўства» (2006), «Культура маўлення» (2007), «Лінгвістычны аналіз тэксту» (2009) і інш. Выйшлі навукова-папулярныя кнігі І.Я.Лепешава «Дазнанні» (2000), «У пошуках ісціны» (2007), «Упоравень з часам» (2012), «Пошукі і роздум» (2014) і інш.

Доўгі час Іван Якаўлевіч уваходзіў у рэдакцыйную калегію часопіса «Беларуская мова і літаратура», друкаваўся на яго старонках, рэцэнзаваў артыкулы і навучальныя матэрыялы. Ён быў высокакампетэнтным, аўтарытэтным вучоным-філолагам, камунікабельным і добразычлівым чалавекам.

Узнагароджаны ордэнам Вялікай Айчыннай вайны ІІ ступені (1985), медалямі «За адвагу» (1945), «За баявыя заслугі» (1944) і інш.

​​Глядзіце ў кастрычніцкім нумары!

✴️ Каляровы партрэт Алеся ПальчэўскагаАўтар А.Прынькова

Алесь Пальчэўскі (1917—1979) — беларускі пісьменнік, перакладчык. Нарадзіўся на Уздзеншчыне. Скончыў педфак БДУ (1931). У 1931—1936 гг. — адказны сакратар дзіцячага часопіса «Іскры Ільіча». Быў двойчы рэпрэсіраваны (1937, 1949), рэабілітаваны ў 1954 годзе. У пасляваенны час настаўнічаў. У 1955—1957 гг. працаваў у газеце «Зорька», рэдактарам у Дзяржаўным выдавецтве БССР, з 1957 года — літсупрацоўнік, у 1961—1971 гг. — адказны сакратар часопіса «Вясёлка».
Апавяданне Алеся Пальчэўскага «Рэкс і Казбек» уваходзіць у спіс для дадатковага чытання па беларускай літаратуры для VI класа. Распрацоўка ўрока па гэтым творы надрукавана ў №3 нашага часопіса за 2021 год.

✴️ Фотаздымак мемарыяльнай дошкі ў гонар пісьменніка, заслужанага дзеяча культуры БССР Ільі Гурскага (1899—1972) у Мінску на будынку №17 па вуліцы Янкі Купалы (на перакрыжаванні з праспектам Незалежнасці). У 1935—1941 гг. І.Гурскі — рэдактар газеты «Літаратура і мастацтва», у гады Вялікай Айчыннай вайны быў рэдактарам газеты «За свабодную Беларусь» і сатырычнага лістка «Партызанская дубінка».

​​*✅ Чытайце ў часопісе № 10
〰️*〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️**

Запрашаем на ўрок
▫️ Шыцёнак М. А. Алесь Бачыла. «Радзіма мая дарагая…» (урок у VІ класе)
▫️ Навумчык М. І. Паэма «Легенда Заслаўя» Святланы Быкавай (урок дадатковага чытання ў VІ класе)
▫️ Шаркова А. М. Беларуская літаратура ў Х класе: тэставая міні-работа
▫️ Будкевіч Н. М. Неразвітыя і развітыя сказы (другі ўрок па тэме, V клас)
▫️ Паленчук Л. Л. Складанаскарочаныя словы (азнаямленне) (урок у VІ класе)
▫️ Катовіч В. М. Назоўнікі зборныя і рэчыўныя (урок у VІ класе)

Методыка і вопыт
▫️ Зелянко С. В. Гісторыя літар і гісторыі пра літары (дапаможны матэрыял для настаўніка)
▫️ Якімовіч А. М. Вывучаем часціны мовы: практыкум

Факультатыўныя заняткі
▫️ Варабей А. М. Знакі прыпынку ў бяззлучнікавых складаных сказах (факультатыў «Складаны сказ без складанасці», IX клас)

Рыхтуемся да алімпіяды
▫️ Караткевіч В. І., Варановіч В. Л.,
Караткевіч І. І., Шаршнёва В. М. Матэрыялы заключнага этапу рэспубліканскай алімпіяды па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура» (2024 год, ХІ клас)
▫️ Зелянко В. У., Караткевіч В. І., Шаршнёва В. М. Заключны этап рэспубліканскай алімпіяды па вучэбных прадметах «Беларуская мова» і «Беларуская літаратура»: аналіз вынікаў і парады (2024 год, ХІ клас)
▫️ Троцкая Т. А. Алімпіядныя заданні па беларускай літаратуры: практычны матэрыял для падрыхтоўкі (VІ клас)

Рыхтуемся да тэсціравання
▫️ Васілевіч С. Л. Падрыхтоўка да цэнтралізаванага экзамену па беларускай мове: практычныя заданні з адказамі:
комплексы №№ 28—29

Пазакласная работа
▫️ Кісель І. І. Міхась Лынькоў: жыццё, прысвечанае літаратуры і народу: літаратурная гасцёўня для вучняў VІ—ІХ класаў з конкурснай праграмай

Займальны матэрыял
▫️ Міхась Лынькоў: жыццё і творчасць: крыжаванка.
Склала Т. А. Троцкая
▫️ Пісьменнікі на вайне і пра вайну: літаратурная крыжаванка для VІІ—VІІІ класаў.
Склала Т. В. Міхно

*〰️*〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️
❗️ Замовіць часопіс можна па тэл.:
(+375 17) 322-93-25.**