Шундай қилиб бидъат аҳли кўп бўлиб, суннат аҳли оз бўлишига қарамасдан суннат аҳлининг тиллари бугунги кунимизгача узун бўлиб келди.
Одат ва машҳур залолатлар қолиб, буларга (ҳозиргача) бир қовм (Ашъарий, Мотурудийлар каби)лар амал қилишиб, унга даъват қилишиб келишмоқда. Уларни қайтарадиган қайтарувчи йўқ, ҳамда улар айтаётган ва амал қилаётган нарсаларидан тўсадиган биронтаси йўқдир».

⏺وقال بعض العلماء - منهم أحمد بن حنبل رضي الله عنه -: الجهمي كافر، ليس من أهل القبلة، حلال الدم، لا يرث ولا يورث؛ لأنه قال: لا جمعة ولا جماعة، ولا عيدين ولا صدقة، وقالوا: إن من لم يقل: القرآن مخلوق فهو كافر، واستحلوا السيف على أمة محمد صلى الله عليه وسلم، وخالفوا من كان قبلهم، وامتحنوا الناس بشيء لم يتكلم فيه رسول الله صلى الله عليه وسلم، ولا أحد من أصحابه، وأرادوا تعطيل المساجد والجوامع، وأوهنوا الإسلام، وعطلوا الجهاد، وعملوا في الفرقة، وخالفوا الآثار، وتكلموا بالمنسوخ، واحتجوا بالمتشابه، فشككوا الناس في آرائهم وأديانهم، واختصموا في ربهم، وقالوا: ليس عذاب قبر، ولا حوض ولا شفاعة، والجنة والنار لم يخلقا، وأنكروا كثيرًا مما قال رسول الله صلى الله عليه وسلم، فاستحل من استحل تكفيرهم ودماءهم من هذا الوجه؛ لأن من رد آية من كتاب الله فقد رد الكتاب كله، ومن ردَّ أثرًا عن رسول الله صلى الله عليه وسلم فقد ردَّ الأثر كله، وهو كافر بالله العظيم، فدامت لهم المدة، ووجدوا من السلطان معونةً على ذلك، ووضعوا السيف والسوط دون ذلك، فدرس علم السنة والجماعة وأوهنوهما فصاروا مكتومين؛ لإظهار البدع والكلام فيها ولكثرتهم، واتخذوا المجالس، وأظهروا رأيهم، ووضعوا فيه الكتب، وأطمعوا الناس، وطلبوا لهم الرياسة، وكانت فتنة عظيمة لم ينج منها إلا من عصم الله، فأدنى ما كان يصيب الرجل في مجالستهم أن يشك في دينه، أو يتابعهم أو يزعم أنهم على الحق، ولا يدري أنه على الحق أو على الباطل، فصار شاكا، فهلك الخلق، حتى كان أيام جعفر - الذي يقال له المتوكل - فأطفأ الله به البدع، وأظهر به الحق، وأظهر به أهل السنة، وطالت ألسنتهم، مع قلتهم وكثرة أهل البدع إلى يومنا هذا والرسم وأعلام الضلالة فقد بقي قوم يعملون بها، ويدعون إليها، لا مانع يمنعهم، ولا أحد يحجزهم عما يقولون ويعملون.

Баъзи олимлар айтишди, улардан Аҳмад ибн Ҳанбал розияллоҳу анҳудир: Жаҳмий - кофир, қибла аҳлидан эмас, қони ҳалол, у мерос олмайди ва ундан ҳам мерос олинмайди. Чунки, у: “Жумъа намози, жамоат намози, икки ҳайит намози, ҳамда закот йўқдир, деди. Улар: “Кимда-ким, Қуръон махлуқдир” деб айтмаса, бас, у кофирдир” деб айтишди. Улар Муҳаммад солаллоҳу алайҳи ва салламнинг умматига қарши қилич кўтаришликни ҳалоллашди, ўзларидан аввал ўтганларга эса қарши чиқишди. Инсонларни Росулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва саллам ва у кишининг асҳобларидан биронтаси айтмаган нарса билан имтиҳон қилишди. Улар масжид ва жомеъларни йўққа чиқаришни ирода қилишди. Исломни заифлаштириб,  жиҳодни йўқга чиқаришди.  Тафриқага ҳаракат қилишди, асарларга қарши чиқишди, ҳукми насҳ қилинган нарсаларни гапиришди, ҳамда муташобиҳларни далил қилишди. Инсонларни ўз фикрларида ва ўз динларида шакка солишди, Роббилари борасида баҳслашди. Улар: “Қабр азоби, ҳавз, шафоат йўқдир, жаннат ва жаҳаннам эса яратилмагандир” дейишиб, Росулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва саллам айтган нарсалардан кўпларини инкор қилишди.
Ушбу важҳдан уларнинг такфирини ва қонларини ҳалол санаган кимсаларни улар ҳам ҳалоллашди. Чунки, ким Аллоҳнинг оятидан бир оятни рад қилса, батаҳқиқ, Қуръонни ҳаммасини рад қилибди. Кимда-ким Росулуллоҳ солаллоҳу алайҳи ва салламдан келган бир асарни рад қилса, батаҳқиқ, асарларни ҳаммасини рад қилибди, у эса буюк Аллоҳга кофирдир.
Муддат улар учун давомли бўлди, (яъни бир қанча вақт шу тарзда давом этишди) ва улар мана шу ишларига султон тарафидан ёрдам топдилар. Бу ақийдалари қаршисига қилич ва қамчини қўйишди. Бас, натижада суннат ва жамоат илми йўқолди, бу иккисини  заифлаштиришди. Бидъатлар ва бу ҳақидаги гаплар тарқаганлиги ва уларни кўпчилиги учун улар (суннат аҳли) яширинишди. Улар (жаҳмийлар) мажлислар уюштиришди, ҳамда ўз рой-фикрларини зоҳир қилишди. Бу борада китоблар ёзишди, одамларни умидлантиришди, ўзлари учун бошлиқликни талаб қилишди. Бас, бу катта фитна бўлиб, ундан Аллоҳ сақлаб қолган кимсаларгина нажот топдилар.Уларнинг мажлисларида бўлган одамга етадиган нарсанинг энг ози – ўз динида шак қилмоқлиги ёки уларга эргашиб кетиши ёки уларни ҳақ устида деб ўйлашидир. Ва ҳоланки ўзини ҳақ устидами ёки ботил устидами, буни билмай шакланувчи бўлиб қолиши эди. Мутаваккил деб номланадиган Жаъфарнинг куни келгунга қадар инсонлар ҳалок бўлишди. Бас, Аллоҳ у сабабли бидъатларни ўчирди ва у сабаб ҳақни, ҳамда суннат аҳлини зоҳир қилди.

⏺? Шархус-сунна китобидан

?١٠٣ - واعلم أنه إنما جاء هلاك الجهمية أنهم فكروا في الرب عز وجل، فأدخلوا لم؟ وكيف؟، وتركوا الأثر، ووضعوا القياس، وقاسوا الدين على رأيهم فجاؤوا بالكفر عيانا لا يخفى أنه كفر، وأكفروا الخلق واضطرهم الأمر حتى قالوا بالتعطيل

☝️??????) Билгин, жаҳмийларнинг ҳалокати – Робб азза ва жалла борасида фикр қилишидан содир бўлди. Улар “нима учун?” ва “қандай?” деган сўзларни киритишди, асарларни тарк қилишди, қиёсни қўйишди, ҳамда динни ўз рой-фикрларига кўра қиёслашди. Улар куфрлиги махфий бўлмаган очиқ куфрни олиб келишди. Ва инсонларни кофирга чиқаришди. Иш уларни Аллоҳнинг исм ва сифатларини йўққа чиқаришгача олиб борди.

⏺? Шархус-сунна китобидан

?٨٥ - والله تبارك وتعالى سميع بصير، سميع عليم، يداه مبسوطتان، قد علم  أن الخلق يعصونه قبل أن يخلقهم، علمه نافذ فيهم، فلم يمنعه علمه فيهم أن هداهم للإسلام، ومنّ به عليهم كرمًا وجودًا وتفضُّلًا فله الحمد.

☝️????) Аллоҳ таборак ва таоло эшитгувчи, кўргувчи ва эшитгувчи, билгувчидир. Унинг икки қўли очиқдир. Дарҳақиқат,, Аллоҳ махлуқотлар унга осий бўлишини, уларни яратишидан аввал билган зотдир. Унинг илми уларни қамраб олувчидир. Бас, унинг, улар ҳақидаги илми уларни исломга ҳидоят қилишидан ман қилиб қўймади. Аллоҳ ўз марҳамати, саҳийлиги, ҳамда фазли билан уларга буни неъмат қилиб берди. Бас, ҳамд унгагина хосдир.