مسئله²¹

د اختري مسائل (5 برخه)
عبدالغفار جُبیر
مسئله: #۳۳:
د کوم حیوان چي غوږونه نه وی، یائې غوږونه وی خو د یوه غوږ دریمه برخه یا تر دریمی برخی زیاته برخه ئې پری شوی وی د داسی حیوان اختری نه صحیح کیږی او که یی د پیدایښت په وخت کی غوږونه وه خو خورا زیات کوچنی ؤبیا دداسی حیوان اختری صحیح کیږی.
داخترمسئلی ۱۴۸ بحواله شامی)
مسئله: #۳۴:
د کوم حیوان چی مورزاده ښکرونه نه وی یعنی (کلی وی) یا راغلی وی خو مات سوی وی په اختری کی صحیح کیږی او برعکس که د بیخه ختلی وه او مات شوی وه بیا نه صحیح کیږی.
(داختری مسائل ۱۴۸ بحواله عالم ګیری)
په اختری کی کوم حيوانات صحیح کيږی؟؟؟
مسئله: #۳۵:
پوښتنه:
په اختری کی کوم حیوان صحیح کیږی؟؟؟
ځواب:
په اختری کی دغه حیوانات صحیح کیږی:
پسه، میږ، سیرلی، بزه، غوا، غوایی، ګامیښ، ګامیښه، اوښ او اوښه دغه ټول حیوانات به کورنی وی یعنی صحرایی او وحشی حیوانات لکه هوسۍ، دغره پسه، بزه، او داسی نور په اختری کی نه صحیح کیږی.
(هندیه ج۵۲ ۲۹۷)
مسئله: #۳۶:
پوښتنه:
دغه حیوانات د څو څو کسانو لپاره صحیح کیږی؟
ځواب:
پسه، میږ، بزه او سیرلی به د یوسړی لپاره وی، د دو یا زیاتو لپاره نه صحیح کیږی که څه هم هر څومره غټ وی لکه کرغ یا شین واری پسه .
اوښ، اوښه، غوا اوغوایی به به داوو(۷) کسانو لپاره وی، داوو(۷) څخه د زیاتو لپاره نه صحیح کیږی که څه هم ډیر غټ وی. (هندیه ج۵ ص ۲۹۷)
مسئله: #۳۷:
پوښتنه:
د اختری د حیوان عمر به څومره وی؟
ځواب:
سېرلی ، بزه، پسه او میږ به د یوه کال وی، او که پسه یا میږ د شپږو میاشتو وی او دومری غټ وی لکه د یوه کال پسه یا میږ نو اختری ئې صحیح کیږی.
غوا، غوایی، ګامیښ او ګامیښه به ددوو(۲) کلونو وی،  که د دوو کلونو څخه کم وی بیا په اختری کی نه صحیح کیږی.
اوښ یا اوښه  به د پنځو کلونو وی که تر پنځو کلونو کم وی ددی اختری نه صحیح کیږی.
(ردالمحتارج۵ ص ۲۲۶)
https://t.me/Masaelfeqhimuptiba

مسئله²۰

د اختري مسائل (4 برخه)
عبدالغفار جُبیر
مسئله: #۲۵:
که چیری د بزی یا میږی د یوه تی څخه شیدی نه راتلی او په تی ګوډه وه دا اختری نه صحیح کیږی.
(دقربانی مسائل ۱۴۶ ، بحواله شامی)
مسئله: #۲۶:
که چیری ګامیښه، اوښه  او یا غوا په دوو تیو ګوډه وه دا په اختری کی نه صحیح کیږی.
(دقربانی مسائل ۱۴۶ بحواله عالم ګیری)
مسئله: #۲۷:
که چیری اوښه، غوا او ګامیښه په یوه تی ګوډه وه نو دا اختری صحیح کیږی
(دقربانی مسائل ۱۶۱ بحواله کفایت المفتی)
مسئله: #۲۸:
نر ښځی حیوان په اختری کی نه صحیح کیږی.
(احسن الفتاوی ج۷ ص ۵۰۱)
مسئله: #۲۹:
حمل داره غوا، بزه، میږه او ګامیښه د اختری لپاره صحیح ده خو که د لنګیدو وخت یی نژدی وی بیا مکروه ده، او که بچی ئې د نس څخه ژوندی راوکاږی او حلال یی کړی د بچی خوړل ئې هم رواده او که ئې بچی د نس څخه مړ راوکاږی حضرت امام ابوحنیفه رحمة الله علیه ئې خوړل صحیح نه بولی.
(عزیزالفتاوی ج۲ص۱۲۸، دقربانی مسئلی ۱۴۷)
مسئله: #۳۰:
د کوم حیوان چې په سترګه ړوند وی، یا یې سترګه وتلې وی، یا یی د یوی سترګی دریمه حیصه یا زیاته برخه تللی وی، یو غوږئې پریشوی وی یائې د یوه غوږ دریمه حیصه یا زیاته برخه پرې سوی وی، لکۍ ئې ټوله پری سوی وی یائې دریمه حیصه یا زیاته حیصه پرې سوی وی د داسی حیوان اختری کول نه صحیح کیږی.
(داختری مسئلی ۱۴۷ بحواله شامی)
مسئله: #۳۱:
که د یو حیوان پښه داسی ګوډه وی چی نشی پرتلای، پر درو پښو ځی، او څلورمه پښه پر مځکه نشی لګولای او که ئې کښیږدی ورباندی تللای نشی د داسی حیوان اختری هم نه صحیح کیږی او که ئې پښه پر مځکه باندی لګولای شوه ورباندی تللای شوه نو بیایی اختری صحیح کیږی.
(داختری مسئلی ۱۴۸ بحواله شامی)
مسئله: #۳۲:
د داسی کمزوری او ډنګر حیوان اختری نه صحیح کیږی چی د کمزوری له کبله د حلالیدو و ځای ته نشی تللای، و بل لور ته د چاغ حیوان اختری ډیر ثواب لری.
(داخترمسئلی ۱۴۸ بحواله شامی)
https://t.me/Masaelfeqhimuptiba

مسئله¹⁹
د اختري مسائل (3برخه)
عبدالغفار جُبیر

مسئله: ۱۴:?
که هلک یا انجلی د لوی اختر په ورځو کی بالغان شول او دوی غنیان وه پر هر یوه اختری واجب دی .
(هندیه ج۵ ص ۲۹۳)

مسئله: ۱۵:?
یوه غنی سړي اختری رانیوی او اختری یی لاندی کړی،او وروسته مسکین شو، نو پر دغه سړی اختری نشته.
(عالمګیری ج۵ ص ۲۹۲)

مسئله: ۱۶:?
که شتمن او غنی سړی اختری رانیوی او مړ شو یا ورک شو بل اختری به حلالوی.
(تحفة الغزنویه بحواله خلاصة الفتاوی)

مسئله: ۱۷:?
که مسکین سړی اختری رانیوی وروسته مړ شو، ورک شو او یا هم ورڅخه غلا شو بل اختری پرنشته.
(بزازیه علی شامی هندیه ج۶ ص ۲۹۲)

مسئله: ۱۸:?
پر یوه سړی اختری واجب ؤ د اختری ورځی تیری شوی اختری ئې ونکړ،اوس به دغه سړی د هغه اختری قیمت خیراتوی.
(احسن الفتاوی ج۷ ص ۵۳۴)

مسئله: ۱۹:?
پوښتنه:
که یو سړی د اختری يه نیت بزه، غوا، اوښ یا میږ رانیول او وروسته لنګه شوه په دی به څه کوی؟
ځواب:
ددی حیوان بچی دی ددی حیوان سره یو ځای حلال کړی، او ددغه بچی د غوښو خوراک به نکوی که ئې و خوړلی بیا دی قیمت خیرات کړی، او مستحبه خبره داده چې ددې حیوان بچی دی ژوندی و یو مسکین ته ورکړی.
(ردالمحتارج۵ ص ۲۲۷)

مسئله: ۲۰:?
که غنی سړی یا مسکین سړی اختری واخیستی او بیا ئې پر ځان نذر کړی وروسته ئې اختری ورک شو، بیا ئې بل واخیستی او پر ځان ئې نذر کړ اوس اول ورک حیوان پیدا شو، دواړه به حلالوی او خوارک ددواړو حرام دی، ځکه چی د نذر خوراک نه دی روا دابه ټوله و مسکینانو ته خیراتوی.
(بحرالرائق ج۸ص ۱۵۵، تحفة الغزنویه ص ۱۹۷)

مسئله: ۲۱:?
پوښتنه:
که مسکین سړی اختری واخیستی ایا دغه اختری پر دغه مسکین باندی په صرف رانیولو سره او نیت کولو سره نذر کیږی که یا؟
ځواب:
اکثره د فتاواو کتابونه پر دی باندی دی چی نذر کیږی، خصوصا احسن الفتاوی، محمودیه، د رفعت قاسمی صاحب مسئلی او نور... خو د جمهورو علماؤمذهب دادی چې نه نذر کیږی تر څو چی په خوله ئې نه وی نذر کړی، مثلا دارنګه ووایی چی دغه اختری پر ما باندی نذر دی، بیا نو نذر کیږی، د نذر خوراک و د غه مسکین ته روا نه دی او ټوله به خیراتوی.

تحفة الغزنویه، ص ۱۹۵، بحواله خلاصة الفتاوی ص ۱۹۵، فتح القدیرج۳ ص ۸۳، بحرالرائق ج۸ ص۸۳)

مسئله: ۲۲:?
که غنی سړی اختری رانیوی او بیائې خرڅ کړبل اختری ئې رانیوی دا روا ده خو مکروه ده.
(ردالمحتارج۵ ص ۲۱۲)

مسئله: ۲۳:?
پوښتنه:
که د یوی ښځي پر خپل میړه باندی ولور باندی ؤ نو پر دغه ښځه اختری کیږی که یا؟
ځواب:
مهر(ولور) پردرې قسمه دی:
۱:که چیری د ښځی خاوند غنی ؤ او وعده ئې د ژر ورکولو کړی وه بیا پر دغه ښځی باندی اختری واجب دی.
۲:که ئې خاوند مسکین ؤ او وعده ئې د ژر ورکولو نه وه بیا اختری واجب نه دی.
۳: خاوند ئې غنی ؤ او وعده ئې ځنډنی وه نو په دغه صورت کي هم اختری نه دی واجب.
(احسن الفتاوی ج۷ص۵۱۳،)
هغه حيوانات چې د اختری لپاره نه صحيح کيږی

مسئله: ۲۴:?
د کوم حیوان چی ژبه پری شوی وی دهغه اختری نه صحیح کیږی.
https://t.me/Masaelfeqhimuptiba

مسئله¹⁸

د اختري مسائل (2 برخه)
عبدالغفار جُبیر

مسئله: ۸:?
پوښتنه:
که یو سړی دوکانونه درلودل او په کرایه ئې ورکړی وه او یائې مځکه او باغ درلودی ددۍ قیمت معتبر دی او که حاصل معتبر دی؟
ځواب:
د شیخینو په نزد قیمت ئې معتبر دی چی قیمت ئې و نصاب ته ورسیږی اختری پر واجب دی او که ئې قیمت و نصاب ته نه رسیدی نو بیا اختری نه دی واجب او امام محمد صاحب وایی چې حاصل ېې معتبر دی، نو که دده جایداد دده او دده د عیال د یوه کال نفقه ورکوله بیا اختری پر واجب دی او که ئې د یوه کال نفقه نه ورکول اختری نه دی واجب چی فتوا د امام محمد صاحب پر قول باندی ده.
(ردالمحتار ج۲ص۷۱، هندیه ج۶ ص ۲۸۷)

مسئله: ۹:?
که چیری د یوه سړی، ښځه،بالغان زامن او لوڼې ئې دومری مال ولری چې اختری پر کیږی نو دوی به اختری کوی، د ښځي اختری پر خاوندا و د زوی اختری پر پلار نه دی واجب، که چیری دوی خپله شتمن وی،همدا شان پر زامنو د مور او پلاراختری واجب نه دی خو که چیری یو زوی د مور او پلار لپاره اختری کوی بیا څه خبره نشته، چی ددی اختری ثواب و زوی ته هم رسیږی، او که چیری اولاد ئې نابالغه وی نو بیا یی اختری  نه پر پلار شته نه پردوی خپله.
(کفایت المفتی ج۸ مخ ۱۷۳)،
(درمختارعلی صدرردالمحتار ج ۵ مخ ۲۲۲)

مسئله: ۱۰:?
په حرام مال کی نه زکات شته، نه اختری شته او نه هم سرسایه شته، لکه د سود په مال کی ، د غلا، د غصب، او که فرضا یو مسلمان داسی حرام مال ولری نو پکار داده چې ټول خیرات کړي او و مسکینانو ته ئې ورکړی.
(احسن الفتاوی ج۷ ص ۵۰۶، شامی ج۲ ص ۲۸)

مسئله: ۱۱:?
که پر یو سړي پور(قرض) باندی وی مثلا ۵ لکه، او له ده سره ۴ یا۵ لکه روپی وی نو پر دغه سړی باندی اختری نشته خپل پور دی اداء کړی. (درمختارعلی شامی ج۲ ص ۵)

مسئله: ۱۲:?
پر مسافر باندی اختری نه دی واجب که څه هم روپی ولری. (درمختارعلی هامش شامی ج ۵ ص ۲۲۲)

مسئله: ۱۳:?
که یو سړی کافر ؤ، مسافر ؤ او یا فقیرؤ او د اختر په دریمه ورځ یا مسلمان شو، یا غنی شو، او یا هم مقیم شو پر هر یوه اختری واجب دی .
( ردالمحتار ج۵ ص ۲۲۲)
https://t.me/Masaelfeqhimuptiba

مسئله¹⁷

د اختري مسائل (۱ برخه)
عبدالغفار جُبیر

مسئله ۱:?
اختری پر هرهغه مسلمان واجب دی که نر وی او که ښځه وی چې عاقل بالغ مقیم وی او(۲۰۰) درهم ولری چې (۵۲ نیمی) تولی سپین زرکیږی یا دومري قیمت ولری یا نورسامان ولری یا ځمکه ولري چې قیمت ئې (۲۰۰) درهمه ته ورسیږی ترحاجت اصلی زیات وی.
(قاضی خان علی هامش هندیه ج۴ ص ۳۴۴، شامی ج۵ ص ۲۱۹)
په اوسنی وخت کی د حنفی فقهی پربنسټ (۵۲نیمی) تولې سپین زر(۷۰۰ګرامه ) سپین زرکیږی، نو په هر وخت او هره زمانه کښی یو مسلمان دا کولای شی چی ددی سپینو زرو قیمت معلوم کړی چی دا د اختری او زکات نصاب دی. (بحواله اسلام ویب پاڼه)
یادونه: زکات کال تېرېدل غواړي او قرباني کال نه غواړي که یو څوک د اختر په ورځ نصاب پوره کړي لا به اختری کوي.

مسئله: ۲:?
حاجت اصلی لکه د هستوګنی سرای، خادمان د اغوستلو او پریوتلو کالی د کورسامان چی ضرورت ورته لری .
(هندیه ج۵ ص ۲۹۲)
یادونه: اوسني علماء تلیفون هم په ضرورت اصلي کي داخل کړیدئ.

مسئله: ۳:?
پر ښځه هم اختری واجب دی چې تر حاجت زیات مال او روپۍ و لری چې اندازه ئې (۷ نیمی) تولی سره زر او یا هم (۵۲ نیمی) تولی سپین زروته ورسیږی، باید د سپینو زرو د قیمت د مقدار معلومات وشی چې څونه روپي ئې کیږی دا ځکه چې یو وخت په یوه قیمت وی او بل وخت په بل قیمت وی.
(درمختارعلی هامش ردالمحتارج ۵ ص ۲۱۹)
یادونه: یوه مسئله چي موږ مخکي خپره کړه د پاکستان څخه یو چا د شرعي نصاب د سپینو زرو د قیمت پوښتنه کړېوه چي موږ یې د کالدارو پوښتنه وکړه چي سږ کل 86800 کالداري نصاب کیږي، په افغانیو  ، 47500 کيږي.
موږ کالدارې په افغاانيو نه دي اړولي بلکي په افغانستان کي مو د طلافروش څخه بېل قيمت اخستٸ او په پاکستان کي بېل قيمت .

مسئله: ۴:?
د سرو یا سپینو زرو غاړګۍ، غوږوالی ، بنګړی او یا هم نور زیورات که څه هم استعمالیږی چې مقدار ئې و شرعی اندازی ته ورسیږی نو اختری، سرسایه او زکات واجب دی (بهشتی زیور ص ۲۹)

مسئله: ۵:?
که یو سړی یا یوه ښځه د درو جوړو کالیو څخه زیات د اغوستلو کالی ولری او قیمت ئې و نصاب ته ورسیږی نو بیا پر دواړو اختری او سرسایه واجب ده.
(شامی ج ۵ص ۲۱۹، هندیه ج۵ص ۲۹۳)

مسئله: ۶:?
د کوچنی هلک او کوچنی انجلی چې نابالغه وی په مال کی اختری نشته، که څه هم ډیری روپۍ ولری.
(کفایت المفتی ج۸ ص ۱۷۶، شامی ج ۵ ص ۲۲۳)

مسئله: ۷:?
که یو سړی د تجارت لپاره مځکه ، دکان، سرای او نورسامان ولری چې قیمت یی و نصاب ته رسیږی اختری پرواجب دی.
(احسن الفتاوی ج۷ مخ ۷۰۶)
https://t.me/Masaelfeqhimuptiba