Mana nega yutqazdik

Hazil

*📌....

Oldinda bir yoʻl bor koʻp yiroq,
tarhini, topmadim, kim bichgan:
qilichim damidan oʻtkirroq,
sochlaring toridan ingichka.

Oldinda koʻprik bor — osti jar,
bilmadim oʻzim ne boʻlaman,
azizim, sen oʻtgil bexatar,
azizim, sen faqat qulama!

Oldinda chaman bor,
safo bor,
xotirjam-xotirjam havo bor…
azizim,
ungacha ozgina
sabr bor,
sitam bor,
jafo bor…

Ishq dedim kezib toʻrt yogʻingda,
ishq dedim,
chorladim bilmayin;
azizim, sen borar bogʻingda
men kutib olurman jilmayib!

Ungacha yoʻl bordir koʻp yiroq,
tarhini, topmadim, kim bichgan:
qilichim damidan oʻtkirroq,
sochlaring toridan ingichka.

Mansur Jumayev*

📌Toledo tarjima maktabi 1085-yilda Ispaniya qiroli Alfonso VI musulmonlar qo’lidagi Toledo (ar. Tulaytula) shahrini egallab, uni o’z davlatining poytaxtiga aylantirdi. Shu davrdan boshlab Toledo butun Yevropaning ilmiy va falsafiy markaziga aylandi. O’zi…

📌*Toledo tarjima maktabi

1085-yilda Ispaniya qiroli Alfonso VI musulmonlar qo’lidagi Toledo (ar. Tulaytula) shahrini egallab, uni o’z davlatining poytaxtiga aylantirdi. Shu davrdan boshlab Toledo butun Yevropaning ilmiy va falsafiy markaziga aylandi. O’zi ham asosan arab tilida yozgan qirol Alfonso Toledo tarjima maktabini tashkil qilib, asosiy manbalarning arabchadan lotinchaga tarjima qilishni ta'minladi. Bu esa Yevropaning har burchagidan ilm ahlining Toledoda to’planishiga sabab bo'ldi. Tarjima ishlarida yetakchi musulmon, nasroniy va yahudiy olimlar ishtirok etdi. Tarjima faoliyati XIV asrgacha davom etdi. Bu orada nafaqat musulmon olimlarning, balki qadimgi yunon olimlarining asarlari ham tarjima qilindi. Mazkur jarayonda umumiy hisobda 300 ga yaqin arabcha asarning lotinchaga tarjima qilingani aytiladi.*

Inna lillahi wa inna ilayhi raji'un.

Mansur Jumayev vafot etibdi, Alloh marhumni o'z rahmatiga olsin, uning oilasi va yaqinlariga sabr va bardosh ato qilsin.
.......................................................

*Oldinda bir yoʻl bor koʻp yiroq,
tarhini, topmadim, kim bichgan:
qilichim damidan oʻtkirroq,
sochlaring toridan ingichka.

Oldinda koʻprik bor — osti jar,
bilmadim oʻzim ne boʻlaman,
azizim, sen oʻtgil bexatar,
azizim, sen faqat qulama!

Oldinda chaman bor,
safo bor,
xotirjam-xotirjam havo bor…
azizim,
ungacha ozgina
sabr bor,
sitam bor,
jafo bor…

Ishq dedim kezib toʻrt yogʻingda,
ishq dedim,
chorladim bilmayin;
azizim, sen borar bogʻingda
men kutib olurman jilmayib!

Ungacha yoʻl bordir koʻp yiroq,
tarhini, topmadim, kim bichgan:
qilichim damidan oʻtkirroq,
sochlaring toridan ingichka.*

*📌O‘zbekiston OTMlaridagi asosiy muammo*

Bugungi kunda talabalarning oliy ta’lim muassasalarida duch kelayotgan asosiy muammolaridan biri – qog‘ozbozlik va ortiqcha talablar tufayli ovora bo‘lishdir. Ta’limning sifatiga e’tibor qaratilish o‘rniga, ko‘p hollarda talabalarga turli hujjatlar to‘ldirish, ko‘rsatmalar izlab yurish va ko‘plab qiyinchiliklarga duch kelish majburiyati yuklanadi. Aslida mohiyatan juda jo‘n va operatsion yechimlari mavjud bo‘lgan oddiy yechimlari bor masalalar ustida talabalarning vaqti va nerv tomirlari befoyda sarf bo‘ladi. Bunday sharoitda tarbiya topgan alamzada talaba jamiyatga kirishi xavfli aslida.

Yodda tutish kerakki, aslida universitetlar – bu talabalarga xizmat(servis) ko‘rsatuvchi tashkilotlar, talabalar esa ularning mijozlari (kliyent) hisoblanadi. Mijoz sifatida talabalar sifatli ta’lim, qulay sharoit va soddalashtirilgan jarayonlarni kutadi. Afsuski, ko‘plab OTMlarda bu asosiy maqsad unutilib, byurokratiya va qog‘ozbozlik oldingi o‘rinda turib qolgan. Men ustozlar haqida gapirmayapman, talabalarda qanday muammo bo‘lsa ustozlarda ham holat bundan yaxshiroq emas. Men davlat universitetlaridagi(xususiylardan xabarim yo‘q) menejment haqida gapiryapman, afsuski tabiatan boshqaruvchilik qobiliyatiga ega bo‘lmagan insonlarni rahbar lavozimlarida bo‘lishi har tomonlama muammolar kelib chiqishiga sabab bo‘ladi. Balki o‘sha xato o‘tirgan insonlar zo‘r olimdir, balki ulardan ilmiy tadqiqot va pedagogikada ko‘proq foydadir!

Nima uchun xizmat ko‘rsatish yo‘q? Ko‘plab universitetlarda talabalarga xizmat ko‘rsatish madaniyati yetarlicha shakllanmagan. Buning natijasida talaba ko‘mak olish uchun ko‘p vaqtini yo‘qotib, o‘qishdan chalg‘iydi. Talabalar "mijoz" sifatida qabul qilinmagani sababli, ularning ehtiyojlari va qiyinchiliklari yetarlicha inobatga olinmaydi. Men talabalarni ilmdan boshqasiga chalg‘itish haqida aytyapman, ilmni o‘zlashtirish bo‘yicha har qancha qattiq qo‘llik bo‘lsa shaxsan roziman.

Qanday yechimlar kerak? OTMlardagi boshqaruv jarayonlari soddalashtirilib, talabalar uchun raqamli xizmatlar yo‘lga qo‘yilishi kerak. Universitetlar talaba uchun xizmat ko‘rsatishga qaratilgan va mijozga e’tiborli bo‘lgan yangi yondashuvlarni ishlab chiqishi zarur.

Agar universitetlar haqiqatan ham mijozlarga sifatli xizmat ko‘rsatsa, bu nafaqat talabalarni qoniqtiradi, balki ta’limning sifatini ham oshiradi. Har bir talaba o‘zi uchun qulay va sifatli xizmat olishini ta’minlash – har bir OTMning asosiy vazifasi bo‘lishi kerak!

Tushuning, talaba (ilm izlovchi) universitetlarsiz mavjud bo‘la oladi, ammo universitet talabasiz bor bo‘la olmaydi! (Ilmiy tadqiqot markazlaridan tashqari)

📌*Hudbinlik: Ichki butunligimizga eng katta tahdid

Ko'pincha odamlar o'zini hamma narsadan ustun qo'yishni, faqat o'zi haqida qayg'urishni odat qilib olishadi. Lekin bu yo'ldan borish hech qachon uzoqqa olib bormaydi. Hudbinlik bizni o'zimizni boshqalardan ajratadi, bizni tanho qiladi, ichki quvvatimizni asta-sekin so'ndiradi.

Hudbinlikni yengish nimadan boshlanadi? Har birimiz o'z hayotimizda boshqalarga, atrofdagilarga foydali bo'la olish imkonini qidirib yashashimiz kerak. Aksincha, ichimizdagi jirkanch "men"imizni birinchi o'ringa qo'yar ekanmiz telegram postlarimizdagi absurd gaplarni vaysashdan to'xtamaymiz.

O'ylab ko'ring, oxir-oqibat, bizning ichki dunyomizga, baxtimizga, hatto saodatimizga hudbinlik emas, balki mehr-oqibat, sevgi, muloqot, va saxovat olib keladi. 🌱*

📌*Turon sog'inchi

Osmon, holing nedur?
Yulduzga talosh...
Turon, holing nedur?
Minglab ayri bosh...
Hurlik, kelsang-chi?
Top oʻzing imkon...
Millat, tursang-chi?
Qoʻymaydi zamon...
Yurak urmaymu?
Qoʻrquvga eshdur...
Shunday yashaymu?
Oʻlganing peshdur.

Najmiddin Ermatov*

📌 *Ona...

Men bilaman, vujuding boʻzlar,
Bagʻring yonar sayoq oʻgʻlingga.
Seni oʻrtar bir ogʻir soʻzlar,
Axtarib chiqarsan yoʻlimga.
Koʻchalarga qaraysan har zum,
Kechalarni oqlaysan, ona.
Gunohkorman yolgʻiz men oʻzim,
Yana meni oqlaysan, ona.
Ochiq yotar tokchada kitob,
Ochiq yotar mening daftarim,
Unda kezar mangu iztirob.
Tubanlikda yosuman jari.
Shoʻrlik oʻgʻling bir umr betob
Singan sozi, singan xanjari.

Rauf Parfi*

*?Ummat tarbiyachilari

Fotima binti Muhammad Samarqandiyaga otasi yoshlik chogʻlaridan qiroat, arab tili sarfi va nahvi hamda fiqhdan dars bergan. U otasidan fiqh ilmini chuqur oʻrganib, buyuk faqiha darajasiga yetishadi. Shuningdek, otasining mashhur “Tuhfatul fuqaho” asarini yoddan bilgan.

Manbalarda yozilishicha, Fotima fatvo berish vakolatiga ega boʻlib, ushbu sohada otasi bilan hamkorlik qilib kelgan. Olima ilmi va salohiyati bilan oʻzidan keyin yorqin iz qoldirdi. Fotimaning ilmiy iqtidori, “buyuk faqiha” darajasiga yetishi Movarounnahrda ayollarning ilmga boʻlgan munosabatlari qanday boʻlgani haqida tasavvur qilish imkonini beradi.

Bir kichik tadqiqotchaga ko'zim tushdi. Oʻrtacha kitobdan bir bet oʻqish uchun 1 daqiqayu 14 soniya ketar ekan. Agar har kuni ayollarga uy ishlaridan bir soat kitob oʻqishga vaqt ajratib bersak, oʻrtacha 50 bet kitob oʻqiladi. Bu degani haftada bitta kitob. Bir yilda esa oʻqiladigan kitob soni elliktaga yetadi. Oʻn yildan soʻng oʻqilgan kitoblar soni 500 ta atrofida boʻladi. Tasavvur qilyapsizmi, butun boshli bir kutubxonaga teng kitobni oʻqib chiqishga imkon tugʻiladi. Bir necha yildan soʻng oʻqilgan kitoblar samarasini bera boshlaydi. Buyuk ishlarga har kuni qilinadigan arzimas ishlar bilan yetish mumkin!

Endi yana yuqoridagi savolga toʻxtalsak: “Oʻqib shahar olib berarmidi?” Ayol oʻqib, shahar olib bermasligi mumkindir, lekin shaharlarni oladigan, shaharlarni bunyod qiladigan naslni u tarbiyalaydi! Oʻqigan, bilimli ayol esa hamisha yuqori oʻrinda turadi. Alloh taolo ham bejiz Oʻzining Kalomida: “Biladiganlar bilan bilmaydiganlar teng boʻlarmidi?!” (Zumar surasi, 9-oyat) deb marhamat qilmadi. Shunday ekan, kitob oʻqing, ayolga kitob oʻqiting!*