Tarix davomida turli davrlarda ijtimoiy ehtiyojlar, texnologik taraqqiyot va iqtisodiy sharoitlarga qarab, insondagi ma'lum bir turdagi ko'nikma va mahoratlar juda qadrli va qimmatli sanalgan.

Bundan bir necha yuz yillar avval, ov qila olishlik ko'nikmasi inson hayotida yashab qolishi uchun juda ahamiyatli ko'nikmalardan biri bo'lgan bo'lsa, 20-asr oxirlariga kelib dasturlash, kompyuter savodxonligi va internetdan foydalana olish ko'nikmasi biron bir sohada natijaga erishish uchun juda qadrli ko'nikmalardan hisoblangan.

Hozirgi vaqtga kelib esa sun'iy intellekt, kiberxavfsizlik, bio va nanotexnologiyalar atrofidagi bilim-ko'nikmalar boshqa ko'nikmalarga nisbatan qadrli bo'lib bormoqda.

Bilasizmi, yaqin kelajakda qanday turdagi ko'nikmalar juda qadrli bo'lib qoladi? Bu - Diqqatni Jamlash (Deep Focus) qobiliyati.

Biron bir sohada natijaga erishishlik hozirgi vaqtchalik hech qachon bunchalik oson bo'lmagan. Sun'iy intellekt orqali istalgan ma'lumotni bir necha soniyada topib o'rganishingiz mumkin. Shu bilan birga biron bir sohani o'rganishda insoniyat hech qachon hozirchalik boshqa narsalarga chalg'ib ketmagan.

Telegram, Instagram, Youtube, Facebook va TikTok kabi ijtimoiy tarmoqlar odamlarda "Diqqat yetishmasligi va giperaktivlik sindromi" (ADHD - Attention deficit hyperactivity disorder) kassaligini ko'paytirib yubordi. Aksariyat odamlar biron nima o'rganishda yoki ishlashda juda ko'p keraksiz narsalarga chalg'ib, diqqatni jamlay olmay qoldilar.

Natijaga erishish uchun sizga ko'proq vaqt kerak emas. Ko'proq bilim kerak emas. Ko'proq energiya ham kerak emas. Sizga ko'proq diqqat kerak. Fokus kerak.

Inspired by Kahogi

Muhimi qiziqish

Dasturlashga qiziqasiz, o'rganishni boshlaysiz. Biroz vaqt o'tib tashlab qo'yasiz. Sababi siz dasturlashga qiziqmaysiz, shunchaki yaxshi oylik to'laydi degan gaplarni eshitib olib kirib ko'rgansiz.

Biror ishni qiziqib qilayotgan odam, pul uchun qilayotgan odamdan o'tib ketadi. Chunki 2-odamda pul topilgach harakat kamayadi. 1-odamda esa yo'q.

Natijamiz yo'qligi - doimiylik yo'qligidan. Bir xafta qattiq o'rganamiz, keyingi xaftasiga tashlab qo'yamiz. Bir kunda ko'p narsa o'rganmoqchi bo'lamiz, bilmaymizki - kichik bo'lsa ham, doimiylari muhimroq bo'ladi.

Haftada 2 marta ofisga ishga poyezda boraman. Yoʻlovchilar chiqib, eshik oldiga turib olishadi. Eshik oldi tiqilinch, oʻrtadagilar bemalol ketadi. Professionallik ham shunga oʻxshaydi. Boshi tiqilinch. Oʻrtasi bemalol.

Dasturlashga endi kirganizda, hamma raqobatchi, hamma shu ishni qilayotgandek koʻrinadi. Bir yil ustingizda ishlab, davom etsangiz sohadagi 90% insondan dan oʻtib ketasiz.

Sohada o'rtacha bo'lish foydasiz bo'lib qoldi. Eng yaxshi kompaniyalar eng yaxshi dasturchilarni ishga olishyapti.

Chalg’imay ishlang, kitob o’qing, o’ylang, yuring, yozing - g’alaba aniq, sabr qila olsangiz bas.

Ikki karra yutqazyapsiz

Yaponiyadagi talabalik hayotini men bir tuzog'ga o'xshataman.

Til maktablaridan boshlab, kasbga yo'naltirilgan kollejlar va universitetlargacha bo'lgan yo'l ko'pchilik uchun standart marshrut. Bu yo'lda katta orzular bilan yo'lga chiqiladi - Yaponiya kabi rivojlangan davlatda o'qib, biror sohaning mutaxassisi bo'lish istagi.

Ammo, universitetga kirgach ko'pchilik "diplom olsam bo'ldi" degan fikrga tushib qoladi. Vaqt faqat o'qish uchun kontrakt to'lash va minimal talablarga javob berish bilangina o'tib ketadi. Bu orada, uyga oz-moz pul jo'natib, o'zlarini aldaydilar - go'yoki katta muvaffaqiyatga erishayotgandek.

Universitetga ishonmang, kurslarga ishonmang, odamlarga ham ishonmang. Sizni mutaxassis qiladigan yagona odam – o'zingiz.

Universitetga millionlab pul to'lab qo'yishingiz sizni mutaxassis qilib qo'ymaydi. Minglab soatlar shug'ullanish qiladi. Agar u universitet uchun pulni topaman deb, o'qish uchun vaqt topa olmayotgan bo'lsangiz, ikki karra yutqazyapsiz.

Yapon biznes madaniyati

Yapon kompaniyasida ish boshlaganimga ham sal kam bir oy bo‘lay deb qoldi. Avvalroq aytib o‘tganimdek, birinchi 2 hafta bizlarni yapon biznes madaniyatini o‘rganish uchun trening darslariga yuborishdi. Ushbu darslarga 3 ta kompaniyadan jami 24 ta menga o‘xshagan yangi universitet bitiruvchilari qatnashishdi. 

Darslar yapon biznes odob-axloqi, mantiqiy fikrlash, muloqot qobiliyatlari va taqdimot qilish ko‘nikmalari kabi mavzularni qamrab oldi. Kurs yakunida bizni kichik jamoalarga bo‘lib, turli xil biznes uchrashuvlarini o‘tkazish va ma’lum bir muammo bo‘yicha taqdimot qilish kabi simulyatsiya qilingan haqiqiy holatlarda imtihon qilishdi.

Yapon biznes madaniyati haqida umumiy olgan xulosalarim quyidagicha:

▪️Yapon madaniyati biznikidan tubdan farq qiladi. Bolalikdan yaponlarni jamoa hissi bilan yashashga o‘rgatishadi. Jamoa qiziqishlariga bo‘ysunish va jamoa bilan ishlash singdiriladi. Kompaniyada ham ko‘pchilik fikriga qarab qaror qabul qilinadi. Biznes uchrashuvlardan oldin, barcha ishtirokchilar oldindan hamma narsani muhokama qilib kelishib olishadi. Chunki uchrashuv vaqtida o‘z shaxsiy fikrini bildirish mumkin emas.

▪️Yaponlar hamkorlar bilan uchrashuvlarda "yo‘q" so‘zini ishlatishmaydi. Odatda ular diqqat bilan bosh chayqab quloq solishadi. Agarda ularni biron narsa qiziqtirmasa, ular "biz bir o‘ylab ko‘raylik" yoki "bu qiyin masala" kabi jumlalarni ishlatishadi. 

▪️Yaponlarda an’anaviy salomlashish uslubi ta’zim qilish hisoblanadi. Qanchalik pastroq ta’zim qilinsa, shunchalik hurmat yuqori ekanligi bilinadi. Lekin hozirgi vaqtlarda xorijlik hamkorlar bilan qo‘l berib ko‘rishish odati ham shakllangan. Undan tashqari ta’zim qilish uzr so‘rashda ham ishlatiladi.

▪️Yaponiyadagi biznes uchrashuvlar albatta tashrif qog‘ozini almashish bilan boshlanadi. Kompaniya ishchilari doim o‘zlari bilan yetarli miqdorda tashrif qog‘ozi olib yurishlari kerak. Tashrif qog‘ozini olishda ikki qo‘llab, biroz egilgan holatda olish kerak. Tashrif qog‘ozini olgach, uni sumka va cho‘ntakka solib qo‘yish yoki uni yerga tushirib yuborish mumkin emas. Tashrif qog‘oz uchrashuv tugaguncha stol ustida turishi kerak. Tashrif qog‘ozlarini avval katta lavozimdagi rahbar keyin qolgan ishchilar navbat bilan almashishadi. Bir tashrif qog‘oz ustiga ikkinchisini qo‘yish mumkin emas. Chunki yaponlar uchun tashrif qog‘ozi bu ularning yuzi. 

Yapon biznes madaniyati haqida uzundan uzun maqolalar yozish mumkin aslida. Lekin Telegram bunday imkoniyat taqdim etmagani sabab, shular bilan kifoyalandim. Bu haftadan bizda IT’ga mo‘ljallangan 6 haftalik trening darslar boshlandi. Bu haqda albatta alohida yana yozaman. 

Ushbu postni 2 haftalik kurs davomida menga eng ko‘p ta’sir qilgan va yapon o‘qituvchilari tomonidan qayta qayta aytilgan bir jumla bilan yakunlamoqchiman:  

Yer yuzida faqat birgina boylik bor, bu ham bo‘lsa Insonlardir.

@doniyor_tojikhonov