Jahon Bankining davlatlardagi biznes qilish qulayligi bo'yicha yuritib borayotgan Doing Business indeksi ma'lum sabablarga ko'ra to'xtab qolgan edi. Bu indeks investorlar uchun juda ham foydali indeks sifatida tanilgan edi.

Hukumatlar, xususan O'zbekiston hukumati uchun har yili qilayotgan islohatlarini natijasini baholash uchun qulay indeks edi. O'zbekiston qo'yilgan talablarni bajarib 190 davlat ichidan 69-o'ringa chiqib olgan va eng top islohatchi davlatlar yigirmatallikka kirib olgan edi.

Jahon Banki endi Doing Business o'rniga B-Ready indeksini taqdim qilibdi. Lekin O'zbekiston hali baholanmabdi...

Bugun iqtisodiyot fani bo'yicha Nobel mukofotini olgan 23ta olim Harrisga endorsement qilib xat yozishibdi. Ya'ni, iqtisodchilarning fikricha, Harrisning iqtisodiy dasturi Trampnikidan ko'ra kuchliroq iqtisodiy ko'rsatkichlarga, o'sishga, barqarorlikka olib keladi.

Aslida ikkala nomzodning iqtisodiy siyosat dasturini haligacha to'liq bilmaymiz. Lekin, iqtisodchilar hozirgacha ma'lum bo'lgan ishoralar orqali xulosa qilishmoqda, masalan Trampning tarif siyosati. Qo'shimcha qiladigan bo'lsam, bu iqtisodchilar Harrisdan kutilayogan siyosat mutlaqo to'g'ri, yoki mutlaqo yaxshi deyishmayapti, shunchaki Trampnikiga solishtirilmoqda.

@uzbekonomics

Ba’zi avtokratik davlatlarda saylovlar bo‘yicha ikki xil qarash bo‘lar ekan:

- Saylovlarda qatnashaman, chunki saylovlar demokratiyaga olib boradi. Ovozim nimanidir hal qilmasa-da, lekin befarq emasligimni ko‘rsatish orqali keyingi saylovlar davomiyligi uchun hissa qo‘shaman.

- Saylovlarda qatnashmayman, chunki bu kabi saylovlar demokratiya sababidan emas, balki hukumat o‘zining legitim (qonuniy) ekanligini isbotlash uchun tashkil qilinadi. Aniq-ki, ovoz(lar)im(iz) baribir hech narsani hal qilmaydi. Demakki, bu o‘rinda ikki xil holat bo‘ladi:
Holat #1: Saylovda hamma ishtirok etadi va shaffof bo‘lmagan (yoki teng kuchli nomzodlar ishtirok etmagan) saylovda baribir joriy hukumat yutib chiqadi. Saylovda yutib chiqdimi, demakki, bu hukumat jahon hamjamiyati oldida o‘zini oqlab oladi va o‘zini legitim deya e’lon qiladi.

Holat #2: Saylovda ko‘pchilik ishtirok etishdan bosh tortadi va shuning uchun saylov legitim deb qabul qilinmaydi (ko'p davlatlarda 50% ishtirok kuzatilsagina saylov haqqoniy deb tan olinadi). Demakki, joriy hukumatning ham legitim emasligi jahon hamjamiyati oldida oydinlashib qoladi.*

Ikkala holatda ham avtokratik hukumat hokimlikdan ketmaydi. Lekin birinchi holatda go‘yo hammasi qonuniy bo‘lgan hisoblanadi, ikkinchi holatda esa aslida holat avtokratik tizimligi aniqlashadi. Biz birinchi holatni siyosiy tizimlar mavzusida psevdodemokratiya (pseudo-democracy), ya’ni shakli demokratiya lekin asli, mohiyati avtokratiya bo‘lgan siyosiy tizim deb o‘rganamiz.

*Ikkinchi holat Bangladesh, Ukraina, Janubiy Afrika, Albaniya, Belarus kabi davlatlarda bo'lgan ekan.