Агар сиз дунёдаги энг зўр спортчилардан бири бўлсангиз, унда бу муваффақиятни давлат ёрдамисиз компаниялар билан реклама шартномалари тузиш, хусусий бизнес ва ҳомийлардан мукофотлар олиш, уларнинг брендлари юзига айланиш ва ҳоказолар орқали пул топиш мумкин.
Боксчи Баҳодир Жалолов мисолида кўриш мумкин, у Олимпиада-2016 кейин маҳаллий корхона маҳсулотларини катта пул эвазига реклама қилган. Бу яхши мисол, бошқалар ҳам шундай ҳаракат қилса бўлади.

Балки давлат бу ишни ёшларни кўпроқ спорт билан шуғулланишга рағбатлантириш учун эзгу ният билан амалга ошираётгандир. Аммо давлат инфратузилма, спорт майдончалари, спор заллари, сифатли ва соғлом таомлар истеъмол қилиш имконияти яратиши тўғрироқ бўларди. Фақат мотивация билан узоққа бора олмайсиз.

@latipovuzb

Telegraph

Во сколько обошлась одна медаль Олимпиады Узбекистану

Олимпиада в Париже стала самой успешной для Узбекистана за всю историю независимого развития страны. Республика заняла 13-е место в общем медальном зачёте среди 206 государств, 1-е место — в Центральной Азии, 1-е — в СНГ и 4-е — в Азии. На подготовку к Олимпийским…

Ҳукумат Париждаги Олимпия ўйинларига тайёргарлик кўриш учун қанча маблағ сарфлаганини ўрганиб кўрдим. Очиқ маълумотларга кўра, уч йил давомида 600 миллиард сўмдан ортиқ маблағ ажратилган: 2022 йилда – 135 миллиард, 2023 йилда – 216 миллиард, 2024 йилда – 250 миллиард.

Ҳар бир йил учун ўртача доллар курсида бу тахминан $50,55 млн ташкил этади, бу Марказий банкнинг 15 августдаги курси бўйича бу $47,6 миллион.

Ўзбекистон Олимпиадада 13 та медал қўлга киритди – 8 та олтин, 2 та кумуш ва 3 та бронза.

Ғолиб ва совриндорлар олтин медал учун $200 минг, кумуш медал учун $100 минг ва бронза учун $50 минг билан тақдирланди. Мураббийларга 50 минг, 25 минг ва 12,5 минг доллар ажратилди.

Умуман олганда, спортчиларнинг мукофот жамғармаси $1,95 миллион ташкил этди. Агар битта мураббий ҳар бир спортчи учун мукофот олса, мукофот пули $487,5 минг ташкил қилади.

Олтин эгаларига 1,04 миллиард сўм ёки 82,33 минг долларга баҳоланган Tahoe автомобиллари ҳам топширилди. “Кумуш” учун BYD (395,3 миллион сўмдан), “бронза” учун – BYD (387,2 миллион сўмдан) мукофотланди.

Бу автомобилларнинг барчаси камида 10,27 миллиард сўм ёки 813,3 минг доллар туради.
Олимпиада чемпионлари ва совриндорларига ҳам икки қаватли коттежлар ва квартиралар берилди. Уларнинг нархи номаълум.

Шундай қилиб, битта медални қўлга киритиш учун давлат бюджетидан ўртача $3,89 миллион, пул мукофотлари ва автомобилларни ҳисобга олган ҳолда эса $4,14 миллион яқин маблағ ажратилди.

Қозоғистонда Олимпиада учун жами 980 миллион тенге (25,77 миллиард сўм)га яқин маблағ ажратилди, бу Ўзбекистондагидан 23,3 баробар кам. У ерда битта медал қарийб 291,6 минг доллар, мукофот пулини ҳисобга олган ҳолда эса $423,7 минг долларга тушди. Бу Ўзбекистондагидан деярли 10 баробар кам.
Буюк Британия терма жамоаси Олимпия циклига тайёргарлик учун 245,84 миллион фунт стерлинг сарфлади. Ҳар бир медал ўртача 3,78 миллион фунт стерлингга ($4,86 миллион) тушди, бу Ўзбекистондан бир оз кўпроқ.

Таққослаш учун: Қозоғистон ялпи ички маҳсулоти/иқтисодиёти (259,7 миллиард доллар) Ўзбекистон ялпи ички маҳсулотидан 2,8 баравар кўп ва аҳоли жон бошига ЯИМ - 5,2 баробар (2510 долларга нисбатан 13 088 доллар). Буюк Британия ЙИМси (2,27 триллион доллар) Ўзбекистондан (90,9 миллиард доллар) 25 баробар кўп.

Бу ерда ушбу мавзу бўйича батафсил материал

Бу рақамлар нимага керак?

Мен олимпиячиларнинг муваффақиятларини қораламоқчи эмасман, улар ҳақиқатга Олимпиадада муваффақиятли иштирок этди, шу 16 кун давомида мен уларнинг чиқишларини максимал ёритишга ҳаракат қилдим, уларни қўллаб-қувватладим.

Ҳукуматга кўпроқ бюджет маблағлари – солиқ тўловчилар маблағларидан оқилона фойдаланишга чақирмоқчиман, бу пуллар нимага ва қандай сарфланаётгани ҳақида ҳисобот бериши керак.

Биз нисбатан қашшоқ давлатмиз. Мамлакатдаги мактабларнинг 70 фоизида (ёки 87%) канализация йўқ, мактабларнинг 47 фоизи марказлаштирилган сув таъминотига уланмаган бўлса, 21 фоизида спорт зали йўқ, Тошкент шаҳрида 2019-йилдан буён онкологик беморлар учун катталар ҳосписи қурилишига пул йўқ ва ҳоказо. Бундай шароитда ҳукумат бундай харажатларни қилиши нотуғри деб ўйлайман (ИМХО).

Катта бюджет тақчиллиги (бу инфляцияни қўзғатади) ва ташқи қарз (бу ёмон эмас, лекин унинг харажатлари ва умуман давлат бюджети харажатлари ҳақида жуда кўп саволлар бор) ҳақида ҳам унутмайлик.

Биз пулдан оқилона фойдаланишимиз керак. Бизда спортчилар учун мукофот пуллари биздан ўнлаб марта бой бўлган дунёнинг ривожланган давлатларига қараганда кўпроқ.

Ишончим комилки, спортчилар Олимпиадада катта мукофот пуллари ва давлат томонидан рағбатлантирилмаса ҳам, худди шундай шижоат билан қатнашади. Чунки бу турнир ҳар қандай спортчи фаолиятидаги чўққи ҳисобланади.

@latipovuzb

Ёзда қурилиши бошланармиш. Хўп, АЭС керакдир, лекин “кам қувватли АЭС”нинг нима кераги бор — шунча овора бўлиб қурганга яраша у-бу кам-кўстимизни тўлдирадигани қурилмайдими? Нега Россия билан қуриш керак буни, нега бир очиқ танлови, тендери йўқ? Нега бунинг нархи эълон қилинмаган? Бурнинггача қарзга ботиб ётган бўлсанг, қайси пулингга қурасан? АЭСни қўя турайлик, тўғонларинг қўшниларни сувга бўктирадиган бир давлат сифатида ўша қўшниларнинг розилигини олганмисан? Қанақасига ёздаёқ қурилиши бошланади — номига бўлса ҳам халқ билан маслаҳатдашилмайдими? Нега Жиззахда қуришингни, нега ёздаёқ қурилишни бошлашингни, нега айнан Россия билан, нега айнан кам қувватли АЭС қурмоқчи эканингни сани пул билан таъминлаб турган халққа тушунтирмайсанми?

Ўзбекистонда Россия АЭСи қурилмасин! Бир ўзбекистонлик сифатида ман бу лойиҳага тўлиқ қаршиман!

Bog'lar bu xalqniki. Toshkent shahriga (mamlakatdagi barcha shaharlarga) oddiy bog'lar kerak.

Bog' tadbirkorlarniki emas, balki shaharniki va uning aholisiniki - bu haqda yozgandim uch yil oldingi kolonkamda. Bog' bu vaqtincha tadbirkorlik qilib oladigan makon emas, balki shaharning tarixi va kelajagi chambarchas bog'liq bo'lgan makon. Hech qanday tadbirkorlik subyekti, ming yaxshi niyatlar bilan bo'lsa ham, shahar bog'larini ularning asl maqsadidan ko'ra yaxshilay olmaydilar. Hech qanday rekonstruksiya shahar bog'ini uning asl qiyofasi - tabiatga maksimal yaqinlashgan makondan ko'ra yaxshilay olmaydi, aksincha yomonroq qiladi. Shahar bog'lari bu shahar o'pkasi va aholi salomatligi masalasi. Agar faqat pulga chaqib hisob-kitob qiladiganlarga ham aytadigan bo'lsam - shahar bog'lari bu shahar iqtisodiyoti uchun o'ta muhim makon, bu haqda million marotaba yozildi, aytildi shekilli. Aynan tabiiy ko'rinishidagi shahar bog'i. Shahar bog'i byudjetga yuk bo'lyapti yoki o'zi qarovsiz holga kelib qoldi degan argumentlar umuman mantiqsiz. Shahar bog'i aholiniki bo'lganidan keyin aholi soliqlari (byudjet) evaziga parvarish qilinishi va saqlanishi tabiiy. Shunda hech narsa qarovsiz holga kelmaydi.

Toshkent shahrida hech qanday attraksioni, temir-tersagi yo'q va "tegilmagan" shahar bog'lari soni bir qo'l bilan sanab bo'ladigan darajaga kelib qolgani juda achinarli.

@uzbekonomics

Telegram

Gazeta.uz - Новости Узбекистана

Парк Дружбы в Ташкенте передан инвестору в аренду на 49 лет. В 2018 году он был закрыт на четырёхлетнюю реконструкцию. Его проектировщики обещали горожанам тихое место для отдыха, но теперь на содержание парка у города нет денег. Оправдать расходы планируется…

⚠️Ohangaronda IES joylashgan hududda kul aralash havo tufayli aholi kasallanmoqda. Energiya olish jarayoni shunchalik jadalki, zavod chiqarayotgan tutunni tozalashga filtrning kuchi yetmayapti.
Havo ifloslanishiga bu katta ta’sir qiladi. O’zbekistondagi hamma zavodlar filtr bilan jihozlanishi kerak. Bundan tashqari ko’l, ariq va daraxtzorlar kabi tabiiy filtrlarni yo’q qilmaslik lozim!
Lekin muammoning asl yechimi - yashil energiyaga o’tish bo’la oladi! Buni davlat darajasida ko’rib chiqishlariga umid qilamiz.

⚡️Siz esa elektr energiyasini tejab ishlating!

“Toshkent. Yil fasllari. Vivaldi”. Yevgeniy Sorochin fotoloyihasi

“Gazeta.uz” fotomuxbiri Yevgeniy Sorochin bir yil avval Toshkentda fasllar qanday namoyon boʻlishini koʻrsatuvchi loyihasini boshlagandi. U shaharning sakkiz joyini bir xil nuqtadan turib qish, bahor, yoz va kuzda suratga oldi. Buyuk Antonio Vivaldining “Yil fasllari” konsertlari esa loyihaga saundtrek boʻldi.

Fotosuratlarni bu yerda tomosha qiling: https://www.gazeta.uz/oz/2023/12/12/vivaldi/?utm_source=push&utm_medium=telegram

Kanalga obuna boʻling
? @gazetauz_ozb

​​Men koʻp narsaga optimistik qarayman. Balki naivlik dersiz. Lekin oʻylaymanki, Oʻzbekistonda hali ham islohotlarni tezlashtirish uchun imkoniyat bor — bu kelasi yili boʻladigan parlament saylovlari.

Saylovlarni oʻtishi va adolatli tashkil qilinishidan, tabiiyki bu hokimiyat boʻgʻinini kelajagi va institutsional kuchini bashorat qilsa boʻladi. Agar adolatli saylov boʻlsa, tabiiyki kuchli va xalq ishongan parlament vujudga kelishi mumkin — agar kuchli va reprezentativ parlament tashkil etilsa — jamiyat uchun eng muhim qarorlar haqida mulohazalar kam sonli OAVlar, ehtiyotkorona yozilgan bloglar, choyxona yoki oshxonalarda emas, aynan parlament devorlarini ichida gaplashilinadi, mulohaza va munozara qilinadi. Koʻp qarorlarni qabul qilish qiyin va albatta treydoflardan iborat. Lekin shu bilan birga, ularni xalq vakillari — yaʼni saylangan deputatlar qabul qilsa, ularni adolati ham, samarasi ham, yuqori boʻladi. Masalan, qancha miqdorda ijtimoiy yordam berish kerak? Kimga ijtimoiy yordam qilish kerak? Qaysi tumandagi maktabni taʼmirlash kerak? Qayerga suv oʻtkazish kerak? Bir tumanga yopiq muz saroyi kerakmi yoki suv quvurini taʼminlash kerakmi? Evaziga nima quriladi, qurilish oʻzi kerakmi? Qachon qaysi qishloqda yoʻl yamalishi kerak? Bojlar qanday koʻrinishda boʻlishi kerak? Umuman olganda — eng muhim ikki qaror: “qanday qilib xalq pulini taqsimlash ” va “qanday qilib xalqdan soliqlarni yigʻib olish kerak” xalq vakillari tomonidan qabul qilinib hukumatga amalga oshirish uchun berilsa, shaffoflik ham, samaradorlik ham, xalqni ishtiroki ham oshadi. Bu ikki savol qonun ishlab chiqishni eng muhim oʻlchovlaridan. Bu narsalarni qila olish va kelajakdagi iqtisodiy oʻsish chambarchas bogʻliq narsalar. Demak shuning uchun bizga, ijro hokimiyatidan toʻliq mustaqil boʻlgan va qolgan ikki hokimiyat boʻgʻinini tiyib tura oladigan parlament zarur. Hozir parlamentimizni oʻrni va kuchi qanday desak, javob ham bor. 

Xalqaro qonuniylik indeksi — yoki “qonun ustuvorligi indeksi” mavjud. Uning eng muhim oʻlchovlaridan biri bu mamlakatdagi tiyib turuvchi institutlarni kuchi. Inglizchadan “hukumatni tiyib turadigan chegaralar” deb tarjima qilsak boʻladi. Ularni asosiy koʻrsatkichlaridan biri — ravshanki — parlament qanchalik ijro hokimiyatini tiyib turuvchi kuchga egaligi. Shu koʻrsatkich boʻyicha biz 140ta davlatni ichidan 136-oʻrini egallaganmiz. Reytingda ishtirok etuvchi atigi 4tagina davlatda bizdan ham tishsizroq parlament mavjud. Mintaqa va daromad boʻyicha qarasak ham — eng oxirgi pogʻonalardamiz. Sud hukumati kuchi boʻyicha ham, 140 tadan 114-oʻrindamiz. Aytmoqchimanki, qonun ustuvorligini taʼminlash uchun va konstitutsiyada belgilangan uch boʻgʻinlar bir biridan mustaqil va bir birini samarali cheklaydigan boʻlishi — kelajakdagi farovonligimiz va rivojlanishimizga nafaqat bogʻliq, balki oʻsha boyish yoki boyimasligimizni belgilab beruvchi asosiy faktor. 

Xullas, men optimistman. Kelasi yilda mustaqil va kuchli parlament tashkil etilishi — nazariy jihatdan albatta mumkin boʻlgan narsa. Bu bloq iqtisodiy rivojlanish haqida boʻlgani uchun ham, rivojlanishni asosiy ustuini haqida yozishni lozim topdim.

Ботаника боғи – биз оилавий энг кўп борадиган боғ. Шанба-якшанба кунлари синтезаторида ҳар хил ёқимсиз шансонларни қўйиб ўтирадиган отахонга бошқа паркдан жой ажратиб берилса, энг беназир, қиёси йўқ боғга айланадиган бир макон. Майли, ўша синтезаторли отахони билан ҳам энг, энг, энг зўр боғ. Боғ дейиш нотўғри асли. Ўрмон у.

Бу ўрмоннинг бахти, 2009 йилги Амир Темур хиёбони каби ҳалигача чопилиб кетмагани сабаби – унинг Ўзбекистон ҳукуматига, расмийларига алоқаси йўқлигида. Агар у қайсидир давлат идораси ёки ташкилоти ихтиёрида бўлганида эди, шубҳа йўқки, Янги Ўзбекистоннинг янги анъаналарига кўра аллақачон унинг ҳудудида меҳмонхоналар (худди Абдулла Қодирий боғида бўлгани каби), бизнес-марказлар, турар жой мажмуалари қад кўтарган бўларди.

Валинеъмати эълон қилган дарахтларни кесишга қарши чалажон мораторийнинг ижросини ҳам эплаб таъминлай олмайдиган, қайсидир маънода дарахтлар кесилишининг норасмий раҳнамоси ҳисобланган Ўзбекистон ҳукуматининг Ўзбекистон дарахтлари, Ўзбекистон ўрмонлари, хусусан, Ботаника боғининг тақдирини ҳал қилишга умуман, ҳеч қандай ҳақи йўқ ва бўлмаслиги ҳам керак. Ҳукуматимиз ҳам, ҳокимлигимиз ҳам ифлос пуллардан кирланган қўлларини Ботаника боғига яқинлаштирмаслиги керак.

Ботаника боғи – бу тест имтиҳонлари ўтказиладиган жой эмас; Ботаника боғи – бу ўн миллионлаб одамларнинг ёстиғини қуритган уруш интиҳосини “Катюша”лар қўйиб, ғалати бир “байрам” қилинадиган жой ҳам эмас. Ботаника боғи – одамлар нафас олиб, дам оладиган жой. Шаҳардаги камсонли сокин маконлардан бири. Тошкентнинг инсон қўли билан бунёд этилган ўпкаси. Таъбир жоиз бўлса, Самарқанд учун Регистон қанчалик азиз ва қадрли бўлса, Тошкент учун Ботаника боғи ҳам шунчалик.

Боғни ҳокимлик тасарруфига ўтказиш фикри қайси бефаросатдан чиққани ҳам қизиқ. Ўзи аслида Ботаника боғини Тошкент ҳокимлиги тасарруфига ўтказиш эмас, балки бутун Тошкентни Тошкент ҳокимлиги тасарруфидан чиқариш керак – жамоатчилик орасида “Ортиқхўжаевнинг ҳокимлик даври яхшироқ эди” деган фикрни кучайтиришдан бошқа ишни билмайдиган бундай ҳокимликнинг боридан йўғи.

Бир мужда бор – кар-соқов Экопартиямиз кутилмаганда Ботаника боғини ҳимояси учун тилга кириб, унинг Тошкент ҳокимлигига берилишига қарши чиққани ва мақомини “миллий” даражасигача кўтариб, муҳофазасини кучайтириш таклифини бергани боғни ҳокимликка бериш ташаббуси “энг тепа”дан тушмагани ва “тепа”даги ҳамма билан ҳам тўла келишилмагани, ҳамма ҳам тўла рози қилинмаганининг бир ишораси бўлса керак. Шундай экан, Ботаникани Тошкент ҳокимлигидан сақлаб қолиш имкони бор.

Ботаника боғи Тошкент ҳокимлиги тасарруфига ўтказилмаслиги керак!

Nega Oʻzbekiston boy boʻlishi haqida qaygʻuraman?

Bir necha kun prezident maktablari bitiruvchilari va domlalari bilan gaplashdim. Hammamiz bilganimizdek, prezident maktablarida aholini boyroq qismini bolalari tahsil oladi — sababi tushunarli, iqtidor bilan birga, ota-onasida imkoniyati koʻproq bolalar oʻsha imtihonlardan oʻta olish ehtimoli balandroq boʻladi. Xohlasangiz test qilib boʻlsangiz boʻladi, yoningizdagi shunday maktabga hafta oxirida borib koʻring: aksar oʻquvchilarni ota-onasida avtomobil mavjud, buni ustiga qimmatrogʻida koʻpchilik keladi. Bu albatta hayratlanarli narsa emas. Tushunarli narsa. Lekin hamma tan oladiki, oʻsha maktablarda taʼlim sifati nisbatan baland, yaxshi ovqat berishadi, sinflar kichik, maktabda chiroq ham oʻchmaydi. Taʼlim yaxshiroq boʻlgani uchun, tabiiyki, natijalar ham yaxshiroq.

Taʼlimda qanday islohot qilishi kerakligi haqida, bu sohani eng yaxshi tushunadigan va haqiqatdan qaygʻuradigan odam — Komil Jalilovni maqolasini va kanalini oʻqishni tavsiya qilaman. 

Nega Oʻzbekistonning boy boʻlishi nega aloqador? Javob oddiy. Maktab qamrovi. Prezident maktablariga bir yilda 336 nafar Oʻzbekistonlik qabul qilinadi. Butun respublikadan, taxminan 700 ming oʻquvchidan, 336 tasigina shu maktabda oʻqishadi, bu 0.04% atrofidagi raqam. Shunday maktablarda, yuzdan bir oʻquvchilarimiz oʻqishi uchun, yaʼni mamlakatdagi atigi 1% oquvchida shunday imkoniyat boʻlishi uchun, prezident maktablari 7000 ming oʻquvchini, yaʼni 6600ta koʻproq oʻquvchini olishi kerak. Demak Prezident Maktablar soni 20 barobarga oshishi kerak.

Qoʻshni Qozogʻistonda “taʼlim segregatsiyasida” ayblanadigan Nazarboyev Intellektual Maktablarida (ularda ham xuddi bizdek Keymbridj tizimi boʻyicha oʻqitiladi) 70 mingdan koʻproq oʻquvchi oʻqiydi. Bir yilda taxminan ikki foiz oʻquvchi shunday maktablarga kiradi. Ularda  bizdan qariyb 40 barobar koʻproq oʻquvchi shunday maktablarda tahsil oladi. Agar Qozogʻistonga tenglashmoqchi boʻlsak, prezident maktablari sonini 40 martaga (yana 560 ta yangi prezident maktabi kerak) koʻpaytirishga toʻgʻri keladi.

Lekin, orzuga ayb yoʻq degandek, tasavvur qilaylik — hamma bolalar prezident maktablaridek sharoitda oʻqish imkoniyatlari boʻlishi uchun, qancha pul kerak? Hisob-kitob qilib koʻrsak, ularni umumiy byudjeti 665.2 milliard soʻm ekan. Xomroq hisob kitob qilsak (har bir maktabni xarajatlarini topa olmadim), bir oʻquvchiga 20 ming dollar atrofida mablagʻ ketar ekan (bu agentlikni hamma maʼmuriy va boshqa hisoblar bilan birga). Bizda nechta oʻquvchi bor? Olti milliondan koʻproq. Koʻpaytirsak, 126 milliard dollarni tashkil qiladi. Yillik yalpi ichki mahsulot ham bunday koʻrsatkichda emas, davlat byudjetini gapirmasak ham boʻladi.

Qandaydir maʼnoda yetilmaydigan orzudek tuyulishi mumkin, lekin agar har bir Oʻzbekistonlik oʻquvchi gʻarbdagi maktablarga oʻxshagan maktablarda oʻqish imkoniyatiga ega boʻlishini xohlasangiz, Oʻzbekiston hozirgidan bir necha oʻn barobar boyroq mamlakatga aylanishi kerak. Buni qanday qilish kerak? Oʻsha doim aytiladigan masala, siyosiy va iqtisodiy islohotlar kerak. Maʼno shundaki, islohotlar qilinmasa, koʻpchilik oʻquvchilar yaxshiroq maktablarda oʻqishi uchun shunchaki mablagʻ yetarli emas.