"Maxsus operatsiya" davom etmoqda

Jurnalist Ilyos Safarov yuqoridagi postlarda (1, 2) darsliklarga ijara tizimining yoʻq qilinishi va qayta joriy qilinishi orasida kechgan hamda "Finlyandiya standartlari asosida", "fin tajribasi asosida", keyinchalik "4K" deyilgan va affillangan nashriyot yaratgan darsliklar bilan bogʻliq voqealar xronologiyasini ancha batafsil tasvirlagan.

Umuman, fikri ojizimcha, "fin darsliklari" voqealari, yangi Oʻzbekiston tarixidagi eng ustomonlik bilan amalga oshirilgan "maxsus operatsiya"lardan biri sifatida tarixda qolsa kerak. Chunki aslida Finlyandiyaga ham, uning taʼlim standartlariga ham aloqasi boʻlmagan, yaratilishi Navoiy-30da boshlangan va turli kvartiralar-u ofislarda davom ettirilgan darsliklarni "mana shular finlarning standardi asosida, shularni joriy qilsak hammasi zoʻr boʻladi" degan iddao bilan chiqish, nainki iddao bilan chiqish, balki eng katta minbarlardan tortib vazirlikning matbuot xizmatigacha bu iddaoni takrorlashi, hatto parlament hujjatlarigacha-da kirishi - va butun boshli davlatni, tizimni oldindan xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikda ishlab chiqilgan, davlat rahbarining hujjati bilan tasdiqlangan va bir maromda joriy qilinayotgan tizimdan voz kechishiga olib kelish - bularning hammasi "xamirdan qil sugʻurganday" bajarilganiga qoyil qolmay iloj yoʻq.

Va Ilyos Safarov toʻgʻri eʼtibor qaratdi - bularning hammasi davlatning ojizligini, aniq bir strategiyasi yoʻqligini, bor boʻlsa ham pul va qudratga ega istagan shaxs hamma narsani oʻzi istagan oʻzaniga burib yuborishi mumkinligini koʻrsatdi. Va "mustaqil" deya oʻzini koʻrsatadigan medialar va ijtimoiy tarmoqlarda katta auditoriyalarga ega kanallarning "jilovi" bir qoʻlda toʻplanishi davlat uchun nechogʻli xatarli ekanini koʻrsatdi.

Eng achinarlisi - "maxsus amaliyot" davom etmoqda. Faqat boshqa nom bilan va balki, boshqa rejissyorlar boshchiligida. Lekin, masalan, oʻsha nashriyot ishtirokida. "Dasturlarni takomillashtirish" va "Singapur tajribasi" degan iddaolar bilan.

Biz oʻz xatolarimizdan saboq chiqara olmaydiganlardanmiz.

Shu o‘rinda Iqtisodiyot va moliya vazirligi tayyorlagan byudjetnomadagi yana ba’zi raqamlarga qarasak. Unga ko‘ra, 2024-yilda bir o‘quvchi uchun bitta darslik va ish daftarlarining o‘rtacha narxi 450−500 ming so‘mni (shundan mashq daftarlari — 100−150 ming so‘mni) tashkil etgan. Bugunga kelib bir to‘plam uchun 80 ming so‘m (tannarxning 16-18 foizi) miqdorida to‘lovni qayta tiklash taklif etilmoqda. Ushbu to‘lovlar hisobiga shakllangan 376,6 mlrd so‘m mablag‘ har yili o‘quvchilarni mashq daftarlari bilan ta’minlash xarajatlarining bir qismini qoplashga yo‘naltirilishi ta’kidlangan.

Endi shu raqamlarga qarab o‘n mingdan ortiq maktabda o‘qiyotgan 580 mingdan ortiq o‘quvchi uchun chiqariladigan darsliklar va bunga xalq puli – davlat byudjetidan ajratiladigan mablag‘ hamda undan nashriyot ko‘radigan foyda miqdorini tasavvur qilavering. Eng qo‘pol hisob-kitobning o‘ziyoq o‘shanda sohada kutilmagan muallif qanday paydo bo‘lib qolganini tushuntirayotgandek. Ijara to‘lovi yo‘qotiladi, ammo evaziga byudjet ajratmasi oshiriladi…

Fin tajribasiga asoslab ishlangan oxirgi darsliklar haqida hozir yozmayman, unga bahoni mutaxasislar allaqachon berib bo‘ldi va bu darsliklar bugun takror qayta ishlanish jarayonida. O‘qituvchi, o‘quvchi, ta’lim tizimi uni qabul qilmadi shekilli-da.

Xulosa

Sal cho‘zvordim, aytmoqchimanki, bizning hukumat ishlarida hech narsa uzoqni, hech qursa ikki yilni ko‘zlab, strategiya bilan qilinmaydigandek. Buni boshqa o‘nlab misollar qatorida yuzlab mutaxassislarning yillab tayyorlagan darsliklari bir kishining manfaati, aralashuvi va media kuchi bilan paydo qilgan buzuq muhit orqali to‘xtatib qo‘yilganida yana bir bor ko‘rdik. Mana endi o‘sha odam tizimdan chetlatilganda na bepul ijara, na ta’limda fin tizimi va na avvalgi darsliklar qolmoqda. Xo‘sh, qani sifatli darslik, qani ta’limda fin tizimi, qani bepul ijara? Nahotki, shunchalik ojiz, rejasiz bizning hukumat?!

Men hali avtohalokatlar sabab qilinib, haydovchilik guvohnomasini olish tizimi monopollashtirilgani, buning uchun OAV va blogerlardan qanday foydalanilgani, bozorga halol tadbirkorlik orqali kirmoqchi bo‘lganlar yo‘li qanday usullarda to‘silgani masalasiga kirmayapman.

P/S: Aytib qo‘yay, post buyurtma asosida va bo‘lib ham shu kunlarda darslikchiga qarshi davom etayotgan ommaviy hujumlar doirasida yozilayotgani yo‘q. Men bunday kir ishlarga aralashmayman. Men shuningdek, butun boshli mamlakat poytaxtida insonga qilingan suiqasdni qoralayman hamda tergov jamoatchilika ochiq bo‘lishi, uning tashkilotchisi kim bo‘lishidan qat’i nazar jazolanishi tarafdoriman. Shunchaki, bu o‘yinlardan jabr chekadigan o‘quvchi-yu, zahmatkash o‘qituvchilarga achinaman. Shu xayollarimni bildirib qo‘ymoqchi edim. Xayrli tun.

@haqiqatdaIlyos

Bugun tunda Toshkent viloyatida spektakl namoyish qilinibdimi? "Surish" serialining navbatdagi epizodi?

"Agar statistikamiz xususiy va davlat maktablari, umumta’lim va ixtisoslashgan maktablardagi o‘qituvchilarning maoshlari o‘rtachasini ham taqdim etganida ta’limning ichidagi tengsizliklar darajasini ham ko‘rgan bo‘lardik. Biz muvozanatli jamiyat yaratmayapmiz".

Qiziq maʼlumot.

Ma’lumot uchun, iyul oyida xususiy ta’lim sohasidagi tadbirkorlar bilan Savdo-sanoat palatasi, Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi, Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirligi rahbarlarining ochiq muloqotida tadbirkor, IDU xalqaro raqamli universitet asoschisi Ibrohim Hurramov taʼlim sohasida litsenziya berish va uni nazorat qilish vazifasi betaraf idoraga yuklatilishi taklifi bilan chiqqan edi.

Kobul Doʻsovning yozishicha, Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirining birinchi oʻrinbosari Usmon Sharifxoʻjayev boshqa ishga oʻtishi munosabati munosabati bilan ishdan ketgan. Vazirlikka kelishidan oldin Usmon Sharifxoʻjayev Prezidenti Administratsiyasida va Taʼlim sifatini nazorat qilish inspeksiyasida ishlagan edi.

Bundan oldin ham Maktabgacha va maktab taʼlimi vazirligini bir qancha yaxshi kadrlar tark etgan edi. Buning sabablari haqida bir qancha taxminlarim bor. Lekin ta'limday katta va mas'uliyatni tizimdan yaxshi kadrlar ketishi juda yomon - ta'limning kuni ko'proq "kinnachilar" va "ura-ura"chilarga qolishi xavfi kuchayyapti.

"Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligining maqsadi nima?" degan savolga aniq javob berilishi kerak

Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi yana bir nodavlat OTM litsenziyasining bekor qilingani haqida xabar berdi. Huquqshunos va "Profi Universitet" nodavlat OTM ta'sischisi Bektosh Hatamov o'zining telegram kanalida vazirlik tomonidan qonun buzilishiga yo'l qo'yilganiga - birinchi instansiya sudi qarori hali kuchga kirmasdan turib vazirlik e'lon berganiga e'tibor qaratdi va "vazirlining maqsadi nima?" degan haqli savol qo'ydi. Oldinroq jurnalist Ilyos Safarov "vazirlik endilikda litsenziyasi bor universitetlarni ham to'la yo'qotishga kirishgandek taassurot uyg'onmoqda", deb yozgan edi. Ilyos Safarovning postida "Vazirlikning sudlarda yutqazgan holatda qayta-qayta appelyatsiya berayotgani ham g'alati. Bu sizga OTVning xususiy universitetlarni yopishdan manfaatdorligini anglatmayaptimi?" degan savol ham qo'yilgan edi. Bektosh Hatamov esa o'z postida "Davlat oliygohiga bormagan abiturient xususiyga ketmoqda, o‘rtada raqobat paydo bo‘lmoqda. Buni ko‘rgan vazirlik xususiylarni yopishimiz kerak degan xulosaga kelib qolmadimikan?" deb, shunday manfaatdorlik bo'lishi mumkinligiga ishora qilgan. Bundan oldinroq Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirining o'zi uning "O‘zbekistonda xususiy oliygohlar yetarlicha" degan subyektiv xulosasi bilan u boshqaradigan vazirlik xususiy universitetlarga litsenziya berishni to‘xtatganini, ya'ni qonunni buzayotganini ma'lum qilgan edi.

O'zi aslida davlat OTMlarini boshqaradigan Oliy ta'lim, fan va innovatsiyalar vazirligi o'zi boshqaradigan davlat OTMlariga raqobatchi bo'lgan nodavlat OTMlariga litsenziya berish va bu litsenziyani bekor qilish uchun sudga murojaat qilish vakolatiga ega bo'lishi sogʻlom mantiqqa ham, qonunga ham zidligi haqida qayta-qayta yozgan edim. Xususan, bu "Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib- taomillari toʻgʻrisida"gi qonunning 19-moddasiga zid. Lekin keyinroq bu mantiqsizlik "Ta'lim to'g'risida"gi qonunga kiritilgan o'zgarishlar bilan mustahkamlandi - qonunning 57-moddasida nodavlat ta’lim tashkilotlariga litsenziya berish va qayta rasmiylashtirish, litsenziyaning amal qilishini to‘xtatib turish, shuningdek litsenziyani bekor qilish yoki uni bekor qilish to‘g‘risidagi ariza bilan sudga murojaat qilish vakolatlari Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi hamda O‘zbekiston Respublikasi Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligiga berildi. Shu bilan birga, xuddi shu qonunda, nazarimda, qarama-qarshilik (bir-birini inkor qiluvchi normalar) bor: 57-moddada "nodavlat ta’lim tashkilotlarining faoliyatini litsenziyalash “Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib-taomillari to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tartibga solinadi", deyilgan, yuqoriroqda yozganimdek, vazirlikning bu vakolatlarga ega bo'lishi "Litsenziyalash, ruxsat berish va xabardor qilish tartib- taomillari toʻgʻrisida"gi qonunning 19-moddasiga zid.

Va eng qizig'i, vazirlik shu paytgacha litsenziyasi bekor qilingan nodavlat OTMlar qaysi qonunlarni buzgan edi, bu qonun buzilishi holatlari (agar haqiqatda yo'l qo'yilgan bo'lsa) litsenziyani bekor qiladigan darajada qo'pol xatolar edimi yoki bu OTMlarga kamchiliklarni bartaraf qilishga yordam berish mumkin edimi, degan savollarga javob bergani yo'q. Faqat “Digital university” stipendiya va yotoqxona bilan taʼminlash tizimi yoʻlga qoʻyilmagani xabar qilindi. (O'zi nodavlat OTM stipensiya bilan ta'minlashga majburmi, majbur bo'lsa, bu tizimni yo'lga qo'yish uchun universitetga vaqt va yordam berish mumkin emasmidi, degan savollar tug'iladi shu yerda).

(davomi quyida)