*أنس قال:

كان رسول الله صلى الله عليه وسلم في بعض أسفاره، وغلام أسود يقال له: أنجشة، يحدو. فقال له رسول الله صلى الله عليه وسلم: يا أنجشة! رويدك، سوقا بالقوارير

Enes radıyâllahu anh dedi ki:

"Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem seferlerin birisinde iken Enceşe denilen siyahi bir köle de ezgi okuyordu.Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem: "Ey Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et" buyurdu."

|Müslim,el-Câmiu's-Sahîh: 5990.|

Bir başka rivayette:

"Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem zevcelerinin yanlarına geldiğinde Enceşe denilen bir sürücü de onların bineklerini sürüyordu.Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:

**ويحك يا أنجشة! رويدا سوقك بالقوارير

"Vay sana ey Enceşe! Yavaş sür ve şişelere dikkat et"**
Bir başka rivayette ise:

**رويدا يا أنجشة! لا تكسر القوارير. يعني ضعفة النساء

"Yavaş ol ey Enceşe! Şişeleri kırmayasın.Bununla zayıf kadınları kastediyordu."**

İmâm Nevevî rahimehullah şöyle demiştir:

**"Ruveydeke/رويدك: Yavaş ol" Bu onlara rıfk ile ve yumuşaklıkla muamele etmesini emretmek anlamındadır.

"Sevakake/سوقك: Sür" Yani sürmende şişelere rıfk eyle demektir.

İlim adamları der ki: Kadınlara: "Kavârîr/قوارير " adını vermesi çabuk kırıldığı için camdan yapılmış bir şişeye benzeterek onların da azimetlerinin zayıflığından dolayıdır."**

|Şerhu Sahihî Müslim: 10: 113.|

Nevevî daha sonra hadisin tevili ile ilgili olarak Kadı İyâz ve başkalarından,Herevî ve et-Tahrir sahibi -yani Kıvamu's-Sünne'den- hadisin tevili ile ilgili "kesin ve doğru olan buldukları görüş" hakkındaki yorumlara değinmiş, burada nakletmek uzatacağı ve aşağıda gelecek olan "Hattâbî" nin hadisin tevili le bu görüşün benzeri olduğun için nakletme gereği duymadık.

Hâfız İbn Hacer rahimehullah şöyle demiştir:

**Başkaları da: Kadınların cam şişelere benzetilmelerinin sebebi hoşnutluklarının çabucak değişmesi, vefakarlıklarının az sürmesidir.Nitekim cam şişeler de çabuk kırılır ve bir daha da düzeltilemezler.

el-Hattabi dedi ki: Enceşe siyahi birisi idi. Binekleri sürmesi de bir parça sert idi. Allah Rasulü ona bineklere yumuşak davranmasını emir buyurdu.Onun güzel sesle hudâ söylediği de nakledilmiştir.Bu sebeple kadınların o güzel sesi duymalarından hoşlanmamıştır. Çünkü güzel ses, nefisleri harekete getirir. Kadınların kararlılıklarının zayıflığı ve sesin onlarda çabuk etki göstermesi, cam şişelerin çabukça kırılmalarına benzetilmiştir.

İbn Battal birincisini kabul ederek şunları söylemektedir: Cam şişeler, o sırada sürülmekte olan develer üzerinde bulunan kadınlardan kinayedir.Allah Rasulü ezgi söyleyene rıfk ile söylemesini emir buyurmuştur.Çünkü ezgi, develerin daha da hızlı yürümeleri için bir teşviktir, ama develer hızlıca yol aldıkları takdirde kadınların develerin üzerinden düşmeyeceklerinden emin olunamaz."**

|Fethu'l-Bârî: 12: 239.|*

Abdul Əziz Əl-Hərbi (Allah ondan razı olsun) "Təfsir və lüğətlə bağlı fətvalar" adlı kitabında uşaqlıq dövrünü belə yada salır:

"Mədrəsədə Qurani Kərimi öyrənəndə, tələbələr Quranla bağlı suallar verərdilər:

- Nəyə görə "fə" hərfi ilə adlanan Fatihə sürəsində "fə" hərfi yoxdur?

- Kəusər sürəsində "mim" hərfi yoxdur.

- İxlas sürəsində "ra" hərfi yoxdur.

- Üç ardıcıl olan surələr Əl-Qəmər, Ər-Rahman və Əl-Vəqiə yarım cüz edir və heç birisində Allahın adı zikr olunmur.

- Üç sürədə Əl-Qəmər, Əl-'Asr, və Əl-Kəusər bütün ayələrin sonu "ra" hərfi ilə bitir.

- Əl-Müzəmmil sürəsinin bir ayəsində yeddi dəfə Allahın adı zikr olunur.

- Quranda olan təkcə 60-cı hizbdə (parçada) surələrin sayı 28-dir.

- Təkcə Ər-Rahman sürəsi Allahın adı ilə başlayır.

- Təkcə Əl-İnfitar sürəsi Allahın adı ilə bitir, Allah ﷻ buyurur:

يَوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِنَفْسٍ شَيْئًا ۖ وَالْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ

«O gün heç kəs heç kəsə fayda verə bilməz və həmin gün hakimiyyət Allaha məxsus olacaqdır!»

📗 Bax: Qurani Kərim, Əl-İnfitar sürəsi, 19 ayə.

?اللهم إنا نسألك الفردوس وما قرب إليها من قول وعمل ونعوذ بك من النار وما قرب إليها من قول وعمل

✨Allahummə innə nəs'əlukəl-firdousə və mə qarrəbə ileyhə min qoulin və aməl və nəuzu bikə min ən-nəri və mə qarrəbə ileyhə min qoulin və aməl

?Allahım biz Səndən Firdous Cənnətini və ona yaxınlaşdıran sözləri deməyi və əməlləri etməyi diləyirik və Sənə cəhənnəm odundan, ona yaxınlaşdıran sözləri deməkdən və əməlləri etməkdən sığınırıq.

ياحي يا قيوم!
برحمتك استغيش، أسلح لي شاني كله،
ولا تكلني إلى نفسي طرفة عين

Yâ Hayy! Yâ Kayyûm!
Rahmetinle yardım isterim.
Benim bütün işimi/hâlimi ıslah et.
Göz açıp kapayıncaya kadar (bile)
beni nefsimle baş başa bırakma.

Dua da çabaladığı zaman;
يا حي يا قيوم

'Ya Hayy ya Kayyum' derdi.

Tirmizi 3436

[...] Sonra əs-Sidrəyə çatdı. Ona deyildi: “Sənin ümmətindən sənin sünnətinə tabe olanlardan başqa heç kəs bu Sidradan kənara çıxa bilməz.*?*O (Sidrə) gövdəsindən suyu şor olmayan çaylar, dadı dəyişməyən süd çayları, içənə ləzzət verən şərab çayları və xalis bal çayları çıxan ağacdır. Səyyah kölgəsi altında yetmiş il yol getsə belə, kölgəsi bitməyən ağacdır. Onun yarpaqları bütün ümmətimi əhatə edir. Yaradan Əzzə və Cəllənin nuru onu əhatə edir. Əgər mələklər qarğalar kimi ağacın üstünə yığışsalar, onu örtürlər. (Allah) dedi: “Soruş!” dedi.

O dedi: "Sən İbrahimi özünə Xəlil etdin və ona böyük bir səltənət verdin. Musa ilə sozlə danışdın .Davuda böyük bir hökmranlıq verdin, onun üçün dəmiri yumşaltdın, dağları onun əmrinə verdin. Süleymana bir hökm verdin. insan, cinləri və şeytanları öz əmrinə verdin, sonra İsaya heç kimin çata bilməyəcəyi bir mülk verdin, korlara və cüzamlılara şəfa verdin və Allahın izni ilə ölüləri dirildin onu və anasını şeytandan qorudu, buna görə də şeytan onların yolundan çıxa bilmədi”.

Rəbbi ona dedi: ?"Səni Həbib və Xəlil olaraq qəbul etdim. Tövratda "Həbibullah" yazılıb. Mən səni bütün insanlara müjdəçi və qorxudan olaraq göndərdim. Köksünü açdım, günahlarını götürdüm. səndən və sənin zikrini yüksəltdim, mən nə vaxt xatırlansam, sən də mənimlə xatırlanacaqsan.

Təbəri təfsir..

Allah'ın laneti Yahudilere, onları destekleyenlere, onlara tek kelimeyle dahi olsa yardım edenlere olsun.

Tubə nədir?

Tubə--Cənnətin bütün ağacları ondan şaxələnir. Onun budaqları Cənnət divarlarının arxasına qədər uzanır”.(ət-Tabəri, 20375, 20474.) Əb*u Hureyra, İbn Abbas və bir çox sələflərdən rəvayət edildiyinə görə “Tubə” Cənnətdə bir ağacdır. Cənnətdə olan hər evə onun bir budağı uzanır. ?*Tubə ifadəsi Quranın bu ayəsinə bənzəyir. Uca Allah buyurur: “İman gətirib saleh əməl­lər edən­lər üçün xoş güzəran (tubə) və gö­zəl qayı­dış yeri hazırlan­mışdır” (ər-Rəd, 29).
Təfsir alimləri bu ayəni belə izah etmişlər: İbn Abbas de­mişdir: “Bu, sevinc və gözay­dınlığıdır”. İbn İclan demişdir: “Ayədə “tubə” deyildikdə dava­mlı xeyir nəzərdə tutulur”. Bəzi təfsirçilər isə bu kəlməni “Cən­nət” və ya “Cən­nətdəki ağac” olduğunu və bu mənalardan hər ikisini ifadə etdiyini demişlər. Peyğəmbər salləllahu aleyhi və səlləm de­miş­dir: “Cənnətdə elə bir ağac vardır ki, bir atlı onun kölgəsində yüz il yol getsə də (onu qət edə bil­mir). İstəyirsinizsə, bu ayəni oxuyun: “uzan­mış kölgəliklərdə...” (əl-Vaqiə 30)”. (əl-Buxari 3252).
Digər rəvayətdə isə “...“**Tubə nədir?” – soruşduqda, Peyğəmbər salləllahu aleyhi və səlləm demişdir: “Cənnət­də bir ağacdır, onun kölgəsi yüz illik yola bərabərdir. Onun kasacıq­larından Cənnət əhlinin libasları çıxacaq”.

?İman gətirənə tubə olsun!
Peyğəmbər salləllahu aleyhi və səlləm demiş­dir: “Məni görüb iman gətirənə Tubə olsun! Məni görmədən iman gətirə­nə yeddi dəfə Tubə olsun!”Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm demişdir: “**İslama hidayət olunan, güzəranı ona kifayət edən və qane olan kimsəyə Tubə olsun!” (ət-Tirmizi 2349).

?Qəriblərə tubə olsun!
Pey­ğəmbər salləllahu aleyhi və səlləm demiş­dir: “İslam dini qərib olaraq başlamış və yenə başlanğıcda olduğu kimi qə­ribliyə qayıda­caqdır. (O dövrdə yaşayacaq) qə­rib­lərə Tubə olsun!” (Muslim 372).

Abdullah ibn Amr ibn əl-As y rəvayət edir ki, bir gün biz Allah Elçisinin salləllahu aleyhi və səlləm yanında ikən o belə buyurdu: “Qəriblərə Tubə olsun!” Dedilər: “Qəriblər kimlərdir, ey Allahın Elçisi?” O buyurdu: “On­lar, çox pis insanların arasın­da yaşayan əməlisaleh insanlardır. Onlara qarşı çıxanlar, onların tərəfini saxlayanlardan daha çoxdur”.**

?Əməli gözəl olana tubə olsun!
Rəvayət edilir ki, Abdullah ibn Busr əl-Muzəni y demişdir: “İki bədəvi Allah Elçisinin salləllahu aleyhi və səlləm yanına gəldi və onlardan biri soruş­du: “Ey Allahın Elçisi, hansı insan ən xeyirlidir?” O buyurdu: “Ömrü üzün və əməli gözəl olana Tubə olsun!” Digəri dedi: “Hansı əməl ən xeyirlidir?” Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm buyurdu: “Dilin Allahın zikrindən quru­ma­dığı halda dünyadan ay­rıl”. Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm bu­yur­muş­dur: *“Dilinə hakim olana, evi geniş olana (İnsanların şərindən qorunmaq üçün evində qərar tutana) və öz günahına görə ağlayana Tubə olsun!”Allah Elçisi salləllahu aleyhi və səlləm demişdir: “Qiyamət günü əməl dəftərində çox istiğfar görənə Tubə olsun!”***