#oort

NASA olimlari yangi model yordamida Quyosh tizimining chekkasida joylashgan Oort bulutining ichki tuzilishi haqida yangi ma'lumotlarga ega bo'lishdi. Ushbu modelga ko'ra, Oort bulutining ichki qismi ikki spiral qo'ldan iborat bo'lib, spiral galaktikaga o'xshash disk shaklida ekanligi aniqlandi. Ushbu tuzilmaning uzunligi taxminan 15 000 astronomik birlikni tashkil etadi.

Oort bulutidagi ob'ektlar juda sekin harakat qiladi, unchalik katta emas va juda kam yorug'likni aks ettiradi. Shuning uchun ularni to'g'ridan-to'g'ri ko'rish mumkin emas. Buning aksariyat dalillari Oort bulutidan kelayotgan uzoq muddatli kometalarning kuzatuvlaridan olingan.

Oort buluti qanday ko'rinishini aniqlash uchun olimlar kometalarning orbitalari va Quyosh tizimi ichidagi va tashqarisidagi tortishish kuchlari haqidagi ma'lumotlardan foydalanganlar. Shunday qilib, ular superkompyuter yordamida Quyosh sistemasining sirli qobig‘i qismlaridan birining tuzilishi modelini yaratishga muvaffaq bo‘lishdi.

💠 @koinottilsimi

​​#kvantmexanikasi

Shikastlanishsiz simmetriya deganda biror fizik tizimning qonunlari o‘zgarishlarga nisbatan o‘zgarmasligicha qolishi tushuniladi. Biroq, ba’zan shunday bo‘ladiki, tizimning o‘zi eng past energiyali holatda (vakuum holatida) bu simmetriyani saqlay olmaydi. Bunga o‘z-o‘zidan simmetriyaning buzilishi deyiladi.

Oddiy misol:
Tasavvur qiling, dumaloq stol ustida tik turgan qalam bor. Stol shaklan to‘liq simmetrik – qalamni istalgan tomonga og‘dirish mumkin. Ammo qalam o‘zi qulaganida, u faqat bitta yo‘nalishni tanlaydi va shu bilan simmetriya buziladi. Aslida, qonunlar (stol shakli) simmetrikligicha qoladi, lekin tizimning o‘zi (qalamning joylashishi) simmetrik bo‘lmay qoladi.

Higgs mexanizmi:
Higgs mexanizmi ham xuddi shunday ishlaydi. Dastlab, zarrachalar massasiz bo‘ladi, lekin Higgs maydoni vakuumda o‘z-o‘zidan simmetriyani buzadi. Natijada, ba’zi zarralar (masalan, W va Z bozonlari) massa oladi. Bu jarayon tabiatdagi fundamental kuchlar qanday ishlashini tushuntirishga yordam beradi.
Ya’ni, o‘z-o‘zidan simmetriyaning buzilishi Higgs mexanizmi orqali zarrachalarga massa beradi va shu tariqa tabiatdagi elementar zarrachalarning xususiyatlarini tushuntiradi.

💠 @koinottilsimi

​​#taqvim

Bugun Yer kurrasining shimoliy yarimsharida eng uzun tun kuzatiladi - sutkaning qorong‘i qismi O‘zbekiston joylashgan kengliklarda 15 soatga yaqinlashadi. Qadimda O‘zbekiston hududida ham bu kun Yaldo kechasi sifatida bayram qilingan.
Astronomik nuqtayi nazardan qaralsa, Quyosh atrofida 365 sutka mobaynida to‘liq elleptik orbita bo‘ylab aylanuvchi Yer kurrasi qishda Quyoshga eng yaqin keladi. Ikki osmon jismi o‘rtasidagi masofa 147 mln kilometrgacha qisqaradi. Yerning Quyoshga eng yaqin keluvchi nuqtasi «perigeliy» deb ataladi.

Yer Quyoshga qanchalik yaqin kelar ekan, janubiy qutb shu qadar ko‘proq yoritiladi, janubiy yarimshar mamlakatlarida yoz boshlanadi.
Iyul oyida sayyoramiz Quyosh tizimining bosh yulduzidan maksimal darajada uzoqlashadi va masofaga 152 mln kilometrga yetadi. Quyoshdan eng uzoq nuqta «afeliy» deb ataladi. Shimoliy qismda yashovchi biz kabi davlatlarda yoz, Avstraliya va Janubiy Amerikada qish bo‘ladi.
Shuning uchun qishning oylari qisqaroq (fevral 28/29 kun), yoz oylari esa uzunroq (iyul va avgust 31 kundan).

Yozda biz yashaydigan kengliklarda eng uzoq kun turishi va qishda eng uzoq tun turishi hodisasi sodir bo‘ladi. Janubiy yarimsharda shuning teskarisi.

? @koinottilsimi

#news

Xitoylik ikki nafar taykonavt ochiq kosmosda to‘qqiz soat ishladi. Bu ochiq kosmosda eng ko‘p vaqt o‘tkazgan amerikalik astronavtlar rekordidan ikki soatga ko‘p.

? @koinottilsimi