Тожикистон Республикаси Маданият вазири Матлубахон Сатториён хонимнинг Абу Али Ибн Сино кимнинг фарзанди ва қайси миллатга мансуб эканлиги ҳақидаги баёнотига ўз муносабатимни билдирмоқчиман.
Авваламбор ўзбек-тожик дўстлиги кўп минг йилга бориб тақалишини эътироф этиб, Сизга ўз ҳурматимни изҳор қиламан. Аммо буюк файласуф Суқрот айтганидек "Афлотун маним дўстим, бироқ ҳақиқат устундир".
Биринчидан, Марказий Осиё давлатлари энди ҳақиқатдан ҳам бирлашаётган бир тарихий пайтда, ўзаро чегаралар очилиб, барча соҳаларда мукаммал ҳамкорлик ривожланаётганда барчамиз айтаётганимизни етти ўлчаб бир кесиб гапиришимиз керак, албатта.
Иккинчидан, шу мавзуда баҳс очилган экан, минтақамиз тарихини пухта ўргансак, IX-X асрларда минтақамизда Ўзбекистон, Қозоғистон, Тожикистон ёки Қирғизистон деб тавсифланиш бўлмаганини эътироф этиш керак.
Учинчидан, ўша замонлардаги илм-фаннинг ва маърифатнинг юксалиши, Ренессанс даврининг чўққига чиқишининг бош омилларидан бири минтақамиздаги бир жўғрофий ҳудуд қамровидаги яратилган эркин муҳитдир.
Тўртинчидан, бугунги кунда интернетнинг истаган қидирув тизимига мурожаат қилсангиз, Абу Али Ибн Сино қайси мамлакат фарзанди деганда: Абу Али Ибн Сино (980-1037), машҳур табиб, файласуф, математик ва олим, Бухоро ёнида туғилган. Унинг туғилган жойи ҳозирги кунда Ўзбекистон ҳудудига тўғри келади. Шу сабабли, Ибн Сино Марказий Осиё фарзанди ҳисобланади.
Бешинчидан, Абу Али Ибн Синонинг миллати тўғрисидаги савол қанчалик ўринсиз бўлса-да, Сизга шуни маълум қилмоқчиманки, бундай ёндашув икки томонлама муносабатларга, албатта, салбий таъсир қилмай қолмайди, ва шубҳасиз, учинчи тараф бундай ҳолларда ўзининг ғараз мақсадларида фойдаланади. Биз бугун катта минтақада яшар эканмиз, илм-фан, адабиёт, маърифат соҳасида чўққига чиққан улуғ олимларни сеники, меники демасдан бир заминда яшаган боболаримизнинг муносиб фарзандлари бўлишимиз керак.

профессор Шерзодхон Қудратҳўжа
Ўзбекистон журналистика ва оммавий коммуникациялар университети ректори, сиёсий фанлар доктори

Битта журналнинг йиллик обуна нархи 63 миллион сўм!

Тошкент давлат техника университети томонидан 2025 йилга Россияда (!) чоп этиладиган журналларга 679 002 588 сўмлик обуна шартномаси тузибди.

Рўйхатда бир дона журнал нархи 63 миллион сўм деб кўрсатилган! Яна биттасиники 61 миллион сўм! Шу икки дона журналнинг ўзи битта автомобилнинг нархига тенг.

@platformauzb

Telegram`даги «Nazorat Uz» канали маъмурлари овқатланиш тармоқлари раҳбарларидан катта миқдорда пул талаб қилганликда гумонланмоқда. Улар ошхонада суварак чиққани акс этган видеолар борлигини айтиб, тадбиркорларни қўрқитган. Ҳолат юзасидан уч кишига нисбатан қамоқ эҳтиёт чораси қўлланган

Канал вакиллари Тошкент шаҳридаги йирик овқатланиш шохобчаларига кириб, улардан маҳсулот сотиб олган ва ичига инсон саломатлиги учун зарарли бўлган нарсаларни жойлаштириб, видеога олган. Шундан сўнг Ж.И. овқатланиш компанияси раҳбариятига мурожаат қилиб, бу материалларни Telegram ва YouTube`даги каналларида эълон қилишини айтган, дейилади хабарда.

Жумладан, 2024 йилнинг сентябрь ойида Ж.И. тез ёрдам ходими кийимида 16-шаҳар шифохонасидан видео ёзиб, у ерга машҳур овқатланиш тармоқларидан бирида заҳарланган бир қанча фуқаролар олиб келинганини айтган.

Маълумотга кўра, шундан сўнг у бренд масъулларига маҳсулотлар ичидан пашша чиққани акс этган материалларни ташлаб, ҳисобига пул ўтказиб берилмаса, видеоларни тармоққа юклашини айтиб, шантаж қилган.
Хабарларда канал маъмури овқатланиш шохобчасини ижтимоий тармоқларда реклама қилиш бўйича сохта шартнома тузиб, бу орқали 240 миллион сўм миқдорида пул ундиришга урингани айтилади. Жумладан, овқатланиш тармоғи «Nazorat Uz» муаллифига 2 ой давомида 80 миллион сўм пул ўтказган. Кейинчалик шантаж давом этавергач, тадбиркор ушбу ҳолат юзасидан ҳуқуқни муҳофаза қилиш органларига мурожаат қилган.

@platformauzb

Вақтинча!

Сирдарёга янги ҳоким ва футбол бўйича миллий терма жамоага бош мураббий қўйилди. Иккисининг ҳам рутбаси "Вақтинча" экан. Бу бир томондан яхши, бир томондан ёмон. Яхшилиги: ҳар қандай амал, тушунган одам учун, вақтинча ва ўткинчилигини эслатади. Ёмонлиги, айримлар вақтинча эканман, деб умуман ўзгариш қилмайди. Бунга ирим қилиб "Афросиёб" тезлигини тошбақа юришга ўзгартириб олади.

САҲНА

У ўзини ниҳоятда ишбилармон ва халқпарвар кўрсатиши билан танилган. Ўзини хоксор кўрсатишга уриниши ва буни қойилмақом тарзда уддалашига тан бериш керак. Лекин у аслида унақамас. У бир куни маст ҳолатда пойтахтда ишлайдиган узоқ қариндошига телефон қилди: "ув манга қара, қачонгача тишингни оқини суриб юрасан? Айт, нечта дўкон очиб берай Тошкондан?" Қариндоши унга жавобан индамай қўя қолди, аммо битта зўр гап айтди: "Исмини ҳам тўғри ёзолмайдиган шунақа одамлар қандай қилиб раҳбар бўларкин-а?"
Валломат бир гал чекка туман ҳокимиятига бостириб борди. Чунки шу туман ҳокимини ёмон кўрарди. аммо йўқотолмасди. Чунки туман ҳокими эзгу амаллар соҳиби эди. Шу инсонни кўролмайдиган валломат уни ўринбосарлари ва жамоа олдида изза қилди, ёмон сўзларни ишлатиб, ҳақорат қилди. Сассиқ сўз босиқ сўздан устун келадиган бу оламда бундай пайтда сукутни афзал билган туман каттаси ютди, ҳаммасини ЭНГ КАТТАга топшириб қўйди...

Дунёга Чехов назари билан қарайдиган гитлербашара акам ҳамон от устида. Менимча, от тобутга айлангунча шундай қолса керак.
Бу фоний дунёнинг саҳналари бирам кўп ва уларнинг ҳар бир замонда ўз масхарабозлари, актёрлари бор...

Одамларга ишониш керак!

Ишдан қайтишда нон олмоқчи бўлиб, бир нечта новвойхоналардан ўтиб келдим. Ногоҳ йўл четида турган "Нон" ёзувини кўриб тўхтадим. Коляскада усти ўралган нон, 4000 деган ёзув бор. Аммо сотувчи йўқ. Шу атрофдаги тўрт бешта дарвозани тақиллатдим, ҳеч ким чиқмади, чиққаниям бизга тегишли эмас, дейишди. Нима қилишни билмай турсам, бир йигит: "ака нонни олиб, пулни қўйиб кетаверинг" деди. Нон ўралган адёлни кўтардим, димоғимга гуп этиб иссиқ нон тафти урилди. Боз устига ўзим яхши кўрадиган чапчак нон эканлиги учун гарчи эҳтиёж 4 та бўлса ҳам 10 та олиб, пулини адёл тагида қолдирдим. 10 та ноннинг пули устига яна ўн минг қўшиб ҳам қўйдим. Уйга келиб энди кийим алмаштираман деганимда, бир дўстим телефон қилиб чақириб қолди. Зарур иш деди. Тезда етиб бордим, иш битгач яна ўша нон турган жойдан ўтишга тўғри келди. Қарасам, бир ўсмир йигитча турган экан. Нон тугаган. Мен унга ярим соат олдин нон олмоқчи бўлганимни, аммо ҳеч ким йўқлиги учун кетиб қолганимни айтиб, нега шу ерда турмайсан, дедим. Нонни биров индамай кўтариб кетса, нима қилардинг, дея танбеҳ ҳам берган бўлдим. У эса новвойхонада ўзи ва акаси ишлашини, нонни қўриқлаб ўтиришга вақти йўқлигини, ҳали шу пайтгача ноннинг пули ҳеч кам чиқмаганлигини айтаркан, одамларга ишониш керак, деди.
Нонни сотиб бўпсан, нега кетмаяпсан, десам, э, ака, кимдир ўн минг ортиқча пул ташлаб кетибди, адашиб бергани эсига тушса, қайтиб келар, деб турибман, деди...

Ёш боланинг тоза қалби, ишончи, беғуборлигини кўриб, шубҳа гумонларга борганимдан, уни синамоқчи бўлганимдан уялиб кетдим. Аста мошина томон юрарканман, дунёнинг бузилиб кетишига йўл қўймайдиган бу йигитчанинг гаплари миямни, вужудимни эгаллаб олган эди:

"ОДАМЛАРГА ИШОНИШ КЕРАК!"

Тинчлик бўлсин
Сизга ҳеч дахли бўлмаса-да, бирор жойда яхши хабар тарқалганидан хурсанд бўлсангиз — яхши одам экансиз. Мана, Ғазода уруш тўхтади, бу — Трампнинг иродасими ёки одамсевар, тинчликсевар халқларнинг тинимсиз геноцидга қарши бош кўтаргани сабабими — билмадим, аммо уруш тўхтади. Интиҳодан олдин ибтидо бўлганидек, бу урушни ҳам бошламаслик мумкин эди-ку! Бегуноҳ гўдаклар, тинч оилалар, навжувонлар, ёш-ёш йигитлар хазонга айланди. Шундай хунрезликлар рўй бердики, уларни кўриб, эшитиб, яшаётганингдан, қўлингдан ҳеч нарса келмаслигидан уялиблар кетасан. Касалхоналардаги портлашлар, масжидлардаги бомбабозлик, бозорлардаги ўлдиришларда қанчадан қанча одам қирилиб кетди. Ёвуз ва ваҳшийлар дастидан азоб ейдиган мазлумларнинг ноласи беиз кетмаган, кетмайди ҳам. Ҳар қандай яхшилигу ёмонликнинг жавоби муқаррар, албатта.
Интиҳо ва ибтидо ҳақида бежиз гапирмадик. Яшнаш ва сўлиш, ёниш ва ўчиш ёнма ён юради. Бир нарсадан жуда хавотирланади одам: тинимсиз талотўплардан ҳансираб қолган она замин, мушфиқ Ер сайёраси агар ўз ўқидан чиқиб кетса, бунга шубҳасиз, урушқоқлар айбдор!
Дуо қлайлик: Ер юзида тинчлик бўлсин! Онаси ўқ овозига бошқоронғи бўлганларга Худойим инсоф берсин!

Авлиёга айланаётган “права”

Телеграмдаги каналлардан бирида ҳайдовчилик гувоҳномаси олиш учун ўқиш, имтиҳон топшириш нархлари ошганлиги ҳақида ёзишипти. Ва унинг тагидаги изоҳлар 95 фоиз салбий. Аксарият юртдошларимиз бундан норози эканлигини билдиришган.
Бу каби изоҳларни ўқиб, хаёлга толасан. Давлат раҳбари халқни рози қилиш учун кечаю кундуз тиним билмасаю, аллақандай чиновникнинг шахсий манфаати деб, ердан кўкка сакраган “права” олиш тизимини камхаржроқ қилиш ҳақида ҳеч ким бош қотирмаса. Авария кўп бўлаяпти, ўлим ҳолати, қоидабузарлик кескин ошган, деган важ-карсонлар билан кўплаб автомактаблар ёпиб ташланди, имтиҳон топшириш марказлашди. Ҳатто СССРнинг марказлашган сиёсати даврида ҳам бундай “бетонлаш” бўлмаган?
Нархлар оширилгани билан “права”га интилганлар сони камаймайди, қаттиқ назорат қилган билан “ўпкасиз” ҳайдовчига инсоф кирмайди. Бу тарбия ва маданиятга боғлиқ. Мана, масалан, Японияда қоидабузарлик деган нарса деярли йўқ, ваҳоланки у ерда радар ҳам йўқ. Бизда эса, афсуски, радар бўлмаса, светофорнинг қизилида ҳам ўтиб кетиш ҳолати кўпаймоқда. Шу боис таклиф шуки, ҳайдовчилик гувоҳномасини олиш талабани кучайтириб, нархни арзонлаштириш керак, қоидабузарлар эса жарималар билан кўзини очсин. Бир марта тўласин, икки марта тўласин, кейин хулоса қилади.
Бўрининг ёнида турган қўй ҳеч қачон семирмайди.

Инфарктнинг кафолатли давоси
Интернетнинг “Ютуб” тармоғида бир шифокорнинг юракни бир маромда ишлаши учун олтита нарсани кўп ичиш кераклиги ҳақидаги видеосини кўриб қолдим. У сув, кўк чой, анор шарбати, узум шарбати, шиповник ва ўрик шарбатини тавсия қилди. Шу нарсаларни кўп ичиб юрсангиз, юрак сизни асло безовта қилмайди, деди у.
Ўзимдан мисол: кўп сув ичаман, анор шарбати-ку жону дилим. Кўк чой ҳам ҳар кунлик ҳамроҳим, туршакни канда қилмайман. Лекин, шунга қарамай, айни қирчиллама ёшда юрак хуружига учрадим. Яъни, инфаркт. Жуда кўп кардиологлар билан гаплашдим. Биттаси айтган дорини иккинчиси рад қилар, учинчиси айтган тавсияни тўртинчиси бўлмаган гап, деб инкор қиларди. Бири мол гўшти енг деса, иккинчиси қўй гўштида холистерин йўқ дерди. Улар айтган дориларни ичавериб, ҳолдан тойдим. Бир куни эса бу дорилар акс таъсир этмаётганмикан, деган шубҳага бориб қолдим. Албатта, Аллоҳнинг айтгани бўлади.
Шундан кейин Роббимга кўпроқ илтижо қилишни одат қилдим. Тўғри, доим дуодаман, аммо энди бирдан ўзгариш бўлганини ҳис қилдим. Қандайдир санчиқлар йўқолганини билдим. Оз ейиш ва оз сўзлашга ўтдим, кўп ҳаракатга тушдим. Парвардигорни мудом зикр қиладиган, бир кунда камида минг марта истиғфор айтадиган бўлдим. Кўчадан уйга салом бериб кирадиган, уч марта “Ихлос” сурасини айтишга одатландим. Дорилардан воз кечдим. Қақшашлар, қон босим кўтарилиши тинчиди.
Ўлим ва ўлиш қўрқуви йўқолди. Ўлимдан қўрққанларимни, касал бўлдим, энди ўламан деган хавотирларни эсласам уялиб кетаман, ўз устимдан куламан. Нима бўпти, ахир: Ўзи берган омонатни Ўзи қайтариб олади.
Хулоса шу: Аллоҳга таваккул қилинг! Ишимиз битиши учун раҳбарга, бегоналарга қанча ялинамиз. Аслида эса энг олий Раҳбарга шунча ялинганимизда эди, натижасидан лол қолардик.
Ҳайрату лол бўлиш ҳаммамизга насиб қилсин!

Мақсуд Жонихонов

«ТЎЙЧИБОЙ»
Тўйчибой тўй қиладиган бўлди: суннат тўй...
«Сабзи тўғрар»га келган маҳалла оқсоқоллари «юз кило гуруч дамлаш шартми, ўзингизни қийнамай қўя қолинг», деган эди, астойдил хафа бўлди:
— Нима, мен одаммасманми? ўзимга яраша орзу-ҳавасим бор, улфатларим бор... Мен ҳам юртнинг ошини еганман...
...Шундай бўлди... Юз кило эмас, юз йигирма кило ош дамланди...
Тонг отмасдан ҳофизлар ҳониш қилди... Гурас-гурас одамлар келди...
Тўйчибой «юз йигирма кило ошнинг тагида бир капгир қолмаганини» гапириб юрди...
...Икки ҳафталардан кейин уйида қий-чув бўлиб қолди. Ўзи бақирган, хотини додлаган...
Ҳарқалай, қўшни... Чиқдим.
Қарасам, Тўйчибой ток сўри тагида турибди. Кўзлари бежо.
Нуқул бир гапни такрорлайди: «Ўзимни ўлдирсам қутиламанми? Ўлиб кетсам қутиламанми, санлардан?!»
Янга нарироқда шумшайиб турибди.
— Тўй қиламан деб бўғзимгача қарзга ботдим! — деди қўшним чинқириб. — Мени хонавайрон қилмоқчимисан?!.. Ўзимни ўлдириб қўя қолай!..
Янга мени кўриб бир қадар таскин топди, шекилли эрини юпатди:
— Қўйинг, дадаси, ўзингизни босинг... — Кейин айвон томонга қараб мушт дўлайтирди. — Сан, қиз ўлгурга қачон ақл киради-а?! Ман буни нонга чиқарсам, китоб обкебди!.. Ҳаҳ, ўша санга китоб ўқишни буюрган ўқитувчингнинг уйига ўт тушсин! Саккиз юз сўмгаям китоб оладими, жувонмарг?! Китоб санга ош билан нон бўлармиди, ер ютгур!
...Қўшнимнинг еттинчими, саккизинчими синфда ўқийдиган қизига энди кўзим тушди.
Қизалоқ айвон устунига суяниб турар, кафти билан юзини тўсганча, унсиз, ўкиниб-ўкиниб йиғлар эди...
Индамай, чиқиб кетдим.
...Ростини айтсам, умримда биринчи марта... ўзбек бўлганимга уялдим...

Ўткир Ҳошимов