Nogironlik (disability)ga qanday ta'rif berasiz? Yoki nogironlik deganda hayolingizga nima keladi?

Barcha javoblarni izohlarda kutib qolaman. Ungacha esa men hayolimdagilarni postga joylab turaman.

Kayfiyatimni koʻtargim kelib qolsa, oʻzimni baʼzi videolarimga nazar solaman. Qanaqa quvnoq odam ekanligim esimga tushadi 😁

Suhbatni oʻzbek tilida yozaman:

Teacher: Shu namoyishda sof ikkingiz tomonidan qilingan nima bor?

Men: Mana bu diagrammalar. Ularni men oʻzim Cavna'da qilganman.

Auditoriyada kulgu koʻtarildi.

Teacher: Bu juda haqqoniy javob boʻldi ;)

Ordinatura yoki magistratura?
Bundan bir necha yillar ilgari magistraturada qilinadigan dissertatsiya nomzodlik dissertatsiyasi oʻrniga oʻtgan. Shuning hisobiga magistraturaga kirish uchun raqobat yuqori boʻlgan va unda oʻqiydiganlar ordinaturani bitirganlarga nibatan obroʻliroq boʻlgan. Hozir esa magistraturada yoziladigan ilmiy ishning darajasi olib tashlangan va amaliy jihatdan hech qanday rolga ega emas.

Xoʻp, dissertatsiyani yozish bilan oʻzimga yoki tibbiyotga biron foyda keltiramanmi? Oʻzingizga deyarli yoʻq, tibbiyotga esa hech qanday foydangiz tegmaydi.

Magistraturada oʻqiydiganlar oʻzini bir narsa bilan ovutishi mumkin. Hech boʻlmaganda ilmiy ish qanday qilinishi oʻrganyapman! Aslida esa sizga bu jarayonni hech kim toʻliq tushuntirib bermaydi. Shunchaki oʻzingdan oldin kelganlarnikiga qarab oʻrgan va har bir semestr uchun belgilangan "glava"larni oʻz vaqtida yozib tugat deyiladi!

3 yil davomida nima qilaman oʻzi? Siz uchun hech kim bosh ham qotirmasdan yozib qoʻygan dars jadvallariga asosan belgilangan vaqtda belgilangan joyga borishingiz kerak boʻladi. Mayda-mayda sikllarda yurish sizga vaqtni befoyda sovurishga yordam beradi. Agar faqatgina sizga koʻrsatilgan yoʻlni follow qilsangiz, oxirida hech narsa oʻrganishga ulgurmagan boʻlasiz. Xullas, yana qoʻshimcha 3 yil talaba boʻlasiz xolos.

Magistraturaga kirib, keyin boshqa odamga shogird tushib oʻrganib yursa boʻladimi? Ha va yoʻq. Bu siz topshirgan yoʻnalish va kafedradagi muhitga bogʻliq. Hammasida ham bir xil emas. Qaysidir yoʻnalishlarda imkoni bor, qaysilarida esa umuman imkonsiz. Siz ertalab 8 dan 14:00 gacha oʻzingiz uchun biriktirilgan bazada boʻlishingiz kerak.

Ordinaturada esa hujjat masalalari kamroq. Ilmiy ish yozmaysiz. Siz uchun yozilgan sikllar jadvaliga amal qilsangiz ham boʻladi, istasangiz bypass qilish imkoni ham bor. Boshqa narsalarga bosh ogʻritmasdan, faqat tanlagan yoʻnalishingiz oid ish bilan shugʻullansangiz boʻladi. Endi buyogʻi, oʻzingiz vaqtdan qanday foydalanishingizga bogʻliq.

Endiyam mendan, ordinaturada oʻqiymi yoki magistraturadami deb soʻramang. Yoki magistraturani qanday afzalligi bor demang. Yagona afzalligi magistraturada grant oʻrinlar ajratiladi. Ayol-qizlar kontrakti davlat tomonidan 100% toʻlab beriladi.

Men nega magistraturada oʻqiyotganimga kelsak. Bu alohida mavzu. Vestminsterga kirganim uchungina milliy OTMga topshirishga rozi boʻlganman. Mening hayollarim jamlanishi kuzgi qabulga emas, qishki qabulga toʻgʻri kelgan. Shuning uchun hammadan farqli qishda kirib, qishda tugataman. Ilmiy ish yozishni Vestminsterda oʻrganganman, shuning uchun bu narsa menga qiyinlik qilmaydi. Milliy OTMda men bu masalaga oid hech narsa oʻrganmaganman desam ham boʻladi.

@tibbiyotkundaligi

Solishtirish

Inson oʻzini boshqalar bilan solishtirishdan qanday toʻxtasa boʻladi? Bu juda oson va bir vaqtning oʻzida juda qiyin ish. Har kimning irodasi, qatʼiyatidan kelib chiqib. Lekin, odatda, bu narsa bitta kalit soʻz bilan amalga oshmaydi. Unga yetib kelish yillardir davom etadigan vaqtni talab qilishi mumkin.

Yoshligimda onam meni tengdosh qarindoshlarim bilan solishtirishlarini yoqtirmas edim. Va doim oʻsha maqtalgan sifatni ortigʻi bilan oʻzimda jamlashga intilardim, toki onam meni ikkinchi marta shu odam bilan solishtirmasinlar deb.

Xuddi ana shunday, solishtirish yoshlikdan boshlanadi. Bu kimningdir foydasiga, kimningdir esa zarariga ishlaydi. Bizga juda uzoq muddat davomida singib ketgan zararli odatdan qutilish uchun ham biroz vaqt kerak boʻladi. Unga yordam beradigan bir necha omillarni oʻzimga foydasi tekkan:

– Atrofimdagi hech kimning hayotini ideal deb qabul qilmayman. Hamma men qatori bu hayotni birinchi marta yashayapti. Aynan qanday qilsa toʻgʻri yoki notoʻgʻri boʻlishini hech kim bilmaydi. Bizga eng mukammal koʻringan hayot tarzida yashaydigan odamning ham ichida savollari, tushunmovchiliklari va "oʻzi toʻgʻri qilayapmanmi?" degan ishonchsizliklari boʻladi. Demak, kimdir yashab oʻtgan yoki oʻtayotgan hayotni qoʻyib, har kim oʻzining takrorlanmas hayot yoʻlini yashab oʻtishi kerak.

– Berilganiga rozi boʻlish. Buning uchun esa boshqa odamlarning hayotini kamroq kuzatish kerak. Men aynan shunday qilaman. Agarda hadeb koʻzingiz tushavermasa, sizda boshqalarning hayoti haqida maʼlumot kamayadi va oʻz-oʻzidan solishtirish ham kamayib boradi. (Odamlarning hayotidan yaxshi ishlarini oʻrnak sifatida olish kerak, m-n, til oʻrganish, yaxshi odatlarni shakllantirish, rivojlanishga oid. Lekin ularning allaqachon erishib boʻlingan muvaffaqiyatini oʻzining holati bilan solishtirish kerak emas. Oʻsha natijaga olib borgan yoʻlni oʻrganish va amal qilish kifoya.)

– Solishtirishga olib keladigan omillardan yana biri jamiyat belgilab bergan qoliplarga oʻzini solishga urinish. Bu standartlashtirish deyiladi. Men esa nostandartlikni maʼqul koʻraman. Natijasi ham shunday kutilmagan boʻladi. Aynan shu odatimga koʻra, bir vaqtning oʻzida ikkita magistr darajasini oʻzimda sinab koʻrishga qaror qilganman. Oila qurish yoshidagi standartlarga ignore qilgan holatda 26 yoshda turmushga chiqdim. Buning hisobiga juda koʻp kelinlar duch kelishi mumkin boʻlgan muammolarni chetlab oʻtish va ularga duch kelmaslik imkoni boʻldi, chunki hayot tarzimda oʻz odatlarim anchagina shakllanib ulgurgan va ularga tashqi oʻzgarishlar kam taʼsir oʻtkazadi.

– Tibbiyot talabalaridagi asosiy solishtirish muammolari bu chet tili oʻrganish, klinik amaliyotlardagi tajriba yoki fundamental fanlardagi kuchini atrofdagi qaysidir kursdoshlari bilan solishtirishdan boshlanadi. Siz bir vaqtning oʻzida turli insonlar bilan oʻzingizni solishtirasiz. Ular esa bularning hammasini emas, aynan qaysidir birini oʻzini yaxshi jamlagan boʻladi. Siz ham shunday qiling. Solishtirishdan kelgan natijadan keyin depressiyaga tushib oʻtirmang, ishni oʻzingizni kamchiliklaringizni toʻldirishdan boshlang.

@tibbiyotkundaligi

Men diqqat markazidaman

Oʻzimizga ishonchsiz boʻlgan holatlarda, m-n, koʻchaga chiqqach kiymimiz gʻijimligini sezib qolganimizda, imtihondan yiqilgan paytimizda, qaysidir boshlagan ishimiz muvaffaqiyatsiz yakunlanganida hamma bizni qoʻli bilan koʻrsatib, biz haqimizda gapirayotganday yoki bizni diqqat bilan kuzatayotganday tuyuladi.

Fanda bu "spotlight effect" deb ataladi. Yaʼni har bir inson oʻzini boshqalar orasida diqqat markazida deb oʻylashi. Buning kelib chiqishiga sabab esa har bir inson uchun uning oʻzi oʻzining diqqat markazida. Mana shu tushuncha chuqurlashib keyinchalik odam butun olam (yoki oʻzi mavjud boʻlgan qaysidir kichik jamiyat) markazida oʻzi turibdi deb oʻylab boshlaydi.

Shunga koʻra biz juda koʻp narsalarni boshqalar biz haqimizda nima deb oʻylashiga koʻra amalga oshiramiz. Vaholangki aslida hech kim bizni biz oʻylaganchalik diqqat bilan kuzatmayapti.

Koʻchada kimdir siz behosdan gʻijim kiyimda chiqqaningizga eʼtibor bermayapti. Kimdir toʻlashi kerak boʻlgan krediti haqida, kimdir kechikayotgan uchrashuvi haqida, kimdir esa bolasiga yangi oyoq kiyim sotib olishi kerak ekanligi haqida oʻylayapti.

Bir necha yil oldin shu haqida oʻqib qolganman. Menga koʻp qarorlarni qabul qilayotganimda asqotgan. Men toʻxtagan qaror yoki men tanlagan narsa haqida boshqalar qanday fikr bildirishini oʻylamay qoʻyganman. Chunki boshqalar umuman fikr bildirmasligi ehtimoli yuqoriroq. Qolgan narsalarni hammasini biz oʻz miyamizda qurib olganmiz xolos.

@tibbiyotkundaligi

Wikipedia

Spotlight effect

Psychological phenomena

#fikrlarim

Bizning jamiyatda juda ham koʻp narsalarga asl maʼnosini anglamay ergashish holatlari juda koʻp uchraydi. Kimdir bir ishni birinchi boʻlib boshlaydi va ketidan hamma shuni takrorlaydi. Bugun aynan "podkastlar" pandemiyasi haqida soʻzlamoqchiman.

Oʻzbek tilida oldin bu soʻz deyarli ishlatilmas edi. Koʻpchilik podkast nima ekanligini menimcha bilmasdi ham. Biz ingliz tilini oʻrganib yurganimizda ingliz tilidagi podkastlarni eshitib turardik. Adashmasam oʻzbek tilida ilk podkastni ShahaDolimov va BekOlimjon chiqarishgan, agar ulardan oldin ham kimdir podkast tayyorlashga ulgurmagan boʻlsa. Bu podkastda ular ilm olish, kitoblar, rivojlanish va qatiyat (discipline) haqida koʻp soʻz yuritishardi.

Ozgina fursat oʻtib oʻzbek mediasida podkast chiqarish yuqumli kasallikday keng tarqala boshladi. U oʻzining asl maʼnosidan (yaʼnikim oʻzbek tinglovchilariga ulashishni istalgan asl maʼnosidan) juda uzoqlashib ketdi.

Oldin intervyu deb atalgan suhbatlar endi podkast deb atala boshlandi. Chunki nomi hozircha jarangdor. Lekin strukturasi boʻyicha intervyudan farq qilmaydi. Tushunishim boʻyicha intervyuda odatda kimningdir hayot yoʻli haqida gaplashiladi, podkastda esa ayni bir mavzu ustida mutaxassis bilan suhbat boʻlishi kerak. Bizda esa podkastlarga mutaxassislar emas, balki intagramda "yurib" turgan sahifa egalari chaqiriladi. Maqsad bitta, koʻproq kuzatuvchiga ega boʻlish.

Haqiqatda podkast yozishga haqli boʻlgan professionallar bir chetda qolib, mediani notoʻgʻri odamlar egalladi. Shunchaki kitob oʻqib u haqidagi fikrlarini boʻlishadigan yoki hayotini gapirib beradigan emas, rostakam profesionallar bilan boʻladigan podkastlar oʻzbek segmentida ham koʻpayishi shunaqayam istayman. Bunda haqiqiy ilm haqida gap ketadi.

Kecha uyda shu gapni aytsam. "Sen qil shu ishni, birov seni qoʻlingni boylab qoʻyganmi qilma deb" qolsalar boʻladimi. Ichimga ikkira karra oʻt tushdi.

Bunaqa aktivlikdan keyin bir oylarga yoʻq boʻlib ketsam kerakov. Yaxshi dam olinglar.