Uning ostida soyalanib oyoqlarning chigalini yozish, oʻtirib yonboshlash – chinakam baxt. Buni tajribadan oʻtkazgan biladi. Baayni texnika aloqalari uzilgan bu ovloqda, tabiatning puchmoqlarida oʻzlikni his qilib yuborar ekansiz. Shu-shu yoʻlimizni Chirchiq sari yoʻnaltirib, alalxusus, tezyurarga moʻljallangan shossega chiqib oldik. Qaytishda shafaqning tasvirlab boʻlmas goʻzalligiga roʻbaroʻ kelib, unga mahliyo va mast boʻlib qolib qoldik. Shaharning yuragini siqib ezuvchi va sob qiluvchi dilgir havosi qarshisida toza havo olam-olam boʻlgan tabiat kishi zotini beixtiyor hissiyot komiga koʻmib yuborgani bu matnning paydo etilishiga sababchi boʻldi.

Toʻgʻ qoʻyniga, qir bagʻriga sayohat garchi malollantiruvchi, qiyinchiliklarga toʻla boʻlsa-da, dilni yayratib, quvnatadi, dardlarni aritadi. Biror yerni oʻrganish uchun dastlab tavakkal qilishga toʻgʻri keladi. Baayni qayerda goʻzal togʻlar-u, xushtabiat, xushmanzara, so'lim maskanlar borligini bilish uchun u yerga qadam ranjida etmoqdan oʻzga yoʻl yoʻq. Ayni kunlarda biz mazkur usulni qoʻlladik.

Borar yo'limiz bizga qorongʻu tumanlik ichidagi uydek nomaʼlum edi. Biroq kattagina tavakkalga, xatarga qoʻl urdik. Tongda 8-9 larda Parkent tomon yoʻlga ravona boʻlib, Soʻqoq yoʻliga tushdik, soʻngra qiyalik boʻylab togʻ sari koʻtarilishni boshladik. Ravon yoʻllarning tugashiyu, oʻrnini o'nqir-cho'nqir, alang-jalang yoʻllarga boʻshatib berishi dastlabdan yigitlarning koʻnglini g'ashlay boshlagani sezildi. Biroq endi orqaga qaytish uchun kech boʻlgandi.

Koʻrinishidan astfal qilinish uchun shaylab qoʻyilgan togʻ ustidan oʻtgan yoʻl yengil moshina uchun xiyol noqulaylik qilishi maʼlum boʻldi. Perivaldek yoʻnalgan yoʻlning yuqori qismiga yetgach atrofning, toʻgʻrirogʻi togʻ vodiysining maftunkor va fusunkor ruxsoridan koʻzlarimizni ishqalagancha, ichimizda badastir hayajon bilan bahrayu orom oldik. Navnihol archalar soyasida dam olarkanman insonning chinakam goʻzallikdan u keltiruvchi mushkulot va dushvorlik sabab asl tabiat ne'matlaridann oʻzini benasib va beravo aylashi haqida oʻy surdim.

Asllikning bari, inson jismiyu vujudining chindan tabiatning bir parchasi ekanini shu onda tuyqus anglay boshlarkan kishi. Alhol yoʻlga tushdik. Endi pastlab keskin qiyalik boʻylab quyi sari oshiqdik. Qarshimizda yoʻlning shagʻal va loy aralashgani sababli botqoqsimon shakl hosil qilgan manzarasiga guvoh boʻlgach, atrofida biroz kuymalanib bundaylar yoʻldan oʻtish mutlaqo amrimahollik xulosasini chiqarib oldik.

Ozroq fursat muqaddam jonga kirgan oro oʻrnini qalbni toʻldirgan alag'dalik zabt etdiyu, barimiz oʻylab oʻylab yoʻlning notekis qismini mashina oʻtadigan boʻlsin uchun tosh va tuproq bilan toʻldirishga tushib ketdik. Chuqurlikni baharnav toʻldirib, mashinani bazoʻr bu yerdan oʻtkazdig-u, olgʻa yurib ketdik. Xavotir-u qoʻrqinch, shubhayu, stresslardan gʻovlab ketgan boshlarimizga darrov charchoq va ogʻriq oʻrmalab kirdi. Mana shunday baravj pallada tagʻin yoʻl yana bir bor oʻz qiyinchiliklarini biz bilan baham koʻrishga chogʻlandi.

Oʻzi bilan ne ne tarix tilsimlarini pinhon etgan, barglari oltin va qirmizi rangda jilva sochib turgan daraxtlar termulgan koʻzlarni quvontirsa-da, biz shohid boʻlgan qiyinchiliklarni-da oʻz xotirasiga koʻmdi. Bamisli, qachonlardir mana shunday ohanjama togʻlarning gilamdek yoyilgan bagʻridan oʻtgan yoʻlovchilar oʻzi bilan olam olam xotiralar opichlab ketganidek.

Boʻstonliq tumani bilganimdan koʻra togʻlarga boyroq ekan. Oʻrtacha (1400+ m) balandliklardan iborat ulugʻvor va mahobatli bu kurrayi zamin tomlari shaharning diqqinafas muhitida kundalik tashvishlar yetovida kezinib yotgan, koʻngli mayda dardlarga toʻlib toshgan odamlarni oʻz bagʻriga sigʻdirishga qodir. Ayniqsa kuzning avji, qoq oʻrtalarida hissiyotlar joʻsh urishi toborasida ilhom va ichki ruh izlab yurgan har kim bunday imkoniyatdan unumli foydalanib qolgani ma'qul.

Qiyalik va ilon izi yoʻlimiz sob boʻlgach, avvalamgi borishdan maqsad va murodimiz boʻlgan bir koʻlni izlay boshladik va ayon boʻldiki, u qurib bitgan, bahordagina toʻlishib bahri dilni ochgulik manzara hosil qiladi. Charchoqdan hilvirab qolganimizni anglaganimiz hamono yoʻl yoqasiga toʻxtadik. Asosan qozoq xalqi istiqomat etuvchi bu maskanlarda istiqomatgohlar unda-bunda, yakkam-dukkam. Chunki yoʻl – rasvo, unda yurish – it azobi. Yuqorida salqin havo oʻz zabtiga oldi, kunduzi boʻlganidan bu bilinmadi, qaytaga jismni yoqimli togʻ shabbodasi bilan siylab berdi.

Avvaliga ulovimizning tashuviga yarasha tushovi ham borligi bizni zir hurkitib qoʻygan boʻlsa-da, ovimizning baroridan kelishini roʻyobga chiqarib berdiki, nainki oʻtirib dam olib hordiq chiqarishga balki, kabob ham dudlashga ulgurdik. Togʻda na'matak koʻp oʻsadi. Doʻlana kabi daraxt boʻlib kattalashib ketadi.

Ba'zi narsalarni anglash, tushunish, ilgʻash uchun ham hissiy, ham aqliy tayyor boʻlish kerak ekan, tajribaning oʻzligina yetarli emas, balki oʻrganish, atrofni kuzatish, koʻrish, bilib borish natijasida muqarrar ravishda dastavval bizga nomaʼlum boʻlgan narsalar oʻz sirini ocha boshlar ekan kishiga. Kitoblar ham xuddi shunday, yillar muqaddam oʻqib mutlaqo tushuna olmaydigan narsalaringiz keyinchalik, garchi oʻsha kitobni qayta qayta oʻqishga urinmagan boʻlsangiz ham birgina oʻqish bilan siz uchun tushunarli boʻlib boshlar ekan. Demak buning uchun inson oʻzini hissiy va fikriy tayyorlab borishi kerak. Koʻproq oʻzi bilan oʻzi suhbatlashishi, yolgʻiz vaqt oʻtkazishi, kundalik voqealardan chuqurroq, koʻproq universal mavzularda mushohada qilmogʻi lozim. Shunda haqiqatning allaqanday sirlarini ocha boshlaysiz. Bir vaqtlar mavhum boʻlib koʻringan voqelikni shaxsan inkishof etasiz. Dunyo sizga oʻzini ocha boshlaydi.

Biz oʻtgan asrning zalvor-mashaqqat toʻla yillari, urush musibatlari oʻsha davr kishilarining vujudlarini tilka pora etib, qonlarini soʻrib olgan, dard-u hasratga giriftor etgan davri yod etilgan, hikoya qilingan asarlarni ayni damlarda, zamonamizda sevib, gasht-u maroq bilan mutolaa etamiz. Hatto ayrimlarimiz buni kanda etmaymiz. Kecha Erix Mariya Remarkning "Lissabondagi tun" asarini syujet izchilligiga mubtalo holda katta qiziqish bilan oʻqib tugatdim, tarjimasi ham pishiq ekan. Oʻqishim hamono urushning naqadar katta fojia, ne chogʻlik ogʻir kulfat-u qabohat ekanini anchayin kuchli his etdim.

Chunki keng qamrovli urushlardan bevosita jabr koʻradigan qatlam jamiyatning hayotini shu vaqtga qadar masrurlikda, baxt va osudalikda yashab kelayotgan oddiy vakillari, odatiy odamlardir. Ularning hayoti bilan bunday badiiy asarlar vositasida tanishib borar ekansiz, zalolat va zulm manbasi ham inson zoti, oxir-oqibat uning dahshatli chohiga yem boʻluvchi qurbonlar ham oʻsha inson zoti ekanini idrok etasiz. Yuqori qatlamning hissiyot ta'sirida aytgan gaplari-yu nutqlari, dushmanidan alam-la qasd olish ilinjida, ayni pallada xalqining ham qalbida unga nisbatan nafrat olovini yoqishi muqarrar ravishda xalqlarni ashaddiy gʻanimlarga aylantiradi. Bundan jafo kechuvchi toifa esa qalbida gina-adovat, kudurat, nafrat-u qasd boʻlmagan samimiy odamlar boʻlib chiqadi.

Badiiy adabiyotning ta'siri shu qadarki, u kishini oʻz voqeligini unuttirishga, oʻtmish haqidagi tasvirotlar ortidan uning vujudida oʻtmish shaxsiyatini jo etishga qodir. U garchand hissiyot kishisi, san'atdan bahra olishga qodir dil egasi, kulfat va adolatsizliklarga koʻz yumolmaydigan oʻlmagan insof-vijdon sohibi boʻlmasin, zamonasini, oʻz voqeligini unutishi turgan gap. Bu unutish g'ofillik va johillik bilan omuxtalangan boʻladi.

Ayni damda G'azo hududining kunpayakun, vayron etilishi, xalqining bugun uchun aqlga sigʻmas darajada ashaddiy ravishda qirgʻinbarot qilinishi negadir oʻtmish bilan zaharlangan onglarni ta'sirlantirmayotgandek. Vaholanki, oddiy inson hayoti – adabiyotning, san'atning bosh mavzusi, degan da'vo mavjud. Bugungi kunda buning aksini koʻrayotgandekmiz, yoki adolat, siyosat, huquq kabi jabhalardagi ikki yoqlamali standartlar adabiyotga oshufta, ixlosmand hissiyot qalbini ham oʻz chalganiga olgan koʻrinadi.

Nafsilamrini aytganda, adabiyotni qadrlashni da'vo qilar ekanmiz, eng avvalo insoniyatning vijdoni sarhisob etilayotgan Gʻazo makoni yoritilmish asarlar ta'midan ham tatib koʻrishga jazm etishimiz kerak. Zotan maqsad badiiy goʻzallikdan dilni yayratib bahra olish emas, balki bir tomondan insonning qay darajada tuban va chirkin boʻlishi mumkinligi, boshqa tomondan ne chogʻlik bardoshli, metin qalb va vujud egasi, taqvodor, haqiqiy imon sohibi boʻla olishini anglashga oshiqishdir. Bugun ikki xalq mana shuni ham fosh etyapti, ham namoyon qilyapti. Gʻazo va Falastin sitamlari haqida biror badiiy asar tarjima qilinishi lozim.

The people who claim that "looking at an attractive woman has no effect on a man" should read this in detail. These quotations are from experts in the fields of Biology and Psychology and some celebrities as well. The claims of these liberals are against basic biology (part of the Science which they worship)

"The mere sight of an attractive woman can trigger a cascade of psychological effects in a man, leading to increased heart rates, heightened attention, and altered decision-making processes"
- Daniel Kahneman (Occupied land and American citizen and Noble laureate)

"Men’s preferences for youthful, attractive women are tied to evolutionary psychology; these preferences are not merely cultural but are instead rooted in our biology"
- Research by Buss and Shackelford (Evolutionary Psychologists)

"Research has consistently shown that visual stimuli, particularly images of women, can lead to immediate physiological responses in men, such as increased heart rate and genital arousal. This response highlights the deep psychological connection between visual cues and sexual arousal, rooted in evolutionary and neurobiological mechanisms"
- Kim Wallen and Heather A. Rupp (Psychologist and Biologist)

"In the rush of lust men are madder than mad dogs"
- D H lawrence (English Novelist)

"Men are biologically driven to visualize and sexualize, it's a reflex almost too strong to control"
- Robert A Heinlein (American Author)

"A man’s sexual interest is awakened by the visual perception of the female form. This is a basic truth of human sexual behavior"
- Sigmund Freud (Austrian Psychologist)

Post copied from Muhammad Ubaid

Fazo va vaqt mavzusi men uchun har doim qiziq boʻlgan. Umuman hammamiz borliqning (fazoning) kattaligi haqida eshitib, hayratga tushamiz. Bu orqali Allohning naqadar buyukligiga iqror boʻlamiz. Lekin vaqt haqida uncha oʻylamaymiz. Oʻzi fazo ham, vaqt ham nisbiy tushunchalar. Biz uchun behad yirik boʻlgan narsa Alloh uchun zarra qadar ham emas. Xuddi shunday vaqt ham. Masalan, Big Bang hodisasidan hozirgi kunga qadar taxminiy oʻtgan vaqt 13,8 mlrd yil. Bu aqlga sigʻmas katta raqam. Bunda bizning umrimiz muddati arzimas. Lekin koʻzga koʻrinmaydigan mikroblar singari vaqtning ham aqlga sigʻmas zarradek oʻlchamlari bor.

Misol uchun vaqtning eng kichik rasmiy oʻlchami zeptosekund (aslida undan kichigi ham bor) deb yuritiladi. Bu oddiy bir sekundning milliarddan trilliondan bir qismini tashkil qiladi (bu nol ortidan yana yigirmata nol va keyin bir degani). Aqlga sigʻdirib boʻlmaydi bunday kichik vaqt muddatini. Bu vaqtda, olimlarga koʻra bir foton (yorug'lik) hydrogen molekulani kesib oʻtar ekan. Shuning uchun ham yorugʻlik tez (narsalar qanchalik kichiklashsa, vaqt ular uchun shunchalik kichiklashadi, aksincha, kattalashsa, vaqt sekinlashadi).

Demak biz nisbiylik ichida yashaymiz. Atrofimizdagi hamma narsa, hatto vaqt illyuziyaga oʻxshab koʻrinadi. Toʻgʻrirogʻi, biz oʻsha nisbiy kattalik va kichiklikning eng me'yoriy o'rtalig'ida hayot kechiramiz. Bu mezon deb yuritiladi. Bu Alloh taoloning bepoyon hikmati, qudrati, cheksiz ilmi, behad marhamati mahsulidir. Shu bois ham biz na vaqtdan, na makondan oshib oʻta olmaymiz, buni qanchalik oʻrganmaylik jismoniy imkoniyatlarimiz aslo bunga izn bermaydi.

Makon, fazo cheksizlik tomon kengayyapti, xuddi shunday vaqt ham toʻxtovsiz oʻtib boryapti. Biz esa ketma ket oʻrin almashib, umr yashayapmiz. Lekin har me'yorning chegarasi boʻlgani kabi odamzot siklining ham, koinot sikli kabi oxiri bor va unga oz qoldi.

Biz oʻtmishdan saboq chiqarmay qoʻydik. Tarixni unga ishonish uchun emas, balki undan saboq chiqarish uchun oʻrganish darkor. Aslida oʻtmish ibrat uchun katta manbaga ega. Buning uchun ochiq koʻz bilan avvalo Qurʼonni, keyin odamzod tarixini oʻqish kerak, ma'no-mazmunini toʻlaqonli uqadigan darajada.

Tarixni shunchaki fan sifatida oʻqib, oʻrganganlar emas, balki uni maqsad sifatida toʻgʻri fahmlay bilgan va shu maqsad yoʻlida unga chuqurroq kirgan odam uning mohiyatida yetib boradi. Odamzod tarixi tugʻilish bilan boshlanib, halokat, ofat va vayronkorliklar bilan nihoya topadi. Qanchadan qancha oʻtmishga doir asl va qiymatli kitoblar chang bosib yotibdi, biz hatto nomini ham, borligini ham bilmaymiz.

Tarixni bilish bugungi hayotda toʻgʻri yashashni, uni kelajak tomon toʻgʻri yoʻnaltirishni oʻrgatadi. Tarix – ulugʻ ustoz demak. Uning eng katta sabogʻi odamzodning Allohga yaqinligi qoʻlidagi, bisotidagi ne'matlardan qay darajada, oʻrinda foydalanishi, nimalarga sarf etishi, umrini qay tomon chorlashi bilan oʻlchanishidir. Lekin aytilganidek tarixni oʻqishdan oldin ochiq koʻz, aqliy uygʻoqlik va teran zakovat talab qilinadi.

Tarix bu mavhum, borligini payqasa boʻladigan, lekin ochiq, ravshan koʻrib boʻlmaydigan pardalangan haqiqatga oʻxshaydi. Uning tafsilotlarini, ya'ni unda muayyan haqiqat yashirin ekanini bilish mumkin, ammo aslo uning mohiyati, tarkibini bilib boʻlmaydi.

Dunyodagi eng mashhur, ilm-fanni ommalashishiga xizmat qilgan olimlarning mablagʻlari bilan tanishdim. Masalan, Neil Tayson, Brian Koks, Jim al-Xalili kabilarning oʻrtacha boyligi nari borsa 5-10 mln dollar ekan. Bu Amerika va gʻarbdagi holat. Masalan, Amerika uchun bu pul miqdorlari oʻrtachadan sal yuqoriroqni tashkil qiladi. Amerikada 25 mln millioner mavjud (aholini 10 foizdan koʻpi). Demak ularni boy deb hisoblab boʻlmaydi. Endi oʻrtacha mashhur artist, ashulachining moddiy mablagʻi hisoblansa 100 mlndan pastga tushmaydi.

Bu nimani anglatadi. Omma xasta, odamlar xasta, tabiatan xasta. Toʻgʻri narsaga ergashishni bilishmaydi. Agar diniy voizlar, olimlar statistikasi koʻrib chiqilsa ahvol yanayam xarobligi ayon boʻladi. Oʻzbekistonda buning biroz boshqacharoq tendensiyasini koʻrish mumkin. Oʻzbekistonda dinga nisbatan eʼtibor borligi uchun diniy voizlar, olimlar oʻrtachadan ancha baland darajada hayot kechiradi. Lekin fan olimlari bilan qoʻshiqchi, artist va shou biznes bloglerlarining moddiy holati taqqoslansa Gʻarbdagidan yuzlab barobar farqli tafovut koʻzga tashlanadi.

Gʻarb bir necha yuz yil davom etgan fanga eʼtibor bilan shu darajaga keldi. Biz va boshqa post-mustamlaka xalqlari texnologiyalar ortidan kelgan natijalarni qabul qildik. Oqibati shu boʻldiki, ilm-fan va dinning asl mohiyatini mavjud zamonaviy vositalar ila toʻla anglash oʻrniga oʻzimizning eski qobigʻimizni yanada shinam, komfort koʻrinishga keltirdik. Bu hatto davlat siyosati darajasiga koʻtarilgan.