(кеч қолган) ТАБРИК

Неча кундан бери яқинда иштирок этган бир фотиҳа маросими(унаштириш) ҳақида ёзаман, дейману, аммо вақт топа олмайман. Аммо бугун Профессор Шерзоднинг каналларида ушбу мақолани ўқиб бу ҳақда ёзмасам бўлмас, дея ~~қалам~~, ээ, йўғей, клавиатура тиқирлатдим.
Ва байрамдан кейин бўлсада ёзишга қарор қилдим.

5 синфга ўтганимизда она тили ва адабиёти дарсидан янги ўқитувчи дарсга кира бошлади.
Исми ҳам ўзи каби чиройли ва ёрқин эди: Бибиш... Омонова Бибиш. Қоп қора сочлари орқага силлиқ қилиб турмакланган, доим сипо ва шу билан бирга дид билан кийинган бу ўқитувчимга меҳрим бошқача тушди. Бу меҳр нафақат менда, балки бошқа синфдошларимизда ҳам бор эди. Она тили ва адабиёт дарсида синф сув қўйгандек жимжит бўларди. Барчамиз Бибиш маллимни жону қулоқ бўлиб тинглардик.

Албатта бундай рақоботдошликда ўқитувчимнинг эътиборига тушиш учун қўлимдан келганини қилардим:
- Адабиёт китобидаги ҳикоя ва асарларни ҳали ўтилмасдан ўқиш;
- Мавзу ўрганила бошлаганда қўл кўтариб маҳмадоналик қилиш;
- Иншоларда имкони борича чиройли ва маънодор ёзиш;
Кўп ўтмай истагимга эришдим ҳам. Иншолар баҳолангач ўқитувчим доим ёнига чақириб ўқиш, ўрганиш бўйича маслаҳатлар берар, иқтидорим борлигини уқтирарди. Саволларимга жавоб беришга, тушунтиришга, йўналтиришга - ҳеч ҳам эринмасди.

Болалигим қайтишни истаган оним эмас, аммо айнан мана шу устозим ўтган дарсларни кўп қумсайман. Бибиш домла билан учрашгунча китоб ўқишни севган бўлсам, учрашувдан сўнгра ёзишга ҳам ишқим тушди.

Бир ўқитувчи – бир ўқувчи, бир шахснинг шаклланишига қанчалик таъсир қилиши мумкинлигининг кўрсатгичи бу мен учун.

Ўқитувчилик тажрибам йўқ, шу сабабли унинг машаққати ва завқини тўла тасвирлаб бера олмайман. Аммо онам ва бувим ҳам ўқитувчи. Ўқитувчилик осон касб эмаслигини уларнинг мисолида кўрганман. Темир матонат, сабр ва меҳр талаб қилган касб.

Аммо ҳаётимга ўз таъсирини ўтказа олган гўзал қалбни бир Ўқитувчининг ўқувчиси бўлганман.
Домламнинг оламдан ўтганига кўп йиллар бўлган бўлсада, ҳали ҳамон қалбимда чуқур бир миннатдорлик билан эслайман. Ва балки мана шудир ортингдан келган савоб, деганлари.

Ҳаётимизда гўзал қалбли Ўқитувчилар кўп бўлсин.

Ҳаётингизда Сизни ширин хотира ва миннатдорлик билан эслайдиган ўқувчиларингиз кўп бўлсин, бардошли Ўқитувчиларимиз!

@MadinaZarif

Немис зиқнами?

Ҳар бир янги мамлакат, янги жой одамга кўп нарсалар ўргатади. Ва бу мамлакатда қабул қилинган муносабатлар сенинг униб ўсган жойларингдан фарқ қилганда эса тамоман бошқа дунё билан танишаётгандек ҳис қиласан ўзингни. Туркияда яшаганимда ҳам турли фарқлиликларни кўрганману, аммо уларни қоғозга туширишга вақтим ёки истагим бўлмаган чоғи. Аммо Германия борасида азза базза бўлса ҳам ёзиб тураман.

Яқиндан бери янги ишда ишлаяпман. Дўконда сотувчилик. Бу эса бевосита пул ва одамлардаги пулга муносабатни кузатиш имконияти дегани.
Ўзбекистонда пулга сал маҳкамроқ бўлганларни “немис” дейишади. Хўш, аслидачи, немислар пул борасида қандай?

Немислар пул борасида – Немис. 😊

Кассадан узоқлашмай берилган чекни текширганлар;
Қайтимни кўп бериб юборибсиз, дея 1-2 соатдан кейин қайтиб келиб бериб кетганлар;
Асосан реал пул билан иш қилувчи ва банк карталаридан ҳайиқувчи катта ёшлилар;
Деярли ҳамма тўловини картадан қилувчи ёшлар.
Хуллас, турли қатлам.

Германияда payback тизими бор. Тизим кўпчилик дўконлар билан ҳамкорлик қилади.
Сиз дўкондан маҳсулот харид қиласиз ва тизимнинг штрих кодини махсус экранга ўқитасиз. Харидингиз сизнинг бу ҳисобингизга балл бўлиб тушади. Ва бир йилда минимал 100 еврогача балл йиғилиб қолади. Хоҳласангиз бу пулни ўз ҳисоб рақамингизга ўтқазасиз, хоҳланг тўловлар учун ишлатишингиз мумкин. Сотувчи сифатида ҳар бир харидорга:
- Рayback картангиз борми, дея эслатишим керак.

Кўпгина ёшларда бу карта йўқ.
Катта ёшли қатлам ҳам унчалик бу технологик янгиликдан бохабар эмас.
Асосий қўлланувчилар: ўрта ёшли қатлам.

Кеча бир ёш қиз кўпгина харидларини растага қўйди. Сўнгра payback картасини “ўқитди”. Тўловини банк рақами билан қилди ва тўловдан сўнгра эса ҳисоб чекини текширди.
Қизга нисбатан ҳурмат ҳис қилдим. Ва...
Ўзимнинг ҳам Германияга келиб пулга нисбатан муносабатим ўзгарганини сездим.
Билмадим, буни сўзга айлантира оламанми?.. аммо уриниб кўраман.

Пулимни ўнгга чапга: бошқалар мени паст экан, демасин, дея сочишни истамайдиган бўлдим. Пулини тўлаган нарсаларимни: у хоҳ кафедаги бир парча нон бўлсин, ёки ортиб қолган овқат – олиб кетишга уялмасликни ўргандим.
Чекларни текширишга одатландим – инсонлик ҳоли кассада ўтирган ҳам адашиши мумкин. Ва мен нега ўз меҳнатим билан топган пулимни ташлаб кетай?

Немис тили ўқитувчим – ишга киришдан аввал ойликни келишиш борасида кўп гапирарди ва: сен вақтинг, меҳнатинг ва энергиянгни сотаётганингни унутма ва уни арзонга сотма, дерди доим.
Ҳақиқатан ҳам шундай эмасми?

Қизга қараб эса: ўз меҳнати, вақти ва энергиясини ва демакки ўзини қадрлаётганини кўриб унга нисбатан эҳтиром ҳис қилдим.

@MadinaZarif

​​​​Тил ва Иммиграция
Иммиграция ва ёки бошқа мамлакатга кўчиб кетиш – одатда ҳавас ҳиссини уйғотади.
«Мазза а», «Мазза қилиб яшайсиз а, табиати зўр, пули яхши» ва ҳк.каби сўзларни мусофирларга яхши таниш. Менинг ўзим ҳам мусофир бўлмагунча шундай ҳаваскорлардан бири эдим. Сўнгра эса: мусофирлик ҳаёти билан яқиндан танишдим.
Маззами?
Албатта, ҳаммасини нольдан ўрганиш доим «мазза» бўлган. Адаптация эса – доим ҳам осон кечмайдиган жараёнлардан.
Жамият ҳаёти – ҳар рўзғорнинг ўз қоидалари бўлганидек, ҳар мамлакатнинг бир-биридан фарқ қиладиган жамият ҳаёти ва ёзилган ва ёзилмаган қонунлари бор. Уларни ўрганиш бир жабҳа бўлса, унга кўникиш иккинчи жабҳа.
Ҳужжатлар – бу айро ва мушкул мавзу. Виза олиш/узатиш/ўзгартириш. Бу жараёнда ҳужжатларни тайёрлаш/таржима қилиш/тасдиқлатиш – мусофирнинг асаблари эгови ва кўз ёшлари сабабчиси.
Аммо бугун айтмоқчи бўлганим бошқа нарса: охирги пайтларда яна бир жиҳат эътиборимни тортди. Биласиз аввал 7 йил Туркияда яшаганман ва 4 йилки Германиядаман. Бу икки мамлакатдаги адаптация/кўникиш вақтини қиёсласам: Туркияга тезроқ кўниккан ва турк тилида тилим тезроқ «чиққан» экан. Германияда эса нисбатан тортиниб, хавотир билан муносабат қураётганимни сездим. Бунинг сабабларини излай бошладим.

Илк бор Туркияга борган чоғимда, тузук-қуруқ туркча гаплашмас, унинг устига уларнинг тез-тез гапиришларини қулоғим ҳеч илғамас эди. Аммо узуқ-юлуқ қилиб туркчада бирор жумла тузсам ҳам: оо, неқадар гўзел, чок офарин, каби хушсўзлар билан қаршилашганимда ўзимдан ҳам гапираётган тилимдан ҳам шунақа хурсанд бўлиб кетардимки, яна бир нарсалар гапиргим, ўргангим келарди. Туркларда турк тилини ўрганишга ҳаракат қилаётганларга нисбатан эҳтиром борлигини ҳам айтиш керак.

Германия эса ўз номи билан Германия. Бу ердаги аҳоли нисбатан масофали ва жиддий. Амаллаб бир жумла тузиб, юрак ютиб гапираману, унинг орқасидан жиддийлик билан ўша жумла қаршимдаги киши томонидан тўғирланиб такрорланади. Мендек перфекционист учун бу – гапирмай қўявер, эплолмаяпсан, Мадина! – дегани. Кейинги гал бу ички оғриқ/уятни ҳис қилмаслик учун ҳам гапирмай қўявераётганим ва ёки гапиришдан максимал тарзда қочаётганимни ҳис қилдим.

Охирги пайтларда Ўзбекистонда ўзбек ва рус тиллари борасида кўп тортишувларни кўриш мумкин. Ўзбек тилини яхши кўраман ва уни дунёдаги энг чиройли тиллардан бири дея оламан. Фақат ўзбек тилининг оммалашиши ваёки бошқаларда меҳр уйғотишига бу тарзда эриша олмаймиз.

Мисолимдаги давлатлар Давлат миқиёсида ўз Давлат тилида гапирилиши ва ўргатилишини йўлга қўйган. Ва ҳужжатлар асосан Давлат тилида баён қилинади. (Аҳолисининг кўпчилигини ташкил қилган қисм тили ҳам илова қилиниши мумкин, аммо барча ҳужжатларда эмас.) Бунга биз эммигрантлар ҳам ҳаракат қиламиз.
Аммо юқорида келтирган икки ҳолат оддий халқ орасида тил борасида қандай ижобий ваё салбий натижалар кўрсатиши мисоли. Тилимиз учун нимадир қилмоқчи бўлсак, у агрессиядан бошланмаслиги ваёки агрессияга айланиб кетмаслиги керак.