Жабрдийда ва тажовузкор
(Иккинчи мақола)

Путин пропагандаси Россиянинг бир вақтнинг ўзида Ғарб сиёсати жабрдийдаси ҳамда Украина, Беларусь, Марказий Осиё ва Жанубий Кавказ мамлакатлари устидан назорат қилувчи мамлакат сифатида тасаввур қилишга асосланади. 1991 йилда СССР тарқаб кетгандан сўнг Россияда мамлакатнинг бой берилган буюклиги ҳисси мамлакат ташқи кучларнинг айбсиз қурбони бўлди, деган ҳиссиётни озиқлантириб туради. Ҳудудлардан айрилиш ва иқтисодий таназзул постсовет Россиясини Ғарбнинг мустамлакачи метрополиялари билан таққослаганда, иқтисодий жиҳатдан камбағал мамлакатга айлантириб қўйди. Совет социализми Ғарбникига ўхшаш фаровонлик даражасини таъминлаб бера олмади. Россиялик зиёлиларнинг Ғарбга нисбатан тасаввурдаги маргинал (четга чиқиб қолган) ҳолатга оид хавотири совет режимининг мустамлакачилик моҳиятини рад этишига сабаб бўлди.

Айни чоғда Россиянинг сиёсий элиталари унинг собиқ мустамлакаларидан рус тилини билиш, Ғарб таъсирига қарши туришда сиёсий садоқат ва бирдамликни талаб қилмоқда. Ушбу империяча қарашга мос тарзда Россия назорати мустамлакачилик эмас, гўё қолоқ халқларга тараққий этиши учун беғараз ғамхўрлик эмиш. Россиянинг маданий жиҳатдан устунлик қилишидан воз кечиш, жумладан, мустақил ташқи сиёсат юргизиш ва совет тарихининг Россия талқинига қарши чиқиш – булар барчасига сиёсий сотқинлик ва жоҳиллик сифатида қаралади. Масалан, Марказий Осиё республикаларида Россия элчихоналари вақти-вақти билан давлатларнинг маҳаллий тилларни билишни кенгайтириш борасида саъй-ҳаракатларини қоралаб туради, чунки гўё бу сиёсат этник рус аҳолисининг ҳақларини чеклар эмиш. Бу давлатларнинг мустақиликка интилиши Россияда хафагарчилик ҳиссини уйғотади, Россиянинг империя сифатидаги мақомини тан олмаслик унинг маданий жиҳатдан буюклигига ҳужумдай қабул қилинади.

Путин Россияни айбсиз жабрдийда қилиб кўрсатиш ва унинг ўзини тарихан собиқ совет республикаларига нисбатан тамаддунга етакловчи давлат деб ҳис қилувчи қарашини битта нарративга (бир-бири билан боғлиқ кўплаб воқеалар ҳақида мустақил яратилган ҳамда ўқувчи ёки тингловчига сўз ва тимсолларнинг изчиллиги тарзида тақдим этилувчи ҳикоя) жамлади. Россия империяси ҳақидаги тўқиб бичилган уйдирма кимлик ҳиссини жанговор ватанпарварлик атрофида жамлайди, айни чоғда у давлатга жамиятни суст ва танқид қилмайдиган ҳолатда ушлаб туриш имконини беради. Путин Украинага қарши уруш очар экан, мана бундай деб айтди: “Зудлик билан бу мудҳиш ҳолатга – у ерда яшаётган ва фақат Россияга, фақат сиз билан бизга умид қилаётган миллионлаб кишиларга нисбатан геноцидга барҳам бериш зарур”. Ўзини гўё Ғарб шаънини ерга ургандай ҳис қилган Россия жамоатчилиги бир вақтда ўз давлатининг собиқ совет ҳудудларига тажовузини қўллаб-қувватламоқда. Жарбдийда қутқарувчи зиммасига ноҳақ тушган иқтисодий қийинчиликлар юкига дунёни ёмонликдан қутқармоқчи бўлаётганларнинг империя сифатидаги бурчи сифатида қаралмоқда.

Ғарб етакчилари Бучадаги зўравонликни геноцид деб аташи Россия режимининг жабрдийдалик ҳиссини янада мустаҳкамлади. Мудофаа вазирлиги коллектив Ғарб Россияга ҳужум қилмоқда, деб баёнот берди.

(Давоми бор)

@platformauzb

Деколониал фикрлаш вақти
(Биринчи мақола)

Россия давлати илгари совет иттифоқига бўйсунган мамлакатлар, айниқса, Марказий Осиё мамлакатларида тарих қандай ёзилаётгани ва ўқитилаётганини синчиклаб кузатиб турибди. Ушбу мамлакатлардаги Россия элчихоналари мактаб ўқув дастурларини шарҳламоқда ва ушбу минтақадаги Россия бошқарувини ижобий қилиб тасвирлашни талаб қилмоқда. Россия элчихонаси Қирғизистонда Донбассдаги “реал воқеалар” ҳақида пропаганда фильмларини кўрсатишни режалаштирган эди. Ватандошлар ва нодавлат ташкилотларининг фаол мавқеи сабаб режа барбод бўлди. Яна россиялик дипломатлар Россия хавфсизлик соҳасида кўраётган чораларни қўллаб-қувватлаши учун минтақа мамлакатларига босим ўтказмоқда. Россия Украинага бостириб киришидан бироз аввал унинг Нур-Султондаги элчиси Қозоғистондан АҚШ билан ҳарбий ҳамкорликни бас қилиб, Россияни қаттиқ қўллаб-қувватлашни талаб этган эди.

Илгари совет босқини остида бўлган давлатлар Путиннинг совет тартибларини ўрнатиш ҳақидаги интилишларига тобора кўпроқ қаршилик кўрсатмоқда. Украинадан Грузия ва Қирғизистонгача деколониалликка оид муҳокамалар асосий урфга айланмоқда. Украина ва Қозоғистондаги миллионлаб кишилар ҳалокатига сабаб бўлган оммавий очарчилик даҳшатлари совет режими одамлар тасаввур ҳам қилиб бўлмайдиган даражада кўп қурбон берилганини кўрсатади. Грузия ва Қирғизистонда олимлар ўз мамлакатларида элиталарга қарши қатағонларни қайта элакдан ўтказмоқда ва борган сари чор ва совет Россиясини империя бошқаруви, деб атамоқда. Украинадаги уруш деколониал муҳокамалар тарқалишини кучайтириб юборди. Ўтмишга қизиқиш тикланиши совет режимидаги нохуш ҳолатларни очиб ташлади. Деколониал муҳокамалар советларнинг Россия ҳақидаги ўзини бошқа рус бўлмаган республикалар  фойдасига қурбон қилувчи давлат сифатидаги тасаввурини бузмоқда. Тобора кўпроқ одамлар совет режими модернизация неъматларини олиб келди, деб ҳисоблашдан кўра, совет Россияси тимсолида шафқатсиз мустамлакачини кўрмоқда.

Совет режими келтириб чиқарган вайронагарчиликлар тобора кўпроқ англангани сари халқ Россиянинг собиқ совет ҳудудларида империяни тиклашга уринишларига шунчалик кучли қаршилик кўрсатмоқда. Мафкуравий тоталитар режим ва Россия ҳукумронлигидан озодлик қадрияти бу мамлакатларда мустаҳкамланиб бўлди. Тбилиси, Алмати ва Бишкекдаги Украинани ёқлаб ўтказилган оммавий намойишлар Россиянинг империяси сифатидаги ва совет ўтмишини англай бориш Путиннинг асоссиз жуғрофий-сиёсий мақсадларига путур етказмоқда.

(Давоми бор)

@platformauzb

Умуман олганда, бу тўғри гап! Бир эмас. икки эмас саккизта ўринбосар нимага керак ўзи?! Уларнинг ҳар бири бюджетдан ойлик олади, машина ва бошқа текин хизмату имтиёзлардан фойдаланади...

Шундай экан, бу хайрли таклифни бошқа вазирлик ва идораларгаям қўлласа, яхши бўларди. Аммо мени хурсанд қилгани бу ҳаракат Молия вазирлигидан бошлангани.

Ҳа, Қўчқоров баъзан креатив ташаббуслар ҳам кўрсатади. Уни фақат тўй ўтказиш бўйича "намунали чиқиш" қилади, деганлар адашади.

@platformauzb