#lirik_chekinish

O‘tgan oyning boshlarida bir yigit mendan:
— Akaxon, siz G‘irvon qishlog‘ida yasharkansiz, “G‘irvon” so‘zining ma’nosi nima? — deb so‘rab qoldi. Ke, shu yigitga bitta hazil qilib qo‘yay, dedim:
— “G‘irvon” “g‘ir” degan o‘zbekcha, “von!” degan o‘rischa so‘zlardan tarkib topgan bo‘lib, “Bu qishloqdan to‘xtamay g‘ir etib o‘tib ket, daf bo‘l!” degani, — dedim.
Bu yigit muxbir ekan, matbuotda chiqarib yubordi. Muxbirligini bilganimda to‘g‘risini aytardim. “G‘irvon” “g‘aribon” atamasidan olingan, g‘arib, miskin, kamtar, samimiy odamlar ma’nosini bildiradi, derdim.

#hikoyadan parcha
(C) Baxtchi qiz
@efemerida_adabiyoti

#bobosöz_izidan

“Yo‘qla” so‘zini yo‘qlab
Yo‘qla – “O‘zbek tilining etimologik lug‘ati”da izohlanishicha, bu so‘z qadimgi tilimizda “mavjud emas” ma’nosini anglatuvchi “yo‘q” so‘zidan kelib chiqib, O‘lgan kishini xotirlash” mazmunini bildirgan. Demak, “yo‘qlash” “yo‘q bo‘ldi” ma’nosini anglatgan. “So‘zla”dagi kabi “yo‘qla” “yo‘q deb qayta-qayta ayt” degani. Qarangki, keyingi davrlarda bu so‘zning ma’nosi kengaygan. Chunki u tirik odamga nisbatan ham ishlatiladi. Masalan, “Meni biror marta ham yo‘qlab kelmadi”. Shu bilan birga bu so‘zning o‘lgan odamga nisbatan qo‘llanilishi ham to‘liq saqlanib qolgan. Masalan, “U otasini yo‘qlab-yo‘qlab yig‘ladi”. Qizig‘i shundaki, bu so‘zni biz tirik odamga nisbatan ishlatayotganimizda, uning tub ma’nosi o‘lgan kishi bilan bog‘lanishini xayolimizga ham keltirmaymiz. Bu so‘zning “yo‘qlov” shakli faqat bir ma’noni – aza marosimidagi marsiyani ifodalaydi. Qolaversa, tirik odamga “borla” emas-da, “yo‘qla”ning qo‘llanilishi, “bormisan-yo‘qmisan” deb izlash ma’nosida keladi. Shuning uchun ham tirikni yo‘qlash, har kuni ko‘radigan odamga emas-da, onda-sonda ko‘rinadigan odamga nisbatan qo‘llaniladi.

Xullas, “yo‘qla” so‘zining tilimizda ikkinchi ma’nosi paydo bo‘lib, shakllanib ulgurgan.

@efemerida_adabiyoti

Oy va sariq chaqa • muallif: Somerset Moem • yozilgan vaqti: 1919-yil • obrazlar: Charlz Striklend, Dirk Struve, Blansh Struve, Ata. • syujet: asar Londonda yashovchi o'ziga to'q birja dalloli Charlz Striklend 40 yoshidan so'ng rassomlik bilan mashg'ul bo'lish…

#bobosöz_izidan

“Birpas”mi, “ikkipas”?..

“Biz bilan birpas o‘tiring”, deymiz. Umuman “birpas” degan so‘zni biz ko‘p ishlatamiz. Lekin uning tarixini, kechmishini, sakkiz og‘a-inidan bir o‘zi yolg‘iz qolganligini, yеtti aka-ukasi esa, tarix to‘zonlarida yo‘q bo‘lib ketganligini bilmaymiz. Qizig‘i shundaki, “birpas” so‘zidagi “pas” qismi tilimiz tarixida “kechaning sakkizdan biri” degan ma’noni anglatgan. Shuning uchun ham, kechaning bir pasi, kechaning ikki pasi, uch pasi, to‘rt pasi, besh pasi, olti pasi, yеtti pasi va nihoyat, sakkiz pasi kabi iboralar tilimizda ishlatilgan. Xullas, ular jami sakkiz og‘a-ini bo‘lishgan. Shuningdek, “pas” so‘zining “rioya, e’tibor”, “saqlash, qo‘riqlash” degan ma’nolari ham bo‘lgan. “Birpas” so‘zining paydo bo‘lish tarixi “O‘zbek adabiy tili leksikasi tarixi” kitobida shunday izohlangan.

@efemerida_adabiyoti

Tabib

• muallif: Tadeush Dolenga Mostovich
• yozilgan vaqti: 1937-yil
• obrazlar: Rafal Vilchur (Antoniy Kosiba), Beata, Marisa, Leshek Chinskiy, er-xotin Chinskiylar, Prokop, Zonya, pani Shkopkovo, doktor Dobronetskiy, doktor Pavlitskiy, advokat Korchinskiy va boshqalar.
• syujet: mahoratli jarroh Rafal Vilchur har tomonlama omadli inson edi. Sevimli ishi, yetarlicha boyligi, qadrli rafiqasi va qizi bor edi. Ammo qanchalik qattiq muhabbat qo'yganiga qaramay, rafiqasi Beata boshqa bir insonni sevib qolib, qizi Mariola (Maria Iolanta), ya'ni Marisani olib uyni va eri Vilchurni tark etadi va Yanek ismli o'rmonchi yigit bilan turmush quradi. Bunday baxtsizlikka duch kelgan Vilchur qattiq tushkunlikka tushib uydan chiqib ketadi va nihoyatda ko'p ichkilik ichganidan uyga qaytib kelolmaydi. Mast bo'lib yurgan payti talonchilar uni urib, axlat o'rasiga tashlaydilar va undagi barcha pul va arzirli buyumlarni o'g'irlab ketadilar. Qattiq zarba va uzoq davom etgan behushlik natijasida Rafal Vilchur xotirasini yo'qotadi. Uni axlat o'rasidan Pavel Bankovskiy degan bir keksa odam topib olib, yordam beradi. Vilchur uzoq vaqt hech qanday hujjatsiz yuradi, bir necha marta shu holat sababli qisqa muddatga qamaladi. Shundan so'ng u vafot etgan Antoniy Kosiba ismli odamning passportini o'zlashtirib oladi. Uzoq vaqt shaharma-shahar, qishloqma-qishloq kezib Radolishekka kelib qoladi va tegirmonchi Prokopning qo'lida ishlay boshlaydi. Tegirmonchining cho'loq bo'lib qolgan o'g'lini davolab, tabib sifatida mashhur bo'lib ketadi. Bu yoqda esa o'rmonchi Yanekning vafotidan so'ng Radolishekka kelib qolgan Beata ham uzoq yashamaydi. Qizi Mariola – Marisa esa o'sha yerlik Shkopkovo xonimning qaramog'ida qoladi. Ulg'ayib, pani Shkopkovoning mo'jaz do'konida sotuvchi bo'lib ishlay boshlaydi.Radolishekdan biroz uzoq bo'lgan Lyudvikovodagi fabrika egalarining o'g'li Leshek Chinskiy bilan tanishadi va bir qancha vaqtdan so'ng bir-birlariga ko'ngil qo'yishadi. Marisaning qishlog'idagi muttaham va bezoriligi bilan tanilgan Zenon Voydilo bir kuni Leshek va Marisa haqida haqoratomuz gaplar gapirganidan keyin vaziyat keskinlashadi. Leshekning ota-onasi Zenonning otasi bilan tadbirkorlik aloqalarini uzgach, ota g'azablanib Zenonni uydan haydaydi. Alami kelgan Zenon payt poylab Leshek va Marisaga tuzoq qo'yib, ularning baxtsiz hodisaga uchrashiga sabab bo'ladi. Ular og'ir ahvolda tabib Antoniyning oldiga olib kelinadi. Tabib Leshek va Marisaning hayotini saqlab qolish uchun o'sha yerlik shifokor Pavlitskiydan yordam so'raydi. Ammo shu paytgacha yig'ilib kelgan kin va adovat, shuningdek, Antoniyning diplomsiz va savodsizligi haqidagi iddaolar sabab doktor unga yordam berishdan bosh tortadi, Leshekni shahar shifoxonasiga olib ketishini, Marisaning esa ahvoli og'irligi, bir necha daqiqa umri qolganini aytadi. Chorasiz qolgan tabib Antoniy doktorning jarrohlik va tibbiyot uskunalarini o'g'irlaydi. Ulardan foydalanib, Marisa ustida g'oyat xavfli operatsiyani o'tkazadi. Operatsiya muvaffaqiyatli o'tadi. Ammo doktor Pavlitskiy tabibni o'g'rilik va tibbiyot diplomisiz odamlarni davolaganlik va operatsiya o'tkazganlikda ayblab, sudga beradi. Tabib 3 yilga qamaladi. Lyudvikovoga qaytgan va sevgilisining hayot ekanligidan xabar topgan Leshek Marisa bilan uchrashadi va turmush qurishga kelishishadi. Tabibni esa bu qilgan yaxshiligi uchun qamoqdan ozod qilishga urinib, do'sti – mahoratli va yosh advokat Korchinskiyni yollaydi. Korchinskiy sud guvohligi uchun bir vaqtlar Antoniyning assistenti va shogirdi bo'lgan doktor Dobronetskiyni chaqiradi. Doktor Antoniyning o'z ustozi Rafal Vilchur ekani va xotirasini yo'qotgani uchun shu holatga tushganini anglab yetadi. Sudda Antoniy ozod etiladi. Leshek va Marisa bilan Marisaning onasi dafn etilgan joyga kelgan Antoniy Beatani xotirlaydi va esdan chiqqan barcha voqealar ko'z oldida namoyon bo'ladi. Roman shu joyda yakunlanadi.
Asar asosida turli yillarda Imdb reytingi 7.0 va 7.8 bo'lgan ikkita film suratga olingan.

@efemerida_adabiyoti

Demak, g'oliblaar? Asarlar boshlanmasidan savollar: ?-o'rin: Bahrizamon (7ta to'g'ri javob) ?-o'rin: House M.D (4ta to'g'ri javob ?-o'rin: Qahramon Otaxanov (3ta to'g'ri javob) ?-o'rin: Aziz Samiyev (3ta to'g'ri javob) E'zoz, Mushtariy), Jaloliddin Eshpo'latov…

​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​​Telegram tarmog‘idagi naf olish mumkin bo‘lgan sara sahifalar

? Adabiy, ijodiy:
• @AmirxonValijonov – kitob va kitobxonlik
• @BeshinchiTomon (Bayram Ali)
• @Efemerida_adabiyoti (Zaspoiler)
• @Jahon_kitoblar_olami – onlayn “kitob do‘koni”
• @Kitobshunoslik – barchasi kitoblar haqida
• @Maktub_Gazeta – ilm va ijod uyg‘unligi
• @Nasr_uz (Do‘stbek Sulaymonov)
• @Nosirjon_Jorayev – ko‘ngillarga malham she'riyat
• @Sahifa13 – adabiyot, tarjima, san'at va tarix
• @Uzbekmunaqqidi (Adabiy jarayonlar)
• @ZakAdabiyot – adabiyot ummoni

⏳ Ilmiy, tarixiy:
• @AmirTemurtarixi (Amir Temur va Temuriylar tarixi)
• @Brain_Gamess – faktlar, testlar va biroz yumor
• @Burxonov_lite – nomsiz jurnalistning ilmiy izlanishlari
• @Ibtido_tarix (Sirli dunyo tarixi)
• @Jahon_statistikalar – qiziqarli va foydali raqamlar
• @Kadrdagi_tarix – biz bilmagan tarix
• @Mening_tilim (O‘zbek tili xazinasi)
• @Nota_bene1 – kamyob va kerakli ma'lumotlar
• @Professor_uz – sizni hayratga soladi
• @Sitorabonu_audiolar – audioshe'rlar
• @Svoyak_savollar – mavzulashtirilgan savollar
• @Tarixi_dunyo – tarix va tahlil
• @TikiPediya – har sohadan bir shingil
• @Sharqshunos_tarixchi – o‘tmish va sharqona atmosfera
• @Shevashunos – dialekt va dialektologiya

? Barcha kanallarga ulanish uchun bosing

#sarlavhada_erkaklar_ismi
#özbek_adabiyoti

1. "Jonfig'on"  A. Qahhor
2. "Do'xtur Muhammadiyor"  Cho'lpon
3. "Obid ketmon"   A. Qodiriy
4. "Hazrati Attor"   A. Abdullayev
5. "Puankare"   A. Yo'ldoshev
6. "Alibek va 40 do'stining sarguzashtlari"   A. Mamarasulov
7. "Siz bilgan Dukchi eshon"   A. Egamnazarov
8. "Akang qarag'ay Gulmat"   A. Obidjon
9. "Alamazon va Gulmat"   A. Obidjon
10. "Mahmud Torobiy"   A. Dilmurod
11. "Pahlavon Muhammad"   A. Dilmurod
12. "Amir Temur"   B. Ahmedov
13. "Navoiyni o'qigan bolalar"   E. A'zam
14. "Otoyining tug'ilgan yili"   E. A'zam
15. "Sulton Jaloliddin"   E. Samandar
16. "Shoh Bobur yulduzi"   F. Usmon
17. "Yodgor"   G'. G'ulom
18. "Ahmad Farg'oniy"   I. Rahim
19. "Devona Mashrab"   Kimsan Mashrab Turon o'g'li
20. "Xizr ko'rgan yigit"   L. Bo'rixon
21. "Ibn Sino"   M. Qoriyev
22. "Spitamen"   M. Qoriyev
23. "Shiroq"   M. Osim
24. "Navoiy va Darveshali"   M. Osim
25. "Temur Malik"   Mirmuhsin
26. "Umar Hayyom"   N. Jaloliddin
27. "Cho'lpon"  N. Karimov
28. "Maqsud Shayxzoda"   N. Karimov
29. "Temur g'ori"   N. Norqobilov
30. "Said Ahmad, noming baland"   N. Fozilov
31. "Afandining 41 pashshasi"   Z. A'lam
32. "Sog'uniy sog'inchi"   Y. Xo'jamberdiyev
33. "Temurg'ozi to'ra"   S. Avaz
34. "Taroziy toshbaqasi"   T. Po'latov
35. "Devona Mashrab"   X. Begmatov
36. "Boburning tushlari"   X. Sulton
37. "Omonboy va Davronboyning sarguzashtlari"   X. To'xtaboyev
38. "Ahmad Yassaviy"   S. Siyoyev
39. "Avaz"   S. Siyoyev
40. "Kattaxo'jayev aytdilar"   I. Shog'ulomov
41. "O'zbekxon"   M. Qozoqboyev
42. "Mustafo"   M.M.Do'st
43. "Asqad Muxtor dedilar"   N. Rahmat
44. "Kalvak Mahzum nomalari"   N. Rahmat
45. "Damir Usmonovning 2 bahori"   O'. Umarbekov
46. "Spitamen qotili"   O'. Usmon
47. "Ulug'bek xazinasi"   O. Yoqubov
48. "Mirkomilboy"   O. Xoldor
49. "Bozor Simobiy"   O. Husan
50. "Ibn Sino visoli"   O. Husan
51. "Bola Alisher"   Oybek
52. "Navoiy"   Oybek
53. "Alisherning bolaligi"   Oybek
54. "Buyuk Amir Temur yoqut"i  O. Mo'min Xo'ja
55. "Shohrux va Gavharshod"   P. Qodirov
56. "Amir Temurning kelini"   P. Shermuhammedov
57. "Dagar polvon"   P. Ravshanov
58. "Muhammad Ibrohimbek"   S. Tavakkalxon
59. "Kalvak Mahzumning xotira daftaridan" A. Qodiriy

@efemerida_adabiyoti

P.s/qo'shimchalarni izohda yozishingiz mumkin

#sarlavhada_erkaklar_ismi
#jahon_adabiyoti

1. "Martin Iden" – Jek London
2. "Dorian Grey portreti" – O. Uayld
3. "Gulliverning sayohatlari" – Jonatan Svift
4. "Robinzon Kruzoning ajoyib sarguzashtlari" – Daniel Defo
5. "Tom tog'aning kulbasi" – G. Bicher-Stou
6. "Tom Soyerning boshdan kechirganlari" – M. Tven
7. "Dubrovskiy" – A.S.Pushkin
8. "Ulug' Pyotr" – Aleksey Tolstoy
9. "Paganini qismati" – A. Vinogradov
10. "Sherlok Holms haqida hikoyalar" – A.K.Doyl
11. "Chingizxonning oq buluti" – Ch. Aytmatov
12. "Da Vinchi siri" – D. Braun
13. "Aka-uka Karamazovlar" – F. Dostoyevskiy
14. "Doktor Moro oroli" – G. Uells
15. "Doktor Jivago" – B. Pasternak
16. "Hojimurod" – Lev Tolstoy
17. "Yanki va qirol Artur" – M. Tven
18. "Morrining seshanba darslari" – M. Elbom
19. "Abay" – M. Avezov
20. "Kukaracha" – N. Dumbadze
21. "Gobsek" – O. De Balzak
22. "Gorio ota" – O. De Balzak
23. "Jaloliddin Rumiy" – R. Fish
24. "Don Kixotning sarguzashtlari" – M. De Servantes
25. "Botuxon" – V. Yan
26. "Buyuk Getsbi" – F.S.Fitsjerald
27. "Benjamin Battonning sirli o'tmishi" – F.S.Fitsjerald
28. "Faust" – I.V.Gyote
29. "Hamlet" – U. Shekspir
30. "Qirol Lir" – U. Shekspir
31. "Otello" – U. Shekspir
32. "Makbet" – U. Shekspir
33. "Odissey" – Homer
34. "Shoh Edip" – Sofokl
35. "Zanjirband Prometey" – Esxil
36. "Yosh Verterning iztiroblari" – I.V.Gyote
37. "Yevgeniy Onegin" – A.S.Pushkin
38. "Oliver Tvist" – Ch. Dikenz

@efemerida_adabiyoti

P.s/qo'shimchalar bo'lsa, izohda davom ettirishingiz mumkin

Sovuq kunlar ortda qolib, yangilanish va uyg’onish fasli bo’lmish bahor yaqinlashmoqda. Intellektingizni “uyg’otish” va bilimlaringizni yangilash uchun ajoyib mavsum.
Buning uchun esa sizga turli sohaga oid qiziqarli va takrorlanmas ma’lumotlarni o’z ichiga olgan sahifalar yordamga shay. Sahifa mualliflari nafaqat o’zlarining bilimlarini oshirish, balki sizlarga ham ziyo ulashish payidalar.
Unutmang, miyamiz doimo yangilanishga muhtoj)
Kanallar bilan tanishish uchun bosing