Bugun 29-avgust 2024-yil, payshanba.

? BAYRAMLAR:

?? BMT - Xalqaro yadro sinovlariga qarshi kurash kuni
? Mototsikl tug'ilgan kun

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Qozog'iston - Semipalatinsk yadro poligonining yopilish kuni.
?? Ukraina - Halok bo'lgan Ukraina himoyachilarini xotirlash kuni.
?? Argentina - Daraxt ekish kuni.
?? Hindiston - Milliy sport kuni.
?? Hindiston - Telugu tili kuni.
?? Slovakiya - Slovakiya milliy qo‘zg‘oloni kuni.

? VOQEALAR:

- 1030 - Boku yaqinida ruslar Shirvan shohi Manuchix I ibn Yazidning lashkarini mag‘lubiyatga uchratishdi.
- 1191 - Angliya qiroli Richard I ning buyrug‘i bilan  Akre shahrida (Falastin) salibchilar asirlikda bo‘lgan uch ming musulmonni qatl qildilar.
- 1526 - Turklar Vengriyani bosib oldilar.
- 1533 - Ispanlar oxirgi Inka imperatori Atahualpani bo‘g‘ib o‘ldirdilar.
- 1698 - Buyuk Pyotr o‘z fuqarolariga soqollarini olishni va Yevropa kiyimlarini kiyishni buyurdi.
- 1756 - Buyuk Fridrix Saksoniyaga bostirib kirdi.
- 1758 - Nyu-Jersida birinchi hindu rezervatsiyasi tashkil etildi.
- 1793 - Santo-Domingoda qullik bekor qilindi.
- 1825 - Portugaliya qiroli Djon VI Braziliyaning mustaqilligini tan oldi.
- 1831 - Ingliz fizigi Maykl Faradey elektromagnit induksiya hodisasini kashf etdi.
- 1842 - Nankin shartnomasi
Birinchi afyun urushini yakunlab berdi.
- 1883 - kanadalik ixtirochi va tadbirkor Tomas Ahern Ottavada birinchi elektroplitani namoyish qildi.
- 1885 - Gotlib Daymler mototsikl uchun patent oldi
- 1905 - Portsmut shartnomasi imzolandi (1904-1905 yillardagi Rus-Yapon urushi tugadi).
- 1907 - Kvebek koʻprigi qulab tushdi.
- 1910 - Koreya yapon koloniyasiga aylandi.
- 1926 - Nepalda qullik bekor qilindi.
- 1946 - Shvetsiya, Afg‘oniston va Islandiya BMTga qabul qilindi.
- 1949 - SSSRda atom bombasi sinovi.
- 1967 - 150 ga yaqin misrlik ofitserlar Misr prezidenti Nosirni ag‘darishga tayyorlanishda ayblanib hibsga olindi.
- 1975 - Oqqush yulduz turkumida yangi supeyulduz paydo bo‘ldi.
- 1982 - Darmshtadt (G‘arbiy Germaniya) olimlari Mendeleyev davriy sistemasining 109-elementi - meytneriy topilganligi haqida xabar berishdi.
- 1991 - Qozog‘istondagi Semipalatinsk yadro poligoni yopildi.
- 1996 - «Buyuk xizmatlari uchun» ordeni ta’sis etildi.
- 2003 - «Fidokorona xizmatlari uchun» ordeni ta’sis etildi.

? TAVALLUDLAR:

- 1632 - Jon Lokk (1704) - ingliz faylasufi va ma’rifatparvari, bilimning empirik nazariyasi muallifi.
- 1780 - Jan Avgust Dominik Engr (1867) - fransuz rassomi.
- 1862 - Mauris Maeterlink (1949) - belgiyalik yozuvchi, dramaturg, Nobel mukofoti sovrindori (1911).
- 1876 - Charlz Kettering (1958) - amerikalik muhandis, ixtirochi va tadbirkor.
- 1904 - Verner Forsmann (1979) - nemis jarrohi va urologi, yurak kateterizatsiyasi usuli mualliflaridan biri, Nobel mukofoti sovrindori (1956).
- 1907 - Lyudmila Glazova (1981) - sovet kinoaktrisasi.
- 1915 - Ingrid Bergman (1982) - shved kinoaktrisasi, uchta Oskar mukofoti sovrindori.
- 1934 - Joʻldosbek Quttimurodov - haykaltarosh, qoraqalpoq haykaltaroshligi asoschisi, Oʻzbekistonda (1982) va Qoraqalpogʻistonda (1970) xizmat koʻrsatgan sanʼat arbobi.
- 1958 - Maykl Jekson (2009) - amerikalik qo'shiqchi, raqqos, bastakor, "pop qiroli".
- 1958 - Olga Zarubina - rus sovet qo'shiqchisi va aktrisasi.
- 1971 - Karla Gudjino - amerikalik aktrisa.
- 1976 - Abduqodir Toshqulov - Termiz davlat universiteti rektori.
- 1982 - Marina Aleksandrova - rus teatr va kino aktrisasi.
- 1989 - Rustam Sultonov - yunon-rum kurashchisi, 82 kg gacha vazn toifasida.
- 1994 - Firuza Sharipova - qozogʻistonlik professional bokschi, WIBA chempioni (2019).
- 2000 - Nilufar Yoqubboeva - oʻzbekistonlik shaxmatchi. Xalqaro darajadagi ayol master (2020).

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 29-avgust - Nemis ixtirochisi Gotlib Daymler birinchi motosiklga patent olgan kun

Muhandis Gotlib  Daymler avval Otto firmasida ishladi, 1872-yili ichki yonish dvigateli  yaratilishi bilan shug‘ullandi.

1885-yilda Daymler dvigatel ustida tadqiqotlar olib bordi va foydalanishga tayyor holga keldi.

Faqatgina dvigatelga mos mashina topish va unga o‘rnatish qolgandi. Eng mos keladigani velosiped edi.

Yog‘ochdan yasalgan mototsikl 12 km/s tezlikda harakatlangan.

1885-yil 29-avgustda Daymler ushbu qurilmasi uchun patent oldi.

Eng qizig‘i, mototsiklnind asosiy tuzilishi shu vaqtgacha o‘zgarmasdan kelmoqda.

@Kun_TarixiTG

Bugun 27-avgust 2024-yil, seshanba.

? BAYRAMLAR:

? Xalqaro boks kuni.
? Xalqaro lotereya kuni.
? Butunjahon tosh qog'oz qaychi o‘yini kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Moldova - Mustaqillik kuni.
?? Eron - Dorixona kuni.
?? Rossiya - Rossiya kinosi kuni.
?? AQSh - Milliy neft kuni.

? VOQEALAR:

Mil. av. 49 - Sezar tomonidan uzoq vaqt Ispaniya qamali oqibatida Pompeyliklarning Ilerda (zamonaviy Lerida) da taslim bo'lishi.
- 1389 - Usmoniylar armiyasi serblarni Kosova maydoni muhorabasida mag‘lubiyatga uchratdi. 
- 1689 - Rossiya va Xitoy o'rtasida Nercha shartnomasi imzolandi.
- 1813 - Drezden jangi - Napoleonning ittifoqchilar qo'shini ustidan g'alabasi.
- 1828 - Axalsixining ruslar tomonidan egallanishi.
- 1855 - Xiva xoni Said Abdullaxon yovmutlarga qarshi kurashda halok bo‘ldi.
- 1875 - Lekok de Buabodran Mendeleyev bashorat qilgan galliy elementini kashf etdi.
- 1896 - Angliya-Zanzibar urushi.
- 1900 - Angliyada birinchi shaharlararo avtobuslar qatnay boshladi.
- 1908 - Belgiyada "Anderlext" futbol klubiga asos solingan.
- 1911 - Rossiyada “SSKA” futbol klubi tashkil etilgan.
- 1939 - birinchi reaktiv samolyot parvozi.
- 1946 - Pragada Xalqaro Talabalar Ittifoqi tashkil etildi.
- 1946 - AQShda avtomatik katapultali uchuvchi o'rindig'i sinovdan o'tkazildi.
- 1955 - Ginnesning Rekordlar kitobining 198 betlik birinchi nashri nashr etildi.
- 1978 - Eronda siyosiy partiyalar faoliyatini taqiqlash bekor qilindi.
- 1985 - Discovery STS -51I parvozi boshlandi.
- 1991 - Moldova mustaqilligining e'lon qilinishi.
- 2000 - Ostankino teleminorasidagi yongʻin.
- 2003 - Mars Yerga 60.000 yil ichidagi eng yaqin masofada yaqinlashdi.
- 2004 - C/2004 Q2 (Makxolz) kometasi kashf qilindi.
- 2008 - Baykalda to'qqiz balli zilzila.

? TAVALLUDLAR:

- 865 - Abu Bakr Muhammad ar-Roziy (925) - fors qomusiy olimi, tabib, alkimyogar, faylasuf.
- 1770 - Gegel Georg Vilgelm Fridrix (1831) - yirik nemis faylasufi va nemis mumtoz falsafasining eng mashhur vakili.
- 1843 - Dmitriy Anuchin (1923) - Rus antropologi, geografi, etnografi va arxeologi.
- 1865 - Charlz Geyts Dauyes (1951) - AQSh davlat arbobi, tadbirkor va harbiy shaxs, Tinchlik uchun Nobel mukofoti sovrindori (1925), Dauyes rejasi muallifi.
- 1871 - Teodor Drayzer (1945) - Amerika yozuvchisi va jamoat arbobi.
- 1874 - Karl Bosh (1940) - Nemis kimyogar texnologi, Nobel mukofoti sohibi.
- 1896 - Faina Ranevskaya (1984) - teatr va kino aktrisasi, SSSR xalq artisti.
Kun tarixi kanalidan olindi.
- 1908 - Lindon Jonson (1973) - AQSHning 36-prezidenti (1963-69).
- 1910 - Agnes Bojaksua - Mehr-shafqat malikasi.
- 1915 - Norman Foster Ramsay (2011) - amerikalik fizik, Nobel mukofoti sovrindori (1989).
- 1940 - Genadiy Krasniskiy (1988) - futbolchi, sport ustasi, O‘zbekistonning XX asrdagi eng mashhur futbolchisi.
- 1949 - O‘razboy Abdurahmonov - O‘zbekiston va Qoraqalpog‘iston xalq yozuvchisi.
- 1983 - Jamala (Susana Jamaladdinova) - ukrainalik opera va jazz qo‘shiqchisi (soprano).
- 1991 - Monika Xoynish - polshalik biatlonchi, Yevropa chempioni (2013).
- 1995 - Yelizaveta Nazarenkova - rossiyalik gimnastikachi, Rossiya va O‘zbekiston sharafini xalqaro musobaqalarda himoya qilgan.

@Kun_TarixiTG

Bugun 3-iyun 2024-yil, dushanba

? BAYRAMLAR:

?? BMT - Xalqaro velosiped kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Chernogoriya — Mustaqillik deklaratsiyasi kuni.
?? Tailand - Qirolicha Suthidaning tug'ilgan kuni.
?? AQSh - Konfederatsiyani xotirlash kuni.
?? Avstraliya - Mabo kuni.
?? Uganda - Shahidlar kuni.
?? Yangi Zelandiya, ?? Niue, ?? Kuk orollari ‐ Qirolning rasmiy tug‘ilgan kuni.

? VOQEALAR:

- 1098 - Salibchilar Antioxiyani egallashdi.
- 1326 - Novgorod kelishuvi imzolandi.
- 1539 - Florida Ispaniya hududi deb e'lon qilindi. 
- 1571 - Qrim xoni Davlat I Girey Moskvani yoqib yubordi
- 1780 - „Lord Gordon inqilobi“  natijasida Nyuget qamoqxonasidan mahbuslar qochdi.
- 1784 - Annapolis (Merilend) AQShning poytaxti bo‘lish maqomidan ayrildi.
- 1785 - Londonda Fransua Blanshar birinchi parashyutni sinovdan o‘tkazdi.
- 1789 - Aleks Makenzi Kanadadagi  Makenzi daryosini kashf etdi. 
- 1828 - Kolumbiya-Peru urushi boshlanishi.
- 1830 - Sevastopolda vabo isyoni.
- 1839 - Lin Zeysuy 1,2 mln. kg. giyohvand moddalarni yoʻqotishni buyurib, Afyun urushlariga yoʻl qoʻydi.
- 1896 - Xitoy Rossiyaga Xitoy-Sharqiy temir yo'lini qurishga ruxsat beruvchi maxfiy shartnoma imzolandi.
- 1927 - Moskvaning qayta rekonstruksiyasi boshlanishi.
- 1927 - Gretsiyada yangi konstitutsiya qabul qilindi.
- 1937 - Britaniya qiroli Eduard VIII Uellis Simpsonga uylandi.
- 1954 - Sahroi Kabirda fir’avn Sanxetning (mil.avv.2570 yil) qabri topildi.
- 1959 - Singapurda Konstitutsiya qabul qilindi.
- 1961 - Venada N. S. Xrushchev va Jon F. Kennedi o'rtasida ikki kunlik muzokaralar boshlandi.
- 1968 - Valeri Solanas  rassom Endy Warhallni otib tashladi.
- 1979 - Meksika qoʻltigʻida  600  ming tonna neft dengizga toʻkilib ketdi.
- 1987 - Leningrad rok-klubida  Viktor Soy „Gruppa krovi“ qoʻshigʻini ijro etdi.
- 1994 - Toshkentda Markaziy Osiyo mamlakatlari Bolalar folklor-etnografik festivali yakunlandi.
- 2006 - Chernogoriya parlamenti  mamlakat mustaqilligini e'lon qildi. 
- 2010 - Mars-500 loyihasining uchinchi bosqichi boshlandi.

? TAVALLUDLAR:   

- 1843 - Kliment Arkadevich Timiryazev (1920) - rus botanigi va tabiatshunosi.
- 1865 - Georg V (1936) - Buyuk Brutaniya qiroli (1910-1936).
- 1873 - Otto Lyovi (1961) - avstraliyalik fiziolog va farmakolog, Nobel mukofoti sohibi (1936).
- 1899 - Dyord fon Bekeshi (1972) - venger va amerika fizigi, Nobel mukofoti sohibi (1961).
- 1906 - Sergey Gerasimov (1985) - rus kino rejissyori, kino nazariyotchisi. 
- 1924 - Torsten Nils Vizel - Shved vrach-neyrofiziologi, Nobel mukofoti sohibi (1981).
- 1929 - Verner Arber - shvetsariyalik genetik olim, Nobel mukofoti sohibi(1978).
- 1931 - Raul Kasstro - kubalik inqilobchi va davlat arbobi, 2011-yidan Kuba kompartiyasi rahbari.
- 1962 - Tom Kruz  - amerikalik aktyor, rejissyor, ssenariynavis va kino prodyuseri.
- 1974 - Sergey Rebrov - Ukrain futbolchisi.
- 1978 - Suthida - Tailand qirolichasi.
- 1980 - Shayx Tamim ibn Hamad al Tani - 25-iyun 2013-yildan Qatar amiri.
- 1982 - Yelena Isinbayeva - Rus yengilatletika ustasi, ikki karra Olimpiada chempioni.
- 1986 - Rafael Nadal - Ispaniyalik taniqli raketka ustasi, “Katta dubulg‘a” turnirlarining 17 karra g‘olibi, ikki karra Olimpiada chempioni.
- 1992 - Mario Gyotse - nemis futbolchisi, jahon chempioni (2014).
- 1992 - Dilraba Dilmurat - xitoylik aktrisa, boshlovchi, raqqosa va uygʻur millatiga mansub model.
- 1994 - Nodirjon Mirzaahmedov - oʻzbek bokschisi, havaskorlar oʻrtasida ikki karra Osiyo chempioni (2019, 2021).

@Kun_TarixiTG

#tavalludlar

3-iyun – Ispaniyalik taniqli raketka ustasi, “Katta dubulg‘a” turnirlarining 17 karra g‘olibi, ikki karra Olimpiada chempioni Rafael Nadal tavallud topgan kun(1986)

@Kun_TarixiTG

Bugun 23-may 2024-yil, Payshanba

? BAYRAMLAR:

? Xalqaro sport kurashi kuni.
? Butunjahon toshbaqalar kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? Tojikiston - Yoshlar kuni.
?? Ukraina - Qahramonlar kuni.
?? Meksika - Talabalar kuni.
?? Hindiston ‐ Guru Arjanning shahidlik kuni.
?? Ozarbayjon - Atrof-muhit va tabiiy resurslar vazirligi kuni.
?? Yamayka - Mehnat bayrami kuni.
?? Germaniya - GFR Konstitutsiyasi kuni.

? VOQEALAR:

- 1592 - Venetsiyada inkvizitsiya tomonidan italyan faylasufi Jordano Bruno xudosizlikda aylanib qamoqqa olindi.
- 1618 - O‘n uch yillik urish boshlanishining rasmiy sanasi.
- 1829 - Vena shahrida Kiril Demyan o‘zining musiqa asbobi - akkordeonni patentladi.
- 1862 - Front-Royal jangi.
- 1877 - Rumin qirolligining  Turkiyadan batamom mustaqilligi e’lon qilindi.
- 1879 - Ivan Turgenev Oksford universitetining fuqaroviy huquqlar doktori unvoniga  sazovar bo‘ldi. Bu sharafga erishgan dunyodagi birinchi yozuvchidir.
- 1904 - Venada yunon-rum kurashi bo‘yicha birinchi jahon chempionati boshlandi.
- 1915 - Italiya Avstriya-Vengriyaga urush e’lon qildi va I jahon urushiga kirdi.
- 1922 - Uolt Disney (Walter Elias Disney) «Laf-o-Gram Filmz» kinokompaniyasiga asos soldi. 
- 1925 - Gruziyada radioeshittirishlar boshlandi.
- 1930 - "Komsomolskaya Pravda" gazetasi o'zining birinchi Lenin ordeni bilan mukofotlandi.
- 1931 - Munavvar qori Abdurashidxon o‘g‘li Moskvaning Butirka turmasida otib o‘ldirilgan edi.
- 1949 - GFR Asosiy qonuni (konstitutsiya) kuchga kirdi.
- 1984 - Stiven Spilbergning «Indiana Jons-2” filmi premerasi bo‘lib o‘tdi.
- 1992 - MDH davlatlarining strategik hujum qurollarini cheklash haqidagi Lissabon protokoli imzolandi.
- 1992 - Namanganda Boborahim Mashrab muzeyi va haykalining tantanali ochilish marosimi o‘tkazildi.
- 1996 - Germaniyaning Bonn shahrida ingliz, nemis va rus tilida chop etilgan “Islom Karimov—yangi O‘zbekiston Prezidenti” kitobining taqdimoti bo‘lib o‘tdi.
- 2004 - Sharl de Goll xalqaro aeroportidagi (Parij) E2 terminalining tomi qulab tushdi. 4 kishi halok bo'ldi.

? TAVALLUDLAR:

- 1052 - Filipp I (1108)- Fransiya qiroli (1060-1108).
- 1707 — Karl Linney (1778) - Shved tabiatshunosi, o‘simliklar va hayvonot dunyosi tasnifi jadvalini tuzgan olim.
- 1729 — Juzeppe Parini (1799) - Italyan publitsisti va satirik yozuvchisi.
- 1844 - Abdul Baho (1921) - eronlik din arbobi, Bahoiylik e’tiqodining asoschilaridan biri.
- 1891 - Per Fabian Lagerkvist (1939) - shved yozuvchisi, Nobel mukofoti sohibi (1951).
- 1908 - Jon Bardin (1991) - amerikalik fizik, tranzistorni yaratgan, ikki marta Nobel mukofotiga sazovor boʻlgan yagona olim (1956, 1972).
- 1921 - Anna Morozova (1944) - sovet razvedkachisi, maxfiy josus, Sovet Ittifoqi Qahramoni.
- 1921 - Grigoriy Chuxray (2001) - sovet kinorejissyori va ssenariy muallifi, SSSR xalq artisti.
- 1925 - Joshua Lederberg (2008) - amerikalik genetik olim,  Nobel mukofoti sohibi (1958).
- 1936 - Toshxo’ja Akromov - kinorejissyor, O’zbekistonda xizmat ko’rsatgan san’at arbobi.
- 1945 - Mixail Bagdasarov - sirk ijrochisi, hayvon o‘rgatuvchi, Armaniston SSRda xizmat ko'rsatgan artist, RF xalq artisti.
- 1951 - Anatoliy Karpov - taniqli shaxmat ustasi,12-jahon chemioni, xalqaro grossmeyster.
- 1959 - Larisa Guzeyeva - teatr va kino aktrisasi, teleboshlovchi, RF xizmat ko'rsatgan artisti.
- 1972 - Rubens Barrikello  -
Formula-1  musobaqalarining yetakchi  poygachilaridan biri.
- 1974 - Manuela Shvesig - nemis siyosiy arbobi.

@Kun_TarixiTG

Bugun 10-aprel 2024-yil, chorshanba.

? BAYRAMLAR:

? Islom olamida Iyd al-Fitr - Ramazon hayiti.
? Butunjahon uydan (masofaviy) ishlash kuni.
? Butunjahon Yaguar kuni.
? Butunjahon gomeopatiya kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? AQSh - Birodarlar kuni.
?? AQSh - Milliy qishloq hayvonlari kuni.
?? Kanada - Xalqaro pushti kuni.
?? Tojikiston - Ichki qo'shinlar kuni.
?? Tailand - Milliy kauchuk kuni.
?? Ozarbayjon - Quruvchilar kuni.
?? Islandiya - Muhandislar kuni.

? VOQEALAR:

- 1370 - Amir Husayn boshliq Balx shahri Amir Temurga taslim bo‘ldi.
- 1710 - Angliyada 1709-yil qabul qilingan “Qirolicha Annaning statuti” - dunyodagi birinchi mualliflik huquqi qonuni kuchga kirdi.
- 1741 - Mollvits jangi.
- 1814 - Gissen universitetida 13 yoshli Karl Vitte fan nomzodi ilmiy darajasini oldi va eng yosh fan doktori (hozirgacha) bo'ldi.
- 1820 - Birinchi ingliz ko'chmanchilari Janubiy Afrikaning Algoa ko'rfaziga qo'ndi.
- 1831 - Igan jangi.
- 1841 - «New York Tribune» gazetasining birinchi soni chop etildi.
- 1875 - Kanada politsiyasi Kanadaning g'arbiy qismida post ochishga ruxsat oldi - keyinchalik u Kalgari shahriga aylandi.
- 1907 - Pyotr Stolypin Dumada yer islohoti loyihasini bayon qildi.
- 1912 - Sautgempton portidan “Titanik” layneri birinchi va so‘nggi bor yo‘lga chiqdi.
- 1922 - Genuya konferensiyasi ochildi (19 maygacha).
- 1925 - Saritsin shahri Stalingrad deb atala boshlandi (hozirgi Volgograd).
- 1937 - Kanadaning Air Canada aviakompaniyasi tashkil etildi (1964-yilgacha - Trans-Canada Airlines).
- 1938 - Avstriyadagi plebissitda aholining 99,7 foizi Germaniya bilan birlashish uchun ovoz berdi.
- 1941 - Nemis qoʻshinlari tomonidan bosib olingan Zagrebda Xorvatiya mustaqil davlati eʼlon qilindi.
- 1944 - Odessa operatsiyasi davomida shahar nemis ishg‘olidan halos bo‘ldi.
- 1972 - Bakteriologik qurollarni taqiqlash to‘g‘risida xalqaro Konvensiya imzolandi.
- 1979 - Bolgariyalik birinchi kosmonavt Georgiy Ivanov samoga parvoz qildi.
- 1988 - 10 yillik qurilishdan so‘ng Yaponiyadagi Xonsyu va Sikoku orollarini bog‘lovchi 9 kilometrlik Seto ko‘prigi ochildi.
- 2004 -O’zbekistonda Al-Xorazmiyga bag’ishlangan pochta markasi chiqardi.
-2010 - Smolenskda boʻlgan aviahalokat (Polsha preziden­ti Lex Kachinskiy, uning rafiqasi Mariya Kachinskaya va boshqalar (97 kishi) halok boʻldi).
- 2010 - Kamchatkada qor ko‘chkisi germaniyalik sayyohlar bo‘lgan vertolyotni bosib qoldi. 18 kishidan 10 nafari vafot etgan.
- 2014 - Buyuk Britaniya ob-havoni bashorat qiluvchi dunyodagi eng katta superkompyuter o'rnatildi.
- 2016 - Puttingal ibodatxonasidagi yongʻin (Paravur, Hindiston); 110 dan ortiq kishi halok bo'ldi, 350 dan ortiq kishi jarohat oldi.
- 2019 - Dunyoga birinchi marta “qora tuynuk” ning surati namoyish qilindi.

? TAVALLUDLAR:

- 1735 - Kulibin Ivan (1818) – o’zi mustaqil o’qib o’rgangan rus mexanigi.
- 1847 - Jozef Pulitser (1911) - amerikalik noshir va jurnalist, shu nomdagi mukofot asoschisi.
- 1895 - Vsevolod Rojdestvenskiy (1977) - sovet shoiri va tarjimoni, harbiy muxbir.
- 1887 - Bernardo Ussay (1971) - argentinalik fiziolog, Nobel mukofoti sohibi (1947).
- 1894 - Abdulla Qodiriy (1938) - o’zbek milliy romanchiligining asoschisi, publitsist, hajv ustasi, tilshunos va tarjimon.
- 1917 - Robert Vudvord (1979) - amerikalik organik kimyogar, Nobel mukofoti sohibi (1965).
- 1927 - Marshall Nirenberg (2010) - amerikalik biokimyogar, Nobel mukofoti sohibi (1968).
- 1937 - Bella Axmadulina (2010) - sovet va rus shoirasi, yozuvchi, tarjimon.
- 1952 - Grigoriy Yavlinskiy - sovet va Rossiya siyosatchisi, iqtisodchi.
- 1952 - Stiven Sigal - Amerikalik aktyor, ssenariynavis, prodyuser, rejissyor, aykido ustasi.
- 1963 - Doris Loytxard - 2006-yildan Shveysariya Federal Kengashi a’zosi, 2010 va 2017-yillarda mamlakat Prezidenti.
- 1973 - Roberto Carlos da Silva - sobiq braziliyalik futbolchi, jahon chempioni (2002).
- 1978 - Rustamjon Hamidov (Rustamjon domla) - Oʻzbekistonning mashhur imomlaridan biri.
- 1993 - Sofiya Karson - amerikalik aktrisa va qoʻshiqchi.

@Kun_TarixiTG

10-aprel – Butunjahon yaguar kuni

Butunjahon yaguar kuni yiliga ikki marta, 10-aprel va 11-iyun kunlari nishonlanadi. Uning asosiy maqsadi yaguarlarning xavf ostida qolgan holati haqida xabardorlikni oshirish va tabiatni muhofaza qiluvchilarni, NNTlarni, hayvonot bog'larini, hukumatlarni birlashtirishdan iborat.

Yaguar sher, leopard, yo'lbars va qor qoplonlari bilan bir qatorda Panthera turkumining besh turidan biridir. Bu turkumning Amerika qit'asida yashaydigan yagona tirik a'zosi. Uning diapazoni Amerika Qo'shma Shtatlarining janubiy qismidan, ya'ni Arizonadan, Meksika, Markaziy Amerika va Amazon o'rmoni bo'ylab, Paragvay va Shimoliy Argentinagacha cho'zilgan.

2018-yilda XX asrda o'rmonlarning kesilishi va brakonerlik tufayli yaguar turlari 50 foizga qisqargani taxmin qilingan. U kamida ikki mamlakatda, Salvador va Urugvayda yo'q bo'lib ketgan deb hisoblanadi.

2002-yilda yaguar xavf ostida qolgan tur sifatida Xalqaro tabiatni muhofaza qilish ittifoqining Qizil ro'yxatiga kiritilgan.

@Kun_TarixiTG

#buguntarixda

Bugun 10-aprel - Amir Husayn boshliq Balx shahri Amir Temurga taslim bo‘lgan kun

1370-yilga qadar Amir Temurning Movarounnahrni markazlashtirilgan davlatga aylantirish yoʻlidagi saʼy harakatlarida asosiy toʻsiq Amir Husayn boʻlgan.

1370-yil 10-aprel kuni Balx shahri boʻsagʻasida boʻlgan jangda Sohibqiron Husayn ibn Musallamning qoʻshinini tor-mor etadi va uni asirga olib qatl etadi.

Amir Temur Amir Husaynning bevasi, Chig‘atoy ulusi xoni Qozonxonning qizi Saroymulkxonimni o‘z nikohiga olgan .

Shu bilan Amir Temur "Kuragon" unvoniga musharraf boʻladi.

@Kun_TarixiTG

Bugun 4-aprel 2024-yil, payshanba.

? BAYRAMLAR:

?? BMT - Xalqaro minalar xavfidan ogoh etish va minalarni yo‘q qilish ishlariga ko‘maklashish kuni.
? Xalqaro sabzi kuni.
? Butunjahon kalamushlar kuni.

? MILLIY BAYRAMLAR:

?? AQSh - Maktab kutubxonachilari kuni.
?? AQSh - “C” vitamini kuni.
?? Tayvan - Bolalar kuni.
?? Senegal - Mustaqillik kuni.
?? Angola - Tinchlik kuni.

? VOQEALAR:

- 1297 - Rim Papasi Korsika va Sardiniyani Aragon qiroliga topshirdi.
- 1350 - Polsha va Vengriya Galitsiya-Volin yerlarini o'zaro bo'lishdi.
- 1500 - P. Kabral Braziliyani kashf etdi.
- 1581 - Yelizaveta I Frensis Dreykka ritsarlik unvonini berdi.
- 1753 - Imperator Yelizaveta Petrovnaning qarori bilan Rossiyada o‘lim jazosi bekor qilindi.
- 1785 - Ingliz kashfiyotchisi Edmund Kartrayt oyoq bilan ishlaydigan to‘quv mashinasiga patent oldi.
- 1790 - Fransiya va Jazoir 100 yillik tinchlik shartnomasini imzoladi.
- 1850 - Los-Anjeles shaharga aylandi.
- 1896 - Oltin toshlari topilgandan so'ng, Yukonda “oltin vasvasasi” boshlandi.
- 1914 - “Sadoi Turkiston” gazetasining ilk soni nashr etildi.
- 1920 - Rossiya Bolsheviklarining "sa'y-harakatlari" bilan Yosh xivaliklar partiyasi tarqatilib, o‘rniga Xorazm kompartiyasi tuzildi.
- 1932 - Amerikalik olim King birinchi bo'lib “C” vitamini (askorbin kislotasi) ajratdi.
- 1947 - Xalqaro fuqaro aviatsiyasi tashkilotining (IKAO) faoliyati boshlandi.
-1949 - AQSH, Kanada, Buyuk Britaniya, Fransiya va yana 8 davlat oʻrtasida NATO shartnomasi tuzildi.
- 1956 - uzoq davom etgan muhokamadan so‘ng, “O‘zbek orfografiyasining asosiy qoidalari” tasdiqlandi.
- 1959 - Sudan va Senegal birlashgan davlati tuzildi (ular bir yarim yildan so‘ng ajralib ketdi).
- 1964 - The Beatles guruhining qoʻshiqlari Billboard Hot 100 hit-paradining eng yuqori 5 pogʻonasini egalladi.
- 1968 - Martin Lyuter King oʻldirildi.
- 1973 - Nyu-Yorkda (Manxetten) Butunjahon savdo markazi ochildi.
- 1983 - Amerikaning “Chellenjer” kosmik kemasi ilk bor parvoz qildi.
- 1992 - Madagaskar Respublikasi O‘zbekiston Respublikasi suverenitetini tan oldi.
- 1993 - Jizzax viloyatida O‘zbekistonda birinchi temir rudasi koni ochildi.
- 1994 - Netscape Communications (o'sha paytda "Mosaic Communications Corporation" deb nomlangan) kompaniyasiga asos solindi.
- 2002 - O‘zbekiston Respublikasining “Shaharsozlik kodeksi” tasdiqlandi.
- 2004 - Iroqda shialar qo‘zg‘oloni boshlandi.
- 2017 - Xan-Sheyxun (Suriya) shahrida kimyoviy qurol ishlatildi.

? TAVALLUDLAR:

- 1707 - Leonard Eyler  (1783) - shveysariyalik matematik, mexanik va fizik olim.
- 1818 - Tomas Mayn Rid (1883) - ingliz yozuvchisi.
- 1823 - Karl Siemens (1883) - nemis va ingliz muhandisi, sanoatchi va ixtirochi.
- 1928 - Malik Abdusamatov (2008) - sovet va oʻzbek sharqshunos-eronshunosi, filologiya fanlari nomzodi, dotsent.
- 1938 - Ilya Reznik - Sovet va rus shoiri va qo'shiqnavis, ssenariynavis, Rossiya xalq artisti.
- 1947 - Rustamxon Solihov - biokimyogar olim, Oʻzbekiston Respublikasi fan arbobi (2003).
Kun tarixi kanalidan olindi
- 1947 - Maxset Xoʻjaniyozov - opera xonandasi (bas), Oʻzbekiston (1993), Qoraqalpogʻiston (1980), Tatariston (1981) xalq artisti. 
- 1949 - Shing-Tung Yau - xitoy va amerikalik matematik. 
- 1965 - Robert Jon Douni Jr - amerikalik aktyor, produser va musiqachi.
- 1979 - Hit Lejer (2008) - mashhur avstraliyalik aktyor.
- 1983 - Amanda Rigetti - amerikalik aktrisa va kino prodyuseri.
- 1986 - Moris Manifika - fransuz chang'isi, bir necha marotaba Olimpiya va jahon medali sovrindori.
- 1987 - Sami Xedira - kelib chiqishi tunislik bo’lgan nemis futbolchisi.
- 1999 - Husniddin Aliqulov - oʻzbek futbolchisi, "Rizespor" klubi va Oʻzbekiston milliy futbol terma jamoasi himoyachisi.

@Kun_TarixiTG