Ustoz To‘ra Sulaymon va Sherali Jo‘rayev to‘yda

t.me/Tora_Sulaymon

**USTOZLAR YODI

*Bugun nolalarim nolamdan o'tdi,
Umr qog‘oz bilan qalamdan o'tdi.
Ketdi aytilmagan qanchalar kalom,
Qancha she‘r-u bayot olamdan o'tdi.

Ajal ov qilarmi yakka-yakkalab? ★
To‘ra Sulaymonu
Shukur akalar...
Ozod domla yanglig‘ so‘z qo‘rg‘onlari
Ketdilar.
Dillarda yod, armonlari.
Qancha sabru sabot olamdan o'tdi.
Go‘yo Adabiyot olamdan o'tdi.*

2005-yil
★— Abdulla Oripov satri

Sirojiddin Sayyid**

t.me/Tora_Sulaymon

Telegram

To'ra Sulaymon

Rasmiy kanal

Istar ko‘ngil
(she‘rlar)
To‘ra Sulaymon
1962-yil
Toshkent, O‘zadabiynashr

http://myurls.co/Ilk_ijod_namunalari

“Bahor, ketma mening bogʻimdan” – Toʻra SULAYMON

Shoirning mazkur sheʼri shoira Bahor Xolbekovaga bagʻishlangan. Bahora opa bu haqida shunday eslaydi:
“Maktabda oʻqib yurgan kezlarimda u-bu narsa yozib yurardim. Qoʻlim ancha kelishib qolgani uchun maktabni bitirgach, Toʻra aka kaminani “Guliston” gazetasiga ishga taklif qildi. Yoshlik havosi bilan uchib-qoʻnib yurgan paytlarim edi. Kichkinagina voqealardan ham katta-katta maqolalar yozib, muharrirga topshirardim. Muharririmiz Xolboʻta Xudoyorov yozganlarimni chizib tashlab, kaftdekkina matn qoldiradi. Bu hol bir necha bor takrorlangach, izzat-nafsim zaxa chekib, ketishga ariza yozdim. Feʼlim shunaqa, biror narsa yoqmasa, tez qaror chiqaraman. Xafa boʻlib chiqib ketayotganimda qarshimdan Toʻra aka chiqib qoldilar. Boʻlgan voqeani bayon qildim. “Bahor, hech qayerga ketmaysan!” – dedilar. Ertasi kuni bir sheʼr yozib keldilar. Bilasizlar-ku, shoirning sheʼr yozishiga kimdir yoki nimadir turtki boʻladi. “Bahor, ketma bizning bogʻlardan”, deb boshlanardi bu manzuma. Men sheʼrni eshitib: “Toʻra aka, menimcha, bu satr Oybek domlada bor”, dedim. “Shundaymi?” dedilar-u, jim ketdilar. Oradan bir kun oʻtdi. Toʻra aka sheʼrni qayta ishlab, sayqallab kelibdi. “Bahor, ketma bizning bogʻlardan” satri “Bahor, ketma mening bogʻimdan” satriga oʻzgartirilgandi oʻshanda. Xullas, bir dilbar sheʼr paydo boʻldi. “Bahor, hali koʻrasan. Mening sheʼrim tufayli dunyoga doston boʻlasan!” – dedilar Toʻra aka”.

“Yoz boʻyi qorga zorman, qishda bahorga zorman,
Chamanda gul boʻyiga intiqman, intizorman,
Kuz kelmay xazon boʻlgan sevgi, guldan bezorman.
Bahorsiz ham, diyorsiz el ichra benazarman,
Bahor, ketma mening bogʻimdan”.

Bir kuni Bahor opa ishxonasida oʻtirganida radiodan sohir ovoz sohibi Sherali Joʻrayevning dilbar qoʻshigʻi yangraydi. Qarasa, soʻzlari tanish: “Bahor, ketma mening bogʻimdan”. Shoira bu Toʻra Sulaymon unga bagʻishlangan sheʼri ekanini anglaganida, xonaga sheʼr muallifi kirib keladi va “Seni dunyoga doston qilaman degandim. Endi ishondingmi?” deya tabassum qiladi. Darhaqiqat, hozirda bu sheʼr va unga bastalangan qoʻshiq xalqimizning sevimli asariga, bebaho xazinasiga aylangan, desak yanglishmagan boʻlamiz.

Устозимиз Тўра Сулаймон “Сирдарё ҳақиқати” газетаси таҳририятида бир пайтлар ишлаган ва таҳририятга тез-тез бориб турар эдилар. Таҳририятни “Бош уриб борар жойим”, деб ҳам эътироф этардилар.Эҳе, таҳририятда не-не улуғ инсонлар ишламаган дейсиз. Улар орасида шу йил бандаликни бажо келтирган яқин сафдошимиз, камтарин инсон, вилоятимиз журналистикаси ривожига катта ҳисса қўшган қаламкаш дўстимиз Ортиқ Султонов ҳам бор. Ортиқ ака бош муҳаррир сифатида таҳририят тарихида муносиб из қолдирган тажрибали журналист эди. Шу қадар заҳматкаш эдики, бошини кўтармай ижод қилар эди.
О.Султонов “Адолат кўзгуси” газетаси таҳририяти ходимлари билан ҳам ижодий ҳамкорлик қилиб турар эди. Кунларнинг бирида Тўра оғамизнинг ҳаётида юз берган қизиқ воқеалар ҳақидаги қўлёзмасини олиб келиб, ёритишимизни сўради. Қўлёзмани сақлаб қўйган эканман. Сиз билан бўлишгим келди, дўстларим.

TAVALLO

Nelardandir ko‘ngil bo‘lib g‘ash,
Ham egilib, bu egilmas bosh,
Ko‘zlarimda qalqib tursa yosh,
Bu holimga berolmay bardosh,
Bir mushtipar Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.  

Qaytar bo‘lsam quruq qo‘l ovdan,
Qora qozon qolsa qaynovdan,
Ham ayrilib o‘lja, ulovdan,
Qarzga botar bo‘lsam birovdan,
Taskin berib Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.  

Birda haqdin, birda nohaqdin,
Jabr ko‘rsam bir betavfiqdin,
Ortda tursam qalbi quroqdin,
Qadrim xarob bo‘lsa tuproqdin,
Ohlar urib Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.  

Og‘a-ini o‘rtasida gap...
Alhol, kelib chiqsa ixtilof,
Biri izzat, biri mulk talab,
— Bu oq sutim, mehrimga xilof,
— Deya sho‘rlik Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.  

Sinalmoqning gali kelganda,
Nogoh mag‘lub bo‘lsam maydonda,
Nomim qolmas bo‘lsa jahonda,
Kim do‘st-dushman bilinar onda
Ahvolimga Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir  

G‘anim bir yon, men bir yon bo‘lsam,
U ustuvor, men uryon bo‘lsam,
Bu ham kamday nogiron bo‘lsam,
Yog‘och otga yonma-yon bo‘lsam,
Oy tutilib, Onam yig‘laydir,
Qolganlari yolg‘on yig‘laydir.  

Bo‘lsam gumroh, bo‘lsa gunohim,
Vujudimga solmasdan vahm,
Qabul aylab tavallo - ohim,
Darig‘ tutmay mehring, Ilohim,
Yig‘latmagin mushfiq Onamni,
Volidayi muhtaramamni.

To‘ra SULAYMON

@tora_sulaymon

#talablarga_binoan

**UMR O‘TMOQDADIR DARYO MISOLI

*Esiz, bolalikni qoldirib ortda,
Umr o‘tmoqdadir daryo misoli.
Qoldirib-qoldirmay iz bu hayotda,
Umr o‘tmoqdadir daryo misoli.

Oppoq tongni ulab tiyrayi shomga,
Birda shak keltirib sirli olamga,
Goho ta‘zim qilib badkor, badnomga,
Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda.

Qay kezlar ushalmay orzu-armonlar,
Birda g'olib kelib tulkisimonlar,
Birda boy berilib bebaho onlar,
Umr o‘tmoqdadir, umr o‘tmoqda.

Dengizday mavj urib, qirg‘oqdan toshib,
Yurar yo‘limizdan birda adashib,
Kim bilandir zimdan mansab talashib,
Umr o‘tmoqdadir, umr o'tmoqda.

Yaratib ne sirlar, ne mo‘jizalar,
Qutlug‘ kun ketidan kun o‘tkazilar.
Behuda o'tgan dam — ko‘ngil ezilar ...
Umr o‘tmoqdadir, umr o'tmoqda.

Har tongda to‘rg‘aydan oldin uyg‘onib,
Chamanlar yaratish ishqida yonib,
Birda-chi: e'tiqod, imondan tonib,
Umr o‘tmoqdadir, umr o'tmoqda.

Erta bilan bog'liq — ne damlarimiz,
Bilib-bilmay bosgan qadamlarimiz,
Xayrli ish, alam, qaramlarimiz.
Umr o‘tmoqdadir daryo misoli.

Keksalik mo'ralab, eshik qoqmoqda,
Bolalik qaytadan qaytarilmoqda ...
Bizdan erta kunga nelar qolmoqda?
Umr o‘tmoqdadir, umr o'tmoqda.

O‘lmas sozni o'ylab deging kelmaydi,
O‘chmas izdan so‘ylab deging kelmaydi,
Mangulikka bo'ylab deging kelmaydi:
,,Umr o‘tmoqdadir daryo misoli ... ‘‘***To‘ra SULAYMON

Telegram

To'ra Sulaymon

Rasmiy kanal

Qayta ketmas bo‘lib keldingmi bahor ...

To‘ra SULAYMON

TO‘RA SULAYMON (1934-2005) 

To‘ra Sulaymon (1934.15.2, Baxmal tumani - 2005) — O‘zbekiston xalq shoiri (1999). ToshDUning o‘zbek filologiyasi fakultetini tugatgan (1964).
«Guliston», «Sirdaryo haqiqati» gazetalarida xodim, O‘zbekiston Yozuvchilar uyushmasining Sirdaryo viloyati bo‘limida mas’ul kotib (1972—77), adabiy maslahatchi (1977—81) bo‘lib ishlagan.
Ijodi 50-yillardan boshlangan. Ilk she’rlar to‘plami — «Istar ko‘ngil» (1962). «Qorasoch» (1965) dostoni taniqli ijodkorlar, tanqidchilar tomonidan yaxshi kutib olingan. «Men qayga borar bo‘lsam» (1965), «Jahongashta» (1970), «Hamqishloqlarim» (1973), «Intizor» (1973), «Sirdaryo qo‘shiqlari» (1974), «Iltijo» (1976), «Alhazar» (1976), «To‘yboshi» (1977), «Sizni eslayman» (1980), «Qorako‘zginam» (1981), «Gulshan» (1988), «Sarvinoz» (1990), «Xarsang» (1994), «Jahonnoma» (1996), «Gul bir yon, chaman bir yon» (1996), «Yovqochdi» (1998), «Sayhon» (2003), «Mamlakatning tayanch nuqtasi» (2004) kitoblari nashr etilgan. Ko‘plab she’rlari qo‘shiq qilingan.
To‘ra Sulaymon xilma-xil janrlarda qalam tebratadi. Shoirning sof lirik she’rlari, qasida va faxriyalari, manzumalaridan tashqari, xalq yo‘lida bitilgan, o‘z davrining dolzarb masalalariga bag‘ishlangan, voqelikni qadimgi baxshilar nazari bilan ko‘rib, o‘xshatma yoki nazira shaklida yozilgan asarlari ham o‘ziga xos xalqchilligi bilan ajralib turadi. Ayniqsa, «Ergash Jumanbulbul el kezadi» turkumidagi baxshiyona she’r va dostonlari o‘zbekning milliy g‘ururini tiklashga munosib hissa qo‘shgan asarlar sirasiga kiradi.
To‘ra Sulaymon asarlari faqat ifoda tarzi yoki ohangi bilangina emas, tasvirdagi samimiyat, o‘xshatishlarning o‘ziga xosligi nuqtai nazaridan ham xalqchil. Uning ijtimoiy hayotning dolzarb muammolariga bag‘ishlangan publitsistik maqolalari ham bor («Mamlakatning tayanch nuqtasi», maqolalar to‘plami, 2004).@Tora_Sulaymon