**هەڵوەشێنەرەوەکانی ئیسلام

تەرک کردنی نوێژ لەبەرتەمەڵێ و ئیهمالی**

- حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ يَحْيَى التَّمِيمِيُّ، وَعُثْمَانُ بْنُ أَبِي شَيْبَةَ كِلَاهُمَا، عَنْ جَرِيرٍ، قَالَ يَحْيَى: أَخْبَرَنَا جَرِيرٌ، عَنِ الْأَعْمَشِ، عَنْ أَبِي سُفْيَانَ، قَالَ: سَمِعْتُ جَابِرًا يَقُولُ: سَمِعْتُ النَّبِيَّ️ ﷺ يَقُولُ: { إِنَّ بَيْنَ الرَّجُلِ وَبَيْنَ الشِّرْكِ وَالْكُفْرِ تَرْكَ الصَّلَاةِ }.

واتە:
هاوەڵی بەڕێز جابر ووتی: گوێم لە پێغەمبەر️ ﷺ بوو ئەیفەرموو: نێوان پیاو و شیرک و کوفر، وازهێنانە لە نوێژ.

📜صحیح مسلم ٨٢

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ يُوسُفَ، قَالَ: أَخْبَرَنَا مَالِكٌ، عَنْ نَافِعٍ، عَنِ ابْنِ عُمَرَ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ️ ﷺ قَالَ: { الَّذِي تَفُوتُهُ صَلَاةُ الْعَصْرِ كَأَنَّمَا وُتِرَ أَهْلَهُ وَمَالَهُ }.
وحَدَّثَنَا مُسْلِمُ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، قَالَ: حَدَّثَنَا هِشَامٌ، قَالَ: حَدَّثَنَا يَحْيَى بْنُ أَبِي كَثِيرٍ، عَنْ أَبِي قِلَابَةَ، عَنْ أَبِي الْمَلِيحِ، قَالَ: كُنَّا مَعَ بُرَيْدَةَ فِي غَزْوَةٍ فِي يَوْمٍ ذِي غَيْمٍ، فَقَالَ: بَكِّرُوا بِصَلَاةِ الْعَصْرِ؛ فَإِنَّ النَّبِيَّ️ ﷺ قَالَ: { مَنْ تَرَكَ صَلَاةَ الْعَصْرِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ }

واتە:
پێغەمبەر️ ﷺ دەرمووێ: هەر کەسێک نوێژی عەسری لێبڕوا و نەیکات وەک ئەوە وایە هەموو ماڵ و خێزانەکی لێفەوتابێت.
وە هەرکەس تەرکی نوێژی عەسر بکات کردەوەی هەڵدەوەشێتەوە.

📜صحیح البخاري

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ سَعْدِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ بْنِ سَعْدٍ، قَالَ: حَدَّثَنَا عَمِّي، قَالَ: حَدَّثَنَا أَبِي، عَنِ ابْنِ إِسْحَاقَ، قَالَ: وَحَدَّثَنِي هِشَامُ بْنُ عُرْوَةَ، عَنْ أَبِيهِ، عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ يَسَارٍ، عَنِ الْمِسْوَرِ بْنِ مَخْرَمَةَ، وَعَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبَّاسِ بْنِ أَبِي رَبِيعَةَ، قَالا: قال عُمَرُ بْنُ الْخَطَّابِ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: { لا حَظَّ فِي الإِسْلامِ لِمَنْ تَرَكَ الصَّلاةَ }.

واتە:
هاوەڵی بەڕێز عومەری کوڕی خەتاب رضي الله عنه فەرمووی: هەر کەسێک واز لە نوێژ بێنێت هیچ بەشێکی لە ئیسلامدا نیە.

📜تعظيم قدر الصلاة للمروزي باب: ذكر اكفار تارك الصلاة رقم الحديث

حَدَّثَنَا حُمَيْدُ بْنُ مَسْعَدَةَ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ، قَالَ: حَدَّثَنَا شُعْبَةُ، عَنْ عَاصِمِ بْنِ بَهْدَلَةَ، عَنْ زِرِّ بْنِ حُبَيْشٍ، قَالَ : قَالَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ مَسْعُودٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ: { مَنْ تَرَكَ الصَّلاةَ فَلا دِينَ لَهُ }.

واتە:
سەحابەی بەڕێز عبد اللە کوڕی مسعود رضي الله عنه فەرمووی: هەر کەسێک تەرکی نوێژ بکات دینی نیە.

📜تعظيم قدر الصلاة للمروزي باب ذكر اكفار تارك الصلاة

حَدَّثَنَا قُتَيْبَةُ، قَالَ: حَدَّثَنَا بِشْرُ بْنُ الْمُفَضَّلِ، عَنِ الجُرَيْرِيِّ، عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ شَقِيقٍ الْعُقَيْلِيِّ قَالَ: { كَانَ أَصْحَابُ مُحَمَّدٍ️ ﷺ لَا يَرَوْنَ شَيْئًا مِنَ الْأَعْمَالِ تَرْكُهُ كُفْرٌ غَيْرَ الصَّلَاةِ }.

واتە:
تابعی بەڕێز عبداللە کوڕی شقیق فەرمووی: لەلای سەحابەکان رضي الله عنهم هیچ شتێک نەبوو تەرک کردنی بە کوفر بزانرێت جگە لە نوێژ نەبێت (بە کوفریان ئەزانی).

📜صحيح سنن الترمذي

#نوێژ

**هەڵوەشێنەرەوەکانی ئیسلام

عیبادەت کردن بۆ غیری اللە**

اللە تعالی دەفەرمووێت: { إِنَّ اللَّهَ لَا يَغْفِرُ أَن يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِكَ لِمَن يَشَاءُ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدِ افْتَرَىٰ إِثْمًا عَظِيمًا }.
سورة النساء ، آیة ٤٨

واتە:
به‌ڕاستی اللە خۆش نابێت ئه‌گه‌ر هاوه‌ڵی بۆ بڕیار بدرێت، بێجگه له‌وه له هه‌ر گوناهێکی تر بیه‌وێت خۆش ده‌بێت بۆ ئه‌و که‌سه‌ی که ده‌یه‌وێت، جا ئه‌وه‌ی هاوه‌ڵ و شه‌ریک بۆ اللە بڕیار بدات، ئه‌وه ئیتر به‌ڕاستی تاوانێکی گه‌وره‌ی هه‌ڵبه‌ستووه‌.

وە دەفەرمووێت: { إِنَّهُ مَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَيْهِ الْجَنَّةَ وَمَأْوَاهُ النَّارُ وَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ أَنصَارٍ }
سورة المائدة ، آیة ٧٢

واتە:
ئه‌وه‌ی شه‌ریک و هاوبه‌ش بۆ اللە بڕیار بدات، ئه‌وه بێگومان اللە به‌هه‌شتی له‌سه‌ر حه‌رامکردووه و شوێن و جێگاو سه‌ره‌نجامی ئاگره‌، ئه‌وسا ئه‌وسته‌مکارانه هیچ جۆره پشتیوانێکیان نیه (که‌س ناتوانێت فریایان بکه‌وێت).

قال البربهاري رحمه الله تعالى: { ولا يخرج أحد من أهل القبلة من الإسلام حتى يرد آية من كتاب الله عز وجل أو يرد شيئا من آثار رسول الله️ ﷺ ، أو يذبح لغير الله أو يصلي لغير الله، وإذا فعل شيئا من ذلك فقد وجب عليك أن تخرجه من الإسلام، وإذا لم يفعل شيئا من ذلك فهو مؤمن مسلم بالاسم لا بالحقيقة }.

واتە:
البربهاري (٢٣٣ - ٣٢٩ھ) رحمە اللە تعالی دەفەرمووێت: وە ھیچ کەس لە ئەھلی قیبلە دەرناکەین لە ئیسلام ھەتاوەکو ئایەتێك لە کتێبی اللە عز وجل ڕەت نەکاتەوە، یاخود شتێك لە ئاثارەکانی پێغەمبەر️ ﷺ ڕەت نەکاتەوە، یان نوێژ بۆ غەیری اللە بکات، یان بۆ غەیری اللە سەر ببڕێت، جا ئەگەر شتێکی لەو کارانە کرد ئەوا واجب دەبێت لەسەرت کە لە ئیسلام دەری بکەیت، خۆ ئەگەر شتێك لەوانەی نەکردبوو ئەوا ئیماندار و موسڵمانە بە ناو نەك بە حەقیقەت.

📜شرح السنة

کە دەڵێت بەناو نەک بەحەقیقەت واتە ئێمە نازانین خەڵکی لای اللە چۆنن، بەڵکو سەیری ظاھر دەکەین ئەگەر شەعائیری ئیسلامیان جێبەجێ دەکرد بۆ نمونە وەکو نوێژ و کوفریان نەبوو ئەوا لامان موسڵمانن وە ئەگەر کوفریان ئەنجام دا ئەوا کافرن و تەکفیریان دەکەین.

**ھەڵوەشێنەرەوەکانی ئیسالم

ڕەتدانەوەی کتێبی الله تعالی، یان سوننەتی پێغەمبەر️ ﷺ**

اللە لە قورئانا ئەفەرمووێت: { ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمْ كَرِهُوا مَا أَنزَلَ اللَّهُ فَأَحْبَطَ أَعْمَالَهُمْ }
سورة محمد ، آیة ٩

واتە:
كردەوەی كافرەكان پووچەڵ بووەتەوە لە بەر ئەوەی كە ڕقیان بووە لەوەی اللە دایبەزاندووە (قورئان بێ یان هەرشتێک) بەو هۆیەوە كردەوەكانیانی پوچەڵ كردنەوە و لێی وەرنەگرتن.

لە کتێبی الإبانة الصغری ـی ابن بطة هاتووە بە ژمارە ٢٦٣

قال النبيُّ️ ﷺ : { إنَّکُم تُحشرُونَ مِن قُبورِکُم حُفاةً عُراةً غُرْلاً }(¹).

وقال اللەُ تبارك وتعالی: { يَوْمَ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ سِرَاعًا كَأَنَّهُمْ إِلَىٰ نُصُبٍ يُوفِضُونَ }(²).

فَمَن کذَّبَ بآیةٍ، أو بحرفٍ من القرآنِ، أو رَدَّ شیئاً معَّا جاءَ بِەِ سولُ اللە صلَّی اللەُ علیەِ وسلَّم فهو کافِرٌ.

واتە:
رسول اللە️ ﷺ دەفەرمووێت: ئێوە حەشر دەکرێن لە گۆڕەکانتان بەپێی پەتی و بەڕووتی و بەخەتەنە نەکراوی.

وە اللە تبارك وتعالی دەفەرمووێت: ئه‌و ڕۆژه‌ی به په‌له له گۆڕه‌کانیان دێنه ده‌ره‌وه‌، ده‌ڵێی بۆ لای بت و په‌رستراوه‌کانیان ڕاده‌که‌ن!!

ئەوجا هەرکەسێک ئایەتێک بەدرۆ بزانێ یان پیتێک لە قورئان بەدرۆ بزانێ، یاخود شتێک ڕەت بکاتەوە لەوەی پێغەمبەر️ ﷺ هێناویەتی، ئەوا کافرە.

(¹)رواە البخاري ٣٣٤٩ ، ومسلم ٧٣٠٣
(²)سورةالمعارج ، آیة ٤٣

هەڵوەشێنەرەوەکانی ئیسلام

ڕەتکردنەوەی فەرزێک و نکۆڵی لێبکەی

اللە ئەفەرمووێت: { وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن ذُكِّرَ بِآيَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ مُنتَقِمُونَ }
سورة السجدة ، آیة ٢٢

واتە:
جا کێ له‌و که‌سه سته‌مکارتره که به فه‌رمووده‌کانی اللە یاداوه‌ری و ئامۆژگاری کرابێت، پاشان پشتی لێ هه‌ڵکردبێت و گوێی پێنه‌دات، به‌ڕاستی ئێمه تۆڵه له تاوانبارو تاوانکاران ده‌ستێنین.

قال ابن بطة: { ویخرجُ الرَّجلُ مِن الإمانِ إلا الإسلامِ، ولا یخرجُەُ مِن الإسلامِ إِلَّا الشَّركُ باللە، أو بِرَدَّ فریضَةٍ مِن فرائِضِ اللە عزَّ وجلَّ جاحِداً بها، فإن تَرکَها تَهاوناً أو کَسَلاً، کان في مشِئَةِ اللە عزَّ وجلَّ، إن شاءَ عذَّبَەُ، وإن شاءَ غفرَ لە }.

واتە:
إبن بطة دەڵێت: وە پیاو دەردەچێت لە ئیمانەوە بۆ ئیسلام، وە ھیچ شتێك دەری ناکات لە ئیسلام، جگە لە ھاوبەش بڕیاردان بۆ اللە، یان بە ڕەتکردنەوەی فەڕزێك لە فەڕزەکانی اللە عز وجل بە نکۆڵی کردن لێی، جا ئەگەر لەبەر ئیھمالی و تەمبەڵی وازی لێی ھێنا، ئەوا لە ژێر ویستی اللە ـی عز وجل ـدایە، ئەگەر ویستی لێبوو سزای دەدا، وە ئەگەر ویستی لێبوو لێی خۆش دەبێت.

📜الإبانة الصغری : ٢٥٠

لەوەدا کە ابن بطة دەڵێ ئەگەر لەبەر ئیھمالی و تەمبەڵی وازی لێی ھێنا، ئەوا لە ژێر ویستی اللە ـی عز و جل ـدایە، ئەگەر ویستی لێبوو سزای دەدا، وە ئەگەر ویستی لێبوو لێی خۆش دەبێت، مەبەستی نوێژ نیە دواتر ڕوونی دەکەینەوە إِنْ شَاءَ اللّٰه .

هەڵوەشێنەرەوەکانی ئیسلام

هاوبەش بڕیاردان بۆ اللە

اللە تعالی ئەفەرمووێ: { وَلَقَدْ أُوحِيَ إِلَيْكَ وَإِلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكَ لَئِنْ أَشْرَكْتَ لَيَحْبَطَنَّ عَمَلُكَ وَلَتَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ }
سورة الزمر ، آیة ٦٥

واتە:
سوێند بهێت بادڵنیابن که وه‌حی و نیگا نێردراوه بۆ تۆو بۆ ئه‌وانه‌ی پێش تۆش: ئه‌گه‌ر هاوه‌ڵگه‌ر بیت و شه‌ریک بۆ اللە بڕیار بده‌یت کاروکرده‌وه چاکه‌کانیشت پووچه و ده‌چێته ڕیزی خه‌ساره‌تمه‌ند و زه‌ره‌رمه‌ندانه‌وه‌.

٢٥٠- قال ابن بطة: { ویخرجُ الرَّجلُ مِن الإمانِ إلا الإسلامِ، ولا یخرجُەُ مِن الإسلامِ إِلَّا الشَّركُ باللە }.
📜الإبانة الصغری

واتە:
ابن بەطە (٣٠٤ - ٣٨٧ھ) دەفەرمووێت: وە پیاو دەردەچێت لە ئیماوە بۆ ئیسلام، وە هیچ شتێک دەری ناکات لە ئیسلام جگە لە هاوبەش بڕیاردان بۆ اللە.

حنبل¹ دەڵێت: بە باوکی عبدللە ـم (١٦٤ - ٢٤١ھ) ووت: واتە (إمام أحمد) : ئەگەر پیاو تووشی تاوانێك بوو وەك زینا، یان دزی ئایا ئیمانەکەی لێی جیادەبێتەوە؟
فەرمووی: ئەو ئیمانی کەمە، وە ئیمانی لێ داکەندرا ھەر وەکو چۆن پیاو کراسەکەی لەبەردا دادەکەنرێت، جا ئەگەر تەوبەی کردو گەڕایەوە ئەوا ئیمانەکەی بۆ دەگەڕێتەوە.

📜السنة للخلال

تێبینی:
مەبەستی ئەوەیە ئینسان بە تاوان ئیمانی کەم دەکات بەڵام لە بازنەی ئیسلام دەرناچێت و کافر نابێت، موسڵمان ئەگەر تاوانە گەورەکان بکات ئیمانی لێدەردەچێت تا ئەوکاتەی تۆبە دەکات ئەوجا ئیمانی بۆ دەگەڕێتەوە بەڵام لەئیسلام دەرناچێ ئیلا مەگەر توشی کوفر و شیرکی گەورە بێت وەکو هاوبەش دانان بۆ اللە

¹حنبل بن إسحاق ئامۆزاو قوتابی ئیمامی أحمدی کوڕی حنبلە لە ٢٧٣ هجری وەفاتی کردووە ڕەحمەتی اللە لەهەردووکیان بێت

وروينا عن زهير بن نعيم الباني قال: ما أكبر همي ذنوبي، إنما أخاف ما هو أعظم علي من الذنوب وهو أن أسلب التوحيد، وأموت على غيره

واتە:
بۆمان ڕیوایەت کراوە لە  زهير بن نعيم الباني ووتی: زۆری خەمی من تاوانەکانم نیە، بەڕاستی خەمی گەورەم کەزیاتر لە تاوانەکانم لێی بترسم ئەوەیە تەوحیدەکەم لەدەسبدەم و لەسەر غەیری تەوحید بمرم.

📜قوت القلوب ١/٣٨٨

ئەگەر بە شیرک و کوفرەوە بمری و تەوحیدەکەت هەڵوەشێتەوە ئەوە بەبێ ئەوەی سەیر کارو کردەوەت بکرێ لەدۆزەخیەکان ئەبی بۆ هەمیشەیی ، بەڵام اللە لە تاوانبارێکی خاوەن تەوحید خۆشەبێ هەرچەن عەزابیشی بدات بەپێی تاوانەکانی

وە ئەم ڕیوایەتەش بەڵگەیە لەسەر ئەوەی بەندە بۆی هەیە بکەوێتە شیرک و کوفرەوە و خۆی پێی نەزانێ، جا گرینگە موسڵمان لەم سەردەمی پڕ فیتنەیا هەمیشە داوای سەلامەتی ئیمان بکات لە اللە و دەستبگرێ بەو سەبەبانەی نەجاتی ئەدەن لە فیتنە

#تەوحید

مه‌رجه‌كانى لا إله إلا الله

پێنجەم (الصدق واتە ڕاستگۆیی)

يه‌كێكى تر له‌ مه‌رجه‌كانى قبوڵ بوونى لا إله الا الله ئه‌وه‌يه‌ ئه‌و كه‌سه‌ ڕاستگۆ بێت له‌ ووتنيدا، به‌ زمانى ڕاست بكات و له‌ دڵيشه‌وه‌ به‌ هه‌مان شێوه‌ باوه‌ڕى به‌و قسه‌ى زمانى هه‌بێت، چونكه‌ دڵى هاوشێوه‌ى زمانى نه‌بوو له‌ ووتنى لا إله الا الله، له‌و حاڵه‌ته‌ پێناسه‌ى مونافيقى له‌سه‌ر جێبه‌جێ ده‌بێت،

اللە فه‌رموويه‌تى: { وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آَمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الْآَخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ * يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آَمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلَّا أَنفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ }
سورة البقرة آیة ٨ - ٩

واته‌:
له ناو خه‌ڵکیدا که‌سانێک هه‌ن که ده‌ڵێن: ئیمان و باوه‌ڕمان به اللە و به ڕۆژی قیامه‌ت هێناوه (له‌ڕاستیدا ئه‌وانه درۆ ده‌که‌ن) ئه‌وانه هه‌میشه باوه‌ڕدار نین) * ئه‌وانه وا ده‌زانن اللە و ئه‌و که‌سانه ده‌خه‌ڵه‌تێنن که باوه‌ڕداری ڕاسته‌قینه‌ن!! که‌چی جگه له خۆیان که‌سیان پێ ناخه‌ڵه‌تێنرێ، به‌ڵام هه‌ست ناکه‌ن و تێناگه‌ن و بیرناکه‌نه‌وه‌.

هه‌روه‌ها اللە فه‌رموويه‌تى: { ألم أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لا يُفْتَنُونَ * وَلَقَدْ فَتَنَّا الَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ فَلَيَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِينَ صَدَقُوا وَلَيَعْلَمَنَّ الْكَاذِبِينَ }
سورة العنکبوت آیة ٢ - ٣

واتە:
ئایا خه‌ڵكی وایانزانیوه‌، وازیان لێده‌هێنرێت و پشتگوێ ده‌خرێن كه بڵێن ئیمان و باوه‌ڕمان هێناوه‌، له‌كاتێكدا ئه‌وان تاقی نه‌كرێنه‌وه و تووشی سزا و ئازار نه‌كرێن؟ * سوێندبێ بێگومان ئێمه ئه‌وانه‌ی پێش ئه‌مانمان تاقیكردۆته‌وه به جۆره‌ها شێوه‌، تا اللە ئه‌وانه‌ی ڕاستیان كردووه بیانناسێت و ده‌ركه‌ون، هه‌روه‌ها درۆزنه‌كانیش ده‌بێت بناسرێن و ده‌ركه‌ون.

له‌ فه‌رمووده‌ى صحيح يشدا جێگير بووه‌ كه‌ پێغه‌مبه‌ر️ ﷺ فه‌رموويه‌تى: { مَا مِنْ أَحَدٍ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ صِدْقًا مِنْ قَلْبِهِ، إِلَّا حَرَّمَهُ اللَّهُ عَلَى النَّارِ }

واته‌:
هه‌ركێ ڕاستگۆيانه‌ له‌ دڵييه‌وه‌ شايەتی بدات اللە تاکو تەنیایە و محمد نێردراوی اللەیە، ئیلا اللە له‌ ئاگرى دۆزه‌خ ده‌يپارێزێت وقه‌ده‌غه‌ى ده‌كات.

📜البخاري ١٢٨

ڕاستگۆيى پله‌و پايه‌يه‌كه‌ له‌ به‌رزترين پلەو پايه‌كانى دين، الله سبحانە وتعالی قورئانى به‌ الصدق وه‌سف كردووه‌:

﴿ فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّن كَذَبَ عَلَى اللَّهِ وَكَذَّبَ بِالصِّدْقِ إِذْ جَاءهُ أَلَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًى لِّلْكَافِرِينَ ﴾
سورة الزمر آیة ٣٢

واتە:
جاکێ له‌و که‌سه سته‌مکارتره‌، که درۆ به‌ده‌م اللەوە هه‌ڵده‌به‌ستێت و ئه‌و ڕاستیه‌ی که پێی ڕاگه‌یه‌نراوه‌ بڕوای پێی نیه‌کاتێک بۆی هاتووه‌ (قورئان)، مه‌گه‌ر له دۆزه‌خدا شوێنی مانه‌وه بۆ کافران نیه؟!

پێغه‌مبه‌رانيشى به‌ ئه‌و ئاكاره‌ وه‌سف كردووه‌ سەلامی اللەیان لێبێ لێبێت

﴿وَوَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِيّاً ﴾
سورة مريم ، آیة ٥٠

واتە:
ئێمه له ڕه‌حم و به‌خشنده‌یی خۆشمان هه‌موویانمان به‌هره‌وه‌ر کردوو ئێمه زمانی خه‌ڵکی دیندارمان هێناوه‌ته گۆ که (هه‌تا دنیا دنیایه‌) باسی ئه‌وانه به‌چاکی ڕاستگۆیی و پاکی و بڵندی بکه‌ن.

به‌ هه‌مان شێوه‌ هه‌ڵبژارده‌ى ئيماندارانيش

{ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَىٰ نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن يَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِيلًا }
سورة الأحزاب آیة ٢٣

واتە:
مه‌ردانێکی زۆر هه‌ن له‌ئیمانداران ئه‌و په‌یمانه‌ی داویانه بهاللە، ڕاستیان کرد له‌سه‌ری ژیان و پابه‌ند بوون پێوه‌ی و لایان نه‌دا لێی، جا هه‌یانه په‌یمانه‌که‌ی جێبه‌جێ کرد و مرد له‌سه‌ری، هه‌شیانه چاوه‌ڕوانه‌، به‌هیچ شێوه‌یه‌ك گۆڕان و لاری ڕووی تێ نه‌کردوون.

ئه‌و صدق ـه‌ى لێره‌ زانايان باسيان كردووه‌ وه‌كو مه‌رج بۆ لا إله الا الله ڕاستگۆيى پێچه‌وانه‌ى درۆ كردنه‌، واته‌ كه‌سه‌كه‌ چۆن به‌ زمانى ئه‌ڵێت لا إله إلا الله به‌و شێوه‌ له‌ دڵيشييه‌وه‌ ڕاست بكات و باوه‌ڕى له‌سه‌رى دابمه‌زرابێت، به‌دانانى ئه‌م مه‌رجه‌ ئيتر ئه‌وانه‌ى لێ ده‌رده‌چن كه‌ لا إله إلا الله بۆ ڕوپامايى و دابين كردنى هه‌ندێ به‌رژه‌وه‌ندى و خۆده‌رخستن وه‌كو ئيماندار ده‌رده‌خه‌ن و له‌ناخياندا باوه‌ڕيان به‌و وشه‌ نييه‌ يان لێى به‌گومانن، هه‌روه‌ها ئه‌وانه‌ى لێ جيا ده‌بيته‌وه‌ كه‌ موسوڵمانان به‌ ووتنى ئه‌و وشه‌ فريو ده‌ده‌ن و ده‌يانخه‌ڵه‌تێنن بۆ ئه‌وه‌ى زيانيان پي بگه‌يه‌نن يان بۆ هه‌ر هۆكارێكى تر، بۆيه‌ هه‌ركێ له‌ ووتنى لا إله إلا الله ڕاستگۆ نه‌بێت و وشه‌كه‌ له‌ ناخ و دڵييه‌وه‌ ده‌رنه‌چێت، لێى وه‌رناگيرێت و سوودى لێ نابينێت و سه‌رفرازى دونيا و دواڕۆژى ناكات.

#عقیدە

**مه‌رجه‌كانى لا إله إلا الله

چوارەم (الإنقياد واتە ملکەچ بوون)**

له‌سه‌ره‌تاى ئه‌م زنجيره‌ باسه‌دا ئه‌وه‌مان خسته‌ڕوو كه‌ لا إله إلا الله وشه‌يه‌ك نييه‌ بووترێت و هه‌موو مافه‌كانى به‌ته‌نها ووتنێک به‌ده‌ست بهێنرێت، به‌ڵكو كۆمه‌ڵه‌ مه‌رجێكى هه‌يه‌ پێويسته‌ موسوڵمان له‌ خۆيدا جێبه‌جێى بكات بۆ ئه‌وه‌ى شايه‌تمانه‌كه‌ى ڕاست و درووست و وه‌رگيراو بيت، دواى ئه‌وه‌ى باسى مه‌رجه‌كانى (العلم و اليقين و القبول) مان كرد، ئه‌مڕۆ باسى مه‌رجى چواره‌م ده‌كه‌ين كه‌ بريتييه‌ له‌ ملكه‌چ بوون (الانقياد).

اللە عز وجل فه‌رموويه‌تى:
{ وَمَن يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ وَإِلَى اللَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ }
سورة لقمان آیة ٢٢

واتە:
ئه‌و که‌سه‌ی ڕوو بکاته په‌روه‌ردگاری و کاره‌کانی هه‌مووی بگێڕێته‌وه بۆ لای ئه‌و، له کاتێکدا ئاده‌میزادێکی چاکه‌خوازه‌، ئه‌وه به‌ڕاستی مانای وایه که ده‌ستی به بەهێزترین دەستگیرەوە گردووە، هەموو کارێکیش هه‌ر بۆ لای اللە ده‌گه‌ڕێته‌وه‌.

واتاى { وَمَن يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ } واته‌: بۆ په‌روه‌ردگارى ملكه‌چى نيشابدات.
{ وَهُوَ مُحْسِنٌ } واته‌: (موحد) و يه‌كخوا په‌رست بێت، جا هه‌ركێ ملكه‌چى فه‌رمانه‌كانى په‌روه‌ردگارى نه‌بێت و { مُحْسِنٌ } نه‌بێت، ئه‌وه‌ ده‌ستى به‌ { لْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ } نه‌گرتووه‌ كه‌ بريتى يه‌ له‌ لا إله الا الله.

له‌ فه‌رمووده‌يه‌كى صحيح يشدا هاتووه‌، كه‌ پێغه‌مبه‌ر️ ﷺ فه‌رموويه‌تى:

-عَنْ أَبِيْ مُحَمَّدٍ عَبْدِ اللهِ بِنِ عمْرِو بْنِ العَاصِ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمَا قَالَ: قَالَ رَسُولُ️ ﷺ : { لاَ يُؤْمِنُ أَحَدُكُمْ حَتَّى يَكُونَ هَواهُ تَبَعَاً لِمَا جِئْتُ بِهِ }.

واته‌:
ئيمانى كه‌سێك له‌ ئێوه‌ ته‌واو نابێت تاكو حه‌زو ئاره‌زووه‌كانى هاوته‌ريب و جۆر نه‌بێت له‌ گه‌ڵ ئه‌وه‌ى من کە پێى ڕه‌وانه‌ كراوم.

ئه‌وه‌ش ئه‌وپه‌ڕى ملكه‌چى و گوێڕايه‌ڵييه‌، پێويسته‌ ئه‌و كه‌سه‌ى ده‌ڵێت لا إله إلا الله به‌ته‌واوى ملكه‌چى شه‌رعى اللە بێت، نه‌ك ته‌نها به‌ زمان و قسه‌ى بێ به‌رجه‌سته‌ كردن، هه‌ر كه‌سێكيش يه‌ك فه‌رمانى اللە ڕه‌ت بكاته‌وه‌ و پێى ڕازى نه‌بێت و به‌زمانى حاڵ بۆ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ به‌ گونجاوى نه‌زانێت، يان خۆى له‌وه‌ به‌ گه‌وره‌ و زلتر بزانێت حوكمى اللە جێبه‌جي بكات و حوكمه‌كه‌ ره‌ت بكاته‌وه‌ ، ئه‌وه‌ مافى لا إله الا الله ـى نه‌داوه‌ و مه‌رجێكيى له‌و مه‌رجانه‌ شكاندووه‌.

وه‌كو اللە تعالی فه‌رموويه‌تى:

{ وَأَنِيبُوا إِلَى رَبِّكُمْ وَأَسْلِمُوا لَهُ }
سورة الزمر آیة ٥٤

واتە:
هه‌وڵ بده‌ن هه‌میشه و به‌رده‌وام دڵتان لای اللە بێت و بگه‌ڕێنه‌وه بۆ لای په‌روه‌ردگارتان و ته‌سلیمی ئه‌وبن.

وە دەفەرمووێت: { وَمَنْ أَحْسَنُ دِينًا مِّمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلَّهِ وَهُوَ مُحْسِنٌ وَاتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَاتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِيمَ خَلِيلًا }
سورة النساء آیة ١٢٥

واتە:
کێ هه‌یه ئاینی چاکتره په‌سه‌ندترو جوانتر بێت له‌و که‌سه‌ی ڕووی کردۆته اللە و خۆی ته‌سلیمی ئه‌وزاته کردووه‌ و له‌کاتێکدا کارجوان و کار په‌سه‌نده‌و شوێنی ئاینی ئیبراهیمی ملکه‌چ و فه‌رمانبه‌ردار که‌وتبێت، که اللە ئیبراهیمی کردۆته خۆشه‌ویستی خۆی ڕێزداری کردووه‌.

#عقیدە

مه‌رجه‌كانى لا إله إلا الله

سێیەم (القبول واتە ڕازیبوون)

مه‌رجى سێيه‌م بۆ ئه‌وه‌ى كه‌سێك ووتنى لا إله إلا الله ببێته‌ هۆكارى ڕه‌زامه‌ندى په‌روه‌ردگارى و دامه‌زراوى ئيمانى ڕاسته‌قينه‌ى ئه‌وه‌يه‌، به‌ زمان و به‌ دڵ پێى ڕازى بێت و ڕه‌تى نه‌كاته‌وه‌، اللە سبحانە وتعالی فه‌رموويه‌تى:

{إِنَّهُمْ كَانُوا إِذَا قِيلَ لَهُمْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ يَسْتَكْبِرُونَ }
سورة الصافات آیة ٣٥

واتە:
ئه‌وانه کاتی خۆی که پێیان ده‌ووترا: هیچ خوایەک نیه جگه له الله‌ سه‌ریان باده‌دا و فوویان ده‌کرده خۆیان و فیزیان ده‌کرد...

كه‌واته‌ مه‌رجه‌ به‌ زمانى حاڵ و كرداريش -نه‌ك ته‌نها به‌ ووتن- ئه‌و وشه‌يه‌ وه‌رگريت و قبوڵى بكه‌يت، ئه‌گه‌ر نا وشه‌يه‌كى ساردوسڕو به‌رجه‌سته‌ نه‌كراو نابێته‌ هۆكارى چوونه‌ به‌هه‌شت.

بۆيه‌ ئه‌گه‌ر كه‌سێك به‌ زمانى بڵێت لا إله إلا الله و هاوكات به‌ كرداريش پێچه‌وانه‌كه‌ى ئه‌نجام بدات، بۆ نموونه‌ هاوار به‌ مردووه‌كان بكات و ئومێدى پێيان هه‌بێت فرياى بكه‌ون و كێشه‌ى بۆ چاره‌سه‌ر بكه‌ن، يان به‌رنامه‌ى غه‌يرى اللە له‌ به‌رنامه‌ى اللە بۆ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ به‌ چاكترو شياوتر بزانێت، ئه‌و كه‌سه‌ وه‌كو ئه‌وه‌يه‌ لا إله إلا الله ـى ڕه‌تكردبێته‌وه‌ و قبوڵى نه‌كردبێت، وه‌كو ئه‌وه‌يه‌ تۆ به‌ زمان به‌ كه‌سێك بڵێيت تۆ خۆشه‌ويستترين كه‌سى منى و به‌ڕاستى شايه‌تى ده‌ده‌م كه‌سێكى زاناو به‌ڕێزى، دواى ئه‌وه‌ش بچيت له‌ شوێنان باسى خراپى ئه‌و كه‌سه‌ بكه‌يت و به‌ كه‌سێكى دواكه‌وتوو و ناڕۆشنبيرى بناسێنيت و پيلانيشى بۆ بگێڕيت، یان بەدوای چارەسەرێکی علمی بگەڕێی پەنا بۆ کەسانی تر ببەیت و بەباشتری برانی وەک ئەوەی کەپێت ووتووە خۆشەویستترین کەسی منی و عالم زاناو ڕۆشنبیری.

#عقیدە

شاعیر دەڵێ:

شـمْـسُ الـخميسِ إذا تغيب
زِد في الصّلاةِ على الحبيب

واتە:
ئەگەر هەتاوی پێنج شەممە ئاوا بوو
صەلاواتی زۆرتر لێدە لەسەر خۆشەویست

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا صَلَّيْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ، اللَّهُمَّ بَارِكْ عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، كَمَا بَارَكْتَ عَلَى آلِ إِبْرَاهِيمَ، إِنَّكَ حَمِيدٌ مَجِيدٌ

#سەڵاوات