ڪە لە ٳبن عباس ـەوە ڕیوایەت ڪراوە لەبارەۍ ئەم ووتەیەۍ الله سبحانه وتعالۍ : ﴿ فَمَن يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ ﴾ [ البقرة : ٢٥٦ ] ، فەرموویەتۍ : « طاغوت ئەو ڪەسەیە ڪە چەند بتێڪۍ لەبەردەمە و درۆ ئەڪات بۆ ئەم بتانە هەتاوەڪو خەڵڪۍ گومڕا بڪات » .
? [ تفسير ابن أبي حاتم ، الأصيل - مخرجا : ٢/‏٤٩٥ ]

◾ لەوانەشە باوەڕۍ وابێت ڪە ئەوانەۍ جێبەجێ ڪارۍ حوڪمن « المنفذين للحكم » لەم سەردەمەدا بە گوێرەۍ قسەڪانۍ خۆۍ : خەڵڪۍ گومڕا ناڪەن لە پابەند ڪردنۍ خەڵڪۍ بۆ بردنەوەۍ تحاڪم بۆلایان ، لەبەر ئەمە زۆر ڕوونە ڪە چەندە جەهلۍ هەیە بە طاغوتەڪان ، بەڵڪو لەوانەشە هەر لە ئەصلدا جاهیل بێت بە ئەثەر .
وە لە شەرعەڪەماندا تحاڪم بۆ غەیرۍ شەرعۍ الله تعالۍ بە گومڕاییەڪۍ زۆر دوور وەسف ڪراوە هەروەڪو چۆن لە ئایەتۍ ـــ60ـــ سورەتۍ النساء هاتووە ، لەبەر ئەوە ئەمانە لە هەموو ڪەس زیاتر ئەحەقترن بەم وەسفە .

◾ سێیەم : ئەو ئەثەرەۍ ڪە ابن أبي شيبة لە [ مصنف ـەڪەۍ ] و الداني لە [ الفتن ] و ابن الأعرابي لە [ معجم ـەڪەۍ ] ڕیوایەتیان ڪردووە بەڵگەیە لەسەر ئەوەۍ ڪە یەڪێڪ لە جۆرۍ فەرمانڕەوا و دەسەڵاتدارەڪان طاغوتەڪانن ؛ ڪە لە پێشوودا باسمانڪرد لە سەرەوە .

بەردەوام ئەبێت بۆ ڕوونڪردنەوەۍ گومڕاییەڪانۍ تریان ٳن شاء الله...

#حەمدانیە_باغیەڪان

◾ بەهەمان شێوە لە جۆرۍ دەسەڵاتدارەڪان بریتییە لە : شەیتانێڪۍ ئینـسۍ ڪە لەناو خەڵڪیدا حوڪم بە شەریعەت و بەرنامەڪەۍ ئەڪات و پابەندیان ئەڪات هەتاوەڪو تحاڪمۍ بۆلا ببەنەوە ڪە ئەویش خاوەنۍ ڪارو باریانە ، هەروەڪو چۆن زۆر بە صەریحۍ هاتووە لەم ووتەیەۍ ئیمامۍ موجاهید ڪە لە تەفسیرۍ ئەم ووتەیەۍ الله تعالۍ هاتووە :

﴿ يُؤْمِنُونَ بِالجِبْتِ والطّاغُوتِ ﴾ [ النساء ]
أنبأ عَبْدُ الرَّحْمَنِ ، قالَ : ثنا إبْراهِيمُ ، قالَ : ثنا آدَمُ ، قالَ : نا ورْقاءُ ، عَنِ ابْنِ أبِي نَجِيحٍ ، عَنْ مُجاهِدٍ ، قالَ : « الجِبْتُ : السِّحْرُ ، والطّاغُوتُ : الشَّيْطانُ فِي صُورَةِ إنْسانٍ يَتَحاكَمُونَ إلَيْهِ وهُوَ صاحِبُ أمْرِهِمْ » .
? [ تفسير مجاهد : ١/‏٢٨٤ ]

واتە : « الجبت : ڪەسۍ ساحیرە ، وە طاغوت : شەیتانە لەسەر شێوە و شڪلۍ مرۆڤ دایە ، ڪە حوڪمۍ بۆلا دەگێڕنەوە ، وە خاوەن فەرمانۍ ئەو خەڵڪەن » .

◾ وە ماناۍ ( شەیتان لەسەر شێوە و شڪلۍ مرۆڤ دایە ) نسبەتیەتۍ بۆلاۍ شەیاتینۍ ئینس و بەوەوە بەستراوە ، وەڪ: زۆرێڪ لە ئینسەڪانۍ ئەمڕۆڪە نەوەڪ شەیتانە جنیەڪان ، هەروەڪو چۆن ئەم ئینسەش ئەو گومانەۍ بردووە :

٢١٥٤٦ - حَدَّثَنا وكِيعٌ ، حَدَّثَنا المَسْعُودِيُّ ، أنْبَأنِي أبُو عُمَرَ الدِّمَشْقِيُّ ، عَنْ عُبَيْدِ بْنِ الخَشْخاشِ ، عَنْ أبِي ذَرٍّ ، قالَ : أتَيْتُ رَسُولَ اللَّهِ ( صَلّی الله عَلَيه وَسَلَّمَ ) وهُوَ فِي المَسْجِدِ فَجَلَسْتُ ، فَقالَ : « يا أبا ذَرٍّ ، هَلْ صَلَّيْتَ ؟ » قُلْتُ : لا ؛ قالَ : « قُمْ فَصَلِّ » قالَ : فَقُمْتُ فَصَلَّيْتُ ثُمَّ جَلَسْتُ ، فَقالَ : « يا أبا ذَرٍّ ، تَعَوَّذْ بِاللَّهِ مِن شَرِّ شَياطِينِ الإنْسِ والجِنِّ » قالَ : قُلْتُ : يا رَسُولَ اللَّهِ ، ولِلْإنْسِ شَياطِينُ ؟ قالَ : « نَعَمْ » .
? [ مسند أحمد مخرجا : ٣٥/‏٤٣١ ]

واتە : لە ٲبو ذر ـەوە ڕیوایەت ڪراوە ڪەوا فەرموویەتۍ : چووم بۆلاۍ رسـول الله ( صلۍ الله علیه وسلم ) ڪە لە مزگەوتدا بوو و منیش دانیشتم ، پێغەمبەریش ( صلۍ الله علیه وسلم ) فەرمووۍ : « ئەۍ ٲبو ذر ، ئایا نوێژت ڪرد ؟ » وتم : نەخێر ، فەرمووۍ : « ڪەوایە هەستە نوێژەڪەت بڪە » ئەڵێت : منیش هەستامەوە نوێژم ڪرد و پاشان دانیشتمەوە ، پێغەمبەریش ( صلۍ الله علیه وسلم ) پێۍ فەرمووم : « ئەۍ ٲبو ذر ، پەنا بە الله تعالۍ بگرە لە شەڕ و خراپەۍ شەیتانەڪانۍ ئینس و جین » ، ئەڵێت : وتم : ئەۍ رسـول الله ( صلۍ الله علیه وسلم ) ، ئایا ئینسۍ شەیتانیش هەیە ؟ ، ئەویش فەرمووۍ : « بەڵێ » .

▪ جا ئایا ئەو گومڕایە و شوێنڪەوتووەڪانۍ لەوە تێ ئەگەن ڪە ناوۍ طاغوت هەموو ئەو دەسەڵاتدارە موبەدیل ( المبدل ) ـانە ئەگرێتەوە ڪە لە هەموو خەڵڪۍ شایەنتر و ئەولاترن بە وەسفڪردنیان بە شەیتانەڪانۍ ئینس ؟! ، چونڪە ئەم جۆرە دەسەڵاتدارانە بانگۍ خەڵڪۍ ئەڪەن بۆ قبوڵ ڪردنۍ حوڪمەڪەیان و پابەندیان ئەڪەن بە بردنەوەۍ تحاڪم بۆلاۍ خۆیان ، بەم هۆیەوەش وایان لێ ئەڪەن ڪە عیبادەتۍ تحاڪم بۆ ئەوان ئەنجام بدرێت .

▪️ وە یەڪێڪۍ تر لەو بەڵگانەۍ ڪە ڕاو بۆچوونۍ خۆیان لەسەرۍ دامەزراندووە ئەوەیە ڪە ئەڵێن : سەلەف لەفزۍ طاغوتیان تەنها بە چوار شێواز تەفسیر ڪردووە ، ئەوانیش : ( الساحر و الكاهن و الوثن و الشيطان ) .

لێرەدا وەڵامۍ هەموو ئەو جاهیل و گومڕایانە ئەدەینەوە ڪە بانگەشەۍ ئەوە ئەڪەن ڪەوا زانان بە آثار و لێزانن بە ٲخبار ، جا بە ژمارەیەڪ لەو آثارانەۍ ڪە تێڪشڪێنەرە بۆ هەموو ئەو لا ڕێـییەۍ ڪە دایانهێناوە وەڵامیان ئەدەینەوە ٳن شاء الله :-

▪ یەڪەم : بە صەریحۍ هاتووە لە تەفسیرۍ ئیمامۍ موجاهیدەوە ڪە طاغوت بریتییە لە شەیطانێڪۍ ئینس ، ڪە خەڵڪۍ حوڪمۍ بۆلا ئەگێڕنەوە لەجیاتۍ الله تعالۍ :

أنبأ عَبْدُ الرَّحْمَنِ ، قالَ : ثنا إبْراهِيمُ ، قالَ : ثنا آدَمُ ، قالَ : نا ورْقاءُ ، عَنِ ابْنِ أبِي نَجِيحٍ ، عَنْ مُجاهِدٍ ، قالَ : « الجِبْتُ : السِّحْرُ ، والطّاغُوتُ : الشَّيْطانُ فِي صُورَةِ إنْسانٍ يَتَحاكَمُونَ إلَيْهِ وهُوَ صاحِبُ أمْرِهِمْ » .
? [ تفسير مجاهد : ١/‏٢٨٤ ]

واتە : « الجبت : ڪەسۍ ساحیرە ، وە طاغوت : شەیتانە لەسەر شێوە و شڪلۍ مرۆڤ دایە ، ڪە حوڪمۍ بۆلا دەگێڕنەوە ، وە خاوەن فەرمانۍ ئەو خەڵڪەن » .

▪ دووەم : بەهەمان شێوە طاغوت بریتییە لە شێوە و وێنەۍ ئەو ڪەسەۍ ڪە بانگەشە ئەڪات بۆ دینۍ شیرڪ و ڪوفر هەتاوەڪو خەڵڪۍ گومڕا بڪات لە ڕێگاۍ ڕاست و هیدایەت ، وەڪ: ئەو ڪەسانەۍ ڪە بانگەشە ئەڪەن بۆ بردنەوەۍ تحاڪم بۆ غەیرۍ شەرعۍ الله تعالۍ ، هەروەڪو چۆن لەم ڕیوایەتەۍ ٳبن عەباس هاتووە ( الله لێۍ ڕازۍ بێت ) :

☑️ ڕەددێڪۍ بەهێز و ڕاست و درووست لەبارەۍ تحاڪم بۆلاۍ طاغوت بە تەفصیل ـەوە ...

[ پۆستۍ هـەشـتـــەم : 8️⃣ ]

↩ یەڪێڪۍ تر لە شوبوهاتە ساقیطەڪانۍ حەمدانیەڪان و عبدالڪریم ـۍ الڪثیرۍ عمومیەڪان ڪە داویانە بە گوێۍ شوێنڪەوتووەڪانیان بە تایبەت ئەو تۆمارە دواییەۍ بە ناونیشانۍ :

{ سؤال خطير :- من هو ٲشد ڪفرا : الڪاهن و الساحر ٲو المنفِّذ للحڪم بغير ما ٲنزل الله ؟!. } ، واتە : ( ڪامەیان ڪوفرترە و ڪوفرەڪەۍ توندترە : ڪاهین و ساحیرەڪان یاخود ئەو ڪەسەۍ حوڪم بە غەیرۍ ئەوە ئەڪات ڪە الله تعالۍ دایبەزاندووە ؟!. ) ڪە لە یەڪێڪ لە ڪەناڵەڪانیدا هەیە بەناوۍ : « مداد للردود و ڪشف الشبهات »

◾ جا ژەهرێڪ لەو ژەهرانەۍ ڪە لەم تۆمارە دەنگیە ڕشتوویەتۍ بریتییە لە : نەفۍ ڪردن و ڕەت ڪردنەوەۍ ئەوەۍ ڪە هیچ شتێڪ بوونۍ نییە بەناوۍ « طاغوتۍ حوڪم » ، واتە : ئەو ڪەسەۍ ڪە حوڪم بە شەریعەت و بەرنامە دەستڪردەڪان ئەڪات و خەڵڪۍ پێیەوە مولزەم ئەڪات تاوەڪو تحاڪمۍ بۆلا ببەنەوە بەلاۍ ئەم موشریڪەوە بە طاغوت دانانرێت و بەڵڪو تەنها ڪەسێڪە ڪە جێبەجێ ڪارۍ حوڪمە « منفذ للحڪم » هەروەڪو چۆن بەم جۆرە ناوۍ لێ ناوە ڪە بە هیچ شێوەیەڪیش ئەم ناوە بوونۍ نییە نە لە قورئان و نە لە ئەثەر و نە لەلاۍ هیچ ئیمامێڪ لە ئیمامە موعتەبەرەڪان .

▪ جا بۆ ڕوخاندن و هەڵتەڪاندنۍ ئەم جەهلە فاضح و ئابڕوو بەرانەیە پشت ئەبەستین بەم ئەثەرە پشت شڪێنەرە :-

▪ ٣٧١٩٣ - أبُو أُسامَةَ ، عَنْ زائِدَةَ ، عَنِ الأعْمَشِ ، عَنْ شِمْرِ بْنِ عَطِيَّةَ ، عَنْ أنَسِ بْنِ مالِكٍ ، قالَ : « إنَّها سَتَكُونُ مُلُوكٌ ، ثُمَّ جَبابِرَةٌ ، ثُمَّ الطَّواغِيتُ »
? [ مصنف ابن أبي شيبة : ٧/‏٤٥٧ ]

واتە : « لەدواۍ خیلافەتۍ ڕاشدینەوە دەسەڵات دەبێـتە پاشایەتۍ ، پاشان ستەمڪارەڪان حوڪمتان ئەڪەن ، پاشان طاغوتەڪان » .

◾ ئەمە ماناۍ چییە ها حەمدانیەڪان و شوێنڪەوتووانۍ عبدالڪریم الڪثیرۍ ( لا ڪثّر الله من ٲمثالڪم ) ؟!، ئا ئەمە جۆرەڪانۍ ئەو دەسەڵاتدارانەن ڪە حوڪمڕانۍ خەڵڪۍ ئەڪەن ڪە ئەوانیش : پاشاڪانن پاشان ستەمڪارەڪان پاشان طاغوتەڪان وەڪ ئەو طاغوتانەۍ ڪە لەمڕۆڪەدا حوڪمڕانۍ خەڵڪۍ ئەڪەن .

▪ ٤١٨ - حَدَّثَنا ابْنُ عَفّانَ ، قالَ : حَدَّثَنا قاسِمُ بْنُ أصْبَغَ ، قالَ : حَدَّثَنا أحْمَدُ بْنُ زُهَيْرٍ ، قالَ : حَدَّثَنا أبِي قالَ : حَدَّثَنا جَرِيرٌ ، عَنِ الأعْمَشِ ، عَنْ شِمْرِ بْنِ عَطِيَّةَ ، عَنْ أنَسٍ ، قالَ : « إنَّها نُبُوَّةٌ ورَحْمَةٌ ، ثُمَّ خِلافَةٌ ورَحْمَةٌ ، ثُمَّ مُلْكٌ عَضُوضٌ ، ثُمَّ جَبْرِيَّةٌ ، ثُمَّ طَواغِيتُ » .
? [ السنن الواردة في الفتن للداني : ٤/‏٨٢٤ ]

واتە : « یەڪەم دەسەڵات و موڵڪۍ نبوەت ڕەحمەتە ، پاشان خیلافەت و ڕەحمەت دێت ، پاشان مەلیڪایەتیە ڪە ڕۆژگارۍ سەخت و گران لەگەڵ خۆۍ دەهێـنێت ، پاشان دەسەڵاتدارانێڪۍ زۆردار و ستەمڪار دێن ، پاشان طاغوتەڪان دێن » .

◾ جا یەڪێڪ لە هۆڪارەڪانۍ ناونانۍ ڪەعبۍ ڪوڕۍ ئەشڕەف بە طاغوت لەبەر حوڪم ڪردنۍ بوو بە شەریعەتۍ یەهودیەت و پابەند ڪردنۍ قەومەڪەۍ بوو بۆ تحاڪم بردنەوە بۆلاۍ ئەگەرچۍ ناوۍ ڪاهینیشۍ لێ نرابێت ، چونڪە ناونانۍ طاغوت تەنها وابەستە نەڪراوە بەو ، هەروەڪو چۆن لە ئەثەردا هاتووە ڪەوا یەڪێڪ لە صینف و جۆرۍ فەرمانڕەوایە طاغوتەڪان گەورەۍ یەهودیەڪان ( بني النضير ) و فەرمانڕەواڪانیان بووە .

▪ تەنانەت ٳبن ٲبي شيبة ئەو ئەثەرەۍ ئەنەسۍ ڪوڕۍ مالڪۍ ڕیوایەت ڪردووە ڪە لەسەرەوە نەقڵمان ڪرد لە زمنۍ بەشۍ فەرمانڕەواڪان ( باب الٲمراء ) هێناویەتیەوە .
ڪە مەبەستۍ لە دانانۍ ئەم بابە بۆ ڕوونڪردنەوەۍ جۆرۍ دەسەڵاتدارەڪان بووە .

◾ لەبەر ئەمە هەرڪەسێڪ حوڪم بڪات بە شەریعەتە دەستڪرد و دانراوەڪان و خەڵڪۍ پێیەوە مولزەم و پابەند بڪات تاوەڪو تحاڪمۍ بۆلا بەرنەوە ئەوا ئەو ڪەسە لە خراپترینۍ طاغوتەڪانە ، جا بردنەوەۍ تحاڪم بۆلاۍ ئیمان پێ هێنانیەتۍ ، هەروەڪو چۆن ڪوفر ڪردن بە حوڪم و بەرنامە و تحڪیمەڪەۍ ڪوفر پێ ڪردنیەتۍ و دەستگرتنە بە " العروة الوثقۍ " ، ( جعلنا الله من ٲهلها ) .

لە ضەحاڪ ـەوە ڕیوایەت ڪراوە لەبارەۍ ئەم ووتەیەۍ الله تعالۍ : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالجِبْتِ والطّاغُوتِ ﴾ [ النساء : ٥١ ] ، فەرموویەتۍ : " ئەم ئایەتە مەبەست پێۍ یەهودیەڪانە ، ڪەوا ڪەعبۍ ڪوڕۍ ئەشڕەف و حویەییەۍ ڪوڕۍ ئەخطەب ـیان ڪردبوو بە حەڪەم و دادوەر لەنێوان خۆیاندا ، ئەوانیش لە هیچ شتێڪدا حوڪمیان نەئەڪرد بە #خیلافۍ ڪتابۍ الله تعالۍ یاخود موافقۍ ڪتابۍ الله تعالۍ بڪەن و پێۍ ڕازۍ بن ، بەڵڪو وازیان لەو ڪتـێبە هێنابوو ڪە لەلایان بوو ... " .
? [ تاريخ المدينة لٳبن شبة : ٢/‏٤٥٣ ]

• ﴿ مَثَلُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِرَبِّهِمْ أَعْمَالُهُمْ كَرَمَادٍ اشْتَدَّتْ بِهِ الرِّيحُ فِي يَوْمٍ عَاصِفٍ لا يَقْدِرُونَ مِمَّا كَسَبُوا عَلَى شَيْءٍ ذَلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِيدُ ﴾ [ إبراهيم : ١٨ ]
واتە : ( ئه‌وانه‌ۍ بێ بڕوابوون به‌ په‌روه‌ردگاریان نموونه‌ۍ ڪرده‌وه‌ڪانیان وه‌ڪ: خۆڵه‌مێـشێڪ وایه‌ به‌ توندۍ با لێۍ هه‌ڵڪردبێت له‌ ڕۆژێڪۍ ڕه‌شه‌باۍ سه‌ختدا ، ئه‌وان هیچیان ده‌ست ناڪه‌وێت له‌وه‌ۍ ڪه‌ له‌ دونیادا ڪردوویانه‌ ئا ئه‌وه‌یه‌ گومڕابوونۍ دوور له‌ ڕاستۍ ) .

• ﴿ يَدْعُو مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لا يَضُرُّهُ وَمَا لا يَنْفَعُهُ ذَلِكَ هُوَ الضَّلالُ الْبَعِيدُ ﴾ [ الحج : ١٢ ]
واتە : (( ئه‌و جۆره ڪه‌سانه‌ ) هانا و هاوار له‌ ڪه‌سێڪ ده‌ڪه‌ن له‌ جیاتۍ الله ، یاخود په‌نا بۆ ڪه‌سێڪ ده‌به‌ن ڪە نه زه‌ره‌ر و نه قازانجۍ پێ ده‌گه‌یه‌نێت ، ئا ئەمەیە گومڕایۍ و سه‌رلێ شێواویه‌ڪۍ زۆر نابه‌جێ و دوور ) .

• ﴿ أَفْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا أَمْ بِهِ جِنَّةٌ بَلِ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ فِي الْعَذَابِ وَالضَّلالِ الْبَعِيدِ ﴾ [ سبأ : ٨ ]
واتە : ( ئایا ئه‌و ( پێغه‌مبه‌ر ( صلۍ الله‌ علیه‌ وسلم )) به‌ده‌م الله ـەوه‌ قسە هەڵدەبەستێ یان شێته‌ ( نه‌خێر وانییه‌ ) به‌ڵڪو ئه‌وانه‌ۍ بێ باوه‌ڕن به‌ دواڕۆژ له‌ناو سزا و گومڕاییه‌ڪۍ دوور ( له‌ ڕاستۍ ) دان ) .

▪️ لەبەر ئەمە هەرگیز ڪوفر ڪردن بە طاغوت لەگەڵ تحاڪم بۆلاۍ و گەڕاندنەوەۍ ناڪۆڪیەڪان بۆلاۍ بەرنامەڪەۍ بەیەڪەوە ڪۆنابنەوە ، چونڪە ئەمە بریتییە لە : " الضلال البعيد " هەروەڪو چۆن بەم شێوەیە وەصفۍ ڪرد " رب العبيد " .

? ئەم ئەثەرەۍ الضحاڪ ـۍ ڪوڕۍ مزاحم تەواوۍ تەفصیلەڪانۍ داستان محمدۍ حەمدانیەڪان و عبدالڪریم ـۍ الڪثیرۍ عمومیەڪان هەڵدەوەشێـنێتەوە :-

« یەڪێڪ لە وێنە و شێوازەڪانۍ عیبادەت ڪردن بۆ طاغوت گەڕاندنەوەۍ ڪێشە و ناڪۆڪیەڪانە بۆلاۍ و طلب ڪردن و داواڪردنۍ حوڪم ڪردنەڪەیەتۍ ، هەتا ئەگەرچۍ موافقۍ ڪتابۍ الله تعالۍ ـش بێت ، ئا ئەمەش سیرە و ژیانۍ جولەڪەڪانە الله تعالۍ پەنامان بدات لە شوێنڪەوتنۍ هەنگاوەڪانیان » .

▪️ لە ضەحاڪ ـەوە ڕیوایەت ڪراوە لەبارەۍ ئەم ووتەیەۍ الله تعالۍ : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيبًا مِنَ الكِتابِ يُؤْمِنُونَ بِالجِبْتِ والطّاغُوتِ ﴾ [ النساء : ٥١ ] ، فەرموویەتۍ : " ئەم ئایەتە مەبەست پێۍ یەهودیەڪانە ، ڪەوا ڪەعبۍ ڪوڕۍ ئەشڕەف و حویەییەۍ ڪوڕۍ ئەخطەب ـیان ڪردبوو بە حەڪەم و دادوەر لەنێوان خۆیاندا ، ئەوانیش لە هیچ شتێڪدا حوڪمیان نەئەڪرد بە #خیلافۍ ڪتابۍ الله تعالۍ یاخود موافقۍ ڪتابۍ الله تعالۍ بڪەن و پێۍ ڕازۍ بن ، بەڵڪو وازیان لەو ڪتـێبە هێنابوو ڪە لەلایان بوو ، هەروەها هەردووڪیان ( واتە : ڪەعب و حویەییە ) و یەهودیەڪان بانگەشەۍ ئەوەیان ئەڪرد ڪە ڪافرەڪانۍ مەڪڪە ڕێگایان ڕاستترە لە محمد ( صلۍ الله علیه وسلم ) و هاوەڵەڪانۍ ، لەڪاتێڪدا چاڪ ئەیانزانۍ ڪە محمد ڕەسولۍ الله ـیە ( صلۍ الله علیه وسلم ) وە هاوەڵەڪانیشۍ هیدایەت دراون لەلایەن الله تعالۍ ـەوە ، الله تعالۍ فەرموویەتۍ : ﴿ أُولَئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ ومَن يَلْعَنِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ نَصِيرًا ﴾ [ النساء : ٥٢ ] " .
جوەیـبیر فەرموویەتۍ : " حویەییەۍ ڪوڕۍ ئەخطەب : جیبت ـەڪەیە ( الجِبْتُ ) ، وە ڪەعب ـیش : طاغوتەڪەیە " .
[ تاريخ المدينة لٳبن شبة : ٢/‏٤٥٣ ]

سوفیانۍ ثەورۍ ــ رحمه الله ــ فەرموویەتۍ : " تەفسیر له چوار ڪەس وەربگرن ، یەڪێڪ لەوانەۍ ڪە باسۍ ڪردووە ضەحاڪ ـە " .

بەردەوام ئەبێت ٳن شاء الله... .

#حەمدانیە_باغیەڪان

☑️ ڕەددێڪۍ بەهێز و ڕاست و درووست لەبارەۍ تحاڪم بۆلاۍ طاغوت بە تەفصیل ـەوە ...

[ پۆستۍ حـەوتــــەم : 7️⃣ ]

↩️ ٳرادة و ویستنۍ گەڕاندنەوەۍ تحاڪم بۆلاۍ طاغوت : ڪوفر پێ ڪردنۍ هەڵدەوەشێـنێتەوە :-

▪ لە شەعبۍ ـیەوە ڕیوایەت ڪراوە ڪەوا فەرموویەتۍ : " لەنێوان پیاوێڪ لەوانەۍ ڪەوا بانگەشەۍ موسڵمانیەتۍ ئەڪرد ، وە لەنێوان پیاوێڪۍ یەهودۍ ڪێشە و ناڪۆڪیەڪ ڕوویدا ، یەهودیەڪە ووتۍ : با حوڪم و دادوەرۍ ببەینەوە بۆلاۍ یەڪێڪ لە موسڵمانان ، یان ووتۍ : بۆلاۍ پێغەمبەر ( صلۍ الله عليه وسلم ) ، چونڪە ئەیزانۍ رسـول الله ( صلۍ الله عليه وسلم ) بەرتیل وەرناگرێت لەڪاتۍ حوڪم ڪردندا ، ڪەچۍ لەمەش ڕا جیاوازۍ ڪەوتە نێوانیانەوە ، دواتر ڕێڪڪەوتن لەسەر ئەوەۍ ڪە بچن بۆلاۍ ڪاهینـێڪ لە جوهەینە ، جا ئەم ئایەتە لەبارەیانەوە دابەزۍ : ﴿ ألم تَرَ إلى الَّذين يَزْعمُونَ أنهم آمنُوا بِما أنزل إلَيْك ــ واتە : پیاوە ئەنصاریەڪە ؛ وما أنزل من قبلك ــ واتە : یەهودیەڪە ؛ يريديون أن يتحاكموا إلى الطاغوت ــ واتە : بۆلاۍ ڪاهینەڪە ؛ وقد أمـــروا أن يـــكفروا بِهِ ــ واتە : ئا #بەم_شێوەیە الله تعالۍ فەرمانۍ پێیان ڪردووە لە ڪتێبەڪەۍ ، وە ئا بەم شێوەیە الله تعالۍ فەرمانۍ پێیان ڪردووە لە ڪتێبەڪەۍ ، وە فەرموویەتۍ : ويُرِيد الشَّيْطان أن يضلهم ضلالا بَعيدا ﴾ ؛ پاشان ئەم ئایەتەشۍ خوێندەوە : ﴿ فَلا ورَبك لا يُؤمنُونَ حَتّى يُحَكِّمُوك فِيما شجر بَينهم ﴾ هەتاوەڪو : ﴿ ويسلموا تَسْلِيمًا ﴾ .
[ تهذيب الآثار - الجزء المفقود : ١/‏٤٢٩ ]

▪ وە تحاڪم بردنەوەش بۆلاۍ طاغوتەڪانۍ حوڪم بریتییە لە ئیمان پێ هێنانۍ ، هەروەڪو چۆن زۆر صەریح و ڕاشڪاوانە دیارە لەم ووتەیەۍ ٲبو بردة ـۍ ڪوڕۍ ٲبو موساۍ ئەشعەرۍ ڪە تابعۍ و قازۍ ڪوففە بووە و لە ساڵۍ ( 103 ـۍ هیجرۍ وەفاتۍ ڪردووە ) ــ رحمه الله ــ ڪە لە ٲبو بوڕدە ـەوە ڕیوایەت ڪراوە لە ڕێگاۍ عڪرمەوە ڪەوا فەرموویەتۍ : " ڪاهینـێڪ هەبوو لە سەردەمۍ جاهیلیەت ، دواتر چەند ڪەسێڪ لەوانەۍ ڪە موسڵمان ببوون ئەچوون بۆلاۍ ، بۆیە الله تعالۍ ئەم ئایەتەۍ دابەزاند : ﴿ ألم تر إلى الذين أوتوا نصيبا من الكتاب #يؤمنون بالجبت والــطاغــوت ﴾ تاڪو ڪۆتایۍ ئایەتەڪە .
[ أخرجه ابن جرير : ٧‏/‏١٣٨ ، من طريق صفوان بن عمرو عن رِشدين بن سعد عن عكرمة به ، وأخرجه ابن أبي حاتم : ٣‏/‏٩٩١ (٥٥٤٧) ، والطبراني في الكبير ١١‏/‏٣٧٣ (١٢٠٤٥) ]

▪️ بەڵگەڪانۍ ئیڕادەت : " تەڪفیرۍ ئەو ڪەسەۍ ڪە #دەیەوێت تحاڪم بۆلاۍ طاغوتەڪان بباتەوە بە موتڵەقۍ "

چونڪە ئەو ڪەسەۍ ئیڕادە و مەبەستیەتۍ تحاڪم بباتەوە بۆلاۍ طاغوتەڪان ئەوا ئەو ڪەسە خۆۍ دەیەوێت بڕوات بۆ ناو گومڕاییەڪۍ دوور دوور ڪە ئەویش ڪوفر ڪردنە بە الله تعالۍ .

هەروەڪو چۆن الله تعالۍ فەرموویەتۍ : { وَیُرِیدُ ٱلشَّیۡطَـٰنُ أَن یُضِلَّهُمۡ ضَلَـٰلَۢا بَعِیدࣰا } واتە : ( وه‌ شه‌یتانیش ده‌یه‌وێت ڪه‌ گومڕایان بڪات به‌ گومڕاییه‌ڪۍ دوور له‌ ڕاستۍ ) .

ووشەۍ : ( الضلال البعيد ) هەرڪاتێڪ لە قورئانۍ پیرۆزدا هاتبـێت ئیللا بۆ وەصف ڪردنۍ ڪردەوەیەڪۍ ڪوفرۍ دەرڪەر لە میللەتە!!!!!

ژمارەیەڪ آیات لەم بارەیەوە :-

• ﴿ إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَيَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِكَ لِمَنْ يَشَاءُ وَمَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا بَعِيدًا ﴾ [ النساء : ١١٦ ]
واتە : ( به‌ڕاستۍ الله تعالۍ خۆش نابێت له‌وه‌ۍ ڪه‌ هاوه‌ڵۍ بۆ دابنرێت ، به‌ڵام جگه‌ له‌وه‌ هه‌رچۍ بێت لێۍ خۆش ده‌بێت بۆ هه‌ر ڪه‌سێڪ ( الله تعالۍ ) خۆۍ بیه‌وێت ، وه‌ هه‌رڪه‌سێڪیش هاوه‌ڵ بۆ الله دابنێت ئه‌وه‌ به‌ڕاستۍ گومڕا بووه‌ به‌ گومڕا بوونێڪۍ دوور له‌ ڕاستۍ ) .

• ﴿ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي نزلَ عَلَى رَسُولِهِ وَالْكِتَابِ الَّذِي أَنزلَ مِنْ قَبْلُ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا بَعِيدًا ﴾ [ النساء : ١٣٦ ]
واتە : ( ئه‌ۍ ئەو ڪه‌سانەۍ ڪه‌ باوه‌ڕتان هێناوه‌ به‌رده‌وام بن له‌سه‌ر باوه‌ڕ بوون به‌ : الله و پێغه‌مبه‌ره‌ڪه‌ۍ و به‌و قورئانەشۍ ڪە ناردوویه‌تیه‌ خواره‌وه‌ بۆ پێغەمبەرەڪەۍ وه‌ به‌و ڪتێبانه‌ش ڪه‌ پێشتر ناردوویه‌تیه‌ خواره‌وه‌ ، وه‌ هه‌رڪه‌سێڪ بێ باوه‌ڕ بێت به‌ الله تعالۍ و به‌ فریشته‌ڪانۍ و به‌ ڪتێبه‌ڪانۍ و پێغه‌مبه‌ره‌ڪانۍ و ڕۆژۍ دوایۍ ، ئه‌وه‌ به‌ڕاستۍ گومڕا بووه‌ به‌ گومڕاییه‌ڪۍ زۆر دوور ( له‌ ڕاستۍ )) .

• ﴿ إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ قَدْ ضَلُّوا ضَلالا بَعِيدًا ﴾ [ النساء : ١٦٧ ]
واتە : ( به‌ڕاستۍ ئه‌وانه‌ۍ ڪه‌ بێ باوه‌ڕ بوون و به‌رهه‌ڵستۍ ڕێگاۍ الله ـیان ڪرد بێگومان ئه‌وانه‌ گومڕا بوون به‌ گومڕابوونێڪۍ دوور و له‌ ڕاده‌به‌ده‌ر ) .

• ٳبن جریر و ٳبن المنذر دەریان ڪردووە لە الشعبي ـەوە ڪەوا فەرموویەتۍ : " لەنێوان پیاوێڪۍ یەهودۍ و پیاوێڪۍ مونافیق ڪێشە و ناڪۆڪیەڪ ڕوویدا ــ لە لەفزێڪۍ تردا هاتووە : پیاوێڪ بوو لەوانەۍ ڪە بانگەشەۍ موسڵمانیەتۍ ئەڪرد ــ ، جا یەهودیەڪە بانگۍ ڪرد بۆلاۍ پێغەمبەر ( صلۍ الله علیه وسلم ) چونڪە ئەیزانۍ پێغەمبەر ( صلۍ الله علیه وسلم ) بەرتیل وەرناگرێت لەڪاتۍ حوڪم ڪردندا ، ئەوەۍ تریشیان بانگۍ ڪرد بۆلاۍ ڪەسێڪۍ یەهودۍ ، چونڪە ئەیزانۍ یەهودیەڪان بەرتیل وەرئەگرن لە حوڪم ڪردندا ، پاشان ڕێڪڪەوتن لەسەر ئەوەۍ ڪە تحاڪم ببەنەوە بۆلاۍ ڪاهینێڪ لە ( جوهەینە ) ، بۆیە ئەم ئایەتە دابەزۍ : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أنَّهم آمَنُوا ﴾ هەتاوەڪو : ﴿ ويُسَلِّمُوا تَسْلِيمًا ﴾ " .

• ٳبن جریر و ٳبن ٲبي حاتم لە ڕێگاۍ العوفي ـەوە دەریان ڪردووە ، لە ٳبن عباس ـەوە ڪە لەبارەۍ ئەم ووتەیەۍ الله تعالۍ : ﴿ يُرِيدُونَ أنْ يَتَحاكَمُوا إلى الطّاغُوتِ ﴾ فەرموویەتۍ : " طاغوتەڪە : پیاوێڪ بوو لە یەهود ، پێۍ ئەوترا : ڪەعبۍ ڪوڕۍ ئەشڕەف ، جا ڪاتێڪ بانگ ڪران بۆلاۍ ئەو بەرنامەیەۍ ڪە الله تعالۍ دایبەزاندووە وە بۆلاۍ پێغەمبەر ( صلۍ الله علیه وسلم ) هەتاوەڪو حوڪم و دادوەرۍ لەنێوانیاندا بڪات ، ڪەچۍ وتیان : بەڵڪو حوڪم ئەبەینەوە بۆلاۍ ڪەعب ، لەبەر ئەمە الله تعالۍ فەرموویەتۍ : ﴿ يُرِيدُونَ أنْ يَتَحاكَمُوا إلى الطّاغُوتِ ﴾ " .

▪️ لە پۆستۍ داهاتوو بەڵگەۍ تەڪفیرۍ ئەو ڪەسەۍ دەیەوێت تحاڪم بۆلاۍ طاغوتەڪان بباتەوە زیاتر ڕوونۍ ئەڪەینەوە ٳن شاء الله تعالۍ .

#حەمدانیە_باغیەڪان

☑️ ڕەددێڪۍ بەهێز و ڕاست و درووست لەبارەۍ تحاڪم بۆلاۍ طاغوت بە تەفصیل ـەوە ...

[ پۆستۍ شــەشــەم : 6️⃣ ]

↩️ شەشەم : ئیمان هێنان و باوەڕ بوون بـە تحاڪم بۆلاۍ طاغوت ، ڪافر بوونە بە الله تعالۍ بە موتڵەقۍ :-

بەڵگەش لەم بارەیەوە زۆرە ، لەوانیش :
الله تعالۍ فەرموویەتۍ : { أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِینَ یَزۡعُمُونَ أَنَّهُمۡ ءَامَنُوا۟ بِمَاۤ أُنزِلَ إِلَیۡكَ وَمَاۤ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ یُرِیدُونَ أَن یَتَحَاكَمُوۤا۟ إِلَى ٱلطَّـٰغُوتِ وَقَدۡ أُمِرُوۤا۟ أَن یَكۡفُرُوا۟ بِهِۦۖ وَیُرِیدُ ٱلشَّیۡطَـٰنُ أَن یُضِلَّهُمۡ ضَلَـٰلَۢا بَعِیدࣰا }
واتە : ( ئایا ئاوڕێڪت نه‌داوه‌ته‌وه‌ به‌لاۍ ئه‌وانه‌ۍ وا خۆ نیشان ئه‌ده‌ن ڪه‌ به‌ڕاستۍ باوه‌ڕیان هێناوه‌ به‌وه‌ۍ دابه‌زیوه‌ بۆ تۆ ( ڪه‌ قورئانه‌ ) وە به‌وه‌ش ڪه‌ پێش تۆ دابه‌زیوه‌ ( ڪه‌ ته‌وڕاته‌ ) ده‌یانه‌وێت ڪه‌ داد به‌رن بۆ لاۍ یه‌ڪێڪ ڪه‌ حوڪم به‌ به‌رنامه‌ۍ الله ناڪات ( طاغوت ) له‌ڪاتێڪدا به‌ڕاستۍ فه‌رمانیان پێ ڪراوه‌ ڪه‌ بڕوایان پێۍ نه‌بێت و ڪوفرۍ پێ بڪەن ، وه‌ شه‌یتانیش ده‌یه‌وێت ڪه‌ گومڕایان بڪات به‌ گومڕاییه‌ڪۍ دوور له‌ ڕاستۍ ) .

ــ ئەمانەۍ خوارەوە لەخۆۍ ئەگرێت :-

▪️ ڕوونڪردنەوەۍ شایەن بوونۍ نەفۍ بوونۍ ئیمانۍ ئەو ڪەسەۍ ڪەوا بانگەشەۍ ئەوەۍ ئەڪرد ڪە ئیماندارە تەنها بەهۆۍ بەرزڪردنەوەۍ نیزاع و ناڪۆڪیەڪەۍ بۆلاۍ ڪەعبۍ ڪوڕۍ ئەشڕەف .
▪️ نیزاع و ناڪۆڪیەڪە لەنێوان دوو ڪەسۍ ناڪۆڪ بوو لە ئاست مافێڪۍ شەخصۍ هەروەڪو چۆن لە ئەثەردا هاتووە ، بەمەش دەرئەڪەوێت ڪەوا بابەتەڪە لەبارەۍ حەڵاڵ ڪردن یان حەڕام ڪردن یان ڕێگەدان بە ڪوفر نەبووە ، ڪەواتە لێرەدا زانیمان هەرڪەسێڪ تحاڪم بەرێتەوە بۆلاۍ طاغوتەڪان باطل ـە و یەڪێڪیشە لە ڪوفرە سەربەخۆڪان .
▪️ باطـلیەتۍ موقەییەد ڪردن و پەیوەست ڪردنۍ بە تحاڪمۍ ڪوفرۍ بۆ داواڪردنۍ حوڪمێڪ ڪە حەڵاڵێڪ حەڕام بڪات یان حەڕامێڪ حەڵاڵ بڪات یان ڪوفرێڪ حەڵاڵ بڪات و ڕێگاۍ پێ بدات ، ئەگەرچۍ ڪارەڪەش بە هەر شێوەیەڪ خۆیان بیانەوێت وەصفۍ بڪەن ، لەبەر ئەوەۍ ڪاتێڪ ئەم ئایەتە دابەزۍ نەفۍ ئیمانۍ لە هەموو ئەو ڪەسانە ڪرد ڪە داواۍ حەقۍ خۆیان ئەڪەن لەلایەن ڪافرانەوە لە ڪێشە و ناڪۆڪیەڪانیاندا .
▪️موجەڕەد تەنها ویستنۍ گەڕاندنەوەۍ ناڪۆڪیەڪان بۆ بەرنامەۍ طاغوت مرۆڤ لە میللەت دەرئەڪات ، ئەمەش هەر خۆۍ لەخۆیدا مناط ـێڪۍ ڪوفرۍ سەربەخۆیە ( الٳرادة ــ ویستن ) ( یُرِیدُونَ.... ) ، لێرەدا پرسیارێڪ ئاراستەۍ حەمدانیەڪان ئەڪەین : چۆن ڪەسێڪ قورئان ئەخوێنـێتەوە و بێ ئاگاشە لەم مناط و عیباڕەتە ڕوون و ڕاشڪاوانەیە ؟!.
▪️ خۆ ئەگەر لە گەڕاندنەوەۍ ڪێشە و ناڪۆڪیەڪان بۆ بەرنامەۍ طاغوتان تەفصیلۍ تێدا بووایە ، ئەوا تەنها ویستنۍ تحاڪم بۆ نەمانۍ ئیمانۍ ڪەسۍ متحاڪم ڪۆتایۍ بە هەموو تەفصیلەڪانیان ئەهێـنێت .

• ٳبن ٲبي حاتم دەرۍ ڪردووە ، وە الطبراني ـیش بە سەنەدێڪۍ صەحیح ـەوە ، لە ٳبن عباس ـەوە ( الله لێۍ ڕازۍ بێت ) ڪە فەرموویەتۍ : " أبو برزة ـۍ الٲسلمي ڪاهینێڪ بوو دادوەرۍ لەنێوانۍ یەهودیەڪان ئەڪرد لە هەرشتێڪ تیایدا ناڪۆڪ بوونایە ، چەند ڪەسێڪیش لە موسڵمانان ناڪۆڪۍ تیایاندا درووست بوو و چوون بۆلاۍ ئەو ، الله تعالۍ ـش ئەم ئایەتەۍ دابەزاند : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أنَّهم آمَنُوا ﴾ هەتاوەڪو : ﴿ إحْسانًا وتَوْفِيقًا ﴾ " .

• وە ٳبن ٳسحاق و ٳبن المنذر و ٳبن ٲبي حاتم دەریان ڪردووە لە ٳبن عباس ـەوە ڪەوا فەرموویەتۍ : " جلاس ـۍ ڪوڕۍ صامت پێش تەوبەڪەۍ ، وە معتب ـۍ ڪوڕۍ قشیر ، وە رافع ـۍ ڪوڕۍ زید ، وە بشیر ، بانگەشەۍ ئیسلامەتیان ئەڪرد ، پاشان چەند پیاوێڪ لە قەومەڪەیان لە موسڵمانان ڪاتێڪ ڪێشەیەڪیان لەنێوانیاندا ڕوویدا بانگیان ڪردن بۆلاۍ رسـول الله ( صلۍ الله علیه وسلم ) ، ڪەچۍ ئەوانیش بانگیان ڪردن بۆلاۍ ڪاهینە فەرمانڕەواڪانۍ جاهیلیەت ، ئینجا الله تعالۍ ـش ئەم ئایەتەۍ لەبارەیانەوە دابەزاند : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ ﴾ " .

• ٳبن جریر دەرۍ ڪردووە لە سلیمانۍ التمیمي ـەوە ڪە فەرموویەتۍ : " حضرمي ـیەڪ ڪە پیاوێڪۍ یەهودۍ بوو بانگەشەۍ ئەوەۍ ئەڪرد ڪە بووەتە موسڵمان ، پاشان لەنێوان خۆۍ و پیاوێڪۍ یەهودۍ دەمەقاڵێیەڪ درووست بوو لەسەر حەقێڪ ، یەهودیەڪە پێۍ ووت : با بڕۆین بۆلاۍ پێغەمبەرۍ الله ( صلۍ الله علیه وسلم ) ، ئەویش زانۍ ڪەوا پێغەمبەر ( صلۍ الله علیه وسلم ) دادگایۍ ئەڪات لەسەرۍ و حەقەڪە بەو ئەدات ، بۆیە ڕازۍ نەبوو بچن بۆلاۍ ئەو ، جا ڕۆیشتن بـۆلاۍ پیاوێڪ لە ڪاهینەڪان و تحاڪمیان بۆلاۍ ئەو گەڕاندەوە ، بۆیەش الله تعالۍ ئەم ئایەتەۍ دابەزاند : ﴿ ألَمْ تَرَ إلى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ ﴾ " .

☑️ ڕەددێڪۍ بەهێز و ڕاست و درووست لەبارەۍ تحاڪم بۆلاۍ طاغوت بە تەفصیل ـەوە ...

[ پۆستۍ پێنـجەم : 5️⃣ ]

↩️ پێنجەم : ئەو موسڵمانەۍ ڪە عەدالەت و دادگەر نییە بە #ئیـجماع درووست نییە تحاڪم بۆلاۍ ببردرێتەوە چجاۍ بگات بە طاغوتەڪان ؟! :-

▪️ ٳسحاقۍ ڪوڕۍ مەنصور فەرموویەتۍ : وتم : « پرسیارڪرا لە سوفیان دەربارەۍ ئەو ڪەسەۍ ڪە حەددۍ لێ دەرڪراوە بۆ دادوەرۍ ڪردن لە مەسەلەیەڪدا ڪە داواۍ لێ ئەڪرێت تاوەڪو دادوەرۍ بڪات ؟ ، ئەویش فەرمووۍ : دادوەریەڪانۍ درووستە ؛ وە ئیمامۍ ٲحمد فەرموویەتۍ : ئەگەر تەوبەۍ ڪردبێت درووستە .
ئیمامۍ ٳسحاق ـیش هەر ئاواۍ فەرمووە » .
[ مسائل الكوسج : ٢٩٣٣ ]

▪️ ٳبن القاص ( ڪە لە ساڵۍ 335 ـۍ هیجرۍ وەفاتۍ ڪردووە و قوتابۍ ٲبو العباس ـۍ ڪوڕۍ سريج بووە ــ رحمـه الله ) لە ڪتێبەڪەۍ : [ أدب القاضي : بابۍ : ذكر من لا يجوز قضاؤه ــ باسۍ ئەو ڪەسانەۍ ڪە دادوەریەڪانیان درووست نییە ] دەفەرموێت : « هەرڪەسێڪ شایەتۍ دانۍ درووست نەبێت ، قەزاوەت و دادوەرۍ ڪردنەڪەشۍ درووست نییە » .
[ أدب القاضي : ١/‏١٠١ ]

? سەرنج بدەن حەمدانیەڪان بزانن ئەم مەسەلەیە چۆن بووە لەلاۍ سەلەف !!! ؛ بەلاۍ سەلەف ـەوە بە هیچ شێوەیەڪ #درووست_نەبووە شایەتۍ دان یاخود بوون بە شاهێد لەلاۍ قازۍ و دادوەرە جەهمیەڪان ، چجاۍ بگات بە تحاڪم ، لەڪاتێڪدا تحاڪم گەورەتریشە!!!

▪️ صالح فەرموویەتۍ : باوڪم فەرمووۍ : « هیچ پیاوێڪ بە شایەت ناچێت لەلاۍ قازیەڪۍ جەهمۍ ؛ وە لە لەفزێڪۍ تردا هاتووە : پرسیار ڪرا دەربارەۍ پیاوێڪ ڪە بۆ شایەتۍ دانێڪ ئامادە ئەبێت ، بانگ ئەڪرێت بۆلاۍ قازۍ و ئەویش ئەچێت ، بەڵام قازۍ و دادوەرەڪە جەهمیە ؟ ئەویش فەرمووۍ : نابێت بچێت بۆلاۍ ، ئەویش وتۍ : ئەۍ ئەگەر دەست درێژۍ ڪرایە سەرۍ و بەزۆر بردرا بۆ ئەم شایەتۍ دانە ، بەم هۆیەوە تووشۍ ئەم تاقۍ ڪردنەوەیە بوو ؟ فەرمووۍ : با وەڵام نەداتەوە ، وە هیچ ڪەڕامەت و ڕێزێڪ لەمەدا نییە ، وە با دەستۍ پڕ بڪات لە خۆڵ و بدات لە ڕوخسارۍ خۆۍ !!! » .
[ الطبقات : ١ / ٤٦٤ ٫ ٤٦٥ ]

وە لە ڕیوایەتۍ یەعقوبۍ ڪوڕۍ بختان هاتووە و فەرموویەتۍ : « ئەگەر قازۍ جەهمۍ بوو ، نابێت شاهێدۍ لەلاۍ ئەم قازیە بدەین » .
هەروەها ٳبن الحڪم لێیەوە نەقڵۍ ڪردووە : « چۆن شاهێدۍ ئەدەم لەلاۍ پیاوێڪ ڪە عەدل و دادپەروەر نییە ؟ ، نەخێر نابێت شاهێدۍ بدەیت لەلاۍ » .
[ الفروع : ٦ / ٥٤٩ ]

• ڪەوایە ئەگەر ڕێگرۍ ڪرابێت لە ڕۆیشتن تەنها بۆ شایەتۍ دانێڪ لەلاۍ قازیەڪۍ جەهمۍ لەبەر ئەوەۍ دژە لەگەڵ بەڕائەت ڪردن لەخۆۍ و عەدالەت نەبوونەڪەۍ ئەۍ چۆن جائیزە نەوەڪ تەنها بۆ شایەتۍ دانێڪ بەڵڪو تحاڪم ببەیتەوە بۆلاۍ طاغوتەڪان ؟؟؟ ، هەروەڪو چۆن لە ئیمامۍ ٲحمد ـەوە نەقڵ ڪراوە ڪە ٳنڪارۍ ڪردووە لەوەۍ ڪە شایەتۍ بدرێت لەلاۍ جەهمیەكان لەبەر نەبوونۍ عەدالەتەڪەۍ ؛ ٳبن الحڪم لێیەوە نەقڵۍ ڪردووە : « چۆن شاهێدۍ ئەدەم لەلاۍ پیاوێڪ ڪە عەدل و دادپەروەر نییە ؟ ، نەخێر نابێت شاهێدۍ بدەیت لەلاۍ » .
[ الفروع : ٦ / ٥٤٩ ]

• بەهەمان شێوە ڪەوا تحاڪم بۆلاۍ ڪەسێڪۍ ڪافر و طاغوت جائیز و درووست نییە ئەگەرچۍ حوڪم بە حەقیش بڪات لەزۆربەۍ حاڵەتەڪاندا ، هەروەها حەڕامە هاوڪارۍ ڪردنۍ ئەو ڪافرە تاوەڪو دادوەرۍ بڪات لەنێوان دوو ڪەسۍ ناڪۆڪ ، یارمەتۍ دانۍ بە شایەتۍ دان بەسەر یان لەگەڵ یەڪێڪ لەم دوو ڪەسە ناڪۆڪە .

• تەنانەت ئیمام ( رحمـه الله ) هیچ ٳعتبارێڪۍ بۆ ٳمتحان و تاقۍ ڪردنەوەش نەڪرد بۆ ڪەسێڪۍ موسڵمان وەڪ عوزرێڪ ڪاتێڪ تەهدید ئەڪرێت و ئەترسێـنرێت تاوەڪو شایەتیەڪ بدات لەلاۍ ئەم جۆرە ڪەسانە لە دادوەرە ڪافرەڪان .

چجاۍ بگات بەو طاغوتە موشەڕیع و یاسادانەر و دین دانەرانەۍ ڪەوا شەیتانەڪان وەحیان بۆ ئەڪەن ؟!.

▪️ ئەمە ئەو پرسیارەیە ڪە بە هیچ شێوەیەڪ وەڵامێكیان بۆۍ دەست ناڪەوێت و خستوویانەتە شوێنێڪەوە هەتاوەڪو هیچ ڪەسێڪ نەتوانێت چاویشۍ تێ ببڕێت ! ، ڪەواتە تەنها ئەگەر شایەتۍ دانێڪ بە موتڵەقۍ حەڕام ڪرابێت لەلاۍ قازیە ڪافرەڪان لەلایەن سەلەفەوە ، خۆ ئەگەریش تحاڪم بۆلاۍ طاغوتەڪان تەفصیلۍ تێدا بووایە لەلاۍ سەلەف ئەوا ئەم تەفصیلە صەحیح و درووست ئەبوو لەگەڵ ئەوانەۍ ڪە حوڪم بە شەرعۍ الله تعالۍ ئەڪەن لەنێوان دوو ڪەسۍ ناڪۆڪ ، جا بەهەمان شێوەش ئەگەر شایەتۍ دان لەلاۍ قازیە جەهمیەكان بەلاۍ سەلەفەوە تەفصیلۍ تێدا بووایە ئەوا ڕوونیان ئەڪردەوە ڪە درووستە شایەتۍ دان لەلاۍ قازیە جەهمیەڪان لەو حاڵەتەۍ ڪە حەق بەخاوەن حەقەڪە ئەدات و باطلەڪەش بۆ ڪەسە باطلەڪە ئەگەڕێنـێتەوە ، بەڵام سەلەف هەموو تەفصیلێڪیان بڕیوەتەوە چ لە تحاڪم بێت و چ لە شایەتۍ دانیش بێت ، لێرە من پێتان ئەڵێم : ڪوا لەڪوێیە ئەم تەفصیلەتان ؟؟؟

نعوذ بالله من الضلال الواضح و الجهل الفاضح .

#حەمدانیە_باغیەڪان

▪️ ٳبن سيده فەرموویەتۍ :
« حوکم : دادوەرۍ ڪردنە .
وە حوڪم پێ ڪردنیشیان لەنێوان خۆیاندا : بەم شێوەیە فەرمانیان پێ ڪراوە ڪە حوڪم بڪات .
بۆیە دەوترێت : فوڵان ڪەس حوڪمۍ لە نێوانماندا ڪرد ، واتە : #_بە_جائیزمان‌دانا_و_ڕێگەمانـدا ڪە ئەو حوڪم لە نێوانماندا بڪات »

▪️ جا ئایا لەدواۍ ئەمەدا ڪۆتایۍ ئەهێـنن بەم تەفصیلەۍ كە داتان‌هێناوە ؟
خۆ ئەگەر ئەمە جائیز بووایە ئەوا زانایانۍ سەلەف بە جائیزیان دائەنا بۆ ڪەسێڪ ڪەوا لە زۆربەۍ حاڵەڪانیدا حوڪم بە شەرعۍ الله تعالۍ ئەڪات وەڪ: دادوەرۍ ڪردنۍ جەهمیەڪان ، جا ئەگەر بۆ ئەوان بە جائیزیان دانەنابێت ئەۍ چۆن بۆ ڪەسێڪ جائیزە ڪە حوڪم بە بەرنامە شەیتانیەڪان ئەڪات ؟؟؟ ، هیچ گومانێڪۍ تێدا نییە ڪە دادوەرۍ ڪردنیان ڪەوتووتر و تحاڪم بۆلاشیان زۆر زیاتر قەدەغەتر و ترسناڪترە .

▪️ ئیمامۍ ٲبو عەلۍ ڪوڕۍ ٲبو موساۍ هاشمۍ حەنبەلۍ ( ڪە لە ساڵۍ 428 ـۍ هیجرۍ وەفاتۍ ڪردووە ) دەفەرموێت : « درووست نییە قەزاوەت و دادوەرۍ ڪردنۍ جەهمیەڪان ، وە قەدەریەڪان ، وە موعتەزیلەڪان ، وە جنێودەرەڪان بە سەلەف لە ڕافیزیەڪان ، وە موڕجیئەڪان ، وە ئەو ئەهلۍ بیدەعانەۍ ڪە دەرخەرۍ هەواو ئارەزووە گومڕاڪەر و بیدعەڪانیانن ، هەروەها بانگەشەڪاران بۆلایان ، وە درووست نییە چوون بۆلایان ( چوون بۆلایان بە مەبەستۍ قەزاوەت و دادوەرۍ ڪردنۍ ڪێشە و ناڪۆڪیەڪان ) ، وە ئامادەبوون لەلایان ، وە بوون بە وەلۍ ئەمریشیان درووست نییە بۆ دامەزرانۍ نیڪاح بۆ ئەوانەۍ ڪە وەلۍـیان نییە »
[ الإرشاد إلى سبيل الرشاد : ١/‏٤٩٢ ]

↩ لە پۆستۍ داهاتوو چاوەڕێۍ ٳجماعێڪ بن بۆ یەڪەم جار و ئەم مەسەلەیەش یەڪلا ئەبێتەوە ٳن شاء الله...

#حەمدانیە_باغیەڪان

موافق بوونۍ حەمدانیەڪان لەگەڵ ئەشعەرۍ و ماتوریدیەڪان لەسەر حوڪم بغیر ما أنزل الله!!!

شێخۍ زیندان خالیدۍ ڪوڕۍ عەلۍ الغامدۍ ( فڪ الله أسره ) دەفەرموێت :

گەورەترین شیرڪێڪ ڪە لەم سەردەمەۍ خۆماندا بوونۍ هەیە بریتییە لە حوڪم ڪردن بەغەیرۍ ئەوەۍ الله دایبەزاندووە ، وە ڪارڪردن بە قانون و یاسا دەستڪردەڪان و تەشریعۍ ڪوفرۍ شیرڪۍ هاوشێوەۍ شەرعۍ الله تعالۍ و حوڪم پێ ڪردنۍ و جێبەجێ ڪردنۍ بەسەر خەڵڪیدا ، لەگەڵیشیدا شیرڪۍ دەعوە بەدواۍ خۆیدا ئەهێنێ ڪە بڵاوڪردنەوەیەتۍ لەنێو خەڵڪۍ عەوام و جاهیل و لەپێش هەمووشیان لەلاۍ گەورەڪان و خۆ بەگەورە زانەڪان .

وە شیرڪۍ حوڪم ڪردن دابەش ئەبێتە سەر :
هاوبەش بڕیاردان و شیرڪ لە [ تەوحیدۍ : الألوهية ] لە گوێڕایەڵۍ ڪردن و تحاڪم و بردنەوەۍ حوڪم بۆلاۍ طاغوت و حوڪمۍ غەیرۍ الله .
وە هاوبەش بڕیاردان و شیرڪ لە [ تەوحیدۍ : الربوبية ] لە تەشریع ڪردن و حوڪم ڪردن بە غەیرۍ ئەوەۍ الله تعالۍ دایبەزاندووە .

جا ئەشعەریەڪان و ماتوریدیەڪان ئینڪاریان لەم شیرڪە ئەڪرد و ئەمەش یەڪەمین بەڵاو موسیبەت بوو ڪە بەسەر خاڪۍ موسلمانان داهات و زۆریش نڪۆڵیان لەم شیرڪە ئەڪرد... .

اما لەڕووۍ موخالفەوە لە هەموو ئەو ڪەسانەۍ ڪە عەقیدەۍ ئەشعەرۍ و ماتوریدیان هەیە ( و موافقۍ ئەوانن لەم بابەتەدا ) :
لەلایەنۍ ئیرجائەوە دەربارەۍ ئیمان ، بەهەمان شێوە بانگەشەۍ ئەوە دەڪەن ڪە گەڕاندنەوەۍ حوڪم بۆلاۍ طاغوت و حوڪم ڪردن بەغەیرۍ ئەوەۍ الله دایبەزاندووە و دانانۍ قانون و یاساڪان لەناو بازنەۍ ڪوفرۍ گەورەدا نییە ، وە ئەو شیرڪە نییە ڪە مرۆڤ لە ئاین دەرئەڪات ، بەڵڪو بە یەڪێڪ لە تاوان و سەرپێچیەڪانۍ دائەنێن و بە ڪوفرۍ گەورەۍ دانانێن ئیللا ئەگەر إعتقادۍ پێ هەبێت و نڪۆڵۍ لێ بڪات و بە حەڵاڵۍ بزانێت ، جا لەسەر ئەم عەقیدە ئیرجائیە پیسەوە هەندێڪ لەوانەۍ خۆیان داوەتە پاڵ سەلەف و ئەهلۍ سوننە شوێنیان ڪەوتوون!

وە حەق و ڕاستیش ئەوەیە ڪە تحاڪم و شیرڪۍ گوێڕایەڵۍ و حوڪم ڪردن بەغەیرۍ ئەوەۍ الله دایبەزاندووە و پابەند بوون پێیەوە و تەشریع و دانانۍ یاساۍ دەستڪرد هەموو ئەمانە ڪوفرۍ گەورەنە و ئەو شیرڪەنە ڪە مرۆڤ لە ئاین دەرئەڪەن و بریتین لە ڪوفرۍ عەمەلۍ .

هەروەها بەحەڵاڵ دانان یان نڪۆڵۍ لێ ڪردن یان تەڪذیب ڪردنۍ حوڪمێڪۍ الله یان بەچاڪ دانانۍ حوڪمۍ غەیرۍ الله بەسەر حوڪمەڪەیدا هیچ یەڪێڪ لەمانە بە مەرج دانانرێن بۆ ڪافر بوونەوەۍ خاوەنەڪەۍ ، وە ئێمە ئەم بابەتەمان لە پەیامێڪدا جوداڪردۆتەوە و تیایدا باسۍ هەموو شوبهەۍ مورجیئەڪانمان ڪردووە .
و الحمد لله على فضله و امتنانه .
[ نقض عقائد الأشاعرة و الماتريدية / لاپەڕە : 251 و 252 ]

#حەمدانیە_باغیەڪان