نشست‌های گفتار و اندیشه | جلسه ۷۷

معرفی و بررسی کتاب:
از مصدق تاریخی تا مصدق اسطوره‌ای

با حضور:
علی‌اصغر سیدآبادی (نویسنده کتاب)
حسین امینی

پنج‌شنبه ۱۴۰۳/۰۸/۲۴ ، ساعت ۱۸
شیراز، میدان معلم، خیابان همت (ایمان) جنوبی، کوچه ۱۷، نبش فرعی ۱۷/۲

@goftar_andisheh

The prince and the pauper

خاطرات علم- ۱۸

یکی از ترفندهای تبلیغاتی در توجیه کودتای ۲۸ مرداد که از آغاز دولت دکتر مصدق تا به امروز همواره از جانب هواداران کودتا مطرح بوده مسئله حزب توده و بقدرت رسیدن کمونیست در ایران بوده که در روزهای گذشته شخص آقای بیژن اشتری دوباره با مطرح کردن این گزاره کودتا را ناجی ایران عنوان کرده است.
کاری ندارم که حزب توده سه سال قبل از ملی شدن نفت با این امر می مخالفت کرده بود. به این هم کاری ندارم که استالین از دادن یازده تُن طلا به ایران در دوره مصدق خودداری کرد و چند روز بعد از کودتا طلاهای ایران را به دولت کودتا تحویل دادند. به اینکه مصدق همزمان با ملی شدن نفت اقدام به ملی کردن شیلات و کوتاه کردن دست شوروی از منابع دریای شمال کرده بود هم کاری ندارم....
اصلا بیاییم فرض را بر صحت این ادعای پوچ بگذاریم و اگر کودتا نمیشد حزب توده بقدرت می‌رسید. احتمالا در بدترین حالت کمونیست‌ها نظامی تک حزبی مثل حزب رستاخیز تاسیس می‌کردند و با عقد قراردادی خفت بار مثل کنسرسیوم منابع ایران را به شوروی می‌دادند. دستگاه امنیتی و مخوفی مثل ساواک تاسیس و مخالفان را حذف و سانسور می‌کردند. در عوض طبق اصول سوسیالیستی اقدام به اصلاحات ارضی و تاسیس سپاه دانش می‌کردند و کارگران را در سهام کارخانجات شریک می‌کردند و مثل شاه با کمک شوروی و چک و اسلواکی و رومانی چندین کارخانه ذوب فلزات و ماشین سازی و تراکتورسازی میساختند
با این تفاوت که در جنگ ويتنام شرکت نمی‌کردند و در موضوع بحرین به هیچ وجه در برابر انگليس کوتاه نمی‌آمدند و برای سرکوب کمونیست‌ها به ظفار لشگرکشی نمی‌کردند و بیست فروند جنگنده اف پنج به پادشاه مراکش نمیبخشیدند و به شهروندان آمریکایی امتیاز کاپیتولاسیون نمی‌دادند و....

مشاهده کردید که حتی اگر کمونیست‌ها بقدرت میرسیدن در بدترین حالت مطابق با بهترین فرم آریامهری رفتار می‌کردند. حداقل می‌توان گفت کودتای آریامهری امتیاز و برتری نسبت به کمونیست‌ها نداشته و شاه بعد از کودتا همان کرد که اگر کمونیست‌ها بقدرت می‌رسیدند در ایران میکردند

@anti_dictatorship ?

نگاه غالب در میان ما «سیاه و سفید» و «خیر و شر» دیدن حوادث مشروطه است، در حالی که واقعیت تاریخی خیلی بغرنج‌تر است.
یک مکتب رایج و قدیمی در تاریخنگاری مشروطه داریم که از همان زمان با ادوارد براون و بعد کسروی و دیگران و دیگران شروع شد، و بازتاب نگاه همان جریانی بود که محمدعلی شاه را خلع کرده و خود قدرت را به دست گرفته بود و در نهایت دیکتاتوری پهلوی را تأسیس کرد. مآخذی مثل «تاریخ بیداری ایرانیان» ناظم‌الاسلام کرمانی و «تاریخ انقلاب مشروطیت» مهدی ملک‌زاده (پسر ملک‌المتکلمین) به این مکتب تعلق دارد.
(هر چهار نفر بابی بودند)

عمده روایت‌های این گروه فاقد سند و صرفا متکی به نقل قول‌های همفکران خودشان است که روایتی سیاه و سفید بوده. خود را مطلقا خیرخواه و مخالفان خود را مستبدین نامیده اند.

این گروه از راویان تاریخ که بعد از سقوط محمدعلیشاه قدرت را قبضه کردند هرگز پاسخ نمی‌دهند
_علت حمله قوای شاه به ساختمان مجلس چه بود!
_مجلس دوم و سوم و چهارم مشروطه را چرا منحل کردند؟
_چرا جنگ داخلی پیش آمد؟
_چرا سرداران فاتح طهران به اختلاف خوردند؟
_چرا ابتدا قوای آذربایجان را به طهران دعوت و سپس قتل عام کردند؟
_از غارت شهرها و روستاها توسط تفنگچی‌های بختیاری و از خودسری های ستارخان در آذربایجان کلامی نمی گویند
_چرا مراجع بزرگ ثلاث ( آخوند خراسانی و حاج شیخ عبدالله مازندرانی و حاج شیخ حسین خلیلی تهرانی)، و در تهران آقایان سید محمد طباطبایی و سید عبدالله بهبهانی، با مخالفان محمدعلی شاه همراه شدند، و شیخ فضل‌الله، که مجتهد بزرگ تهران بود، و البته ایشان و آقایان طباطبایی و بهبهانی مرجع نبودند، در مقابل مخالفان محمدعلی شاه ایستاد؟
_چرا مرجع مهم دیگر یعنی سید محمدکاظم یزدی صاحب عروه، که بعدها فتوای جهادیه داد علیه لشکرکشی ایتالیا به لیبی، به مخالفان محمدعلی شاه در ایران با ظن و شک نگاه می‌کرد.

از نظر من، این دوره اصلاً «مرحله دوم نهضت مشروطه» نیست بلکه جنگ داخلی است که بر ایران تحمیل شد.

اینطور نیست که علمای مخالف محمدعلی شاه «نواندیش دینی» باشند و صاحب فتاوی خاص و مدرن و علمایی مثل شیخ فضل‌الله و ملا قربانعلی زنجانی (که مرجعیت محلی داشت) «سنت‌گرا» باشند و هوادار «استبداد».

@anti_dictatorship

رفراندوم مصدق*

✍ کورش احمدی

این روزها هفتاد‌و‌یکمین سالگرد رفراندومی است که مصدق در ۱۲ و ۱۹ مرداد ۱۳۳۲ برگزار کرد و در آن از مردم پرسید ‌آیا با انحلال مجلس هفدهم و تجدید انتخابات موافق هستند یا خیر. در‌حالی‌که برگزاری رفراندوم در دیگر کشورها و انحلال مجلس و انتخابات زودرس در نظام‌های مشروطه امری عادی و رایج است، اقدام مصدق در این مورد، در ۷۱ سال گذشته پیوسته مورد مناقشه بوده و مخالفان مصدق کوشیده‌اند تا آن را به‌عنوان «پارلمان‌ستیزی» مصدق معرفی کنند.

نظر به سالگرد این رفراندوم و نیز با توجه به نمونه‌های اخیر انحلال مجالس انگلیس و فرانسه در چند ماه اخیر، در مقاله ی زیر مروری اجمالی بر این موضوع پرمناقشه در تاریخ معاصر ایران شده‌ است‌.

@mohammadmosaddegh

*شرق، ۱۵ مرداد ۱۴۰۳

متن کامل را اینجا بخوانید.