زبيد اليامي رحمه الله گەر کوێرێک هاتبوایە پرسیاری لێ بکات ئەویش کەسێکی لەلا بوایە، بە کوێرەکەی ئەووت: گەر ئەتەوێ پرسیاری شتێکم لێ بکەیت ئەوا کەسێک لەلامە.

(حلية الأولياء : ٣١/٥)

یەکێک لە سەلەف ئەڵێ:
چەک ئامرازی جەنگە، گەر هەموو تەمەنت لە کۆکردنەوەی چەک بەسەر ببەیت ئەی کەی جەنگ ئەکەیت ؟! عیلمیش ئامرازە بۆ عەمەل کردن، گەر هەر هەموو تەمەنت لە کۆکردنەوەی عیلم بەسەر ببەیت ئەی کەی عەمەل ئەکەیت ؟!

ووتەکە مەبەست پێی ئەو کەسانەیە کە تەنها خەریکی کۆکردنەوەی عیلمن بەبێ کارکردن بە عیلمەکە، نەوەک مەبەستی زەم کردنی بەردەوام بوون بێت لەسەر عیلم و فێربوون

قورسترن شت لە دونیادا ئیخلاصە، چەند هەوڵ ئەدەم ڕیا لە دڵم ببەمە دەرەوە کەچی وەک بڵێی بە ڕەنگێکی تر لەسەر دڵم ئەڕوێتەوە.

یوسف بن الحسین الرازي

(وَٱعۡتَصِمُوا۟ بِٱللَّهِ هُوَ مَوۡلَىٰكُمۡۖ فَنِعۡمَ ٱلۡمَوۡلَىٰ وَنِعۡمَ ٱلنَّصِیرُ)

نەمدیوە هیچ شتێک وەکو عاطیفە خەڵکی بەرچاو کوێر بکات

بابەتی موالاتی کافران زیادەڕەوی زۆری تێدا کراوە کە ئەتوانم بڵێم هیچی کەمتر نیە لە بابەتی حوکم و تەحاکوم، وە لە هەمان کاتیشدا زۆر ووردەکاری هەیە ئەچێتە بابی موالاتی کافرانەوە کە ڕەنگە زۆرێک لە موسڵمانان بە ئاسانی بزانن و ئەنجامی بدەن ئەگەرچی پلەکەی نەگات بە کوفر، الله ئاسانی بکات بۆمان نوسینی ئەم بابەتە لەسەر عەقیدەی ئەهلی سوننە.

جەژنتان پیرۆز بێت
تقبل الله منا ومنکم

⬆️ بچووکترین ئاگادار کردنەوەی لێ نەدەن، مەبەستیشم ئەوە نیە بڵێم ئەم بابەتە تەنها لەسەر ووتەکەی ابن أبي عاصم و بێدەنگ بوونی سەلەف لێی بنیات نراوە، بەڵکو ئەمە بەڵگەیەکی ڕوونە بۆ کەسێک کە خۆی بە شوێنکەوتەی سەلەف ئەزانێت و ئەم بابەتەی گەیاندۆتە ئاستی کوفر یان کردوویەتی بە بیدعەیەکی زۆر ترسناک، با لەخۆی بپرسێت سەلەف لەکوێی ئەم ووتەیەی ابن أبي عاصم بوون بۆ وەکو من دونیایان نەهەژاند لەسەری؟ کە هیچ سەلەفێکت نیە لە حوکمدانێکی ئاوا توند و قورس و گەورە لەم بابەتە ئەی تۆ بۆچی ئاوایت ؟ مەگەر ئێمە خۆمان بە شوێنکەوتەی سەلەف نازانین ؟ گەر نموونەیەکت هەیە لە سەلەفەوە کە خەڵکیان لەسەر ئەمە تەکفیر و تەبدیع کرد بێت ئەوا بیهێنە با ئێمەش شوێنیان بکەوین، گەر نیە کەواتە بە چ بەڵگەیەک ئەم باسە ئاوا گەورە کراوە ؟ بۆیە لێرەوە ڕایئەگەیەنم دوای گەڕانم بۆ ئەم بابەتە گەیشتووم بەوەی کە پەشیمانم لە کۆندا ئەم بابەتەم ئاوا گەورە کردووە بەڵکو پێم وایە ئەم بابەتە هەڵە و ڕاست هەڵئەگرێت نەوەک کوفر و بیدعە، ئاساییە بووترێ ئەمە سەوابە و ئەمە هەڵەیە، بەڵام تەکفیر و تەبدیعی مخالف لەم بابەتە بە هەڵە ئەزانم، وە ئەمەی ئێستا ئەیڵێم پێچەوانەی تێگەیشتنی خۆمە لە ڕابردوو ڕەنگە ئەوکات ئەمەم بیستبێت زۆر توڕە بوو بم بەڵام حەقم لە نەفسی خۆم خۆشتر ئەوێت و هیچ مەبدەئێک و هەدەفێکم نیە بۆی بجەنگم جگە لەوەی کە شوێنی سەلەفی سالح بکەوم، هەر کات شتێکم پێ بگات لەوانەوە کە پێچەوانەی ئەوەیە کە من لەسەریم شوێنی ئەکەوم، وە هەر کات من لەسەر شتێک بم کە هیچ بەڵگەیەکم نەبێت کە ئەوان لەسەری بوونە ئەوا واز هێنان لێی بە باشتر ئەزانم، بەڵام خیلافاتی نێوان فرقەکان و موجادەلە کردنی زۆر هەندێکجار وات لێئەکات بابەتێک زۆر زیاد لە حەددی خۆی گەورە بکەیت وەک بابەتی عوزر بە جەهل و موجادەلە کردنێکی زۆری مەدخەلیەکان کە شلڕەون لەم بابەتە وا لە زۆرێک لە گەنجەکان ئەکات کە بە نەفەسێکی تر لەم بابەتە بڕوانن و حوکمی تێدا بدەن، یان بابەتی حوکم نەکردن بە قورئان بەهۆی شلی مەدخەلیەکان لەم بابەتە و جیدالێکی زۆر بۆ ماوەی ساڵانێک وای لە زۆرێک لە گەنجان کردبوو کە ئەم بابەتە زۆر بە قورسی وەربگرن و پێیان وابوو ئەمە سەرخستنی ووتەی مەدخەلیەکانە، ڕەنگە لەم بابەتەش زۆرێک خێرا بیریان بۆ عوزر هێنانەوەکانی ابن تيمية بچێت بۆیە زۆر بە توندی حوکم بدەن بەبێ هەبوونی بەڵگەیەک لە سەلەف، وە لە کۆتاییدا ئامۆژگاری خۆم و برایان ئەکەم کە با فێری تەوازوع بین لە هەڵەکانی ڕابردوومان هەر هیچ نەبێت بێدەنگ بین لە شتانێک کە لە ئاست تێگەیشتنی ئێمە نیە، وە ڕەنگە ئەم قسانە زۆر کەس توڕە بکات و دەست بکەن بە پۆست کردن لەسەرم هەروەک کە لە ڕابردوو کردیان بەڵام والله ئەم شتانە هەرگیز ساردم ناکەنەوە لەوەی کە بە حەقی ئەزانم، گەر خۆم دژی ڕابردووی خۆم بوەستمەوە ئیتر چ باکم بەوەیە خەڵکی تر دژم بوەستێتەوە، ئیللا ئەوە نەبێت کە ئیمام البخاري لە نەیسابور ووتی: (واز ناهێنم لە ووتەکەم تاکو بەڵگەیەک نەهێنن بۆم لەوەی من بەهێزتر بێت) منیش هەر ئەوە ئەڵێمەوە کە بوخاری ووتی، ئەم بابەتە لەنێوان هەڵە و سەوابدایە گەر کەسێک بەڵگەی هەیە لە سەلەفەوە کە ئەم باسەیان بە کوفر یان بیدعە و گومڕایی زانیوە با نیشانمانی بدات، وە ئەم قسانە مانای ئەوە نیە کە من موافقی هەموو ووردەکارییەک بم کە (هارون الحنبلي) باسی ئەکات لەم بابەتە و پێی گەیشتووە، بەڵام گەورە کردنی ئەم بابەتە بەم جۆرە بە هەڵە ئەزانم.

سەبارەت بە (هارون الحنبلي) بەو بابەتەی کە تەرحی کردووە دەربارەی جیاوازی نێوان حوکمی داعی و مقلدی جەهمی یان تەکفیر کردنی جاهیلەکانیان دوای ئیقامە حوججە لەلایەن ئیمام أحمد بە تایبەتی و حەنابیلە بە گشتی، بە حوکمی ئەوەی سەرەتا ڕیکلامم بۆی کرد ئێستا پرسیار زۆر دروست بووە کە ئایا من بیروباوەڕم چۆنە لەم بابەتە یان هەڵوێستم چیە لەسەری لەم بابەتەدا ؟

من لەگەڵ ئەوەدا نیم کە ئەم بابەتە بەم جۆرە لە کەناڵ پۆست بکرێت و هەموو جۆرە کەسێک بیخوێنیتەوە چونکە ئەزانم فیتنەی زۆری بەدواوە دێت ڕەنگە ئەوەی بتەوێ چاکی بکەیتەوە یەکجار خراپتر بێت، پێم باشتر بوو لەگەڵ چەند برایەکی تێگەیشتوو موناقەشەی بکات کە ئەوکات گەیشتن بە ئەنجامێک دوای أخذ وعطاء ئینجا بڵاو بکرێتەوە، سەبارەت بە بابەتەکەش کە ئەو بەم جۆرە تەرحی کردووە هەرچەندە ئەو ئەڵێ هێندە ڕاست کردنەوەی هەڵەی ئەوانەم لەلا گرنگە کە لەم بابەتە مخالف تەکفیر یان تەبدیع ئەکەن هێندە ئەوەم لەلا گرنگ کام ووتەیە هەڵئەبژێرن ئەگەرچی لەکۆتایی خۆی هەر ووتەیەک هەڵئەبژێرێت و بە صەوابی ئەزانێت بەڵام لای ئەو باسەکە شایەنی موناقەشە کردنە و ناکرێت مخالف تەکفیر و تەبدیع بکرێت، ڕاستی ناشارمەوە لە کەستان کە خۆم یەکێک بووم لەوانەی کە ئەم بابەتە سەرەتا لەلام وەکو بابەتێکی قطعي وابوو کە هیچ خیلافێک هەڵناگرێت، وە هەر کەسێک باسی ئیقامە حوججەی کردبوایە لەم بابەتە گومانم نەبوو لەوەی کە بیدعەچی و گومڕایە، بەڵام تەکفیر کردنی مخالف لەم بابەتە واتا کەسێک بڵێ دوای ئیقامە حوججە کافرن، تەکفیر کردنی ئەم جۆرە کەسە و تەنزیل کردنی ووتەکانی سەلەف بەسەری کە وتوویانە ئەوەی تەکفیریشی نەکات کافرە، ئەم بیروباوەڕەم هەر لە کۆنەوە بە جەهل و گومڕایی زانیوە و لە کۆنیش پۆستم کردووە لەسەری هەر لەم کەناڵە، ڕوونم کردۆتەوە کە خاوەنی ئەم بیروباوەڕە چەندە جاهیلە بە ووتەکانی سەلەف و تێگەیشتن لێیان، وە بەم تێگەیشتنە سەقەتەی مولزەم ئەبێت بە تەکفیر کردنی ئیمام احمد و زۆر زانای تری سەلەف، وە ئەمە ڕاستیەکی حاشا هەڵنەگرە بۆ کەسێک کە تۆزێک لە مەنهەجی سەلەف حاڵی بوو بێت لەم بابەتە، وە کاتی خۆی کە ئەمەم پۆست کرد هیچ کەسێک بەیەک ووشەش دژم نەوەستا و پۆستی نەکرد لەسەرم بەڵکو هیچ کەسێک ئەم بابەتە لەلای نەبووە جێگای پرسیار و شڵەژان، کەچی نازانم بۆ ئێستا ژمارەیەک لەسەر ئەم بابەتە خەڵک تەکفیر ئەکەن و بە جەهمی ناویان ئەبەن! وە ئایا بۆ هەموو کەس ئامادەن ئەم حوکمە بدەن تەنانەت بۆ زاناکانی سەلەفیش، یان بابەتەکە وەستاوە لەسەر کەسەکان و ناکۆکیە شەخصیەکان حوکمەکان ئەگۆڕێت؟ ئەگەر زانایەک بە موتلەقی فرقەی جەهمیەکان تەکفیر نەکات واتا نەک جەهمیەکی معین و دووان بەڵکو فرقەکە بە موتلەقی، سەرەڕای ئەمە تەکفیر نەکرێت بە ڕەهایی و دوای ڕوونکردنەوە تەکفیر بکرێت، تەنانەت ئیمام احمد قوتابیەکانی خۆی لەم بابەتە واتا تەکفیر نەکردنی جەهمیەکان بە موتلەقی دوو ڕیوایەتی لێ نەقل ئەکەن کە ئایا کەسەکە کافر دەبێت یان نا، چ جای بگات بەوەی بووترێ ئەوەی جەهمیەکان تەکفیر بکات بە گشتی بەڵام جاهیل دوای ئیقامە حوججە تەکفیر بکات ئەوا خۆی کافرە! لە کۆن و ئێستاش و ان شاء الله لە داهاتووش ئەمە بیروباوەڕمە کە دوورکەونەوە لەم جۆرە کەسانە کە ئەم تێگەیشتنە پیسەیان هەیە لەم بابەتەدا کە غلوێکی ڕوون و ڕاشکاوە، بەڵام سەبارەت بە تەبدیع کردنی ئەم کەسە کە باسی ئیقامە حوججە ئەکات بۆ جاهیلی جەهمی تا ئەم دواییانەش گومانم نەبووە لە گومڕایی ئەم کەسە، وە زۆر هەڵئەچووم کاتێک ئەمبینی کەسێک ئەم باسانە ئەووروژێنێ و پێم وابوو کە مورجیئەیە و بە توندی ڕەددم ئەدایەوە، بەڵام وەک موسڵمانێکی ئەهلی سوننە حەق بە ونبووی خۆی ئەزانم لەهەر شوێنێک و هەر کاتێک بیدۆزمەوە خۆم بە خاوەنی ئەزانم و لە باوەشی ئەگرم، ماوەیەکی چاک بەدوا داچوونم بۆ ئەم بابەتە کرد هیچ بەڵگەیەکم دەست نەکەوت لە سەلەفەوە کە کەسێکیان لەسەر ئەمە تەبدیع کردبێت لەبەر ئەوەی پێی وابووە جاهیل دوای ئیقامە حوججە کافرە، تەنانەت ابن أبي عاصم لە کتێبی السنة کە باسی تەکفیر کردنی ئەو کەسە ئەکات کە ئەڵێ قورئان مەخلوقە ئەڵێ گەر ئیقامە حوججە کرا بوو ئینجا تەکفیر ئەکرێت، ئەم ووتەیەش لە سیاقی بابەتەکانی سوننەت باس ئەکات و ئەڵێ ئەهلی عیلم کۆکن لەسەری، کەچی دوای خۆی یەک زانا نەهاتووە بە بچووکترین شت ئەم بابەتە باس بکات و بە جۆرێک لە جۆرەکان تەحزیر بدات لەم ووتەیە، سەیرە ووتەیەک لەلای ئێمە هێندە گەورە و ترسناکە کە هەندێک گەیاندوویانە بە تەکفیر و زۆرێکیش تەبدیع بە تامی تەکفیر، کەچی زانایەک لەم ئوممەتە بە تایبەتی لە سەلەف ئیمانەکەی وای لێ نەکرد في سبيل الله ئاگادارییەک بدات لەم ووتەیەی ابن أبي عاصم، تۆ بڵێی ئێمە خەمخۆرتر بوو بین بۆ دینی خەڵکی لە سەلەف ؟! گەر ئەم بابەتە ئەم حەجمە گەورە و ترسناکیەی هەبێت کە ئێمە باسی ئەکەین و گەیاندوومانە بە کوفر و بیدعە ئەوا مەحاڵ بوو ئەم هەموو زانایە لێی بێدەنگ بن و ⬇️

پرسیارم لە نەصرانیەک کرد کە بڕوای بە هەبوونی سێ خوا هەبوو، پێم ووت: الله لەکوێیە ؟ (کە ئەوان پێی ئەڵێن: خوای باوك)

ووتی: لە ئاسمانە

پێم ووت: واتا لە سەرووی مەخلوقاتە ؟

ووتی: بەڵێ

**پێم ووت: ڕات چیە دەربارەی ئەوانەی کە ئەڵێن الله لە ناوەوەی عالەم و لە دەرەوەی عالەم نیە (واتا بێ شوێنە)

پێی ووتم: مەبەستت ئەوەیە مولحیدە ؟**

#وەرگیراوە

نەصرانیەک شایەتی ئەدات کە ووتەی ئەشعەریەکان هەمان ووتەی مولحیدەکانە!