Waa maxay aqoonta aan dugsiyada lagu baran? !

Waxa aynu caalamka ka heli karnaa manaahij badan oo aan tiro lahayn hase ahaatee waxa aad u adag inaan helno hal Manhaj oo inna bari kara “Maxaynu samaynnaa haddii aan iska wayno hammiga wax barashadaba?”
Waxa aynu heli karnaa manhajyo badan oo inna baraya hab dhaqanka wanaagsan ee aan dadka kula dhaqmaynno laakiin ma heli karno manhaj ina baraya hab dhaqanka nafeed ee aan kula dhaqmi karno nafteenna.

Manaahijtu waxa ay inna bartaa noocyada dhirta, cimilada, atamka iwm laakiin innama barto nooca deegaanka rasmiga ah ee aynaan maalin ka maqnaanin oo ah ( Nafteenna iyo Ruuxdeenna )
Dhammaan waxbarashooyinka kala duwan ee caalamku waxay ku dhisan yihiin "Haddii aad sidaa samayso sidaa ayaa laguu samayn haddii kalena Maya".

Qofku waxa uu eryanayaa caalam isaga ka baxsan oo aanuu haddana gaadhi karin, waa caalamka iska dhaadhicinta dadka, si aanay dadku u dhibin ama uu uga helo wuxuu xaq ugu leeyahay.

Cilmiga se maqan ee ay tahay in la bartaa waa caalamka gudahaaga ka dhex socda markaasaad si wanaagsan u fahmi kartaa una maarayn kartaa caalamka dibadda kaa ah adiga.

Waa maxay caalamka gudahaaga ahi?

Waa garaadkaaga iyo khalalka ku jira dhab u fahansanaanta naftaada iyo tan dadka kaleba.

Waa qiimaha naftaada
Waa sida aad u maarayn karto dareemahaaga dhibta kugu sababi sida :
- Werwerka iyo Walbahaarka
- Daalka iyo niyad jabka
- Cabsida iyo caloolyowga
- Fikirka badan iyo iswaayitaanka
- Cidlo dareenka iyo dayacnaanta

Sidoo kale dhibaatooyinka dadka kale kaaga iman kara sida :
- Tartanka iyo isbarbardhigga
- Is riixidda iyo xintanka
- Afxumada iyo eedaadka
Dhammaan sida loo maareeyo iyo Sida looga gaashaantaa waa manhajka aan dugsiyada lagu dhigan ee ay qaadaa dhigtay buuggeedanna ku qortay Dr Khawla Fu’aad Cali oo u dhalatay dalka baxrayn kuna takhasustay cilmiga Macaanka, Cayilka iyo qanjidhada aamusan.

Wax ku baratay dalka Maraykanka oo meel sare ka gaadhay aqoonta iyo shahaadooyinka, hase ahaatee tilmaantay inay iswayday oo ay noloshu ka baahday iyada oo haysata waxa ay dadku moodaan in lagu nasto oo lagu nagaado xaqiiqatana aan sidaa ahayn oo ah aqoonta maalka iyo caannimada.

Buuggan waxa ay u qortay dadka dhibbanaha u ah noloshan kusoo uruurtay maslaxadda iyo maaddada qallalan

Waxa ay u qortay cid kasta oo nafteeda ka dhex baadhaysa malaayiinya basharka ah ee hallowsan.

Waa Manhajka aan dugsiyada lagu dhigin.

Guudmar iyo Falanqayn
Xamse Xabiib Xuseen.

Nin baa la wayddiiyay: maxay ku noolaadaan dadku? Wuxuu yidhi: danaynta ayay ku noolaadaan, qaddarinta ayay ku koraan, saamaxaaddana way ku xasilaan. Haddaba, si aad u hanato qalbiyada dadka, joogtee saddexdan qodob!

Turjumid

gol-jilicdaada. Tusaale ahaan, xilligii dawladdii hore ee Soomaaliya waxaa ciidanka dalku ay joogitaanka u gu weyn ku lahaayeen gobolada dhexe iyo waqooyiga. Waa sabab jiyo-istaraatiijiyadeed, oo Itoobiyaanku waxa ay doonayeen in ay qabsadaan gobolada dhexe si aan la isu gu gudbin koonfur iyo waqooyi oo ay dalka u ka la jaraan. Sidoo kale, waxa ay xoogga saarayeen jiidda Awdal si ay u qabsadaan Seylac ama xeebta waqooyiga Soomaaliya. Si kooban, jiyo-istaraatiijiyaddu waa sida faa'iidada juquraafi ee dal leeyahay ay u qaabayso qorshihiisa ciidan, u na saamayso dheelli-tirka awoodaha ee nidaamyada adduunka ama kuwa heer gobol. Sidoo kale, waa halka muhiimadda istaraatiijiyadeed u leh dal, ama meesha loo arko bar-nugaylkaaga iyo gol-jilicdaada ee noqon karta bartilmaameedka cadawgaaga ee la ga filan karo duullaankiisa si loo naafeeyo awoodda aad leedahay.

? Jiyo-dhaqaale/Geoeconomics/جيواقتصادية: Waa is-dhexgalka dhaqaalaha iyo jiyo-siyaasadeedka (geopolitics). Jiyo-dhaqaaluhu waxa uu xoogga saaraa sida qodobbo dhaqaale ay u saameeyaan siyaasadda iyo istaraatiijiyadda. Waxa uu ku saabsan yahay sida dawladuhu u gu adeegsadaan ganacsiga, maalgashiga, cunaqabataynta dhaqaale iyo habab kale oo maaliyadeed si ay u gaaraan ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed, u na hormariyaan danahooda qaran. Waxa uu si kooban u la xiriiraa sida is-ku-tiirsanaanta dhaqaale, tartanka khayraadka iyo ku-tiirsanaanta dhaqaale ee dal ku tiirsan yahay ama ku xiran yahay dal kale, ay arrimahaasi u qaabeeyaan hab-dhaqanka iyo macaamilka dawladaha. Tusaale ahaan, Shiinaha ayaa si weyn u adeegsada in uu dhaqaalihiisa iyo wax-soo-saarkiisa ku gaaro ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed (geopolitical objectives). Dalka Imaaraadka ayaa sidoo kale u adeegsada kiraysiga iyo maamulidda dekedaha ku yaalla meelaha istaraatiijiga ah si uu u xaqiijiyo gaaritaanka ujeeddooyin jiyo-siyaasadeed. Ruushka ayaa kaarka Gaaska ama Shidaalka u adeegsada si uu u saameeyo dalalka Yurup. Ereygan Jiyo-dhaqaale, waxaan ka duweynaa ereyga kale ee Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography.

? Juquraafiga Dhaqaale/Economic Geography: Waa qayb hoose oo ka mid ah Juquraafiga Dadka/Human Geography. Waxa uu ku saabsan yahay qeexidda iyo tilmaamidda meelaha ka la duwan iyo dhulalka/degaanada ay ka socdaan hawlaha dhaqaale ee uu markaasi dhaqaaluhu ku wareego.

? Xiriirka Caalamiga ah/International Relations: Waxa uu la xiriiraa qodobada hore.U ma baahna sharraxaad dheeri ah oo waa sida dawladuhu u wada xiriiraan ama u macaamilaan.

Mar kale ayaan is ku dayi doonaa in aan qodobadan waafajiyo Soomaaliya iyo arrimaha hadda ka taagan gobolka Geeska Afrika, gaar ahaan dalkeenna.

Abdirashid Muse

Erey-bixin iyo sharraxaad kooban oo ku saabsan ereyo muhiim ah:

Geography ✅
Political Geography ✅
Geopolitics ✅
Geoeconomics ✅
Economic Geography ✅
Geostrategy ✅
International Relations ✅

▶ Juquraafi/Geography waa barashada dhulka. Waxa uu ka kooban laba erey oo ka la ah 'geo' iyo 'graphia/graphy'. Geo waa dhul, halka graphy tahay qeexid. Geo ayaa meelo badan la raaciyaa si uu u sameeyo macnayaal ka la duwan oo la xiriira dhulka. La gu ma xiro ereyga graphy oo isaga laftiisa meelo badan loo gu adeegsado barashada culuum ka la duwan. Taas waxaan u ga socdaa in ereyga geography aanu mar walba ahayn wax is ku tolan oo ay tahay in la is la wada adeegsado.

Tusaale ahaan, maalmahan waxaa la adeegsadaa Juquraafi siyaasadeed oo ah waxa keenay in aan bidhaamiyo ereyadan ama sameeyo qoraalkan. Waxaa la is ku khaldaa 'political geography' iyo 'geopolitics'. Waa ay is ku macno dhow yihiin, laakiin waa laba mawduuc. Afka Soomaaliga waxaa labada erey ee Geopolitics iyo political Geography loo wada yaqaan Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed oo inta badan la ma ka la duwo/saaro.

▶ Hadda ba aan is ku dayo in aan ka la duwo erey-bixinta labadaas erey si aan la isu gu khaldin. 'Political geography' waxaan u qaadanaynaa erey-bixinta 'Juquraafi siyaasadeed ama Juquraafiga siyaasadeed', maaddaama uu wato Juquraafi/geography (geo iyo graphy). Geopolitics, waxa aan erey-bixin ahaan u adeegsanaynaa Jiyo-siyaasadeed (geo iyo politics). Geo waa dhul, markaa ma adeegsanayno dhul-siyaasadeed si aan u ilaalino macnaha ereyga oo aanan u abuurin macne kale. Muhiim ma ah in erey walba ay luuqaduhu beddelaan ama la keeno ereyga u dhigma. Tusaale ahaan, Juquraafi siyaasadeed/political geography waxa uu Af Carabi ku noqonayaa جغرافيا سياسية, halka ereyga kale ee Jiyo-siyaasadeed/geopolitics uu Af carabi ku noqonayo جيوسياسية. Markaa, geo/jiyo ku ma beddelanayno dhul marka aan erey-bixinta u samaynayno geopolitics. Sidaa awgeed, erey-bixinta Soomaaliga ee 'Geopolitics' waxa aan u qaadanaynaa 'Jiyo-siyaasadeed'.

Kolka aan ka gudubno erey-bixinta Jiyo-siyaasadeed iyo Juquraafi siyaasadeed/Juquraafiga siyaasadeed, waxaan raacin doonnaa macneyntooda, iyo sidoo kale macnaha iyo erey-bixinta dhawr erey oo kale oo muhiim ah oo la xiriira:

? Juquraafi siyaasadeed/Political Geography/جغرافيا سياسية: Waa darsidda qaybta juquraafi iyo dhuleed ee siyaasadda. Waa sida siyaasaddu u qaabayso ama u jaangoyso juquraafiga. Waa xuduudaha, khayraadka, saamaynta ay sida dadku ugu qaybsan yahay waddan ee ay u ka la deggan yijiin, ay ku yeelato natiijooyinka siyaasadeed ee heer qaran iyo heer caalami.

? Jiyo-siyaasadeed/Geopolitics/جيوسياسية: Waa darsidda saamaynta juquraafigu (sida goobta dhuleed, khayraad, ama qaab-dhismeed dhuleed) uu ku yeesho siyaasadda iyo xiriirada caalamiga ah. Waxaa uu xoogga saarayaa sida qodobada Juquraafi ay u saameeyaan hab-dhaqanka dawladaha, taas waxaa ka mid ah go'aamada siyaasadda arrimaha dibadda, isbahaysiyada abuurma, iyo khilaafaadka. Jiyo-siyaasadeed/geopolitics, waxa ay diiradda saartaa muhiimadda istaraatiijiyadeed ee gobol ama dhul, iyo sida dawladuhu u gu dadaalaan hanashadooda ama ay kor u gu qaadaan saamayntooda dhulkaas si ay u xaqiijiyaan gaaritaanka danahooda ammaan, dhaqaale, siyaasadeed, ama ka shaqaynta sidii loo ilaalin lahaa danahaas haddii ay marka hore jireen. Markaa, si kooban waa sida Juquraafigu u qaabeeyo siyaasadda.

? Jiyo-istaraatiijiyad/Geostrategy/جيوستراتيجية: Waa qayb hoose oo ka mid ah jiyo-siyaasadeedka ama geopolitics-ka. Waxaa diiradda la gu saaraa saamaynta istaraatiijiyadeed ee juquraafigu ku leeyahay arrimaha ciidanka iyo ammaanka dawladaha. Waa samaynta iyo fulinta qorshayaal si loo gaaro ujeeddooyin ammaanka qaranka ah oo ku aaddan xaalad jirta markaas. Jiyo-istaraajiyaddu waxa ay tixgelin siisaa qodobada sida; awoodda militari, helitaanka dhaqaale ama khayraad muhiim ah, xukumidda ama maamulidda goobaha muhiimka ah ee istaraatiijiyadeed, iyo weliba in aad ciidankaaga u jihayso ama awooddiisa dhigto/geyso halka la ga filayo cadawgaaga ama meesha noqon karta bar-nugaylkaaga iyo

Jir ayaa la dhex dhigay dusha sare weel ay ka buuxaan haruur. Jiirka maalmihii hore aad buu ugu
farasanaa in uu agagaarklisa ka helay cunto aad u badan oo bilaash ah taas oo uu hadda dareemayn baahida uu u qabo in uu raadiyo cunto kale. Hadda si farad leh ayuu noloshiisa ugu noolaan karaa oo
dhamaan wixii uu u baahnaa wuu haystaa. Siduu
maalin maalinta ka danbaysa ugu raaxaysanayay
cuntadii, waxa uu soo gaadhay guntii iyo
dhamaadkii miraha. Markiiba waxa uu gartay in uu go doon ku jiro oo meel uu weelka uga baxo jirin.
Hadda waa inuu si buuda ugu tirsanaado qof
dibada uga soo rida cunto weelka si uu u sil noolaado. Hadda ma haysto wax kale oo aan ka ahayn inuu cuno wixii loo soo dhiibo intii yarayd ee uu haystayna wey kasii idlaanayaan! Dulucda
gisadaan laga fahmaayo waxay tahay:
1. Raaxada muddada gaaban waxay kuu horseedi kartaa dabinno waqti dheer ah.
2. Haddii arrimuhu fududaadaan oo aad ku
raaxaysato maanta, Waxaad galaysaa ku-tlirsanaan
aan la mahdin berrito.
3. Marka aanad isticmaalin xirfadahaaga, Waxaad
lumin doontaa in ka badan xirfadahaaga. Waxaad waayi doontaa doorashooyinkaada iyo
xorriyadaadda..
4. Xoriyaddu si fudud kuma timaado hadana si fudud ayay ku lumi kartaa.

1. Waxba nolosha si sahal ah kuma yimaadaan haday sahal ku yimaadaan wax qiimo malahan.

The Law of Attraction in Action

Qaanuunka "soo jiudashada - The law of attraction" wuxuu ku leeyahay saamayn xoog badan sida aan u nool nahay si u dhiganta ama ka saamayn badan qaanuunka "cuf-isjiidadka - The law of gravity".

Naftaada waxaad u soo jiidaysaa waxkasta oo aad "focus" garaysid, si gaar ah u danaysid ama aad niyadda ku qabatid, kuna hammidid. Waxkasta aad "energy" iyo dadaal gelisid, aakhirka waad noqon.

Qaanuunkaan wuxuu u shaqeeyaa marka ay noqoto nolosha qofka si caksi ku ah sida uu u shaqeeyo marka ay ay tahay "Physics and Chemistry", gaar ahaan walxaha danabaysan (Charged particles). Marka ay noqoto isa soo jiidasha waxyaalaha "danabaysan" waxa isa soo jiitaa waa walxaha iska soo horjeeda, halka kuwa isku danabka ah ay is riixaan "Like repels like". Inkasta oo marka ay noqoto isku milanka "Live dissolves like" ... wixii isku nooc ah ay isku milmaan.

Taas waxaa ka duwan sida uu ugu dabbaqmayo qaanuunka "isa soo jiidadka" nolosha qofka. Dadku waxay soo jiitaan cidda ay isku afkaar yihiin, isku dabeecad leeyihiin, isku "hobby" yihiin.

Haddii aad tahay qof had iyo jeer cabasho badan, afkaar taban leh, nolosha u arka dhib iyo qahar, aan waxba qabsan karin, wax nidaam ah oo jira aysan jirin, rajo iyo mustaqbal la sugaa aysan muuqan, adduunku sii xumaanayo, uu u muuqdo mugdi meelkasta ... waxaad soo jiidanaysaa, la cawaynaysaa, meel wada fariisanaysaan saaxiibo iyo dad iyagu mowjaddaas kula saaran oo aad isla duushaan, isuna jiibisaan.

Haddiisa aad leedahay daaqo togan "Positive energy", hal abuur iyo afkar togan "Positive thinking", waxaad soo jiidan, oo aad isku naadi noqonaysaan dad iyaguna hal abuur leh, arka koobka intiisa wax ku jiraan, ka fekeraya sida ay isbedel iyo horumar naftooda iyo tan bulshada ay ku dhex nool yihiin ugu samayn lahaayeen, uga tegi lahaayeen raad ... dad isku dayaya in ay shidaan shamac halkii ay mugdiga ka lacnadi lahaayeen ... dad aaminsan in ay wax qaban karaan, in isbedel yimaadona aysan u baahnayn juhdi badan, keliya in aad dhaqaajisid hal dhagax (Domino effect).

Ogow .. afkaartaada iyo tasarufkaaga ayaa abuura xaqiiqdaada iyo sida aad u nooshahay ...

Our thoughts and feelings create our reality.

Nidaam Waxbarasho oo dhamaystiran waxa uu koobsanayaa waxyaabahan:
- Cilmiga Diiniga ah,
- Cilmiga Sayniska iyo tignoolajiyadda,
- Cilmiga bulshada iyo dhaqaalaha,
- Xirfadda fagaare ka hadalka, doodda, iyo guud ahaan macaamilka (emotional intelligence EQ)
- Xirfadda cilmi baadhista iyo qoraalka,
- Ciyaaraha kala duwan oo jidhka iyo dhaqanka labadaba dhisa gaar ahaan adkaysiga, joogtaynya, hiigsiga iyo ka dhabaynta yool kooxeed.
- Luqadaha waawayn ee dunida lagaga hadlo,
- Wadaniyadda iyo u adeegidda bulshada,
- Xirfadaha wax soo saarka.

Maxaad ku dari lahayd?

Maxamed daahir