https://www.facebook.com/share/p/aHxtg86B4qBVrEPh/?

chustiy.books

Jianna Molinari: Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin

https://teletype.in/@akademnashr/jontemir-molinari-bu-yerda

Teletype

Jontemir "Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin" asari haqida

Godoning bo‘risi

​​​​“Buvamning oshqozonidagi mamlakat” asari haqida ikki og‘iz so‘z

Falokat oyoq ostida deb bejiz aytishmagan. Tasavvur qiling, ajoyib kunlarning birida siz juda kichkina bo‘lib qoldingiz, ko‘zga ko‘rinmaydigan darajada kichkina. Endi sizga mayda hasharotlar fildek, oddiy ko‘lmaklar dengizdek, kichik buyumlar o‘tib bo‘lmas tog‘dek bo‘lib qoladi. O‘lchamlari o‘zgargan dunyoda yashash juda qiziq.

“Buvamning oshqozonidagi mamlakat” asari qahramonlarining boshiga ana shunday ko‘rgilik tushadi; bilmasdan olim akaning dorisini ichib qo‘yib juda mitti odamchalarga aylanishadi. O‘zlari istamagan holatda ikki insonning ichidagi mamlakatlarga sayohat qilishadi – biri imon-e’tiqodli, halol, mehnatkash, odamlarning hurmat-ehtiromiga sazovor inson bo‘lsa, boshqasi nafs bandasi, tubanlikda tengi yo‘q, harom-xarishning farqiga bormaydigan kimsa.

Qahramonlarimiz o‘zlari uchun yangi bo‘lgan bu mamlakatlarda ajoyibu g‘aroyib sarguzashtlarni boshdan kechiradilar, yaxshi insonning yorug‘ olamida ko‘rganlaridan zavqqa to‘lsalar, yomon insonning chirkin ichki olami ularni qayg‘uga cho‘mdiradi, ularning dunyoqarashi avvalgisiga qaraganda tamomila o‘zgarib ketadi. Sho‘x-shodon qahramonlarning ba’zan kulgili, ba’zan o‘yga cho‘mdiradigan sarguzashtlari kitobni o‘qishga tutingan tengdoshlariga zavq ulashib, ularning ham ezgulik va yovuzlik o‘rtasidagi farqlarni bilib olishlariga yordam beradi.

Yozuvchi kontrastlardan juda mahorat bilan foydalanadi va insoniyatning dualistik qarashlarini o‘ziga xos tarzda davom ettiradi. Qolaversa, mitti jonzotlar, ojiz maxluqotlarning ham o‘ziga xos olami borligini eslatib, kuch-qudrat, aql-idrok insonga katta mas’uliyat yuklashini uqtirishga harakat qiladi.

Albatta, hamma gapni aytib qo‘ysak, qizig‘i qolmasa kerak, kitobni o‘qigan o‘quvchi o‘ziga kerakli xulosalarni chiqarishiga va o‘qib bo‘lganidan so‘ng yaxshilik tomon bir qadam qo‘yishiga ishonaman.

Abdulloh Sharopov

Hozirgina yosh o'zbek adibi Xurshid Abdurashidning "Dardisar" romanini o'qib tugatdim. Tugatdim-u, turli o'ylar meni chulg'ab oldi. Bilishimcha, asarning dastlabki nomi "Musofir jin" bo'lgan ekan. Shu nomda qoldirilsa, ma'qul bo'lardi. Nega aynan "Dardisar" nomi tanlanganini unchalik tushunmadim. Mayli, muallif o'z asari to'g'risida mendan ko'ra yaxshiroq biladi deya, bundan bir hikmat izladim.

Asarga keladigan bo'lsak, syujeti juda qiziq. Uzoq yil chiroq tutqunligida yashagan jin ishi yurishmayotgan bir kimsaning sharofati bilan ozodlikka chiqadi hamda aynan o'sha odam tomonidan uning chirog'i "uxlatiladi". Natijada "stolba" ushlab qolgan jin ko'chada qoladi. Yaxshi odamlarning ko'magi bilan boshpanaga ega bo'ladi, ishsiz o'tirmaslik uchun, shuningdek, hujjatsizligi sabab, mardikor bozorga chiqadi. Bozorda turli taqdirlar bilan uchrashib, ularning dardini eshitadi. Muallif shu bahona turli jabhalardagi muammolarni sanab o'tgan.

Romandagi qahramonlar - oramizdagi odamlar. Zamonamizda Hotamga o'xshagan ustamon firibgarlar, Qo'ylibekka o'xshash populist deputatlar, Ixtiyorga o'xshash xomxayol ketidan yurgan olimlar, Jo'lomonov kabi xo'rlangan shifokorlar, Asad muallim kabi obro'si yerdan past muallimlar, Bo'taqul kabi xizmat evaziga tuxmatga uchragan mahalla raislari, Kattakonov kabi kursisini yo'qotmaslikka jahd qilgan amaldorlar, Jomurod kabi iste'dodini sharobga almashgan xofizlar juda ko'p. Bir so'z bilan aytganda, jamiyatdagi turli sohalardagi muammolarni turli qahramonlar tilidan ustamonlik bilan ayta olish - muallif iqtidoridan darak.

Tarix fanida o'tgan zamondagi voqealarni jonlantirish uchun turli metodlardan foydalaniladi. O'sha davrga mansub arxeologik yodgorliklar, yozma manbalar, moddiy ashyolar bilan bir qatorda badiiy adabiyot namunalari ham o'sha davr odamlarining o'y-xayollari, maqsadlari, muammolarini hujjatlashtirishda katta rol o'ynaydi. Shu paytgacha XXI asrning ikkinchi va uchinchi o'n yilliklari badiiy tasvirlangan adabiyot namunalari mavjud emasdi. "Dardisar" romani mazkur bo'shliqni to'ldira oladi deb bemalol ayta olaman.

Lekin asar va muallif atrofida tor doiralarda aylanayotgan ba'zi gaplar hafsalamni pir qildi. Turli platformalarda Xurshidga qarata balandparvoz so'zlar bilan tabrik yo'llab, o'zaro suhbatlarda asarni o'qish rejada yo'qligi haqida maqtanib, "shu qoluvdi endi" deb  kulganlarni ham ko'rdim. Ikkiyuzlamachilikning oliy ko'rinishi. Yana "o'zbek yozuvchilari asar yozmay qo'ydi" deb tarmoqda jar solib, ochko ishlaydiganlar ham shular. Mana yozildi-ku. Syujet, kompozitsiya, kulminatsiya, tugun, yechimlari tobida, fantaziya ancha kengligi bilingan. Juz'iy kamchiliklar mavjud bo'lishi mumkin, biroq shuncha yil qurib-qaqshab, sahroga aylangan o'zbek adabiyotida suv paydo bo'ldi-ku! Nega yosh ijodkordan Kafka yoki Bulgakovdek yozishni talab qilyapmiz?  Orqavarotdan mensimay, "o'zi o'qishga yararmikan" deb yurganlar, sal o'zingizni yig'ishtirib oling.

Xullas, milliy adabiyotimizni qo'llab quvvatlashimiz shart va zarur. Asarni albatta o'qing.

© @mahinsworld

*? Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin, Jianna Molinari*

https://ziyonotes.uz/hamma-narsa-bolishi-mumkin

Teletype

Jianna Molinari: Bu yerda hamma narsa bo'lishi mumkin

Biror narsani o'rgandim ham o'rganmadim ham deyaolmayman ochig'i. Lekin nimasidir yoqdi, tarjima ham yaxshi qilingan.

? Murod Chovush: Hech
Bu asarni rahmatli Rauf Parfi o‘zining qo‘lbola nashriyotida chop etgan paytda o‘qib chiqqanman. Yangi nashr ancha ko‘rkam, so‘nggi yillarda yozgan asarlari qo‘shilgan, boyitilgan, Rauf Parfi chizmalari saqlab qolingani esa quvonarli. Zotan, shoir «Hech» qahramoni kechinmalarida zulmatdan nur taratib turgan umidlardan biridir.

«Hech» dastlabki muhokamada tushkunligi uchun munozaraga uchragani esimda, ammo u o‘zbek adabiyoti bir tomondan mutlaq turg‘unlik tuzumi xizmatiga tiz cho‘ktirilgan, boshqa tomondan esa oddiy sariq matbuot talabi darajasiga tushib qolgan davrda yaratilgan eng yorug‘ asarlardan deyishga to‘la jazm etaman.

Murod, matnda ham, syujetda ham mukammallikka intilmagan, aksincha bu andozalarni buzgan, so‘z o‘z vazifasini unutgan jamiyatda silliq jumlalar tuzishni inkor qiladi. U syujet, matn injiqliklarini yenggan, chegaralari buzib tashlangan erk, hadsiz hududsiz makonda o‘quvchini muallaq qoldiradi.

«Hech», shubhasiz, uyg‘onish ilinjidagi jamiyatga yangi o‘zbek adabiyoti tomonidan taqdim etilayotgan ajoyib tuhfa, bunga o‘quvchining o‘zi guvoh bo‘ladi.

Malik Mansur

*? Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin*

https://teletype.in/@akademnashr/bu-yerda-hamma-narsa

Teletype

Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin

Yaqinda “Akademnashr” nashr qilgan Jianna Molinarining “Bu yerda hamma narsa bo‘lishi mumkin” romanini o‘qib, beixtiyor Tolstoyni...

Mazaxchini o'ldirish

Asar - voqealar rivojida 8-9 yoshda bo'gan Skaut ismli qizaloq tomonidan hikoya qilinadi. Bolalarga xos qiziqqonlik, sho'xlik, qaysarlik Skaut va Jemni Alabama haqiqatlari bilan ulg'aytiradi. "Jem bilan men ulg'ayganimizda o'rganadigan narsamiz uncha ko'p qolmaganini o'yladim".

Bizni qiynagan savollarga to'laqonli javoblar bilan qoniqsak hayotga ishonch yo'qolmaydi. Asardagi ishonch ta'minotchisi, yolg'iz ota, advakat, vijdonning yo'lchisi - Attikus.

Amerika mustaqil davlat bo'lsada, qora tanlilarga nisbatan irqchilik mavjud bo'lgan, fuqarolik huqulari rasman tiklangan, amalda esa tahqirlash, qo'rquv bor.
Asar bir vaqtning o'zida oliyjanoblik va qabihlik nafaqat muayyan hudud va balki insonlar shaxsiyatida ham mavjudligi haqida so'zlaydi.

Mazaxchi kabi yashaydiganlar bor. Uni qadrlaydiganlar va sofligidan foydalanadiganlar bor. Kim uchundir Go'zal hayotni tumanga to'ldirib, bemalol nafas oladiganlarga achinaman.

Aziza Umarboyeva