aqşam şaqası 😁

Bugün bitamnen telefon vastasınen bağlandıq. Subet sırasında bitam böyle bir ikâyeni hatırladı:

Bir çingene ölgen eken, apayı da artından taqmaqlay:

Buzlap öldiñ, deseñ - üstüñde tonuñ bar;
Açtan öldiñ, deseñ - tumanıñda boquñ bar;
Aqçañ yoq, deseñ - topnen qırslanğan cebiñde aqçañ bar...

Luğat:

taqmaqlamaq - ölüniñ artından ağlap aytmaq

ton - qışta kiyilgen qalın urba

tuman(şive) - ştan

qırslamaq (Bağçasaray şivesi) - hırsızlamaq

"Halqımız pek yaramaz da! Amma aqıllı yaramaz, çünki aqılsızlar bu qadar güzel sözlerni tapamaz"
©️Femiye bitam 😂

İşte, bu sözlerini, bitamdan bu ibareden soñ eşittim:

Cadı ketti - cayrayıq, öbür ketti - oynayıq!

‼️cadı/öbür - bu sözlerniñ manası aman-aman aynıdır, tek "öbür" sözü temiz tatarcadır, cadı arapçadan kelse kerek. (sihirli, mücezeviy küçlerge saip olğan ve insan şeklini alğan mahlüqlar)

➕bitama köre: cadı - apay kişi, öbür - aqay kişi (amma mında emin degilim)

Qullanuvı: Bu ibare arañızdan (msl: evden) siz begenmegen, sizge hoş kelmegen bir insan coyulsa/ketse aytıla.

Daa çoq mısqıl olaraq tüşüniñ 😉

Bunı yazğanda daa bir şey aqlıma tüşti:

qart öbürqullanuvı: esli bir insanğa aqaret olaraq aytılır.

unutmağance mında kirip yazayım, dedim:

5-10 daqqa ögüne Nasıpköyden Kefe tarafına aydağanımda, yol boyu cayav ketken bir adamnı kördim. Onı ozıp, keteyatqanda içimden: alayımmı yoqmı, dep tüşündim. Bayağı keç, maşnada bir özüm, tanış olmağan birisini almağa biraz telükeli kelse de, beti tatarğa oşağanı sebebinden olsa kerek, toqtadım 😂

Maşnağa mingeninde birden, seslice
- Sâmalkim, dedim
O da, quvanınğanından:
- Alekimsam, dedi

(içimden: "fuuuh, tatar eken, Allahqa şükür" dedim)

Subet devamında maşnası bozulğanı aqqında bildim, kimsege telefon etip olamayıp, zavallı cayav evine keteyatır...
Meni şaşırtqan bir şey - temiz-pak Çöl (şimaliy) şivesinde laqırdı ete. Özü de Canköy betinden eken. Subetimizden bir ibare aqlımda qaldı, onı da mında yazıp qaldırmağa isteyim:

Ayaq yerge cetmese - attır 🐎
tis tiske tiymese - ettir 🍖****

tis [tīs] kibi aytıla "i" ve "ı" arasındaki ses ("tiş" demektir)
cetmek - yetmek

Manası: qopaymamaq, forsa satmamaq, Allahnıñ bergenine qanaat etmek.

Bizim qorantamızda ise buña oşağan başqa bir atalar sözü bar:
"Yorğanıña köre ayağıñnı uzat" (manaları kelişe)

Abunecilerim, baqıñ, böyle bir şey bar: men siziñ adıñızğa 💫Yıldız💫mecmuasına abune yapa bilem, sizden tek tekmil ve doğru adresiñiz kerek ve 750 kümüş, qalğanı menden 😉

İlk qış ayınıñ başlarına qadar abune olmağa istegenleriniñ cedvelini tizip, doğru poçtağa baracam.

Mence, pek oñaytlı) yani 5 daqqanıñ içinde mecmuağa abune ola bilesiz)

Abune olmağa istekleri peyda olğan, milliy neşriyatına qoltutmağa istegen, halqını qayğırğanlar olsa
şahsiy beyanatlarğa keçsinler 😉

Qorantamda qullanılğan bazı sözlerni başqalarğa aytqanımda betleri taacipten bürüşip qala 🤨dersiñ, men başqa seyyareden keldim de, bam-başqa bir tilde qonuşam😅 amma bir parça vaqıtten soñ tüşündim ki, belki bu sözler "argo" kibi bir şeydir?

argo - aynı zenaat alanındaki insanlarnıñ, qullanılğan ortaq, umumiy tilden ayrı olaraq, menimsep qullandıqları, er kesniñ tarafından anlaşılamağan, özlerine ait olğan sözler ve ibarelerniñ yer aldığı mahsus til ve bu tilni meydanğa ketirgen sözlerniñ bütüni. (menba - Oxford languages)

qorantamızdaki "argo"larından kimerleri:

omalmaq - tez-tezin yuqlamaq içün yatmaq

msl: Keç oldı endi, bar töşegiñe omal! çaypamaq - er şeyni hırsızlamaq

msl: Hırsızlar bütün şeyimni çaypadı! lomırmaq/ tıqınmaq - çabik, çirkínce aşamaq

msl: Baqsa anavı adamnıñ lomırğanına! cutamaq - pek aç olmaq

msl: Tünevinden bir şeyçik qapmadım, qaşqır kibi cutadım! caydar - cahil

msl: Bu qadar qolay şeyni añlamaysıñ, caydar olğanıñ belli! caymaq - 1. qaçmaq (şive) 2. aqıldan azmaq (argo)

msl: Şu qomşumız bütünley cayğan! zuvmaq - tez-tezin qaçmaq

msl: Sağ olğanıñda mından zuv, akıs alda mırğañnı çıqararım!
cönemek - yoq olıp ketmek

msl: Cöne mından, suratıña asret olayım!Mırğanı çıqarmaq - dompuzlamaq, köteklemek

msl: Başımnı aylandırma, mırğañnı çıqararım! Ya siz bu cedvelde olğan ibarelerni eşittiñizmi? Qorantalarıñızda qullanılğan argolarnı yazıñ)