[ يَا دَاوُودُ إِنَّا جَعَلْنَاكَ خَلِيفَةً فِي الْأَرْضِ فَاحْكُم بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَىٰ فَيُضِلَّكَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ ] ص ( ٢٦ ) .

ئەى داوود! بەڕاستیى ئێمە تۆمان کردە جێنشین لەسەر زەوییدا بۆ بەڕێوەبردنى کاروبارى مرۆڤ [فَاحْكُم بَيْنَ النَّاسِ بِالْحَقِّ] دەسا تۆیش بەشێوەیەکى پەسەند و بەهەق و دادگەرانە لە نێوان خەڵکدا بڕیار بدە و حوکم بکە، واتە: وەک بفەرموێ: پەلە مەکەو لە هەردوو لایەنى کێشەکە پرسیار بکە، وەک ئەو کێشەیە مەکە، کە پەلەت تێدا کرد، چونکە پێش ئەوە کە لە (مدعى عليه) پرسیار بکەیت، بڕیاى خۆتت دا! [وَلَا تَتَّبِعِ الْهَوَىٰ] و شوێن هەواو ئارەزوو مەکەوە لە حوکمکردندا [فَيُضِلَّكَ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ ۚ] تا بەو هۆیەوە لە رێگاى اللە تعالی گومڕات بکات [إِنَّ الَّذِينَ يَضِلُّونَ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ] بێگومان ئەو کەسانەى کە لە رێى اللە تعالی لا ئەدەن و گومڕا ئەبن [لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ] سزاو جەزرەبەى توندو سەختیان بۆ هەیە [بِمَا نَسُوا يَوْمَ الْحِسَابِ] بە هۆى ئەوەى کە رۆژى حیساب و پاداشت و تۆڵەیان لە بیرکردووە.

بڵاوکراوەی حەفتەنامەی الــnـبٲ ـی زمانحاڵی فەڕمی دەو..ڵەتی ئیسلام اعزها اللە تعالی .
#مامۆستا_شێرکوےبیارە [ ابن الاسیر الفرقان ]

پێیان بڵێ: لە تاریکییەکانى وشکایی و، دەریادا، بەتایبەتى کاتێ ڕێتان لێ ونئەبێ ، کێ رزگارتان ئەکات؟ [ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً]  ئەوکاتە کە بەگیردێن، بە ئاشکراو بە نهێنى، بگرە بەهەموو شێوەیەک، لێى دەپاڕێنەوە و ئەڵێن: [لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَـٰذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ] ئەگەر پەروەردگار ئەمجارەش لەم بەڵاو تەنگەژەیە ڕزگاریکردین، پەیمان بێت لە شوکرانە بژێرانبین .

❽ ـ ئەنجامدانی کار و کردەوەی صاڵح و چاکە .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَ (١٤٣) لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَىٰ يَوْمِ يُبْعَثُونَ (١٤٤) ] الصَّافات .

ئینجا ئەگەر ئەو بەڕاستیى لەیاد کارانى اللە تعالی نەبوایە .
ئەوا تا رۆژى زیندووبوونەوە لە سکى ماسییەکەدا دەمایەوە، بەڵام چونکە ذیکر و تەسبیحى اللە تعالی ـی  زۆر ئەکرد .

? ـ هۆکارەکانی بەهیلاک چوون و تیاچوون .

① ـ کیبر و لوتبەرزی و خۆ بەگەورە زانین .

رسول اللە ـ صلی اللە علیە وسلم ـ ئەفەرمووێت :

[ لا يدخل الجنة من كان في قلبه مثقال ذرة من كبر ] ...(مسلم )

ناچێتە بەهەشتەوە ئەو کەسەی بە قەد یەک میثقالە زەرە کیبر و خۆ بەگەورەزانی لە ناو دڵیدا بێت .

② ـ عوجب و سەرسام بوون بە خۆت .

رسول اللە ـ صلی اللە علیه وسلم ـ ئەفەرمووێت :

[ إِنَّ اللَّهَ تعالى أَوْحَى إِلَيَّ أَنْ تَوَاضَعُوا، حَتَّى لَا يَبْغِيَ أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ، ولَا يَفْخَرَ أَحَدٌ عَلَى أَحَدٍ ] ... ( مُسْلِمٌ ) .

بە دڵنیایەوە اللە تعالی وەحی بۆ کردووم بە تەواضع و مل کەچ بوون ، حەتا کەس بەسەر کەسدا زیادە ڕەوی نەکات و ، کەس فەخر و شانازی بەسەر کەسدا نەکات .

③ ـ ڕیا و ڕووپامایی .

الله تعالی ئەفەرمووێت :
[ يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا ] النِّسَاء ( ١٤٢ ).

لەبەرامبەر خەڵکدا ڕووپامایى ئەکەن و بۆ ڕووبینى نوێژ ئەکەن! تا پێیان نەڵێن کافرن [وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّـهَ إِلَّا قَلِيلًا ] زۆر کەمیشیان یادی اللە تعالی ئەکەن .

④ ـ حەسادەت و حەسوودی .

[ بِئْسَمَا اشْتَرَوْا بِهِ أَنفُسَهُمْ أَن يَكْفُرُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ بَغْيًا أَن يُنَزِّلَ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ عَلَىٰ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ ۖ فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ ۚ وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُّهِينٌ ] البَقَرَة ( ٩٠ )

ئاى بە چ بەهایەکى زۆر خراپ و کەم بەها، خۆیانیان فرۆشت  [ أَن يَكْفُرُوا بِمَا أَنزَلَ اللَّـهُ بَغْيًا ]  بەرامبەر بەو قورئانە اللە تعالی ناردى کافرو بێ باوەڕ بوون وحەسوودییان برد [أَن يُنَزِّلَ اللَّـهُ مِن فَضْلِهِ عَلَىٰ مَن يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ] کە اللە تعالی دەرگاى فەزڵى خۆى لەهەر عەبدێک لە بەندەکانى خۆى بکاتەوە و فەرمانى خۆى پێ بسپێرێ  [فَبَاءُوا بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٍ] دەرەنجام دووجار تووشى ڕق و خەشمى اللە تعالی  بوون ، (خەشم لەسەر بێ باوەڕییان بە پەیامبەر  -صلى الله عليه وسلم- و خەشمێکیش لەسەر گۆڕینى تەورات)[وَلِلْكَافِرِينَ عَذَابٌ مُّهِينٌ]دیارە بۆئەو بێ باوەڕانە سزایەکى سەرسوڕهێنەرو ریسواکەر هەیە .

⑤ ـ غەزەب و توڕەبوون .

عن أبي هريرة رضي الله عنه أن رجلاً قال للنبي صلى الله عليه وسلم :أوصني، قال:(لا تغضب) فردد مراراً قال:( لا تغضب) ...رواه البخاري) .

لە أبي هريرە وە  ـ رضي الله عنه ـ ئەڵێت : پیاوێک بە پێغەمبەر ـصلى الله عليه وسلم ـ ـی ووت :
ئامۆژگاریم بکە ، فەرمووی : توڕە مەبە ، چەند جارێک پیاوەکە دووبارەی کردەوە پێغەمبەر فەرمووی توڕە مەبە .

⑥ ـ خۆشەویستی ماڵ و سەروەت و سامان .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[فَخَسَفْنَا بِهِ وَبِدَارِهِ الْأَرْضَ فَمَا كَانَ لَهُ مِن فِئَةٍ يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّهِ وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنتَصِرِينَ ] القَصَص ( ٨١ )

جا سەرەنجام خۆیى و، خانووەکەیمان برد بە ناخى زەوییدا بەسامان و گەنجینەکەشیەوە [فَمَا كَانَ لَهُ مِن فِئَةٍ يَنصُرُونَهُ مِن دُونِ اللَّـهِ] هیچ دەستە و کۆمەڵێکیش نەبوو تا لەسزاى اللە تعالی یارمەتى بدات [وَمَا كَانَ مِنَ الْمُنتَصِرِينَ] و خۆیشى نەیتوانى یارمەتى خۆى بات .

⑦ ـ خۆشەویستی ناوبانگ و دەرکەوتن و ڕێز لێگرتن .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُهَا لِلَّذِينَ لَا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَلَا فَسَادًا ۚ وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ ] القَصَص ( ٨٣ )

ئەو خانوەیەى تر (بەهەشت) دادەنێین بۆ ئەو کەسانەى نایانەوێ دەعیە و خراپەکاریى بکەن لە زەوییدا وەک قاروون [وَالْعَاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ] پاشە ڕۆژى چاکیش هەر بۆ پارێزگارانە نەک بۆ لە خۆبایى بووان بە کورسى، یان بە سامان و دارایى.

⑧ ـ شوێنکەوتنی هەوا و ئارەزوو .

ئەمە زۆر گرنگە بیزانە ڕەحمەتی اللە تعالی ـت لێ بێت ? .

هۆکارەکانی نەجات و هۆکارەکانی بە هیلاک چوون .

?ـ هۆکارەکانی نەجات و ڕزگاربوون .

❶ ـ ڕازیبوون بە قەزا و قەدەر .

الله تعالی ئەفەرمووێت :

[ فَانقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِّنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ ] آل عِمرَان ( ١٧٤ )

ئینجا لە ئاکامی ئەوپشت بەستنەیان اللە تعالی ـەوە بەبەخشش و نیعمەتێکی فراوانی اللە تعالی گەڕانەوە مەدینە [ لَّمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ] و تووشى هیچ ناخۆشیى و ناڕەحەتییەکیش نەبوون، لەو هەرەشانە ئەیانکرد [وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّـهِ ۗ  ] هەر لەڕەزامەندیی و خۆشنوودی اللە تعالی ئەگەڕان [وَاللَّـهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيمٍ ] اللە تعالی ـش خاوەنی بەخشش و بەهرەیەکی زۆر گەورەیە.

❷ ـ صەبر و ئارام گرتن لە سەر بەڵا و تاقیکردنەوەکان .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ إِنَّا وَجَدْنَاهُ صَابِرًا ۚ نِّعْمَ الْعَبْدُ ۖ إِنَّهُ أَوَّابٌ ] ص (٤٤)
بەڕاستیى ئێمە ئەومان بە پیاوێکى خۆڕاگر و بە حەوسەڵە و بە صەبر و ئارام دەست کەوت، ئاى چ بەندەیەکى چاک بوو ئەیوب [إِنَّهُ أَوَّابٌ ] بەراستیش هەمیشە تەوبەکارو ڕوو لە اللە تعالی بوو.

❸ ـ ئیخلاص و نیەت پاکی .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ كَذَٰلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاءَ ۚ إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ ] يُوسُف (٢٤).

ئا بەو شێوەیە بەهۆى ئیمانى دامەزراویەوە لەبەردەم ئەوکارە زۆرخراپەدا خۆى راگرت بۆ ئەوەى لەئاییندەشدا لەهەموو خراپەو کارێکى ناشیاوو دزێو لاى بدەین [إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ ] چونکە ئەو (یوسف) بەندەیەک بوو لەبەندە پاک و هەڵبژێرراوەکانى خۆمان.

❹ ـ تەوبە و پەشیمان بوونەوە لە تاوانەکان .

الله تعالی ئەفەرمووێت :

[فَلَوْلَا كَانَتْ قَرْيَةٌ آمَنَتْ فَنَفَعَهَا إِيمَانُهَا إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ لَمَّا آمَنُوا كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَىٰ حِينٍ ] يُونس ( ٩٨ )

دەبا خەڵکى شارێ – لەو شارانەى هەرەشەیان لێکرا بە سزا، ئەگەر باوەڕ نەهێنن – بەر لەهاتنى سزا باوەڕیان هێنابا، تا باوەڕەکەیان سوودى هەبووبا بۆیان و لە سزاکە لادرابان، کەچى هیچ کامێکیان بەر لەدیتنى سزاکە باوەڕیان نەهێناو، بۆ دواییش سوودیان لێ نەبینى [ إِلَّا قَوْمَ يُونُسَ ] بەڵام هۆزو نەتەوەکەى یونس [ لَمَّا آمَنُوا] کاتێ باوەڕیان هێنا بەر لەهاتنى سزاکە [كَشَفْنَا عَنْهُمْ عَذَابَ الْخِزْيِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا ] ئێمەش سزاى ئابڕوبەرو ریسواکەرمان لێلادان لەژیانى دنیادا، واتە: لەنێو گوندو شارە پێشووەکاندا خەڵکێ نەبوو بەر لەکاتی دیتنی سزا باوەڕبێنن بە پەیامبەرەکەیان و سوودی بووبێ بۆیان، هۆزو نەتەوەکەی یونس نەبێ -عليه السلام-، ئەوان بەر لەدیتنى سزاکە دەست بەجێ تەوبەیان کردو گەڕانەوە بۆلای اللە تعالی ، اللت تعالی ـش تەوبەی لێوەرگرتن و بەهرەمەندبوون [وَمَتَّعْنَاهُمْ إِلَىٰ حِينٍ] و هەتا ماوەیەکیش- پاش ئەوە – ژیانمانن و گوزەرانمان پێدان.

❺ ـ نەهی و ڕێگرتن لە خەراپە .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ ]  الأعرَاف (١٦٥) .

جا کە ئەو پەندو ئامۆژگاریییەیان لە بیر خۆ بردەوەو هیچ سوودێکى پێ نەگەیاندن [أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ  ] ئێمەیش ئەوانەیانمان ڕزگارکرد کە رێیان لە خراپە دەگرت .

❻ ـ شوکرکردن و سوپاسگوزاری لەسەر نیعمەتەکان .

اللە تعالی ئەفەرمووێت :

[ إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ حَاصِبًا إِلَّا آلَ لُوطٍ ۖ نَّجَّيْنَاهُم بِسَحَرٍ (٣٤)
نِّعْمَةً مِّنْ عِندِنَا ۚ كَذَٰلِكَ نَجْزِي مَن شَكَرَ(٣٥) ] القمر‌ .

بەراستى ئێمەش با یەکى توندمان ناردە سەریان و وردە زیخى تێدەگرتن [إِلَّا آلَ لُوطٍ ۖ] بەڵام ئالى لووط: خۆیی و دوو کچەکەى کە بڕوایان هێنابوو [نَّجَّيْنَاهُم بِسَحَرٍ ] لە بەرە بەیانێکى زوودا ڕزگارمان کردن لەو سزایەى بۆ ئەوان هات .
[نِّعْمَةً مِّنْ عِندِنَا ۚ] ئەو رزگارکردنە نیعمەت و چاکەیەک بوو لە لایەن ئێمەوە [كَذَٰلِكَ نَجْزِي مَن شَكَرَ ] ئاوا هەرکەسێک سوپاسگوزارى من بکات و بڕوا بێنێ، ئەوا ئێمەیش هەر ئاوا پاداشتى ئەدەینەوە .

❼ ـ خشوع و ترسان و گەڕانەوە بۆلای اللە تعالی .

[قُلْ مَن يُنَجِّيكُم مِّن ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً لَّئِنْ أَنجَانَا مِنْ هَٰذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ] الأنعَام (٦٣)

[ئاوڕێک لەزیندان]

سەیری ئەو بیدعەی کە لەزیندانی سوسێ هەیە خۆی زیندانێکی بچووکە ژوورەکە، لەژوورەکەیا وەکو قەبر هەڵیانکەندووە کابرا دەخەنە ناو ئەو قەبرەوە لەسەر لا پاشان تاتی گەورەی ئەخەنە سەری وەک بەردی نوێژ پێی ئەڵێن تات یان وەکو بەردی قەبر بۆ ئەوەی هەر ئاوا لەسەر لابێت نازانێت شەوە یان ڕۆژە چەند ڕۆژ لەوێ ئەمێنێتەوە چەند وەخت لەوێیان ئەمێنێتەوە .. برا هەبووە هەشت مانگ بەمجۆرە لەژێر ئەم تعزیبایە بووە ئینجا گەرماو سەرما!! ئینجا لێدان جۆری لێدانەکان ئەو کێبڵانەی کە بەدەرجەی ئەستوری کێبڵەکە ڕەقەمی لەسەر نوسراوە دکتۆری خۆیان دێت فەحسی ئەکا بۆئەوەی کە بزانێت ئەم جەستەیە تحمولی کام نەوعە کێبڵ ئەکا چەندیشی لێبدرێت ڕۆژانە لەسەر چی؟!!
بیرتان دێت ئەوکاتانر ئەمریکا بەفرۆکی بەدەوری  ئاسمان ئەسورایەوە زیندانیەکانی ناو فرۆکە تعزیب دەدا دواتر ئەیان بردن  بۆ زیندانی سیدی عباس لەمغریب یان بۆ تایلەند یان بۆ گامبیا لەباکور لەرۆژئاوای ئەفریقا یان بۆ سوسێ لەزیندانی سوسێ
لەمەنتیقەی سورداش کە کەوتۆتە نێوانی سلێمانی و دوکانەوە بوبو بەزیندانێکی نێودەوڵەتی بەئەمری جەلال تاڵەبانیەوە خەڵکی جەزائیری و خەڵکی میصری و سعودی و قەتەری ئەلەوێ جەلادانی کورد تعزیبیان ئەدان لەصاڵحی ئەمریکا لەبەر ئەوە ئەمریکا ناتوانێ لە وڵاتی خۆی ئەوجۆرە تعزیبانە بەکاربێنێت .. کاتێک مەرکەزی پۆلیس برایەکیقن گرت ئەڵێن کەگیرا هەموو جۆرە تعزیبێکیان لەسەر ژنەکەی و منداڵەکانی تاقیکردۆتەوە بەکێبڵ لێی داون  بەبۆری لێی داون بەزنجیر لێی داون بەستونیەوە ئاوی گەرمی پیاداکردوون داخی کردوون بەکەوچکو ئاسن ،بەچەقۆ لێی داوین جەستەیان بڕیون برینداری کردوون نینۆکیان هەڵکێشاون ئەمانە زیندانی کوێن ئەمانە؟!! ئەمە ئەوانەن کە نازم گوزار کە حیزبی بەعس خەڵکی فێرکرد دوای ئەوانەش پارتی و یەکێتیان فێرکرد ئەمە ئەو جەلادانەی زەمانی خۆی لەئەمنە سورەکە بوون ئێستا لەئەمنە سەوزەکەو لەئەمنە زەردەکە یەک ئەمنیش نیە ئەمنە زەردەکانی پارتی زۆرن زیندانی حیزب خۆی زۆرە ئینجا پاڤێڵ بەکەیفی خۆی ئەگرێ لاهور بەکەیفی خۆی ئەگرێ خەڵک تعزیب ئەدرێت خەڵک دوای مەیتەکەی فڕێ دەدرێت گاڵتە بەعەقڵی هەمووشمان دەکەن بەسیناریۆ درۆینەکانیان تازیاتر بیلێم گەندەڵی و هیچو پوچی ئەم دوو بنەماڵە هەر کەمە..چەندان خوشک وەک بێوەژن ماونەتەوە دەیان ساڵە هاوسەرەکانیان رفێنراون نازانن ماون مردوون بەس ئێسقانیان ماوە هیچ دەنگێ نیە ئەم هەموو زوڵمە لەپای چی.. واللەهی خوشکی واهەبوو دوو سێ مانگ زەواجی کرد دوای ئەوە ئەم طاغوتانە پیاوەکەیان ون کرد زیاتر لەدەیان ساڵە.. من ئەم قسانە بۆ برایان و پیاوانی جوانمێری و رەشیدی کورد دەکەم ئەوانەی یەک تۆز ئیمانیان ماوە هەستیان زیندووە ئاوڕێک لەو خوشک و برا موسڵمانانەتان بدەنەوە خوای گەورەش پشت و پەناتان ئەبێت چونکە (والذين إذا أصابهم البغي هم ينتصرون )ئەوکەسانەی کە دەستدرێژیان کراوەتە سەرو مەزڵووم بوون خوای پەروەردگار یارمەتیدەریان دەبێت بەس خوای گەورە شەڕەکە بۆ ئێوە ناکات وەکو بەنی ئیسرائیل (فَاذْهَبْ أَنْتَ وَرَبُّكَ فَقَاتِلَا إِنَّا هَاهُنَا قَاعِدُونَ) هەریەکێک دەستی بەرزکردۆتەوە بۆ ئاسمان ئەم هەموو خەتیبە خوایە بمان پارێزی خوایە وڵاتمان بپارێزی ئەی بۆ نایپاريزێ ئاخر ئێوە ساحیبی پاڤێڵن !! نیوەی وڵاتەکانی تسلیم کردووە ئەڵێن خوایە نەمان خەیتە بەردەستی حەشدی وەعشی ئێ ئەوە هەروەکو بەنی ئیسرائیلە بە سیدنا موسایان وت برۆ تۆ خۆت و خواکەت شەڕ بکە ئێمە والێرە دانیشتوین کەقودستان بۆ ئازاد کردین ئێمەش لەوێ دادەنیشین و ئیسراحەت دەکەین ئەو خەڵکەش هەروایە ئەوەی ئەهلی ئیمان ئیسلامە پیویستە بگەڕێتەوە بۆ ئیسلامە..

ئیمامی أبو بكر ‎الصديق رضي الله عنه یاری لەگەڵ
حەسەنی کوڕی ئیمام علي دەکرد و دەی فەرموو :
" باوکم بە قوربانی بێ ڕیک لە پیغەمبەرﷺ دەچی
و ھەرگیز لە ئیمام علی ناچیت " ئیمام علیش
پی دەکەنی کە ئەمەی گوی لی دەبوو ..

?: البخاري.

بیست و پێنج: پێویستە گرینگی بە قاعیدەی داھێنان و ئیبداع بدرێ لە بابەتی ئەمنی دا ناکرێ بە ڕۆتینی بکرێ و ھەموو جارێک لە سەر یەک شێواز بڕۆی، بەڵکو بابەتە ئەمنیەکان لە گۆڕان و داھێنان دان، دەستگرتنت بە ڕێکارە ئەمنیەکان عیبادەتە نەوەک عادەت بزانە، دایمە کارەکانت داھێنانی تێدا بکە لە ڕوی ئەمنیەتەوە لە سەر یەک بڕیار جێگیر مەبەو بەردەوام مەبە، بە گشتی لە کارەکاندا  بیرۆکە و داھێنانی چاکت ھەبێ و بە ژیری مامەڵە بکە لە گەڵ داھێنانەکاندا.بیست و شەش: پێداچونەوەی چەند جارەی کار و بارەکان، وە ھەڵسەنگاندنی ھەموو کارەکان دوای تەواو بونیان.
إن شاءالله تعالى بەردەوام دەبین لەوانەی داھاتوو دا بە باسکردنی ووردەکاری و ناوەڕۆکی بابەتی ئەمنیەت.
وآخر دعوانا أن الحمد لله دي العالمين
مامۆستا_محمد_ھەولێری

زنجیرە وانەکانی ئەمنیەت بۆ کەسی موجاھید (بەشی حەفتەم)

سێزدە: وەک و مەبدەئێکی عام:{وَلَا تَجَسَّسُواْ}! ئەمە شتێکی قەدەغە کراوە لە ڕووی شەرعەوە و زۆرینەشی بە زیان بە سەرت دا دەشکێتەوە، زانیاری بدرکێنە بەوەندەی کە پێویستە و خۆت بپارێزە لە درکاندن بە زیادەڕەوی، وە ئاگاداربە بەرامبەر بابەتێکت لە سەر نەکاتەوە و ئیستغلالت کا و زانیاریت لێ دەربێنێ، ئاگاداربە نەیدرکێنی، وە خۆشت گوێ بۆ ھەموو زانیاریێک شل مەکە و دورکەوە لە زۆر زانین جگە لەوە نەبێ کە پێویستە بیزانی، زانیاریش کۆکەوە ئەوەندەی پێویستتە و بە پێی پێویستیش بیدەوە، ئاگاداربە ئعتماد مەخەرە سەر بیرۆکەی خۆت کە ئاخۆ کامە زانیاری پێویستە بیزانی و کامەش پێویستە بیدرکێنی بۆی، ئەم بابەتە مشاوەرە بکە و فەرمان وەرگرە لە سەری، لە کاری سەربەخۆ خۆت بپارێزە، مەگەر نەبوو لەو حاڵەی تێدا بوی.
چواردە: بەرپرسیاری خۆت بۆ ئەو شتە ڕاگەیەنە کە لە گەڵ تۆ دا ڕوو دەدا ڕاستەوخۆ و بە پەلە سەرەڕای دروست بونی ھەڵە بچوک و گەورەکان،  ئەمەش بۆ کەم کردنەوەی زیانەکان و بە ھۆی حاڵەتی پێویستی ئەو ڕاگەیاندنە، چونکە ھەندێک جار ھەڵەیەک ئەکەی کەتمی کەی و بیپۆشی زەرەری زیاتر دەبێ، لەو حاڵەتە پێویستە دەرخرێ و بەرپرسیارێتی لێ ڕابگەیەندرێ بەوەندەی پێویستە، کاری سەر شێتانەش نەکرێ لەمەدا بەڵکو بە ژیرانە کارەکە بکرێ و مەصڵەحە و مەفسەدەکان جیابکرێنەوە و مەصڵەحەکە زاڵ کرێ بە سەر مەفسەدەکان.
پازدە: توانینی دەربڕین و لێکدانەوە لە بارەی بیرۆکەکان بە شێوەیەکی ڕوون و بە تفاصیل، بەبێ تێکەڵ کردنی بیرۆکەکان بە زانیاریەکان، بەڵکو زانیاریەکان لە بابەتی خۆی دا باس کرێ.
شازدە: دایمە بە دواداچونی حەزەرەکردن بە سودە بۆ مامەڵە کردن لە گەڵ کاروبارەکان بە شێوەیەکی جدی، وە لە ھەست کردن بە مەترسیەکان بە دایمی و دەدخستنیان ھەر لە زووەوە.
حەڤدە: دیمۆگرافی(دانیشتوان ناسی) و طوبوغڕافی (شوێن ناسی) و جیایی سنورەکان دەورێکی سەرەکی ھەیە لە نوێکردنەوەی چۆنیەتی جەنگان و پیلان داڕشتنی سەربازی و چۆنیەتی پارێزگاری کردن لە سەر ئەمنیەتی تاک و لە شوێنی جێبەجێ کردنی چالاکیەکان و بۆردومانەکان.
ھەژدە: زۆر ھەڵدانەوەی زانیاریەکان و بە دوا گەڕانیان لەو مەجالەی تێیدایە لەو کارەی خراوەتە سەری لە کۆکردنەوەی زانیاریەکان، وە لێزانی و خیبرەیەکی باش دەست لە گەڵ ئەو کەسانەی کەوا کاریان لە گەڵ دا دەکا، وە بتوانێ خۆیان لە گەڵ بگونجێنێ.
نۆزدە: توانینی دەستخستنی زانیاریەکان و شتە  مفاجەئە و لەناکاوەکان و گەڕانێکی تەواو بکات و تەئکید لە سەر دروستی ھەواڵەکان بکات لە کاتی کۆکردنەوەی زانیاریەکان.
بیست: ھەڵسەنگاندنی زانیاریەکان و شیکردنەوەیان و خوێندنەوە بۆ کردنیان و گەشتنە سەرنجامی و تێبینی لە سەر کردن.
بیست و یەک: پیلان داڕشتن بۆ کارەکان، وە دەست پێشخەری بۆ ھیچ جموجۆڵ و چالاکیەک نەکرێ ھەتا تەواو بە دواداچونی لە سەر دەکرێ، وە مشاوەرە و ڕاپرسی کەسی خیبرە دار و شارەزا بکرێ، وە ئیستخارە بکرێ.[پێشی ھەموو شت پیلان داڕێژن بۆ حاڵەتی مەترسی و لە ناکاو، و ئامادەکردنی ئسلوبێک بۆ تەواو بون لەو حاڵەتە، تێگەشتنی دروست کاری دروستی لێ بەرھەم دێ بإذن الله.
بیست و دوو: واقیع بینی: وە ئەمەش بە واز ھێنان لە خەیاڵ و کارکردن لە سەر واقیع، وە ھەندێ بابەت بە ھەندێ بابەتی تر ببەسترێتەوە، بۆ ئەوەی بتوانین ڕۆبچینە ناو جەنگێک بە کەمترین ڕێژەی زەرەر و زۆرترین ڕێژەی قازانج بگەڕێتەوە بۆمان.
بیست و سێ: ڕوو بەڕوو بونەوەی دوژمن و کەوتنە بەردەمی کاریگەری نەکاتە سەرت و ئیزعاج و دەفع و توڕەت نەکا، ھاوسەنگی ڕاگرە لە نێوان ئازایەتی و جوڕئەت لە ڕوێکەوە، وە لە گەڵ ڕەچاو کردنی ڕێکارە ئەمنیەکان و ئیحتیاط و حەزەر لە ڕوێکی ترەوە. [ترسان لە گەڵ بە زەوزی چەقاندایە، وە حەزەر لە گەڵ جموجۆڵ چالاکیدایە، بڕوانە ئەم ئایەتە:{خُذُواْ حِذْرَكُمْ فَٱنفِرُواْ}].
بیست و چوار: زانیاری کۆکردنەوە نیوەی کاری سەربازی تەواو دەکا، قائیدیش بەو زانیاریانەی لە بەر دەستی دایە پیلان دادەڕێژێ، جا ھەر کاتێ زانیاریەکان چەندە دەقیق و دروست تر بن ئەوا ئەمەلی سەرکەوتنی کارەکە ئەوە ندە زیاترە بإذن الله، لێرەدا پێویستە قائید سود لە ھەر چی زانیاریە وەرگرێ لە بارەی دوژمن و پیلانەکانی و نیەتیان و ئامێرەکانیان و کاریان و شێوازی بیرکردنەوەیان و ڕێکخراویان ھەموو ئەمانە لە کاری سەرکەوتن و زاڵ بونە بە سەریان دا.

بە کێ ئەووتریت ئیماندار ؟

ئیمام ‏[ عبيد الله بن محمد ابن بطة ] ـ رحمه الله تعالی ـ ئەڵێت :

بەندە نابێتە ئیماندار ئیلا بەوە نەبێت ئەمانە هەمووی لە خۆیدا کۆبکاتەوە : ئیمان بهێنێت لە دڵیدا ، دانی پێدا بنێت و دەری بڕێت بە زمانی ، کار و کردەوە بکات بە ئەندامەکانی جەستەی و تێبکۆشێت ... زانایانی ئومەت ئیجماعیان هەیە لەسەر ئەمە .... ①

ووتم :
بەڵام موڕجیئەکان و جەهەمیەکان ئەڵێن :
تەنها ئیمان هێنان لە دڵدا کافیه ئەمە غولاتەکانیان ،
ئەوانی تریش ئەڵێن تەنها دەربڕین بە زمان کافیە .
هەموویان کۆکن لە سەر ئەوەی ئەگەر کەسێک تەنها بڵێت من موسڵمانم و هیچ کردەوەیەک نەکات بە جەستە ئەوە هەر ئیمانداره واتە عەمەل و کردەوە لە ئیمان دەرئەهێنن ،

بەڵام موڕجیئە نوێیەکان کە خۆیان ئەبیننەوە لە هاوەڵانی عوذر بەجەهل لای ئەوانیش ئیمان تەنها ووتەی زمان و دەربڕینە بە زمان ، ئەگەر کەسێک تەنها بە ئەوەندەی خۆی دایە پاڵ ئیسلام و ووتی من موسڵمانم ، ئیتر پاش ئەم ووتەیه هیچ کردەوەیەکی چاک نەکات و هەموو کار و کردەوە خراپەکان ئەنجام بات لە سەروی هەموویانەوە شیرکی گەورە و هاوەڵدان بۆ اللە سبحانە و تعالی ئەوە هەر ئیماندارە مادام جاهیلە .
سەرچاوە :
①ـ الإبانة الكبرى لابن بطة (١١٣١) .

#مامۆستا_شێرکوےبیارە [ ابن الاسیر الفرقان ]

دەوڵەتی ئیسلامی ئەو کاتە سەرکەوت کە :

ـ دەوڵەت وخیلافەتی ڕاگەیاند .
ـ  ئیمام و خەلیفەی دانا .
ـ شەریعەتی جێبەجێ کرد .
ـ حدود و سنوری زەلیلی سایکس بیکۆی شکاند .
ـ بەرگری لە شارەکان کرد حەتا دوا فیشەک و کوشتنیش لە حیساباتی ئێمە نەصر و سەرکەوتنە .‏
ـ جیهادی زیندوو کردەوە و درێژی کردەوە بۆ تەواوی جیهان .
ـ نیفاق و دوو ڕووی موڕتەدەکانی ئاشکرا کرد کە خەڵکی پێیان خەڵەتا بوون ساڵانێکی زۆر .
-ثابت و جێگر و خۆراگرە لە سەر عەقیدە و مەنهەجەکەی کە مەنهەجی پێغەمبەرانە .

#مامۆستا_شێرکۆےبیارە [ ابن الاسیر الفرقان ]