فەرموودەی چواردەیەم 📚 (١٤)

ئایا شایه‌تی نه‌ده‌دا كه‌ هیچ خوایه‌ك نییه‌ جگه‌ له‌ (الله)

١٤ـ عن مَحْمُودُ ابْنُ الرَّبِيعِ (رضي الله عنه) عَنْ عِتْبَانَ بْنِ مَالِكٍ (رضي الله عنه) قَالَ: قَدِمْتُ الْمَدِينَةَ فَلَقِيتُ عِتْبَانَ، فَقُلْتُ حَدِيثٌ بَلَغَنِي عَنْكَ، قَالَ: أَصَابَنِي فِي بَصَرِي بَعْضُ الشَّيْءِ، فَبَعَثْتُ إِلَى رَسُولِ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم): أَنِّي أُحِبُّ أَنْ تَأْتِيَنِي فَتُصَلِّيَ فِي مَنْزِلِي فَأَتَّخِذَهُ مُصَلًّى. قَالَ: فَأَتَى النَّبِيُّ (صلی الله عليه وسلم) وَمَنْ شَاءَ اللَّهُ مِنْ أَصْحَابِهِ، فَدَخَلَ، وَهُوَ يُصَلِّي فِي مَنْزِلِي، وَأَصْحَابُهُ يَتَحَدَّثُونَ بَيْنَهُمْ، ثُمَّ أَسْنَدُوا عُظْمَ ذَلِكَ وَكُبْرَهُ إِلَى مَالِكِ بْنِ دُخْشُمٍ، قَالُوا: وَدُّوا أَنَّهُ دَعَا عَلَيْهِ فَهَلَكَ، وَوَدُّوا أَنَّهُ أَصَابَهُ شَرٌّ. فَقَضَى رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) الصَّلَاةَ، وَقَالَ: (أَلَيْسَ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ). قَالُوا: إِنَّهُ يَقُولُ ذَلِكَ، وَمَا هُوَ فِي قَلْبِهِ. قَالَ: (لَا يَشْهَدُ أَحَدٌ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنِّي رَسُولُ اللَّهِ فَيَدْخُلَ النَّارَ أَوْ تَطْعَمَهُ) قَالَ أَنَسٌ: فَأَعْجَبَنِي هَذَا الْحَدِيثُ، فَقُلْتُ لِابْنِي: اكْتُبْهُ، فَكَتَبَهُ.

واتە: له‌ (محمود) كوڕی (ربیع)ه‌وه‌(خوای لێ ڕازی بێت) له‌ (عتبان) كوڕی (مالك)ه‌وه‌(خوای لێ ڕازی بێت)بۆمان ده‌گێڕێته‌وه‌ ده‌ڵێ: هاتم بۆ مه‌دینه‌، گه‌یشتم به‌(عتبان) وتم: فه‌رمووده‌یه‌كم له‌تۆوه‌ پێگه‌یشتووه‌. وتی: چاوم تووشی شتێك بوو بوو، منیش ناردم بۆ لای پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم): كه‌ من پێم خۆشه‌ سه‌ردانم بكه‌یت و، له‌ماڵی ئێمه‌ نوێژ بكه‌یت، بۆئه‌وه‌ی بیكه‌م به‌جێ نوێژ. ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) له‌گه‌ڵ چه‌ند كه‌سێك له‌هاوه‌ڵان هات و چووه‌ ژووره‌وه‌و، ده‌ستی كرد به‌نوێژكردن، هاوه‌ڵانی له‌ناوخۆیاندا قسه‌یان ده‌كرد، زۆربه‌ی باسه‌كه‌یان له‌سه‌ر(مالك) كوڕی (دخشم) بوو، وتیان: خۆزگه‌ ده‌خوازین كه‌ پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم) دۆعای لێبكات و تیابچێت، خۆزگه‌شیان ده‌خواست تووشی شتێك ببێت. پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم) له‌نوێژه‌كه‌ی بوویه‌وه‌، فه‌رمووی: (ئایا شایه‌تی نه‌ده‌دا كه‌ هیچ خوایه‌ك نییه‌ جگه‌ له‌ (الله)و منیش ڕه‌وانه‌كراوی ئه‌وم) وتیان: ئه‌و واده‌ڵێت، به‌ڵام له‌دڵیه‌وه‌ نایه‌ت فه‌رمووی: (كه‌س نییه‌ شایه‌تی بدات كه‌ جگه‌ له‌ (الله) هیچ خوایه‌ك نییه‌و، منیش پێغه‌مبه‌ری خوام، بچێته‌ ئاگره‌وه‌ یان بیچه‌ژێت). ئه‌نه‌س وتی: زۆر دڵخۆش بووم به‌و فه‌رمووده‌یه‌و به‌كوڕه‌كه‌مم وت: بینووسه‌، ئه‌ویش نووسی.

فەرموودەی سێزدەیەم 📚 (١٣)

ئایا ده‌زانی مافی به‌نده‌كان چییه‌ له‌سه‌ر خوا

١٣ـ عَنْ مُعَاذِ بْنِ جَبَلٍ (رضي الله عنه) قَالَ: كُنْتُ رِدْفَ النَّبِيِّ (صلی الله عليه وسلم) لَيْسَ بَيْنِي وَبَيْنَهُ إِلَّا مُؤْخِرَةُ الرَّحْلِ، فَقَالَ: (يَا مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ). قُلْتُ: لَبَّيْكَ يا رَسُولَ اللَّهِ وَسَعْدَيْكَ، ثُمَّ سَارَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ: (يَا مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ). قُلْتُ: لَبَّيْكَ يا رَسُولَ اللَّهِ وَسَعْدَيْكَ، ثُمَّ سَارَ سَاعَةً، ثُمَّ قَالَ: (يَا مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ). قُلْتُ لَبَّيْكَ يا رَسُولَ اللَّهِ وَسَعْدَيْكَ، قَالَ: (هَلْ تَدْرِي مَا حَقُّ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ). قَالَ: قُلْتُ: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: (فَإِنَّ حَقَّ اللَّهِ عَلَى الْعِبَادِ أَنْ يَعْبُدُوهُ وَلَا يُشْرِكُوا بِهِ شَيْئًا). ثُمَّ سَارَ سَاعَةً، ثم قَالَ: (يَا مُعَاذَ بْنَ جَبَلٍ). قُلْتُ: لَبَّيْكَ يا رَسُولَ اللَّهِ وَسَعْدَيْكَ، قَالَ: (هَلْ تَدْرِي مَا حَقُّ الْعِبَادِ عَلَى اللَّهِ إِذَا فَعَلُوا ذَلِكَ). قُلْتُ: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ: (أَنْ لَا يُعَذِّبَهُمْ). [* بخاري الجهاداسم الفرس والحمار/٢٧٠١]

واتە:(معاذ) كوڕی (جبل)(خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: من له‌پشت پێغه‌مبه‌ری خواوه‌(صلی الله عليه وسلم) سوار بووبووم، له‌نێوان من و ئه‌ودا هیچ نه‌بوو جگه‌ له‌پاڵپشتێ زینه‌كه‌، فه‌رمووی: (ئه‌ی (معاذ) كوڕی (جبل) وتم: ئه‌مر بكه‌ له‌خزمه‌تتام ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم)، ماوه‌یه‌كیتر ڕۆیشت دووباره‌ فه‌رمووی: (ئه‌ی(معاذ) كوڕی(جبل) وتم: ئه‌مركه‌ له‌خزمه‌تتام ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم). ماوه‌یه‌كی تریش ڕۆیشتوو فه‌رمووی: (ئه‌ی(معاذ) كوڕی (جبل) وتم: ئه‌مركه‌ له‌خزمه‌تتام ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (ئایا ده‌زانی مافی خوا له‌سه‌ر به‌نده‌كانی چییه‌)، ده‌ڵێ: وتم : خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی(صلی الله عليه وسلم) زاناترن، فه‌رمووی: (له‌ڕاستیدا مافی خوا له‌سه‌ر به‌نده‌كانی ئه‌وه‌یه‌ كه‌ بیپه‌رستن و هیچ شتێك نه‌كه‌ن به‌شه‌ریكی) ماوه‌یه‌كی تریش ڕۆیشت، دووباره‌ فه‌رمووی: (ئه‌ی(معاذ) كوڕیی (جبل) وتم: ئه‌مربكه‌ له‌خزمه‌تتام ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم) . فه‌رمووی: (ئایا ده‌زانی مافی به‌نده‌كان چییه‌ له‌سه‌ر خوا ئه‌گه‌ر وایان كرد) وتم: خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی زاناترن. فه‌رمووی: (ئه‌وه‌یه‌ كه‌ سزایان نه‌دات).

لە ھەولێری پـڕ خوێنەوە
لە ھــۆلـاکــۆ بـــەزێنەوە
نـاڵـەی تـەکـبـیـر بڵێنەوە
نەوەی خیلافەت دێنەوە
لەگــەل ئــاوازی تـەکبیرا
بڵێن تەواو پایتەخت گیرا

لەسولەیمانی خاکی جوان
لە خــاکـی پـیـرۆزی بابان
بەڵێ لەبۆ حوکمی قورئان
با لەناوچێ یاسای ئینسان
ئاڵای تەوحید شەکـاوەبێ
قورئان تـاکـە سەرچاوەبێ

لەنێو دھــۆکــی جـوانەوە
لـــە بــوکـــی بادینـــانەوە
سوپای ئـیـسلام گـەڕانەوە
ھێـزی طـاغـوت تـــوانەوە
گشت بڵـێــن (اللە اکـبـر)
نەوەی طاغوتان لەبۆ دەر

لەنـاو زاخۆی پاک و دەلال
لەسـەر بەرزە پــردی دەلال
ڕاپـــەڕن ھــەر وەکـو زلزال
راماڵـن مەسـعود و جـەلال
سەدای بگاتـە بەحـر و بــەڕ
تەکبیر با گوێیــان بکـا کــەڕ

لە قــودسـی کوردستـانەوە
کەرکـوک دڵـی کـــوردانەوە
ھێـزی جیـھــاد گــەڕانەوە
دەست بەچەک وقورئانەوە
دانــێـــن ســـرودی شانازی
تـەکبـیــر بـکــەنـــە ئـاوازی

لە ھـەڵــەبـجــەی دلێـرەوە
لەپایتەخت و جێی شێرەوە
موژدەی سەرکەوتن بـێرەوە
سـەدای تـەوحیــد بڵـێرەوە
وا ھاتـەوە جوندی ڕەحمان
واھەڵھـاتن جوندی شەیتان

لـە ئـەم خـاکــە ڕەنگیـنەوە
خـاوەن مێــژووە دێـریـنەوە
لـە جـێــی صـەلاحەدیـنەوە
لانــکـــەی مـوجاھیدیـنەوە
ھاوار بکەن بە تـاک و جوت
با بــڕوخـێ جەیشی تاغوت

كۆساری_بغدادی#
2021/11/11

فەرموودەی هەشتەم 📚 (٨)

کوشتنی موسڵمانێک کە وتی (لا اله الا الله)

٨ ـ عَنْ صَفْوَانَ بْنِ مُحْرِزٍ: أَنَّهُ حَدَّثَ أَنَّ جُنْدَبَ بْنَ عَبْدِ اللَّهِ الْبَجَلِيَّ (رضي الله عنه) بَعَثَ إِلَى عَسْعَسِ بْنِ سَلَامَةَ زَمَنَ فِتْنَةِ ابْنِ الزُّبَيْرِ، فَقَالَ: اجْمَعْ لِي نَفَرًا مِنْ إِخْوَانِكَ حَتَّى أُحَدِّثَهُمْ. فَبَعَثَ رَسُولًا إِلَيْهِمْ فَلَمَّا اجْتَمَعُوا جَاءَ جُنْدَبٌ وَعَلَيْهِ بُرْنُسٌ أَصْفَرُ، فَقَالَ: تَحَدَّثُوا بِمَا كُنْتُمْ تَحَدَّثُونَ بِهِ. حَتَّى دَارَ الْحَدِيثُ، فَلَمَّا دَارَ الْحَدِيثُ إِلَيْهِ حَسَرَ الْبُرْنُسَ عَنْ رَأْسِهِ فَقَالَ: إِنِّي أَتَيْتُكُمْ وَلَا أُرِيدُ أَنْ أُخْبِرَكُمْ عَنْ نَبِيِّكُمْ (صلی الله عليه وسلم)، إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) بَعَثَ بَعْثًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ إِلَى قَوْمٍ مِنَ الْمُشْرِكِينَ، وَإِنَّهُمُ الْتَقَوْا، فَكَانَ رَجُلٌ مِنَ الْمُشْرِكِينَ إِذَا شَاءَ أَنْ يَقْصِدَ إِلَى رَجُلٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ قَصَدَ لَهُ فَقَتَلَهُ. وَإِنَّ رَجُلًا مِنَ الْمُسْلِمِينَ قَصَدَ غَفْلَتَهُ، قَالَ: وَكُنَّا نُحَدَّثُ أَنَّهُ أُسَامَةُ بْنُ زَيْدٍ، فَلَمَّا رَفَعَ عَلَيْهِ السَّيْفَ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، فَقَتَلَهُ، فَجَاءَ الْبَشِيرُ إِلَى النَّبِيِّ (صلی الله عليه وسلم) فَسَأَلَهُ فَأَخْبَرَهُ، حَتَّى أَخْبَرَهُ خَبَرَ الرَّجُلِ كَيْفَ صَنَعَ، فَدَعَاهُ فَسَأَلَهُ فَقَالَ: (لِمَ قَتَلْتَهُ). فقَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ أَوْجَعَ فِي الْمُسْلِمِينَ، وَقَتَلَ فُلَانًا وَفُلَانًا، وَسَمَّى لَهُ نَفَرًا، وَإِنِّي حَمَلْتُ عَلَيْهِ، فَلَمَّا رَأَى السَّيْفَ قَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم): (أَقَتَلْتَهُ). قَالَ: نَعَمْ. قَالَ: (فَكَيْفَ تَصْنَعُ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِذَا جَاءَتْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ). }قَالَ: يَا رَسُولَ اللَّهِ اسْتَغْفِرْ لِي{. قَالَ: (فَكَيْفَ تَصْنَعُ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِذَا جَاءَتْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ). قَالَ: فَجَعَلَ لَا يَزِيدُهُ عَلَى أَنْ يَقُولَ: (فَكَيْفَ تَصْنَعُ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ إِذَا جَاءَتْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ).

واتە:(صفوان) كوڕی (محرز) ده‌ڵێ: (جندب) كوری (عبدالله البجلی) (خوای لێ ڕازی بێت) له‌سه‌رده‌می فیتنه‌ی(عبدالله)ی كوری (زوبیر)دا ناردی بۆلای (عسعس) كوڕی (سلامه‌)و وتی: كۆمه‌ڵێك له‌براكانتم بۆ كۆبكه‌ره‌وه‌ باقسه‌یان بۆ بكه‌م، ئه‌ویش كه‌سێكی نادر به‌دوایاندا، كاتێ كۆبوونه‌وه‌، (جندب) هات و جبه‌یه‌كی زه‌ردی كڵاوداری له‌به‌ردابوو وتی: له‌سه‌ر قسه‌كانی خۆتان قسه ‌بكه‌ن، هه‌ر قسه‌كراو له‌كه‌سێكه‌وه‌ ده‌گۆڕا بۆ كه‌سێكیتر، كاتێ نۆره‌ گه‌یشته‌ سه‌ر ئه‌م كڵاوه‌كه‌ی له‌سه‌ری لاداو وتی: من هاتووم بۆ لاتان باسی هیچتان بۆناكه‌م باسی پێغه‌مبه‌ره‌كه‌تان(صلی الله عليه وسلم)نه‌بێ. پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم)سوپایه‌كی له‌موسڵمانان نارد بۆ سه‌ر قه‌ومێك له‌موشریكه‌كان، له‌وێ به‌رامبه‌ر به‌یه‌ك ڕاوه‌ستان، پیاوێك له‌موشریكه‌كان هه‌ركه‌ نیازی كوشتنی موسڵمانێكی بكردایا په‌لاماریده‌داو ده‌یكوشت یه‌كێكیش له‌موسڵمانه‌كان بێ ئاگایی ئه‌و پیاوه‌ی قۆسته‌وه‌ و په‌لاماریدا، واش قسه‌یان بۆ كردووین كه‌ئه‌و پیاوه‌ ئوسامه‌ی كوڕی زه‌ید بوو، كاتێ شمشێری لێراكێشا موشریكه‌كه‌ وتی: (لا اله الا الله)به‌ڵام هه‌ركوشتی، ئینجا هه‌واڵده‌ر خۆی گه‌یانده‌ پێغه‌مبه‌ر (صلی الله عليه وسلم)ئه‌ویش پرسیاری لێكردو وه‌ڵامی دایه‌وه‌ هه‌تا هه‌واڵی ئه‌و پیاوه‌شی دایه‌(واته‌ هه‌واڵی ئوسامه‌ كه‌چی كردووه‌، پێغه‌مبه‌ریش (صلی الله عليه وسلم) بانگی كردوو فه‌رمووی:(بۆچی كوشتت؟!) وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) ئازاری گه‌یاند به‌موسڵمانه‌كان، فڵان و فیساری لێ كوشتن ناوی چه‌ند كه‌سێكی برد، هه‌ر بۆیه‌ منیش په‌لامارم دایه‌، كاتێ چاوی به‌شمشێره‌كه‌ كه‌وت وتی: (لا اله الا الله)، پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (ئایا كوشتت) وتی: به‌ڵێ. فه‌رمووی: (ئه‌ی چی ده‌كه‌یت له‌ (لا اله الا الله) له ‌ڕۆژی قیامه‌تدا). ئوسامه‌ وتی: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا داوای لێخۆشبوونم بۆ بكه‌. فه‌رمووی: (ئه‌ی چی ده‌كه‌یت له‌(لا اله الا الله) له ‌ڕۆژی قیامه‌تدا). ئیتر به‌و شێوه‌یه‌ هه‌ر ده‌یفه‌رموو: (ئه‌ی چی ده‌كه‌یت له‌ (لا اله الا الله)له‌ ڕۆژی قیامه‌تدا).

(فێرکردنی نەزانێک)

-------------------------------

پێشەوا  ئیبن ڕەجەب ی حەنبەلی ـ رحمه الله ـ دەفەرموێت  :

{أفضل الصدقة تعليم جاهل ،
أو إيقاظ غافل } .

واتــا: { باشترین خێر وچاکە فێرکردنی نەزانێکە ، یان بەئاگا هێنانەوەی بێ ئاگایەکە}.

📕مجموع الرسائل : (١٨٦/١)

فەرموودەی حەوتەم 📚 (٧)

گه‌یشتم به‌پیاوێك، وتی: (لا اله الا الله)منیش شمشێرێكم لێدا كوشتم،

٧ـ عَنْ أُسَامَةَ بْنِ زيد (رضي الله عنه) قَالَ: بَعَثَنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) فِي سَرِيَّةٍ، فَصَبَّحْنَا الْحُرَقَاتِ مِنْ جُهَيْنَةَ، فَأَدْرَكْتُ رَجُلًا، فَقَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ، فَطَعَنْتُهُ، فَوَقَعَ فِي نَفْسِي مِنْ ذَلِكَ، فَذَكَرْتُهُ لِلنَّبِيِّ (صلی الله عليه وسلم)، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم): (أَقَالَ: لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَقَتَلْتَهُ). قَالَ: قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّمَا قَالَهَا خَوْفًا مِنَ السِّلَاحِ. قَالَ: (أَفَلَا شَقَقْتَ عَنْ قَلْبِهِ حَتَّى تَعْلَمَ أَقَالَهَا أَمْ لَا). فَمَا زَالَ يُكَرِّرُهَا عَلَيَّ حَتَّى تَمَنَّيْتُ أَنِّي أَسْلَمْتُ يَوْمَئِذٍ. قَالَ: فَقَالَ سَعْدٌ: وَأَنَا وَاللَّهِ لَا أَقْتُلُ مُسْلِمًا حَتَّى يَقْتُلَهُ ذُو الْبُطَيْنِ. يَعْنِي أُسَامَةَ. قَالَ: قَالَ رَجُلٌ: أَلَمْ يَقُلِ اللَّهُ تعالى: [وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَيَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ] }الانفال: ٣٩{ فَقَالَ سَعْدٌ: قَدْ قَاتَلْنَا حَتَّى لَا تَكُونَ فِتْنَةٌ، وَأَنْتَ وَأَصْحَابُكَ تُرِيدُونَ أَنْ تُقَاتِلُوا حَتَّى تَكُونُ فِتْنَةٌ. [بخاري المغازيبعث النبي(صلی الله عليه وسلم) اسامة بن زيد الى الحروقات …٤٠٢١]

(اسامه‌) كوڕی (زید) (خوای لێ ڕازی بێت) ده‌ڵێ: پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم) به‌مه‌فره‌زه‌یه‌ك نادرینی بۆ سه‌رتیره‌ی (حروقات) له‌هۆزی (جوهه‌ینه‌) ده‌مه‌وبه‌یان گه‌یشتینه‌ ئه‌وێ [كه‌وتبوونه‌ جه‌نگه‌وه‌و شكاندبوونیان ] گه‌یشتم به‌پیاوێك، وتی: (لا اله الا الله)منیش شمشێرێكم لێدا كوشتم، به‌ڵام بوو به‌گرێ له‌دڵما، گێڕامه‌وه‌ بۆ پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم)، پێغه‌مبه‌ریش(صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (ئایا وتی(لا اله الا الله) و كوشتیشت) ده‌ڵێ: وتم ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله عليه وسلم) له‌ڕاستیدا ئه‌و له‌ترسی چه‌كه‌كه‌ وای وت. فه‌رمووی: (ئایا دڵت له‌ت كرد تابزانیت له‌به‌رئه‌وه‌ وتویه‌تی یان نا)، به‌رده‌وام پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم) ئه‌وه‌ی ده‌وته‌وه‌ به‌سه‌رما هه‌تا خۆزگه‌م خواست كه‌ ئه‌و ڕۆژه‌ موسڵمان ببومایه‌. ده‌ڵێ: سه‌عدیش وتی: به‌خوا من هیچ موسڵمانێك ناكوژم هه‌تا ورگزل نه‌یكوژێت ـ واته‌ ــ ئوسامه‌ــ ده‌ڵێ: ئینجا پیاوێك وتی: ئایا خوای گه‌وره‌ نه‌یفه‌رمووه‌:[ بجه‌نگن له‌گه‌ڵیان بانه‌بنه‌ مایه‌ی فیتنه‌و ئاینیش هه‌مووی ببێ به‌ئایینی خوا]. سه‌عدیش وتی: ئێمه‌ جه‌نگاوین بۆ ئه‌وه‌ی فیتنه‌ روونه‌دات، به‌ڵام تۆ و هاوه‌ڵه‌كانت ده‌تانه‌وێت: بجه‌نگن بۆ ئه‌وه‌ی فیتنه‌ به‌رپابكه‌ن.

یەکەم سه‌ره‌تای ئیمان ـ باوه‌ڕ ـ وتنی: (لا اله الا الله)یه‌

١ـ عَنْ أَبِي جَمْرَةَ قَالَ: كُنْتُ أُتَرْجِمُ بَيْنَ يَدَيِ ابْنِ عَبَّاسٍ وَبَيْنَ النَّاسِ، فَأَتَتْهُ امْرَأَةٌ تَسْأَلُهُ عَنْ نَبِيذِ الْجَرِّ، فَقَالَ: إِنَّ وَفْدَ عَبْدِ الْقَيْسِ أَتَوْا رَسُولَ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم)، فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم): (مَنِ الْوَفْدُ؟ أَوْ مَنِ الْقَوْمُ). قَالُوا: رَبِيعَةُ. قَالَ: (مَرْحَبًا بِالْقَوْمِ- أَوْ: بِالْوَفْدِ- غَيْرَ خَزَايَا وَلَا النَّدَامَى). قَالَ: فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اللَّهِ، إِنَّا نَأْتِيكَ مِنْ شُقَّةٍ بَعِيدَةٍ، وَإِنَّ بَيْنَنَا وَبَيْنَكَ هَذَا الْحَيَّ مِنْ كُفَّارِ مُضَرَ، وَإِنَّا لَا نَسْتَطِيعُ أَنْ نَأْتِيَكَ إِلَّا فِي شَهْرِ الْحَرَامِ، فَمُرْنَا بِأَمْرٍ فَصْلٍ نُخْبِرْ بِهِ مَنْ وَرَاءَنَا، نَدْخُلُ بِهِ الْجَنَّةَ. قَالَ: فَأَمَرَهُمْ بِأَرْبَعٍ، وَنَهَاهُمْ عَنْ أَرْبَعٍ، قَالَ: أَمَرَهُمْ بِالْإِيمَانِ بِاللَّهِ وَحْدَهُ، وَقَالَ: (هَلْ تَدْرُونَ مَا الْإِيمَانُ بِاللَّهِ وحده، وقال: (هل تدرون ما الايمانُ بالله وحدَه). قَالُوا: اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ، قَالَ شَهَادَةُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ، وَإِقَامُ الصَّلَاةِ، وَإِيتَاءُ الزَّكَاةِ، وَصَوْمُ رَمَضَانَ، وَأَنْ تُؤَدُّوا خُمُسًا مِنَ الْمَغْنَمِ). وَنَهَاهُمْ عَنِ الدُّبَّاءِ وَالْحَنْتَمِ وَالْمُزَفَّتِ. -قَالَ شُعْبَةُ: وَرُبَّمَا قَالَ: النَّقِيرِ قَالَ: وَرُبَّمَا قَالَ الْمُقَيَّرِ- وَقَالَ: (احْفَظُوهُ وَأَخْبِرُوا بِهِ مَنْ وَرَائَكُمْ. و قَالَ أَبُو بَكْرٍ فِي رِوَايَتِهِ: مَنْ وَرَاءَكُمْ). وَزَادَ ابْنُ مُعَاذٍ فِي حَدِيثِهِ عَنْ أَبِيهِ قَالَ: وَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله عليه وسلم) لِلْأَشَجِّ -أَشَجِّ عَبْدِ الْقَيْسِ-: (إِنَّ فِيكَ خَصْلَتَيْنِ يُحِبُّهُمَا اللَّهُ: الْحِلْمُ وَالْأَنَاةُ).

واتە:(ابوجمره‌) ده‌ڵێ: له‌به‌رده‌ستی(عبدالله) كوڕی(عباس)دا بووم، قسه‌كانیم ده‌گه‌یاند به‌خه‌ڵكه‌كه‌، ئافره‌تێك هات بۆ لای له‌باره‌ی سركه‌ی گۆزه‌وه‌ پرسیاری لێكرد، ئه‌ویش وتی: نوێنه‌رانی هۆزی عبد القیس هاتنه‌ خزمه‌ت پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم)، پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم) فه‌رمووی: (ئه‌و نوێنه‌رانه‌ كێن؟ یا ئه‌و كۆمه‌ڵه‌ كێن؟ وتیان له‌هۆزی ڕه‌بیعه‌ن ـ فه‌رمووی:(خزمان به‌خێربێن له‌هاتنتان شه‌رمه‌زارو په‌شیمان نه‌بن). ده‌ڵێ: وتیان: ئه‌ی پێغه‌مبه‌ری خوا(صلی الله عليه وسلم) ئێمه‌ له‌ڕێگایه‌كی دووره‌وه‌ هاتووین، له‌نێوان ئێمه‌و به‌ڕێزتانا ئاواییه‌ك له‌ كافرانی(مُضَرْ)هه‌ن، ئێمه‌ ناتوانین سه‌ردانت بكه‌ین مه‌گه‌ر له‌مانگی حه‌رامدا، له‌به‌رئه‌وه‌ فه‌رمانێكی روون و ئاشكرامان پێرابگه‌یه‌نه‌، كه‌ئێمه‌ش بیگه‌یه‌نین به‌خه‌ڵكی لای خۆمان و پێیشی بچینه‌ به‌هه‌شته‌وه‌. ده‌ڵێ: فه‌رمانی پێكردن به‌چوار شت و، قه‌ده‌غه‌شی كردن له‌چوار. فه‌رمانی پێكردن به‌ باوه‌ڕهێنان به‌خوای تاك و ته‌نهاو، فه‌رمووی: (ئایا ده‌زانن باوه‌ڕ به‌خوای تاك و ته‌نها چیه‌) وتیان: خواو پێغه‌مبه‌ره‌كه‌ی زاناترن، فه‌رمووی:(شایه‌تیی بده‌ن كه ‌هیچ خوایه‌ك نییه‌ جگه‌ له‌(الله)، موحه‌مه‌دیش ڕه‌وانه‌كراوی خوایه‌، نوێژ بكه‌ن، زه‌كات بده‌ن، ڕۆژووی ڕه‌مه‌زان بگرن، پێنج یه‌كی ده‌ستكه‌وتی جه‌نگ بده‌ن) هه‌روه‌ها قه‌ده‌غه‌شی كردن له‌چوارشت: سركه‌ كردن له‌ناو كوله‌كه‌دا، له‌ناو گۆزه‌ی سه‌وزدا(ئه‌وه‌ی ئاره‌قیان تێدا هه‌ڵگرتووه‌)، له‌ناو(المزفت)دا [كاسه‌یه‌كه‌ ناوه‌كه‌ی قیردراوه‌]، له‌ناو(نقير)دا [كاسه‌یه‌كه‌ له‌قه‌دی دره‌خته‌و ناوه‌كه‌ی هه‌ڵكۆڵراوه‌]. ئنجا فه‌رمووی:(ئه‌م فه‌رمانه‌ بپارێزن و كاری پێ بكه‌ن و بیگه‌ێنن به‌خه‌ڵكی لای خۆتان، ئه‌بوبه‌كر [مامۆستایه‌كی موسلیمه‌] له‌ ڕیوایه‌ته‌كه‌یدا ده‌ڵێ:(به‌و خه‌ڵكه‌ی له‌دواتانه‌وه‌ن) (ابن معاذ) له‌فه‌رمووده‌كه‌یدا له‌باوكیه‌وه‌ بۆی زیاد كردووه‌ ده‌ڵێ: (پێغه‌مبه‌ر(صلی الله عليه وسلم) به‌(اشج عبدالقيس)شی فه‌رموو:(له‌ڕاستیدا تۆ دوو سیفه‌تت تێدایه‌ خوا خۆشی ده‌وێن: ژیریی و په‌له‌نه‌كردن و له‌سه‌رخۆیی له‌كاروباردا).

هەر ڕۆژەو (حدیث)ێک 🍃

‌
نازانی ڪاریگەری هاوڕێی ساڵح چەندێڪە لەسەرت بێ ئەوەی بزانی ، گەر لەگەڵی دانیشی بیرۆڪەی چاڪت بۆ دێت ، ڪردارە چاڪەڪانی ئەبینیت و وەڪ ئەو دەڪەیت ، یاخود سوودی لێ ئەبینی بە ووتەڪانی ، یان خوویەڪی چاڪی بۆت ئەگوازرێتەوە ،
هاوڕێی ساڵح ڪاریگەڕی ڕاستەوخۆ ئەخاتە سەر دینت ، علمت ، ڕەوشتت ، بەرهەمداریت
وە تەبیعەت ڕاڪێشەرە، تۆ پێڪهاتەی نزیڪترین پێنج ڪـەسی لێتەوە . .