Saxovat, samimiylik yoki do’stlikning me’yorlari qanday bo’ladi, qaysi sifatlar topilsa kishini Saxovatli, Samimiy, Do’st deb atash mumkin? Bularni bilish uchun siyratga, salafi solihlar hayotiga qaraymiz:

Rosululloh alahissalom saxiy odam edilar. Belgisi : uylarida yemakka hech narsa qolmagunicha, borlarini chiqarardilar, tanishmi-notanishmi, farqi yo’q;
Samimiylik, nasihlikning belgisi, o’zining extiyojlari bo’la turib, boshqalarni birinchi o’ylash;
Do’stning belgisi: (eng kichigi) cho’ntagidagi puliga o’zidan ko’ra ko’proq do’stini haqli deb hisoblash;

Manga yordam berishini ko’p marta aytganlar, yaqinlikni da’vo qilganlar bilan sinovimiz aynan shu nuqtada:

Yordam kerak bo’lsa so’rashim lozimligini aytishadi. Agar so’rasam keyin yordam keladigan bo’lsa, u bilan biz nima qilamiz bir-birimizni yaqinim deb? Begonaga ham ehtiyojimni aytsam yordam beraveradiku?

Imkoni bo’lsa albatta qilishlarini aytishadi:
Yana qaytaraman, Agar faqat cho’ntagida puli bo’lsagina yordamni g’irt begona odam ham qilaveradi. So’rash orqali olinadigan yordam shu bo’ladi.

Bor imkoniyat nima degani? Bo’lsa puli, bo’lmasa qo’lidagi molini sotib bo’lsa ham yordam berish, u ham bo’lmasa birovdan qarz olib bo’lsa ham ko’maklashishga harakat degani. Imkoniyat - cho’ntagida puli bo’lsagina yordam qilish degani emas. Saxovat aslo bu emas. Buni kofir ham qilaveradi. Bo’lsa beradi, bo’lmasa yuraveradi.

Man afsuslanayotgan nuqta ham shu yerda:

Misrda 8 oydan beri istiqomadaman. Pulim bo’lsa kiygim kelgan narsani olib kiyaman, yegim kelgan narsani olib yeyman. Pulim bo’lmasa ham shunday bo’laveradi)) Imkonini topaman. Biror narsa sotish orqali va hokazo.

8 oyda kim necha marta hol-axvol so’rab yozdi, necha marta uzr aytdi, necha marta qanchadan yordam berdi - hammasini yozib yuraman. Ismlar borligi bois kanalga rasmini tashlamadim. Mani shunaqa ichi qora odatlarim bor: bir kun kelib albatta qaytaman. E’tiborlisi va afsuslanarlisi, manga do’stlikni da’vo qiladiganlar doimgidek u ro’yxatda ham ko’rinavermaydi.

Qachon o’zi bilib xol ahvol so’radi? Qachon o’zi bilib imkoni bo’lsa yordam qildi? O’zi hech bo’lmasa dam olish kunlari ovqatlanayotganda “do’stimni holi nima bo’lyaptikin?” deb necha marta o’yladi? O’ziga yangi kiyim olayotganda “do’stim nima kiyyapti ekan?” deb necha marta qayg’urdi?

Yuqorida aytganimdek, man do’stlarimni hammasidan ko’ra yaxshi kiyaman, yaxshi yeb ichaman. Lekin ulardan kelgan yordam orqali emas.

Gaplarda, yozuvlarda Alloh uchun yaxshi ko’raman deyish bilan amalning mutanosib kelmasligidan siqilaman. Gap maning qanday yurish-turishimda emas, gap ularning manga nisbatan hurmatlarida.

Odatan, muammolarimni doimo o’zim indamay hal qilishga odatlanganman. Bunga asosiy sabablardan biri, agar atrofimdagilarga aytsamu, ulardan hech qanday harakat ko’rmasam, yomon ko’rib qolaman, ko’nglim sovishni boshlaydi. Shuni oldini olib, muammo va kamchiliklarni indamay, o’zim to’ldirib yuraman.

Bir oy avval Toshkentga sog’lig’imda jiddiy muammolar bo’lganligi uchun davolanishga borgandim. Bilishi kerak bo’lgan yaqinlarim va do’stlarimning hammasini vaziyatni xabardor qildim. Hozir Misrdaman. Bir oy davomida, yaqinlarini nima qilarkin deya kuzatdim. Doimo qo’rqadiganim bo’ldi: asosiy e’tibor beradiganim, qayg’uradiganlarim huddi o’zini olib qochgandek. O’zining ishlari bilan hech narsa bo’lmaganidek yuraveradi. Orada yana mandan “nima bo’lyapti, tinchmi” deb qo’yadi. G’oliban kam xabarlashadiganlarim esa, dorilarni olib berishga harakat qilgan, qo’li bo’shadi deguncha “birodar, hammasi joyidami, ro’zi bo’lasiz, o’zimizdan ortmayapmiz, imkon bo’lishiga xabarlashamiz” deya uzrini bildirib turdi. Ham xursand bo’ldim, ham xafa bo’ldim.

Odam muammoga giriftor bo’lishi bilan birinchi yordamni yaqinlaridan kutadi. Gap umuman pulda emas. Gap uning qayg’urishida, mehr ko’rsata olishida. Bugun beparvo bo’ldimi, ertaga bu hol takrorlanadi. Balki Yaratgan shu bilan do’stlarimni sinab bergandir, man yaqin deb hisoblaganlarim yaqin emasdir??

Alloh hammamizga samimiy, nasih do’stlar nasib etsin. Endi yanada odamlar bilan muomilada extiyotkor bo’laman.

23.07

Haqiqatda kishiga o’zidan tashqari ham mehr-e’tibor berib turadigan g’amxo’ri bo’lishi kerak ekan.

Bir do’stimga juda yaxshi kiyinasiz, didingiz yaxshi desam, “manda bu masalada rag’bat ham, xohish ham yo’q, onam bu kamchilikni yopadilar” deganlarida o’ylashni boshlagandim.

Haqiqatan, do’stlarimda va ustozlarda buning misolini ko’p ko’rdim. Ayniqsa, katta e’tibor talab qiladigan soha va ishlarda yaxshi natijaga erishish uchun o’zidan tashqari tashqi qo’llovga baribir extiyoj tushaverarkan.

Yana bir misol keltiraman: o’qimoqchisiz, bor e’tiboringizni bermoqchisiz, lekin doimiy ta’limingiz uchun sizga moddiyat va sog’liq yaxshi bo’lishi darkor. Do’stlarimda ham ko’p kuzatganman, oddiy gripp bo’lsa ham onasi bor imkoniyatlarni ishga solib, kap-katta yigitlarni uyda olib o’tirib davolaydi, ko’chaga chiqsa qalim kiyintirib chiqaradi.

Shunda, agar siz o’zingiz hammasini baravariga nazorat qilaman desangiz, o’qish qolib pul topishga yoki sog’liqni tiklashga sof foydali vaqtingizni sarflab, orada dars qiladigan bo’lib qolarkansiz. Ayniqsa bu holat musofirlarda jiddiy seziladi.

Odatan sizni ishlaydi deb shunday masalalarda bezovta qilmasdan kamingizni qiladigan onangiz, ayolingiz yoki ba’zida do’stlaringiz bo’ladi. Hoziroq ularni qadrlang, rahmat ayting, sovg’alar bering. Har kuni haqlariga duoda bo’ling.
Agar ular sizni og’iringizni yengil qilmaganida bu darajaga chiqa olmasdingiz. Ishoning. Bu ne’mat hammada ham yo’q.

Hamma sani yaxshi yashashingni xohlaydi, Faqat o'zidan ko'ra yaxshiroq yashashingni xohlamaydi)

Pulni o'zingizdan ayamang. Ishlab topasizmi, yoki sizga berilgan pulmi farqi yo'q. Tejamkor bo'laman degan sari odam o'zi bilmasdan hadislarda aytilganidek, abdudinar(dinor quli, ya'ni pulning) aylanib qolarkan.

Ziqnalikning eng yomon tomoni, bu sizni exson qilishdan ham to'xtatib qoladi, hatto o'z extiyojlaringizdan ham qisishni boshlaysiz. Pulingiz bo'la turib sifatsiz yeb-ichasiz, sifatsiz kiyinasiz. Eng asosiy daromad esa, o'zingiz bilmagan holda tepadagi tejashni to'ldirish bilan o'tadi. Sifatsiz, arzon yegan odam qimmatga dori oladi. Arzon kiyinyapman degan odam har mavsumga 8 xil qilib kiyinadi vahokazo.

Manga bu xulq onam yoki otamdan o'tganmi bilmadim-u, lekin ko'proq mani tarbiya qilgan insonlar, amakim va u kishining ayollaridan va do'stlarimdan o'tkan bo'lsa kerak deb o'ylayman. Do'stlarim bilan ham bu masalada hamfikrmiz, gap agar pulga taqalsa, ular ham shu gapni aytadilar.

Amakimlarning biror kiyim olsam yoki bozorga borsam aytadigan gaplari: o'zingga mos o'lchamni ol, kattasini olib 3-4 yil kiyaman demagin, narsani eng qimmatini olgin, Alloh shunga qarab beradi deyishardi.

Narsa olsam ham umuman savdolashmayman, talashmayman. O'zimni ko'rsatib pasga urib yoki tortishib 3-4 so'm paslatishga harakat ham qilmayman.

Boshqalarni ham shunday bo'lishga chaqiraman. Ertaga afsuslanib yurmang deb aytib qo'ydim. Ayniqsa, Misrdagi toliblarni)

عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عُمَرَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ ﷺ يَقُولُ: «كُلُّكُمْ رَاعٍ، وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، الإِمَامُ رَاعٍ، وَمَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِيْ أَهْلِهِ، وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ، وَالْمَرْأَةُ رَاعِيَةٌ فِيْ بَيْتِ زَوْجِهَا، وَمَسْئُولَةٌ عَنْ رَعِيَّتِهَا، وَالْخَادِمُ رَاعٍ فِيْ مَالِ سَيِّدِهِ وَمَسْئُولٌ عَنْهُ»

Abdulloh ibnu Umar roziyallohu anhumodan rivoyat qilinadi aytdilar, Rosululloh shunday deyotganlarini eshitdim:

«Har biringiz boshqaruvchisiz va qo'l ostingizdagilardan mas'uldirsiz. Imom boshqaruvchidir va boshqarayotganlaridan so'raladi. Er kishi oilasida boshdir va u oila a'zolari borasida so'raladi. Ayol kishi erining uyida vazifadordir va u ham vazifalaridan so'raladi. Hodim o'z xo'jayining molida tasarruf qiluvchidir va u o'z ishidan so'raluvchidir».

📚 Imom Buxoriy rivoyat qilganlar.

Allohning sunnatlaridan biri shuki, biz nihoyatda qiyin deb hisoblaydigan narsalarning javobi oddiy gap yoki so'zlar bilan taskin topadi. Yuqorida bir oyat va bir hadis yuborgandim. Ulardan olinadigan foydalarni, xulosalarni ko'rib shu haqda yozib qoldirgim keldi.

Doim qandaydir necha yuz betlik kitob yoki qanchadir soatlik podkastlar ko'rib biz qidirayotgam baxt formulasi aslida Qur'onning bir oyatida yoki Rosulullohning (s.a.v) hadislarida allaqachon mujassam bo'lgan bo'ladi.

Faqat ilmsiz johilligimizdanmi, bularni yoki qidirmaymiz, yoki ko'rmaymiz, yoki pisand qilmaymiz, yoki amal qilmaymiz.

Alloh hammamizga tavfiq bersin.

Baland qo'l past qo'ldan yaxshiroqdir.

عَنْ حَكِيْمِ بْنِ حِزَامٍ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ ﷺ قَالَ : «الْيَدُ الْعُلْيَا خَيْرٌ مِنَ الْيَدِ السُّفْلَى، وَابْدَأْ بِمَنْ تَعُولُ، وَخَيْرُ الصَّدَقَةِ عَنْ ظَهْرِ غِنًى، وَمَنْ يَسْتَعْفِفْ يُعِفَّهُ اللَّهُ، وَمَنْ يَسْتَغْنِ يُغْنِهِ اللَّهُ»

Hakim ibn Hizom roziyallohu anhudan rivoyat qilinadi, Rasululloh sollallohu alayhi vasallam shunday dedilar : «Baland qo‘l past qo‘ldan yaxshidir (ya’ni sadaqa qiluvchi qo‘l tilanchi qo‘ldan yaxshidir). Sadaqani qo‘l ostingdagilardan boshla. Sadaqaning eng yaxshisi, kishining o‘zidan keyin boylik qilib qoldirgan narsasidir. Kim Alloh Taolodan iffat so’rasa, Alloh Taolo uni iffatli qilib qo‘yadi. Kim Alloh Taolodan behojatlik (boylik) so’rasa, Alloh Taolo uni behojat qilib qo‘yadi»

Imom Buxoriy va Muslim rivoyat qilganlar.

Alloh hammamizni qo'li balandlar safida qilsin.

{ زُیِّنَ لِلنَّاسِ حُبُّ ٱلشَّهَوَ ٰ⁠تِ مِنَ ٱلنِّسَاۤءِ وَٱلۡبَنِینَ وَٱلۡقَنَـٰطِیرِ ٱلۡمُقَنطَرَةِ مِنَ ٱلذَّهَبِ وَٱلۡفِضَّةِ وَٱلۡخَیۡلِ ٱلۡمُسَوَّمَةِ وَٱلۡأَنۡعَـٰمِ وَٱلۡحَرۡثِۗ ذَ ٰ⁠لِكَ مَتَـٰعُ ٱلۡحَیَوٰةِ ٱلدُّنۡیَاۖ وَٱللَّهُ عِندَهُۥ حُسۡنُ ٱلۡمَـَٔابِ ۞ قُلۡ أَؤُنَبِّئُكُم بِخَیۡرࣲ مِّن ذَ ٰ⁠لِكُمۡۖ لِلَّذِینَ ٱتَّقَوۡا۟ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّـٰتࣱ تَجۡرِی مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَـٰرُ خَـٰلِدِینَ فِیهَا وَأَزۡوَ ٰ⁠جࣱ مُّطَهَّرَةࣱ وَرِضۡوَ ٰ⁠نࣱ مِّنَ ٱللَّهِۗ وَٱللَّهُ بَصِیرُۢ بِٱلۡعِبَادِ }

Одамларга аёллардан, болалардан, тўп-тўп тилло ва кумушдан, гўзал отлардан, чорвадан, экин-текиндан иборат шаҳватларнинг муҳаббати зийнатланди. Улар дунё ҳаётининг матоҳидир. Аллоҳнинг ҳузурида эса, ҳуснли қайтар жой бор

Ўша нарсаларингиздан яхшироғининг хабарини берайми?! –деб айт. Тақво қилганларга Роббилари ҳузурида остидан анҳорлар оқиб турган жаннатлар бор. Унда абадий қолурлар. Покиза жуфтлар ва Аллоҳ томонидан розилик бор. Ва Аллоҳ бандаларни кўриб турувчидир»

(13-14:3)

Ҳар хил байрамлар яқинлашар экан, доимо уларга доир аниқ хукмлар қолиб, одамларнинг шахсий қарашлари-ю фикрлари қўлма-қўл юради.

Севимли устозимиз, фақих Махмуд Усмондан шу масалаларда жавобли ечим топгандим, сизга хам илиндим.

*Наврўз, янги йил, 8- март, туғилган кун, кейинроқ Ҳеловин ва яна барча байрамларни бирма-бир ҳалоллаб берадиган домлалар бўлади.
Бу фатволар аслида ҳукумат прорагандачилари томонидан берилади, у домлалар ўзларининг арабий оҳангдаги чиройли ўзбек нутқлари билан тайёр фармонни диктор каби эълон қилиб берадилар холос.
Шайх Муҳаммад Содиқ Муҳаммад Юсуф ҳазратлари ҳукуматдан қўрқиб, унга ёқадиган фатво берувчи одам эмасдилар. Шунинг учун, маслаҳатим шу муборак зотнинг фатволарига таянинг. Билишимча, буларнинг ҳеч бирини ҳалол демаганлар.
Қолаверса, қадимги ҳанафий олимлари фатволарини ўқинг. Ёки Покистонда ҳукуматлар босимида бўлмаган ҳанафий олимлар кўп, уларни тингланг.
Сиз, ҳатто бирор шаръий илмни кучли ўзлаштирмаган бўлсангиз ҳам, Аллоҳ таоло берган соғлом фитратингиз билан мана шу каби “байрам”лар исломий оилаларни диндан узоқ оилалардан фарқлаб турувчи белги эканини яхши биласиз. Шундай экан, оилада фарзандларингизга исломий муҳит яратинг, токи ўлиб, қабрда ёлғиз, ёрдамга муҳтож ётганингизда, ортингиздан дуо қилиб, сизга яхшилик юбориб турувчи зурриётларингиз бўлсин!

Бизнинг икки ҳайит байрамимиз бор.
Қолаверса, биз аёлларимиз, фарзандларимизга 1 пора, 10 пора ёки 30 пора Қуръон ёдлаш, 40 та, 100 та ёки 1000 та ҳадис ёдлаш, араб, инглиз, испан, рус ва бошқа тилларни ўрганиш, математика, физика, биология кабилардан khan-academy каби онлайн академияларда бирор босқични тамомлаш, жиу-житсу каби спорт турларидан бирида янги белбоғга эга бўлиш каби - ИНСОН МEҲНАТ БИЛАН ЭРИШАДИГАН ғалабаларни таклиф қиламиз. Ҳар сафар улар мана шулардан бирида бирор янги босқичга ўтсалар, ана ўшани байрам қиламиз. Шунда оиламиздан байрамлар ҳам, фойдали ишларда ютуқ ва ғалабалар ҳам узилмайди!
Шунда оиламизда байрам ва хурсандчилик календарга эмас, меҳнат ва ҳаракатга боғлиқ бўлади.
Энди анави кофирлардан кириб келган байрамларга келсак, уларни умматнинг кибор уламолари ҳалол демаган. Биз ҳалол деган шоз, нодир бир қавлни қидириб юрмаймиз.
Ҳаром деган ёки унга эътибор ҳам бериб ўтирмаган аксар уламоларга эргашиб, уларнинг сафида бўламиз. Зеро ким бир қавмга ўхшаса, у ўшалардандир!

Аллоҳ таоло кофирлар динлари ва одатларидан софлик ва нур билан яққол ажралиб, фарқланиб турувчи гўзал исломий ҳаёт кечиришимизни насиб айласин! Нурни зулматга аралаштириб, бўтқа тайёрлашдан паноҳ берсин!*

©️ Mahmud Usmon.

8-mart, 2021-yil