https://t.me/muslimworlds_hse/25?single

Кажется, тут самое место сказать: приходите к нам учиться :)

Сделать это можно через конкурсы «Твой проект», «Раннее приглашение к поступлению» или в общем порядке летом. Подробнее о программе можно почитать тут, а можно задать вопрос в комментариях.

https://t.me/centerofislamicstudies/373

Д. Россның "Tatar Empire" хезмәте татарларның Рус патшалыгына каршы торган яңа бәйсез империя тудыруы турында түгел, әлбәттә (бу тәкъдирдә Татарстан фәннәр академиясе шәрехләре дөреслеккә туры килми), ә татарларның магистраль империя проектына параллель торган, рус патшалыгына каршы бармаган, ләкин аны күрмәмешкә салышкан империячел омтылышлары турында. Ул омтылышлар Мәчкәрә авылындагы ("шәһәрчеләргә" сәлам!) мәдрәсәгә турыдан-туры, яисә читләтеп барып тоташкан акторлар мисалында анализлана.

"Мәчкәрә челтәре" – тикшеренүче төшенчәсе, ул "челтәр" әгъзалары бу атаманы кулланмаган. Мәчкәрә мәдрәсәсен шушылай үзәккә куеп карау – яңалык, аның уңышлы яклары да, уңышсызлыклары да бар. Әйтик, гадәттә XIX гасыр ахыры контекстында гына каралган татар гаиләләре тарихын автор укучы/укытучы чылбырлары ярдәмендә иртәрәк чорлардан ук күзәтеп килә, без җәдитчеләр дип белгән шәхесләрнең гаиләләре дә, инде яшерәсе түгел, үзләре дә суфый-шәехләр нәселеннән булганы ачыклана. Һәрхәлдә, ул чылбырларны Мәчкәрә мәдрәсәсенә генә тоташтырмыйча да төзеп булыр иде, ди безгә М. Кемпер. Шулай да китап чыккач, төп тәнкыйть сүзләре башка фикергә карата әйтелде.

Д. Росс татарлар тарихын патшалык сәясәтеннән читләштереп карый (мәсәлән, ул Р. Крузның фикерләрен гомумән исәпкә алмый кебек). Патшалык фон буларак кына бирелә, ә төп сүз татарларның (дөресрәге, "Мәчкәрә челтәренең") үзләренә генә хас булган динамика турында бара. Бу карашны кайбер галимнәр, шулар арасыннан Дж. Мейер да, "ориенталистик" дип билгели. Чыннан да, бөтенләй аерым торган, параллель дөньяны гына табуга юнәлгән метод бу. Ул һәртөрле империя йогынтысын күрми, "татар империясенең" ("Мәчкәрә челтәре" әгъзаларының "империячел" проектлары) никадәр дәрҗәдә патшалык сәясәтен тәшкил иткәнен бәяли алмыйча кала. Мондый метод телеологик милли тарих, яисә цивилизатор империя нарративларын фаш итә ала (менә, карагыз, тарих гомумән без уйлаганча булмаган икән!), ләкин ул шушындый изге ниятләре белән нәкъ менә империя тудырган һәм актив рәвештә шәкелләндергән бик күп күренешләргә, йогынтыларга, кисешүләргә тиешле игътибар бирмичә кала.

#academia@mektupler

Бүгенге көндә Россия мөселманнары тарихы (шул исәптән татар тарихы да) галимнәр арасында зур, бик кызыклы бәхәсләр уята – бигрәк тә чит ил академиясендә. Ни кызганыч, ул бәхәсләр бездә гомумән яктыртылмый диярлек. Бездә хәтта гуманитар өлкәдә белем алучылар да бу бәхәсләр турында белми кала – димәк, фикер алышуда катнашмый булып чыга. Ә ул фикер алышулар, баксаң, чыннан да бик четерекле, “болгармы без, татармы?”, “татар бетәме, юкмы?” темалары белән генә чикләнми. (Әлбәттә, безнең арабызда да свежий фикерләрен җиткерә белгән галимнәр бар – тик аларны я тыңламыйлар, я аңламыйлар, я дөрес аңламыйлар).

Дини оешмаларыбыз да, күпме генә тырышсалар да, халыкара дәрәҗәдә танылырлык Россия мөселманнары тарихы буенча тикшеренүләр үткәрә алмый. Энҗе бөртеге булып торган берничә искәрмәне исәпкә алмаганда, күпчелек хезмәтләр 80 нче еллардагы совет нарративларын кабатлап тора, иң яхшы очракта позитивист (позитив түгел) “ачышларга” бай була, ә иң начар калыпларда милләткә мәдхия килеп чыга. Кыскасы, халыкара фәнгә якынаеп булмый һаман.

Әлеге проблеманың чишелеше бар. 2020 нче елдан бирле НИУ ВШЭда “Мусульманские миры в России (история и культура)” магистратурасы эшләп килә. Программада Россия мөселманнары тарихына кагылышлы җитди дискуссияләр яктыртыла. Безнең (каналыбыз әбүнәчеләре) өчен, бу ата-бабалырыбыз яшәгән дәверләрне яңача, заманча, тарих фәненең барлык яңа шаукымнарына, методларына, сорауларына килештереп, төпләп өйрәнү өчен менә дигән мөмкинлек.

3 нче февральдән башлап, 2025/2026 нче уку елында программага керүнең ике юлы ачыла: 

1) “Раннее приглашение” бәйгесе. Әгәр дә сез бакалавриатны бетергән булсагыз, яисә бакалавриатның соңгы курсында укысагыз, сез дүшәмбедән башлап кирәкле документларны җыеп, программага заявка җибәрә аласыз. Бәйгене уңышлы узсагыз, сезгә инде яз көне үк программага кабул итү хаты киләчәк.

2) “Твой проект” бәйгесе. 18 нче февральгә кадәр гариза биреп, сез әлеге бәйгедә катнашкан мәлдә программада нинди темалар күтәрелгәнен, нинди эзләнү сораулары куелганын белә алырсыз. Ә җиңсәгез, сез шулай ук программага кабул ителү хатына ия булачаксыз.

Кызыксыну булса, шушы ике чарада катнашырга чакырам! Әгәр дә барып чыкмаса, җәй көне документларны кабат, төп кабул итү кампаниясе чорында биреп булачак!

Телеграм-канал: @muslimworlds_hse

Мы рады сообщить, что Центр исследований исламского мира при поддержке МРОМ "Инициатива" объявляет о проведении I Форума молодых исламских исследователей: «Социальные науки через призму Ислама» имени ибн Хальдуна.

Ключевой задачей Форума является создание площадки для формирования профессионального сообщества, которое ориентировано на развитие мусульманской общины. Поэтому мы приглашаем вас присоединиться к нашей конференции и выступить с докладом, посвященным вопросам исламской науки.
Желающие могут посетить наш форум, в качестве слушателей, а так же принять участие в дискуссии и найти единомышленников!

РЕГИСТРАЦИЯ
Крайний срок подачи заявок — 8 декабря 23:59.

По всем вопросам пишите:
@karimullah_kamaletdin

VesiQari дигән проект Госманлыча (һәм гомумән әбҗәдле) документларны хәзерге Төркия латин язуына күчерә.

Танышу өчен, теркәлүне үткәч, 3 битне бушка күчереп карап була.

Фотоларда Габдерәшит Ибраһиминең "Дәүр-е галәм"нән һәм "Шура"дан үрнәкләр

Безнең Miras-Tatны искә төшерү вакты..

Бер вакыйга нигезендә тарих язып буламы? Әйтик, бер хатка нигезләнеп?

Совет фәне һәм аның варислары, позитивист фән: «Юк, һич тә булмый», – дип җавап бирер иде. Ул парадигмада тарихны күзаллар өчен масштаб кирәк, зур-зур эпик тикшеренүләр һәм дә илне, милләтне алга сөрердәй «стратегик» нәтиҗәләр. Шуңа күрә позитивист фән бертуктаусыз туплау белән мәшгуль: аның төп максаты — чыганакларны өйрәнү түгел, ә аларны бер җиргә җыеп, сәер бер горурлык белән «менә шушында безнең тарихыбыз» дип әйтү.

Бәлкем очратканыгыз да бардыр, еш кына мәкаләләрдә «Вводить (источник/документ/памятник) в научный оборот» гыйбарәсен кулланалар. Бу — шушы фән тармагының яраткан жанры. Һәм ул чир, бик тә йогышлы чир! Иптәшләр, без чирле! Эпикриз шундый: әлеге жанр тарихка бүтән әлләни ярдәм китерми булып чыкты. (Сүз яңа чыганаклар ачу турында түгел, ә аларны өйрәнеп карамыйча «менә, карагыз, алар бар» дигән фикергә кайтып калган мәкаләләр суктыру турында бара. Ягъни эш эшләнгән, ләкин мәгънәви, эвристик яктан бик зәгыйфь булып чыккан).

Позитивист тарихка альтернативалар бармы соң? Бар. Һәм алар күп. Метод ягыннан карасак, шуларның берсе — микротарих. Микроскоп сүзеннән. Кечкенә генә бер вакыйга нигезендә дә зур тарих язып була. Масштабны кечерәйтсәк, безгә моңарчы күренмәгән күп нәрсәләр ачыла. Хәтта зур масштабта тарихчы игътибар итә алмаган мөһим детальләр дә өстәлә. Микротарих классиклары булган Дж. Леви, К. Гинзбург, Н. Земон-Дэвис, Ю.Л. Бессмертный үз хезмәтләрендә моны исбатлый (алар турында аерым язарга кирәк булыр).

Шушында ук сорау туа: ә «введение в научный оборот» шул ук микротарих булмыймы соң? Бер чыганак, бер вакыйга... Гадәттә юк, булмый. Аны кейс-стади дип атап була. Кейс-стади бер әйбер, микротарих башка әйбер.

Кейс-стади белән микротарих арасындагы аерма методка бәйле. Кейс-стади очрагында без аерым бер вакыйганы мисал итеп кенә күрәбез. Зуррак процессларны дәлилли торган мисал. Үзеннән үзе генә булганда, аның кадере юк. Чөнки шушы мисалдан тыш меңләгән башка мисал бар. Шушы мисалларны без никадәр күбрәк тасвирласак, тарихны шулкадәр яхшырак аңларбыз, дигән мантыйк хөкем итә бу тәгълиматта.

Ә микротарихта исә бер вакыйга — мисал гына түгел. Ул линза. Аның аша карасак, без процессларның корылышын, җәмгыять яшәешенең механизмнарын олайтылган хәлдә күрәбез. Хатны кем язган? кемгә дип язылган ул? нәрсәләр турында, ничек язылган? хатның эчтәлегеннән чыгып, иҗтимагый нормалар турында нәрсә әйтә алабыз? ни өчен хат башкача язылмаган? башкача языла алганмы ул? ничек ул бүгенгә кадәр сакланган? ни өчен без аны өйрәнергә булдык? — болар микротарих сораулары. Кейс стадида без сорауны башкача куяр идек (алар әдәбият дәреслекләрендә булган сорауларны хәтерләтә): авторның борчулары иҗтимагый процесслар белән никадәр аваздаш? хатта милли хисләр нинди чагылыш таба? татарлар җиңүгә нинди өлеш керткән? хатын-кызлар хәрәкәтендә татарлардан кем катнашкан? Күргәнебезчә, кейс-стади сораулары алдан ук билгеләнгән җавапларга илтә. Алар безгә тарихи процессларны аңларга ярдәм итми, ә аларның бар һәм бай булуын гына исбатлый сыман. Мондый тарих, чынлап та, бик скучный.

Сезгә киләсе кейс-стади сорауларын микротарих соравына әйләндереп карарга тәкъдим итәм (вакыйгалар сайлаганда үзегезне ирекле хис итегез, барлык тәкъдимнәргә дә шатбыз @mektupler_bot):

— Татар галимнәренең дин ислам гыйлемнәренә керткән өлеше

— Азнакай (йә башка) **районы мисалында Совет чорындагы динсезлек сәясәте

— Фәүзия Бәйрәмова иҗатында милли күтәрелеш чагылышы**