Лимонли сув буйраклар учун фойдалими?

Лимонли сув қанд моддалари, витамин С, витамин B1, витамин B2, ниацин ва калций, фосфор ва темир каби минералларга бой ҳисобланади.

Ҳар куни бир оз лимонли сув ичиш организмни зарур озуқавий моддалар билан тўлдириш имконини бериши мумкин.

Янги тадқиқотлар шуни кўрсатадики, лимонли сув ичиш буйракда тошлар пайдо бўлишининг олдини олади, бу эса буйрак саломатлиги учун жуда фойдалидир.
Пешобдаги минераллар кристалланиб, буйраклар ичида тўплангандан сўнг, буйрак тошлари пайдо бўлиши мумкин. Лимонли сувда кўп миқдорда лимон кислотаси мавжуд бўлиб, у минераллар кристалланишининг олдини олиши мумкин ва шу билан буйрак тошлари пайдо бўлишини камайтиради.
Бундан ташқари, лимонли сув С витаминига бой бўлиб, 100 г лимон шарбатида тахминан 39 мг С витамини мавжуд.

С витамини табиий антиоксидант бўлиб, оксидланишга қарши, яллиғланишга қарши, вируслар ва бактерияларга қарши ва бошқа функцияларга эга.

@kimyovadunyo

Сувнинг қаттиқлигини соғлиққа таъсири

Қаттиқ ичимлик суви саноат шароитида етарлича даражада муҳим муаммоларни келтириб чиқарса-да, соғлиқ учун ўртача фойда келтириши айтилади. Одамлар соғлом бўлишлари учун минералларга муҳтож ва Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) ичимлик суви таркибидаги кальций ва магнийни истеъмол қилиш организмида мазкур минераллар кам бўлган инсонлар учун фойдали эканлигини таъкидлайди.

Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти "сувнинг қаттиқлиги одамларда соғлиққа салбий таъсир кўрсатиши ҳақида ишончли далиллар мавжуд эмас", дея таъкидлайди. Аслида ҳам, АҚШ Миллий тадқиқот Кенгаши қаттиқ сув организмга зарур бўлган кальций ва магний ионларининг манбаи бўлиб хизмат қилишини аниқлаган.

Баъзи тадқиқотларда қаттиқ сув юрак-қон томир касалликларини келтириб чиқариши айтилган бўлса-да, Жаҳон Соғлиқни сақлаш ташкилоти мазкур далилларни қайта кўриб чиқиб, маълумотлар ушбу хулосаларни тасдиқлаш учун етарли эмас, деган хулосага келган.
Баъзи мутахассислар, агар сизнинг диетангизда кальций ва магнийнинг бой манбалари мавжуд бўлса, унда бу минералларнинг паст концентрацияси бўлган ичимлик сувида ҳеч қандай хавф йўқ, дейишган.
Натрий миқдори юқори бўлган ичимлик суви қон босимини кўтаришга мойил бўлиши мумкин ва бу қон босими юқори бўлган одамлар учун ташвишли ҳолат.
Қон босими юқори бўлган баъзиларга овқатга туз қўшмаслик тавсия қилинганидек, уларга уйдаги ичимлик сувини юмшатмаслик тавсия қилиниши мумкин.

@kimyovadunyo

**Қаттиқлик турлари

Сувнинг доимий қаттиқлиги**

Сувнинг доимий қаттиқлиги унинг таркибидаги 2+ дан катта ёки унга тенг бўлган катионларнинг концентрацияси билан белгиланади, яъни катионлар одатда икки валентли бўлади. Қаттиқ сувда учрайдиган асосий катионларга Cа²⁺ ва Мg²⁺ киради.

Қуйидаги реакция сув таркибида ҳосил бўладиган кальций бикарбонатнинг шаклланишини тавсифлайди:

CaCO₃(s) + CO₂(aq) + H₂O(l) ⇌ Ca²⁺(aq) + 2HCO₃⁻(aq)

Одатда ёмғир сувида кальций ва магний ионлари ё бўлмайди, ёки жуда ҳам кам миқдорда бўлади. Ёмғир суви ерга тушганда, ҳаводаги карбонат ангидриди билан биргаликда ердаги қаттиқ кальций ва магний карбонатларни эритиб, кальций ва магний бикарбонат ҳолига ўтади (юқоридаги реакция). Эриган карбонат ангидридни ўз ичига олган ёмғир кальций карбонат билан реакцияга киришиши ва кальций ионларини ўзи билан олиб кетиши мумкин. Реакция ҳар икки йўналишда ҳам бориши мумкин.

Доимий қаттиқлик (минерал таркиб)ни одатда қайнатиш орқали йўқотиш қийин. Агар қайнатилганда сув юмшоқ ҳолатга ўтса, бу одатда сувда кальций сулфат/кальций хлорид ва/ёки магний сулфат/магний хлорид мавжудлигидан келиб чиқади. Сабаби, мазкур ионлар ҳарорат кўтарилганда чўкмайди. Сувнинг доимий қаттиқлигини келтириб чиқарадиган ионларни сув юмшатувчи ёки ион алмашинувчи колонкалар ёрдамида олиб ташлаш мумкин.

Вақтинчалик қаттиқлик

Вақтинчалик қаттиқлик эриган бикарбонат минераллари (кальций бикарбонат ва магний бикарбонат) мавжудлигидан келиб чиқади. Ушбу турдаги минераллар эритилганда кальций ва магний катионларини (Cа²⁺, Мg²⁺), шунингдек, карбонат ва бикарбонат анионларини (CО₃⁻ ва НCО₃⁻) ҳосил қилади. Метал катионларнинг мавжудлиги сувни қаттиқ қилади. Бироқ, сулфат ва хлорид бирикмаларидан келиб чиқадиган доимий қаттиқликдан фарқли ўлароқ, бу "вақтинчалик" қаттиқликни сувни қайнатиш ёки оҳак қўшилиши билан камайтириш мумкин. Қайнатиш бикарбонатдан карбонат ҳосил бўлишига ёрдам беради ва эритмадан кальций карбонатни чўктиради ва совутганда юмшоқроқ сув ҳосил бўлади.

@kimyovadunyo

Сувнинг қаттиқлигига нима сабаб бўлади?

Кўп жойларда, шу жумладан, Ўзбекистоннинг аксар ҳудудларида одамлар кундалик эҳтиёжи учун сувни ер ости манбаларидан олишади. Бу сувларнинг қаттиқлиги ўша сувнинг тупроқ ва тош бўйлаб ҳаракатланаётганда ўз таркибига қанча миқдордаги табиий минералларни эритиб тушишига боғлиқ. Сув кальций ва магний учун ажойиб эритувчидир, шунинг учун минераллар сув таъминоти қудуғи атрофидаги тупроқда мавжуд бўлса, уйларга қаттиқ сув етказиб берилиши мумкин.

Қаттиқ сув оҳактош, бўр ёки гипс каби ер жинслари орқали ўтганда ҳосил бўлади. Бу эса сув таркибида асосан кальций ва магний карбонатлари, бикарбонатлар ва сулфатларнинг ҳосил бўлишига олиб келади.

@kimyovadunyo

Сувнинг қаттиқлик ўлчовлари

Қаттиқлик кальций ва магний бирикмалари ва бошқа турли металлар туфайли юзага келади. Сувларни таснифлаш бўйича умумий кўрсатмаларга кўра, агар сувнинг таркибида 0 дан 60 мг/л гача минераллар бўлса юмшоқ сув деб таснифланади. 61 дан 120 мг/л гача ўртача қаттиқ; 121 дан 180 мг/л гача қаттиқ; ва 180 мг/л дан ортиқ бўлса жуда қаттиқ сув ҳисобланади.

Саноат миқёсида кўпинча сувларни юмшатиш лозим бўлади ва бунинг учун каттагина маблағ сарфлашга тўғри келади, чунки қаттиқ сув ускуналарга зарар етказиши мумкин. Қаттиқ сув ҳатто мато ва кийимларнинг умрини қисқартириши мумкин. Масалан, қаттиқ сувли ҳудудларда яшовчи мактаб ўқувчиларининг кийимлари тезроқ эскириши мумкин.

@kimyovadunyo

Сувнинг қаттиқлиги

Илмий нуқтаи назардан, сувнинг қаттиқлиги одатда сувда эриган калций ва магний миқдори билан изоҳланади. Бошқача қилиб айтганда, қаттиқ сувда эриган калций ва магний каби минераллар кўп бўлади. Қаттиқ сувнинг таъсирини, ундан фойдаланганда сезиш мумкин. Қаттиқ сув нарсаларни тозалаш учун ишлатилганда кўпроқ совун ёки кир ювиш воситаси керак бўлади.

Одатда бу хавфли эмас, лекин ёқимсиз. Қаттиқ сув қиздирилганда, масалан, ичиш учун қайнатилганда, кальций ва магний карбонатларининг қаттиқ чўкмалари пайдо бўлиши мумкин. Бу чўкмалар ускуналарнинг ишлаш муддатини қисқартириши, сувни иситиш харажатларини ошириши, электр сув иситгичларининг самарадорлигини пасайтириши ва қувурларнинг ёпилиб (тиқилиб) қолишига сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун баъзи одамлар вақти-вақти билан сув қайнатиладиган идишларига сирка (уксус кислота) солиб турадилар. Бундан мақсад, сирка кислотаси қаттиқ чўкиндиларни эритишга ёрдам беради.

@kimyovadunyo