🤩 Langergans orolchalarining hujayralari — bu gormon ishlab chiqaruvchi (endokrin) hujayralar to‘plami bo‘lib, ular asosan oshqozon osti bezining dum qismida joylashgan. Ushbu hujayralar gistologik preparatlarda o‘rab turgan to‘qimalardan osongina ajralib turadi, asosan ularning metaxromatik granulalari tufayli. Orolchalar ichida besh xil turdagi hujayralarni ajratish mumkin:
1️⃣. Alfa-hujayralar:
• Orolchadagi barcha hujayralarning 15–20 % qismini tashkil qiladi.
• Ular glyukagon gormonini ishlab chiqaradi.
2️⃣. Beta-hujayralar:
• Orolchadagi barcha hujayralarning 75–80 % qismini tashkil qiladi.
• Ular insulin gormonini ishlab chiqaradi.
3️⃣. Delta-hujayralar:
• Orolchadagi barcha hujayralarning 3–10 % qismini tashkil qiladi.
• Ular somatostatin gormonini ishlab chiqaradi.
4️⃣. PP-hujayralar (pankreatik polipeptid hujayralari):
• Orolchadagi barcha hujayralarning 3–5 % qismini tashkil qiladi.
• Ular pankreatik polipeptid gormonini ishlab chiqaradi. Ushbu gormon oshqozon osti bezining sekretsiyasini kamaytiradi va oshqozon shirasining sekretsiyasini rag‘batlantiradi.
5️⃣. Epsilon-hujayralar:
• Orolchadagi barcha hujayralarning 1 % dan kam qismini tashkil qiladi.
• Ular grelin (ishtaha gormoni) ishlab chiqaradi.

@uzmeditsina 🫀

1️⃣. Qonni filtratsiya qilish: Taloq eskirgan va zararlangan eritrotsitlarni olib tashlaydi, shuningdek, qonga tushgan mikroorganizmlarni ushlab, yo‘q qiladi. Bu jarayon orqali u filtr rolini bajaradi.
2️⃣. Qonni saqlash: Taloq kislorodga boy qonni saqlaydigan rezervuar sifatida ishlaydi. Qon yo‘qotilishi holatida u o‘z zaxirasini qon aylanish tizimiga chiqarishi mumkin.
3️⃣. Immun funksiyasi: Taloq limfotsitlar va antitanalarni ishlab chiqaradi, bu esa organizmni infeksiyalardan himoya qilishda muhim rol o‘ynaydi.
4️⃣ Tananing joylashuvi: Taloq chap qovurg‘a ostida, diafragma va oshqozon yaqinida joylashgan. Sog‘lom bo‘lsa, odatda uni qo‘l bilan sezib bo‘lmaydi.
5️⃣. Homila rivojlanishida gematopoez: Homila davrida taloq qon hosil qilish jarayonida ishtirok etadi, ammo tug‘ilgandan keyin bu vazifani asosan suyak iligi bajaradi.
6️⃣. Tiklanish qobiliyati: Taloq jigarga o‘xshab qayta tiklanmasa ham, yo‘qotilgan funksiyalarni qisman qoplashga qodir. Agar taloq olib tashlansa (splenektomiya), limfa tugunlari va jigar uning ba’zi funksiyalarini o‘z zimmasiga oladi.
7️⃣. Taloq va sport: Sport bilan shug‘ullanishda, ayniqsa yuqori jismoniy yuklama paytida, taloq qisqaradi va mushaklarga kislorod yetkazib berishni yaxshilash uchun qonga ko‘proq zaxira chiqaradi.
8️⃣. Noyob organ: Taloq yagona organ bo‘lib, uni olib tashlash hayot uchun hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatmaydi, chunki boshqa organlar, masalan, jigar va limfa tugunlari uning funksiyalarini qisman bajarishi mumkin.
9️⃣. Infeksiyaga qarshi kurash: Taloqda ko‘p miqdorda makrofaglar va boshqa immun hujayralar mavjud bo‘lib, ular zararli mikroorganizmlarni samarali aniqlab va yo‘q qiladi.
1️⃣0️⃣. “Qayta ishlash” funksiyasi: Taloq eskirgan qizil qon hujayralarini yo‘q qilib, ularning tarkibiy qismlarini, masalan, temirni, qayta ishlaydi va organizmga qaytaradi.
1️⃣1️⃣. O‘lchami va sezgirligi: Taloq odatda kichik bo‘ladi, lekin infeksiya, kamqonlik yoki boshqa kasalliklarda kattalashishi (splenomegaliya) mumkin va bunday holatda uni teri orqali sezish mumkin.

@uzmeditsina 🫀

💊Ibuprofen – bu nosteroid yallig‘lanishga qarshi vosita (NYQV) bo‘lib, og‘riqni kamaytirish, yallig‘lanishni kamaytirish va isitmani tushirish uchun ishlatiladi.

Farmakologik guruhi:
• Analgetiklar (og‘riq qoldiruvchi vositalar).
• Antipiretiklar (isitma tushiruvchi vositalar).
• Yallig‘lanishga qarshi vositalar.

🍻Tarkibi:
Asosiy faol modda – ibuprofen (200 mg, 400 mg, 600 mg yoki 800 mg

🥁Ta’sir mexanizmi:
• Prostaglandin sintezini bostiradi: Siklooksigenaza (SOG-1 va SOG-2) fermentlarini ingibitsiya qilib, yallig‘lanish va og‘riqni kamaytiradi.
• Antipiretik ta’sir: Termoregulyatsiya markazini ta'sir qilib, isitmani tushiradi.
• Analgetik ta’sir: Periferik nerv tolalaridagi og‘riq signallarini bloklaydi.

🏊Qo‘llanilishi:
1. Og‘riq sindromi:
o Bosh og‘rig‘i.
o Tish og‘rig‘i.
o Mushak va bo‘g‘im og‘riqlari.
o Hayz og‘rig‘i (dismenoreya).
o Yaralanish va shikastlanish bilan bog‘liq og‘riqlar.
2. Yallig‘lanish bilan kechuvchi kasalliklar:
o Artrit va artroz.
o Revmatizm.
o Orqa yoki bo‘yin og‘riqlari (lumbago, siyatik).
3. Isitma:
o Infeksion va virusli kasalliklarda.

🌕Qo‘llash usuli va dozasi:
• Kattalar uchun: 200-400 mg har 6-8 soatda, maksimal doza kuniga 1200 mg.
• Bolalar uchun: 5-10 mg/kg tana vazniga moslab, kuniga 3-4 marta.
• Qo‘llash shakllari: tabletkalar, sirop, suspenziya, gel yoki malham, inyektsiya shakllarida.

❗️Nojo‘ya ta’sirlar:
1. Me'da-ichak tizimi:
o Qorin og‘rig‘i, ko‘ngil aynishi, oshqozon yarasi, qon ketishi.
2. Yurak-qon tomir tizimi:
o Qon bosimi oshishi, yurak yetishmovchiligi xavfi.
3. Buyrak va jigar:
o Buyrak faoliyatining buzilishi, gepatotoksiklik.
4. Allergik reaktsiyalar:
o Toshma, qichishish, Kvinke shishi.

❌Qo‘llashga qarshi ko‘rsatmalar:
1. Me'da yoki ichak yarasi, qon ketishi.
2. Og‘ir jigar yoki buyrak yetishmovchiligi.
3. Homiladorlikning 3-trimestri.
4. Astma yoki aspirin intoleransi.
5. Preparat komponentlariga yuqori sezuvchanlik.

@uzmeditsina 🫀

ERKAKLARDA KO'KRAK KATTALASHUVI:

3 xil sababdan bo'lishi mumkin.

1) Ginekomastiya - odatda ikki tomonlama bo'ladi. Paypaslab ko'rilganda so'rgich va uning atrofida, ya'ni ko'krak markazida harakatchat, rezinasifat, ba'zan og'riqli massa ko'rinishida bo'ladi.

2) Soxta ginekomastiya - ikki tomonlama bo'ladi. Ko'krakda diffuz ravishda og'riqsiz, yumshoq, yog'li massa ko'rinishida bo'aldi.

3) Ko'krak bezi saratoni - bir tomonlama bo'ladi. Ko'krakning lateral, ekssentrik sohasida fiksatsiyalangan, ya'ni harakatsiz chuqurchali massa ko'rinishida bo'ladi.

@uzmeditsina ?

? Patologik anatomiyadan neoplaziya va metastazni eslaymiz

Umurtqa pog'onasi metastaziga eng ko'p sabab bo'ladi:
- Sut bezi saratoni
- O’pka saratoni
- Prostat bezi saratoni
- Buyrak saratoni

Suyak metastazlarining umumiy 40% qismi umurtqa pog'onasi metastazlariga to'g'ri keladi.

Prognozi:
- Umurtqa pog’onasi metastazi prognozi birlamchi o’smaning turiga, metastazning tarqalishiga va davolanishga qay tarzda javob reaksiya bo’layotganligiga bo’gliq.
- Orqa miya siqilishi mavjud bo’lgan bemorlarda zudlik bilan chora ko’rilmasa prognozi yomon bo’lishi mumkin.

@uzmeditsina ?

Izoh:

✅To‘g‘ri javob - Vankomitsin

Vankomitsin bilan bog‘liq eng keng tarqalgan yuqori sezuvchanlik reaksiyasi(allergiya) bu - red man syndrome (qizil odam sindromi) hisoblanadi.

Bemorlarda kasallanish 3,7% dan 47% gacha o‘zgarib turadi. Tadqiqotlarga ko‘ra, eng og‘ir reaksiyalar 40 yoshdan kichik bemorlarda, ayniqsa bolalarda kuzatiladi. Ko‘p hollarda dori vositasi tez yuborilganda kelib chiqadi
(1 soatdan tez vaqt davomida).

Vankomitsindan tashqari yana siprofloksatsin, amfoteretsin-B, rifampitsin ham shu sindromga sabab bo‘lishi mumkin.

Mexanizmi:
Semiz hujayralar va bazofillarning tezkor degranulatsiyasi.

Kuchayadi:
Vankomitsin boshqa antibiotiklar, opioid analgetiklar, kontrastli bo‘yoqlar ta’sirida ushbu belgi yanada kuchaytiradi.

Oldini olish:
Ushbu sindrom oldini olish uchun vankomitsin qilinishdan 1 soat avval antigistamin(H1 va H2 blokatorlari) qo‘llanilishi kerak. 50 mg defingidramin gidroxlorid reaksiya kelib chiqqanda qo‘llaniladi.

Xulosa:
Har bir infuziya kamida 1 soat davomida qo‘llanilishi kerak, 1 g dan oshadigan dozalarda infuziya vaqti oshirilishi kerak.

@uzmeditsina ?

A ) Seftriakson

B ) Amosillin

C ) Azitromitsin

D ) Vankomitsin

@uzmeditsina ?

#Test

?Qaysi antiboitik rasmda ko‘rsatilgandek asorat berishi mumkin?

@uzmeditsina ?

1-tip gipersezuvchanlik (tezkor allergik reaksiyalar)

Ta'rif
1-tip gipersezuvchanlik — allergik reaktsiyaning bir turi bo‘lib, tananing ma'lum bir antigen (masalan, gul changi yoki oziq-ovqat) bilan birinchi marta uchrashganida IgE antitanalari hosil bo‘ladi. Keyinchalik, antigen yana organizmga kirganda, bu antitanalar tezkor reaktsiya boshlaydi.

Sodir bo‘lish jarayoni
1. Birinchi kontakt: Antigen bilan birinchi uchrashganda IgE antitanalari ishlab chiqariladi va mast hujayralari bilan bog‘lanadi.

1. Ikkinchi kontakt: Tanaga shu antigen yana kirganda, IgE antitanalari mast hujayralari orqali o‘sha antigen bilan bog‘lanadi va hujayralar o‘z ichidagi mediatorlarni (gistamin, prostaglandinlar) chiqaradi.

2. Natija: Gistamin va boshqa moddalar chiqarilishi bilan quyidagi o‘zgarishlar yuzaga keladi:

● Bronxospazm → Nafas olish qiyinlashadi (masalan, astma).
● Vazodilatatsiya va qon tomir o‘tkazuvchanligi oshadi → Shish, qizarish.
● Qichishish va toshmalar paydo bo‘ladi.

Misollar:
● Anafilaksiya: Tezkor, hayot uchun xavfli allergik reaksiya. Qichishish, nafas olish qiyinlashishi, qon bosimining tushishi kuzatiladi.
● Urtikariya: Qizil, qichishadigan dog‘lar hosil bo‘lishi.
● Allergik rinit va astma: Burun oqishi, aksirish, bronxospazm.

Kimlarda ko‘proq uchraydi
Atopiyaga moyil insonlar, ya'ni oilaviy allergiyaga ega bo‘lganlar, ko‘pincha 1-tip gipersezuvchanlikka duch kelishadi. Bu odamlar gul changlari, chang, hayvon yungi, ba'zi oziq-ovqat mahsulotlariga allergik bo‘lishi mumkin.

@uzmeditsina ?

Oshqozon va 12 Barmoqli Ichak Yarasi: Asosiy Farqlari

Oshqozon yarasi (gastrik yara) va 12 barmoqli ichak yarasi (duodenal yara) — peptik yaralar turkumiga kiruvchi kasalliklar bo‘lib, ular asosan oshqozon yoki ichak devorining shilliq qavati shikastlanishi bilan tavsiflanadi.

Lokalizatsiya
Oshqozon yarasi — Oshqozonning shilliq qavatida, ko‘pincha antral yoki incisura angularis sohalarida uchraydi.

12 barmoqli ichak yarasi — Ko‘pincha 12 barmoqli ichakning bulb (birinchi segment) qismida rivojlanadi.

Yoshi bilan bog‘liq xususiyatlar
Oshqozon yarasi — Kattaroq yoshdagi bemorlarda, ayniqsa 50 yoshdan oshganlarda ko‘proq uchraydi.

12 barmoqli ichak yarasi — 30-40 yosh oralig‘idagi yosh bemorlar orasida keng tarqalgan.

Etiologiyasi
Oshqozon yarasi — Asosan NSAID (nonsteroid yallig‘lanishga qarshi dorilar) qo'llash, chekish, va H. pylori infeksiyasi bilan bog‘liq. NSAIDlar prostaglandinlar sintezini pasaytirib, shilliq qavatning himoya qobiliyatini zaiflashtiradi.

12 barmoqli ichak yarasi — Asosan H. pylori infeksiyasi bilan bog‘liq bo‘lib, ichakning shilliq qavatini kislotaga nisbatan ta'sirchan qilib qo'yadi.

Klinik belgilari
Oshqozon yarasi — Ovqatdan keyin taxminan 30-60 daqiqa o‘tib epigastrik sohada og‘riq kuchayadi, bu esa bemorda ovqatlanish bilan bog‘liq noqulaylik tug‘diradi.

12 barmoqli ichak yarasi — Och qolganda yoki ovqatlanishdan oldin og‘riq kuchayadi; ovqatlanganda esa og‘riq yengillashadi, shuning uchun bemorlar ovqatlanishni ko‘proq xohlashlari mumkin.

Kislotalilik darajasi
Oshqozon yarasi — Oshqozon kislota sekretsiyasi normal yoki pasaygan bo‘lishi mumkin.

12 barmoqli ichak yarasi — Kislota sekretsiyasi odatda oshib ketgan bo‘lib, bu ichak shilliq qavatini doimiy zararlanishiga olib keladi.

Asoratlari
Oshqozon yarasi — Malignizatsiya xavfi mavjud, ya'ni oshqozon yarasi oshqozon saratoniga aylanishi ehtimoli bor.

12 barmoqli ichak yarasi — Saraton xavfi past, ammo qon ketishi, perforatsiya va stenoz kabi asoratlar rivojlanishi mumkin.

@uzmeditsina ?