**مۆنۆسۆدیۆم گلوتامات (MSG)
پاودەرێکی سپی و بێ بۆنە و بلورییە کە بە شێوەیەکی باو وەک زیادکەری خۆراک بەکاردێت هێمای( E621 ) پێ دراوە ، یەکێکە لە زیادکراوەکانی خۆراک کە زۆرترین بەکارهێنانی هەیە لە خۆراکە بازرگانییەکاندا، واتا ئەو خواردنانەی کە لە کیس و قووتوو دەکرێن خۆراکی مارکێت و بازاڕەکان،بەکارهێنانی بە تێپەڕبوونی کات زیادی کردووە و لە چەندین پێکهاتەی جیاواز و خۆراکی پرۆسێس کراو گۆڕاودا هەیە کە لە هەموو بازاڕێک یان دوکانێکی خواردن و خواردنەوەدا دەستدەکەوێت. مۆنۆسۆدیۆم بۆن و تامێکی تایبەت دەدات بە خۆراکە پرۆسێس کراوەکان کە بە زمانی ژاپۆنی بە ئومامی ناسراوە.
لە زۆرێک لە وڵاتان MSG بە ناوی “خوێی چین” ناودەبرێ .
جگە لە کاریگەرییەکانی بەرزکردنەوەی تام، MSG پەیوەندی بە جۆرە جیاوازەکانی ژەهراویبوونەوە هەیە MSG پەیوەندی بە قەڵەوی، تێکچوونی گۆڕانکاری خۆراک، نەخۆشی پێست ، کاریگەرییە ژەهراویەکانی دەمار و کاریگەرییە زیانبەخشەکانی لەسەر ئەندامەکانی زاوزێ هەیە.
(خشتەی 1) ئەو بەرهەمانە نیشان دەدات کە مادەکانیان تێدایە کە لە ئەنجامدا میتابۆلیتە گلوتامیکەکان دوای خواردن دەبنە هۆی ژەهراوی بوون ،ئامانج لەم سەردێڕە ڕۆشناییخستنە سەر ژەهراویبوونی MSG و ئەو مەترسییە ئەگەرییەی کە لەسەر تەندروستی گشتی دروستی دەکات.

توێژینەوە لەسەر ئاژەڵ و مرۆڤ دەریانخستووە کە تەنانەت کەمترین ژەمی خۆراک کە ئەو ماددەیەی تێدای کاریگەری ژەهراوی هەیە. تێکڕای وەرگرتنی MSG لە ڕۆژێکدا بە 0.3 بۆ 1.0 گم خەمڵێندراوە ئەم ژەمانە بە ئەگەرێکی زۆرەوە دەمارەکان تێکدەدەن و لەوانەیە کاریگەری نەرێنی لەسەر ڕەفتارەکان هەبێت.
هەمان توێژینەوە دەریخستووە کە وەرگرتنی MSG دەبێتە هۆی تێکچوونی هاوسەنگی وزە بە زیادکردنی تامی خۆراک و تێکدانی پەستانی ئاماژەدانی هیپۆتالاموس کە بە ناوەندگیری لێپتین دەکرێت، لێکۆڵینەوەکان دەری دەخەن کە MSG دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی بەرچاو لە ترانسەمینازەکانی جگەر کە ئاماژەیە بۆ تێکچوونی جگەر. هەرچەندە ڕاپۆرت هەیە لەسەر هەڵئاوسانی گەدە کە بەهۆی MSG دوو کاتژمێر دوای خواردنەوە دروست دەبێت. هەروەها گۆڕانکاری لە پارامێتەرەکانی ، بە تایبەتی چڕیی ترشە ئەمینییەکان، ئاماژەی پێکراوە. لۆرین، ئایزۆلیوسین، ڤالین، لایسین، سیستئین، ئالانین، تایرۆسین و تریپتۆفان لە نمونەی خوێنی بەرازدا بە شێوەیەکی بەرچاو بەرزتر بوون دوای خواردنی MSG بە بەراورد لەگەڵ کۆنتڕۆڵەکان. هیچ گۆڕانکارییەک لە ئاستی گلوکۆز و ئەنسۆلین دوای نانخواردن دوای خواردنی خۆراکی تەواوکەری MSG بەدی نەکراوە
هەردوو مۆدێلی ئاژەڵ و توێژینەوەکانی مرۆڤ کاریگەری ژەهراوی MSG یان لەسەر سیستەمی زاوزێ نیشانداوە. MSG هەندێک کاریگەری هەیە لەسەر فشاری خوێن و کەمی ئاسن. بەڵام لە هەمان کاتدا ڕاپۆرتی زۆر هەیە لەسەر کاریگەرییە زیانبەخشەکانی وەک فشاری ئۆکسجینی، تێکچوونی DNA، گۆڕینی پڕۆتین و لایزەکردنی خانەکانی سترۆم

زیانەکانی مۆنۆسۆدیۆم گلوتامات
١ـ هۆکاری سەرەکەیە لە تووشبوون بە سەرئێشە
٢ـ هۆکاری سەرەکەیە لە تووشبوون بە خەمۆکی و گۆشە گیری قەلەقی
٣ـ هۆکارە بۆ زۆربوونی چەوری و قەڵەوی
٤ـ مۆنۆسۆدیۆم کاریگەری هەیە لەسەر ئەندامی زاوزێی و ژمارەی سپێرم و تۆوەکان کەم دەکاتەوە و ناچالاکی دەکات
مۆنۆسۆدیۆم گلوتامات ئەرکی زاوزێی مێینە سەرکوت دەکات بە تێکدانی کارەکانی هێلکەدان و منداڵدان .
٥ـ دەبێتە هۆی ئیلتیهابی خوێن و دەمارەکان ژەهراوی دەکات
٦ـ مۆنۆسۆدیۆم هەندی خۆراکی ئاسایی دەگۆڕێت بۆ چەوری
٧ـ کاریگەری لەسەر گورچیلە هەیە و تەنگە نەفسی زیاد دەکا بە جۆری ڕەنگە بگۆڕێ بۆ تەنگەنەفەسی درێژخایەن.
٨ـ ئازاری ماسولکە و کاریگەری لەسەر خوێن هەیە هیمۆگلۆبین و ترشە ئەمینیەکان زیاد دەکا
٩ـ مۆنۆسۆدیۆم گلوتامات کاریگەری هەیە لەسەر جگەری مرۆڤ ناچالاکی دەکات.**

قوماشەکان و شەپۆل

ئایا دەزانی قوماش فرێکوێنسی جیاواز دەردەدات و قوماشی وەکو کەتان و خووری سروشتی لە ڕاستیدا دەتوانێت کاریگەری چاککردنەوەمان پێببەخشێت، لە کاتێکدا قوماشی دەستکردی وەک پۆلیستەر لە ڕاستیدا دەتوانێت کاریگەری زیانبەخشی هەبێت.

پۆلیستەر فرێکوێنسی 15 هێرتزە کە هاوشێوەی فرێکوێنسی کەسێکی نەخۆشە یان لە مردندایە. توێژینەوەکان ئاماژە بەوە دەدەدن کە ئەو قوماشانەی فرێکوێنسی بەرزتریان هەیە دەتوانن وزە بە جەستە بدەن، لەکاتێکدا ئەو قوماشانەی فرێکوێنسییان کەمترە دەتوانن ماندوویەتی پێبدەن.

هەروەها نابێت هەرگیز قوماش تێکەڵ بکەیت، تەنانەت قوماشی فرێکوێنسی بەرزتر وەکو خووری و کەتان کە پێکەوە لەبەر دەکرێن لە ڕاستیدا یەکتر هەڵدەوەشێننەوە. هەموو شتێک لەسەر فرێکوێنسی و لەرەلەرە، و ئەمڕۆ کۆمەڵگایەک دەبینیت کە ئەمە لە دژی بە چەک کراوە.

فرێکوێنسیی قوماشەکان بە هێرتز:
خووری- 5000
کەتان- 5000
پەتۆی ئۆرگانیک- 100
لۆکە- 72
بامبۆ- 15
پۆلیستەر، سپاندێکس، هتد- 0

زانست دەیسەلمێنێت کە هەر قوماشێک لەبەر بکرێت کە فرێکوێنسی کەمتر بێت لە 100 هێرتز جەستەمان فشارێک دەخاتە سەرمان کە دەبێتە هۆی... نەخۆشی و هەوکردن.

قوماشی بەهێز بریتین لە خوری و کەتان هەردووکیان پێوانەیان لە 5000 هێرتزە، کە وزە بە جەستە دەدات و یارمەتی بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی دەدات. سەبارەت بە کەتان و خوری بەرزترین فرێکوێنسی ئەتۆمییان هەیە لە هەر قوماشێک کە کۆی گشتی 5000 قوماش بێت، بۆیە کاتێک ئەو دووانە پێکەوە تێکەڵ دەکەیت یەکتر هەڵدەوەشێننەوە بۆ "0".

⚠️هەندێک لەو بەرهەمانەی ئەم مادە کیمیاییە بەکاردێنن.

☢️☣️☢️☣️☢️

"لە کەرەستەی جوانکاری و بۆدروی منداڵان دا بەکاردێت"

تاڵک کە پێی دەوترێت “پاودەری تاڵکۆم” کانزایەکی پیشەسازییە کە لە چەندین پیشەسازیدا بەکاردێت، لە بۆیاخەوە تا سیرامیک و بابەتی جوانکاری و سابون.
ناوی کیمیایی تاڵک بریتییە لە مەگنیسیۆم سیلیکات.
خامی ئەم کانزایە لەگەڵ یەک جار بەرکەوتن بە جەستەی مرۆڤ هەستیاری درووست دەکات لە پێست و سووربوونەوەی چاو ، لەگەڵ زۆر دووبارە بەرکەوتن بەم کانزایە ئەوا مەترسی لەسەر ژیان درووست دەکات و ڕەنگە ببێتە هۆی شێرپەنجە و نەخۆشی بۆ مرۆڤ .
ئەوەی ترسناکە بەکارهێنانی ئەم کانزایەیە بە شێوەیەکی بەردەوام لە لایەن مرۆڤەوە چونکە مادەیەکی هەرزانە، وەک پاوەدەر کە لە بابەتی جوانکاری و پزیشکی و بۆیاخ و زۆر پیشەسازی دیکە بەکاردێت.
Talc powder
کە وەک تۆز بەکاردێت بۆ منداڵ و زۆرێک لە خانمان بەکاری دەهێنن کە بەردەوام بەکارهێنانی دەبێتە هۆی درووستبوونی خانەی مردوو و شێرپەنجەی چونکە مادەیەکی دژە ترشە و سوتێنەرە دەچێتە ناو پێست و و سییەکان و جەستەوە .
وەک بابەتی جوانکاری لە میکیاج و سوراو و سپیاو بەکاردێت.
هەروەها لە بابەتی پاکەرەوە و سابوون بەکاردێت و دیسان زیانی بۆ پێست هەیە .
هەروەها تۆزی تاڵک لە بواری هونەری و پەیکەر و درووستکردنی بینا و کاشی سیرامیک بەکاردێت.

ئاژانسی نێودەوڵەتی بۆ توێژینەوە لەسەر شێرپەنجە، تاڵکی پیسبووی بە هۆکاری شێرپەنجەیی بۆ مرۆڤ پۆلێن کردووە. توێژینەوەکان دەریانخستووە کە تۆزی تاڵکۆمی ئاسبێستۆس دەتوانێت ببێتە هۆی درووستبوونی شێرپەنجەی هێلکەدان و سییەکان و میزۆتێلیۆما.
لە ئێستادا لە زۆرێک لە وڵاتانی جیهان و کوردستانیش ئەم پاودەرانە زۆر بەکاردێت لە لایەن خانمان بۆ بەشێکی جەستەیان گوایە کە بە پاکی ڕای دەگرێت و سپی دەکاتەوە بەڵام ئەمە کارە زۆر ترسناکە دەبێتە هۆی نەخۆشی و ئەگەری شێرپەنجە زیاد دەکات بۆیە دووربن لە بەکار هێنانی
بە وڵاتانی ئەوروپا چەندین کەس بە هۆی ئەم پاودەرانە تووشی شێرپەنجە بوون و دواتر دادگا کۆمپانیاکانی ناچار کردووە بە پێدانی قەرەبوو کە خۆی لە ملێۆنان دۆلار داوە بە نەخۆشەکان یەکێک لە کۆمپانیاکان Johnson baby powder کە چەندین جار سزا دراوە و چەندین کەس بە هۆی بەرهەمەکانیان تووشی شێرپەنجە بوون.